ETM BLMNE GR GENEL DEERLENDRME Ders ierii Eitimle

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ GENEL DEĞERLENDİRME

Ders içeriği Eğitimle İlgili Temel Kavramlar Eğitim ve Okulun Amaç ve İşlevleri Eğitimin Tarihi Temelleri Eğitimin Sosyal Temelleri Eğitimin Hukuki Temelleri Eğitimin Ekonomik Temelleri Eğitimin Politik Temelleri Eğitimin Felsefi Temelleri Eğitimin Psikolojik Temelleri Bir Meslek Olarak Öğretmenlik Türkiye Eğitim Sisteminin Yapısı Eğitimde Yeni Yönelimler Eğitimde Araştırma Yöntemi

Eğitimle İlgili Temel Kavramlar Eğitim, sosyal hayata hazırlamak için yetişkinler tarafından yeni yetişenlere yapılan bir etkidir. Eğitim, yeni yetişen kuşakların, toplumsal hayata hazırlanırken gerekli bilgi, beceri ve kişilik kazanmalarıdır. Eğitim, olgunlaşmaları için çocuk ve gençlere yardım etmektir. Çeşitli Eğitim Tanımları Eğitim, toplumu ayakta tutabilmek için toplumda geçerlikte olan kural ve değerlerin yetişmekte olan nesle aktarılmasıdır.

Formal Eğitim Kasıtlı, planlı programlıdır. Belli bir süreç içerisinde gerçekleşir. Öğretici genellikle profesyoneldir. Hedefler bellidir. İstendik davranışlar geliştirir. İnformal Eğitim Plansız ve programsız, hayatın içerisinde kendiliğinden oluşan eğitimdir. Süresi yoktur, hayat boyu devam eder. Hedefleri önceden belli değildir. Her zaman istendik davranış geliştirmez.

• Örgün eğitim, okul gibi yapılar içerisinde belli yaş grubundaki bireylere, milli eğitimin amaçlarına göre hazırlanmış eğitim programlarıyla sürelere bağlı olarak yapılan eğitimdir. Örgün ve Yaygın Eğitim • Yaygın eğitim, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerin herhangi bir kademesinden ayrılmış olan kişilere ilgi ve gereksinme duydukları alanlarda yapılan eğitimdir.

Eğitim Programı • Eğitim programı, bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için milli eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine dönük bütün etkinlikleridir. • Eğitim programı, tasarlanan eğitim hedeflerinin gerçekleşmesi için öğretmeöğrenme durumlarını, uygulanacak yöntemleri, kullanılacak araçları ve ölçme araçlarını kapsayan ayrıntılı plandır.

EĞİTİM PROGRAMI ÖĞRETİM PROGRAMI DERS PROGRAMI

Öğrenme, bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda belli bir olgu, olay veya durum ile ilgili olarak anlayışını veya davranışını inşa etmesinden oluşan aktif bir süreçtir. ÖğrenmeÖğretim Öğretme, öğrenmenin gerçekleşmesi için ortamın düzenlenmesidir. Öğretme bilinçli ve amaçlı bir çabadır. Öğretim, eğitimin planlı bir şekilde belirli bir zaman da , belirli bir mekanda gerçekleştirilen dilimine denir.

Eğitim ve Okulun Amaç ve İşlevleri Eğitimin Temel Amaçları Ülkenin Amaçları/ Uzak Amaçlar Eğitim Sisteminin Amaçları Eğitim Kademlerinin ve Okulların Amaçları Derslerin Amaçları Ünite ve Konularının Amaçları

Okulun Temel Amacı • Okulun en temel amacı eğitim hizmeti üretmektir. • Okulun görevi, öğrencilerin istek ve heyecan kaybını önlemek ve öğrenme güdüsünü en üst seviyeye çıkarmaktır.

Edebiyat, tarih, doğa bilimleri, matematik gibi alanlarda bilgi sahibi olma Eğitime Yüklenen Amaç ve İşlevlere Göre Eğitim Sonucunda Bireylerin Sahip Olması Beklenen Özellikler Zihinsel ve fiziksel yönlerden sağlıklı olma ve bazı beceriler geliştirme Bilgiyi değerlendirme ve geleceğe ilişkin kestirmelerde bulunabilme Bir soruna ilişkin alternatif çözüm yolları arayabilme Farklı bakış açılarını tanıma ve değerlendirebilme Toplumda geçerli olan ahlaki değer ve normlara ilişkin bilgi sahibi olma Kültür içinde sosyalleştirilme ve iyi bir vatandaş olabilme

Eğitime Yüklenen Amaç ve İşlevlere Göre Eğitim Sonucunda Bireylerin Sahip Olması Beklenen Özellikler İnsanlar arası sağlıklı ilişkiler kurabilme Bir meslek sahibi olarak hayatını kazanabilme Yaratıcı ve eleştirel düşünebilme Kültürel yönden takdir etme duygusuna sahip olma Yaşanan çevreyle ilgili sosyal ve bireysel değerleri tanıma Kendini, yeteneklerini ve amaçlarını tanıma Olumlu bir benlik algısına sahip olma

• Eğitimin tarihi, insanlığın tarihi kadar eskidir. En ilkel toplumdan en gelişmiş toplumlara kadar her toplumda eğitim söz konusu olmuştur. Eğitimin Tarihi Temelleri • Henüz yazının kullanılmaya başlanmadığı toplumlarda informel eğitim söz konusu olmuş, çocuklar aile ve kabile ortamında büyüklerini rol-model alarak, gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenmekte ve eğitilmekte idi. • İnsanlığın tarihinde ilk uygarlıklar Doğuda gelişmiş olup Eski Mısır, Mezopotamya, Çin ve Hint medeniyetlerinde yazının gelişimine paralel olarak formel eğitim etkinlikleri gelişmiştir.

• Avrupa’da Eğitimin Tarihi Gelişimi EĞİTİMİN TARİHİ TEMELLERİ • Doğu Toplumlarının Tarihinde Eğitim • Türkiye’de Eğitimin Tarihi Gelişimi • Türklerde İslamiyet Öncesi Dönemde Eğitim • Türklerde İslamiyet Sonrası Dönemde Eğitim • Selçuklu Devleti Döneminde Eğitim • Osmanlı Devleti Döneminde Eğitim • Cumhuriyet Sonrası Türkiye’de Eğitim

EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ Eğitim ve Toplum İlişkisi Eğitim, toplumun yaratıcı gücü ve verimini arttıran, toplumdaki kişilere, yeteneklerine göre yetişme olanağını sağlayacak sosyal adalet ve fırsat eşitliği ilkelerini ve toplumsal çevrelerini tanıtan, onlara bilinçli hareket etme olanağını veren, refah ve mutluluklarını artıran en önemli sosyal hizmettir.

Din Hukuk Toplum Politika Ekonomi Eğitim Aile

Eğitimin Sosyal Temelleri Sosyal yapı, toplum insanların belli kurallara bağlı olarak bir araya gelmesinden meydana gelen bir yapıdır. Sosyalleşme, genel olarak bir grup ya da topluma ait olmayı, bireyin söz konusu grup ya da topumun üyeliğine hazırlanmasını ifade eder. Sosyal Tabaka, benzer özelliklere sahip insanların oluşturduğu bir zümredir. Sosyal hareketlilik, bir toplumdaki sosyal tabakalar içinde ya da arasında yer değiştirmek suretiyle bireylerin statülerinde meydana gelen değişmeleri ifade eder. (Yatay ve Dikey Hareketlilik) Sosyal kontrol, bireylerin toplumda genel geçer olan kuralları benimsemeye ve bunlara uygun olarak davranmaya zorlanmasıdır. (Yazılı kurallar (yasalar) ve Yazılı olmayan kurallar (gelenekler, değerler, normlar)) Sosyal Bütünleşme, bir toplumda yaşayan insanların düşünce, amaç ve ideallerindeki ortaklığı ve benzerliği ifade eder. Bu anlamda eğitimin toplumsal bütünleşmede önemli bir rolü vardır. Sosyal Değişme, toplumsal yapı ve davranışlarla sosyal kültürün maddi ve manevi ögelerindeki değişmeleri kapsar.

• Toplumsal yaşamı düzenleyen yazılı kuralların bütününe “hukuk” denilir. Eğitimin Hukuki Temelleri • Bu kurallar, toplumsal yaşamın çeşitli yönlerini kapsamaktadır. Bunlardan biri de eğitim alanıdır. • Ülkemizde mevcut milli eğitim sistemi ile ilgili politika ve uygulamaları belirleyen uluslararası ve ulusal düzeyde düzenlemeler vardır.

• Uluslararası düzeyde ülkemizin de üye olduğu ve altına imza attığı kuruluş ve bildirgeler vardır. Bunlar; Eğitimin Hukuki Temelleri • İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi • Birleşmiş Milletler Anayasası • Çocuk Hakları Bildirgesi • Çocuk Hakları Sözleşmesi • BM Eğitim, Bilim, Kültür Örgütü (UNESCO) • İnsan Hakları Helsinki Nihai Senedi • Paris Anlaşması • Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)

• Kanun-i Esasi (1876) Türk Anayasalarında Eğitim • Teşkilat-ı Esasiye(1924) • 1961 Anayasası • 1982 Anayayası

Tevhid-i Tedrisat Kanunu, MİLLİ EĞİTİMLE İLGİLİ BAZI YASALAR Milli Eğitim Temel Kanunu, Kanunlar Tüzükler Yönetmelikler Kararnameler Yönergeler Genelgeler

I - Genellik ve eşitlik II - Ferdin ve toplumun ihtiyaçları III – Yöneltme IV - Eğitim hakkı V - Fırsat ve imkan eşitliği VI – Süreklilik VII - Atatürk İnkılap ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği VIII - Demokrasi eğitimi IX - Laiklik X - Bilimsellik XI - Planlılık XII - Karma eğitim XIII – Eğitim Kampüsleri ve Okul ile ailenin işbirliği XIV - Her yerde eğitim Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri

• Politika, devlet işlerini bir düzen içerisinde yürütme sanatı, siyaset, yöntem gibi anlamlara gelmektedir. • Politika, belirli amaçlara ulaşmak için izlenecek yollar olarak görülebilir. EĞİTİMİN POLİTİK TEMELLERİ POLİTİKA • Politika oluşturma, bir konuyla ilgili öncelik ve alternatiflerin belirlenmesi ve bunlar arasından bir tercihte bulunulması sürecidir. Söz konusu politikanın konusu, parasal, idari ya da başka konularla ilgili olabilir. • Varlığını sürdüren politik sistemler; • İnsanı tanıma • İhtiyaçlarını doğru tespit etme • Karşılan sorunların çözümüne ilişkin uygulanabilir çözümler sunma • İnsanlar tarafından bu özelliklerinden dolayı benimsenme • Kendini koruma, yenileme ve geliştirme mekanizmalarını oluşturma ve çalıştırabilme yeterliliği konularında başarılıdır.

• Günümüze kadar ulaşmış ve birçok ülkenin yönetim biçimi üzerinde etkili olan belli başlı politik sistemler arasında şunlar sayılabilir: • • POLİTİKA Teokrasi Otokrasi Oligarşi Demokrasi • Politikanın işlevleri • Toplumsal ihtiyaçları ve sorunları saptama • Toplumsal ve bireysel hedefler belirleme • Kararlar oluşturma ve alma • Toplumsal uzlaşma sağlama • Yöneltme ve yönlendirme • Kararları uygulama • Denetleme ve değerlendirme

POLİTİKA VE EĞİTİM • Eğitim ve politika arasında iki yönlü ve sıkı bir ilişki vardır. • Bu ilişkinin bir yönü, politik sistemlerin, eğitim sistemlerini biçimlendirme güç ve imkanına sahip bir sistem özelliğini taşıması ile ilgilidir. • Diğer yönü ise, politik sistemleri kuran ve kurdukları sistemi ayakta tutup uygulayan insanların, eğitim kurumları aracılığıyla yetişmeleri ile ilgilidir. • Eğitim ve politika arasındaki bu iki yönlü sıkı ilişki, iki farklı kavramla ifade edilebilir. Bunlar; eğitim politikası ve eğitimin politik işlevleridir.

POLİTİKA VE EĞİTİM Eğitimin Politik İşlevleri • Eğitimin Politik İşlevleri • Politik sistemlerin devamlılığını sağlama • Bireyleri siyasallaştırma • Etkili yönetici ve liderler yetiştirme • Etkili vatandaşlar yetiştirme

DEMOKRASİ VE EĞİTİM • Demokrasi, hayatın değişik yönlerini biçimlendirme gayreti içerisinde olan, insanı ve toplumu bir bütün olarak değerlendirerek tüm hayatı kuşatan bir yaşam biçimidir. • Demokrasinin tek amacı, tek doğruda birleşmek değil, başkalarının doğrularına da saygı göstermeyi öğrenmek, farklılaşmalar içerisinde yaşamayı sağlayabilmektir.

DEMOKRASİ VE EĞİTİM • Demokrasi Eğitimi • Demokrasi kültürünün birey ve toplum tarafından bilinip benimsenmesi için yürütülen etkinlikleri ifade eder. • Demokrasi kültürü ile ilgili temel kavram ve uygulamaları öğretmek • Demokrasi kültürünü benimsetmek • Demokrasiyi vatandaşlara yansıtmak suretiyle, bireylerin sosyal hayat etkin vatandaşlar olarak katılımlarını sağlamayı amaçlayan bir eğitim alanıdır. • Demokratik Eğitim • Demokrasinin tüm değer ve özelliklerinin yaşadığı bir eğitim yapısını ifade eder. • Demokratik eğitim, demokrasinin yaşadığı ve güçlenerek geliştiği sistemli bir yapıdır. • Demokratik eğitimde; • Fırsat ve imkan eşitliği • Bireylerin hak ve özgürlüklerinin garanti altında olması • Deneyime ve açık fikirliliğe önem verilmesi • Farklılıklara saygı gösterilmesi • Etkin katılım • Otorite ve hürriyet arasında denge olması gerekir.

EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri C es itli felsefi akımların, varlık, bilgi, deg erler, ahlak, insan ve insanın eg itimine ilis kin bakıs ac ıları deg is mektedir. Eg itimin amac ları, ic erig i, o g retim yo ntemleri, benimsenen felsefeye go re bic imlenir.

Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Eğitim felsefesi şu sorulara cevap aramaya çalışır: • İnsan nedir? • Eğitimin amacı nedir? • Kimler, niçin eğitilmelidir? • Eğitimin içeriği ne olmalıdır? • Ne ne kadar öğretilmelidir? • Eğitimde insana ne kazandırılmalıdır?

İdealist Felsefe İdealizm, maddi ve fiziki varlığı olmayan, duyularla algılanamayan, elle tutulup gözle görülemeyen şeylerin varlığını kabul eden ve maddeciliğin karşıtı olan bir felsefedir. İdealist felsefeye göre eğitim, insan aklının ve insan zihinsel süreçlerinin geliştirilmesidir. Buna göre entelektüel eğitim ön plandadır. Eğitim, kavramlar ve değişmez gerçekler üzerine kurulmalıdır. Öğrencinin, olay ve olgulara sistematik bir bütünlük içerisinde bakabilmesi, parça bütün ilişkisini kurabilmesi öğretilmelidir. Programın merkezinde akıl yürütmeye dayalı dersler/konular (felsefe, mantık, ahlak, din, edebiyat, tarih) yer almalıdır. Okulda/eğitimde kültürel miras aktarılmalı, değerlerin öğretilmesine önem vermelidir. Konu merkezli eğitim anlayışı temel alınıp öğretimde en uygun yöntem olarak sokratik tartışmaya yön vermelidir. Değerler, zaman ve mekana bağlı olmaksızın mutlak ve değişmez olduğundan eğitim, bu değişmez değerler üzerine kurulmalıdır.

Realist Felsefe Realizm, gerçeği insan zihninin dışında bağımsız olarak var olduğunu savunan felsefi görüştür. Varlığa ilişkin bilgimiz, duyu organlarımızla algıladığımızla sınırlıdır. Değerler toplumun kendisinde bulunmaktadır. Realist Felsefe Açısından Eğitim • Eğitimin işlevi insan aklını geliştirmektir. Genel amaç bireyin topluma uyumunu sağlamaktır. • İçerik konu açısından ‘konu merkezli’ çalışmayı amaçlar. Konuların belli sıra içerisinde sınıflanarak belirli disiplinlerle verilmesidir. • Eğitim durumları, doğaya ve topluma uyum sağlamak için gerçekleştirilecek davranışlar olmalıdır. • Okullarda fizik, kimya, biyoloji ve matematik vb. dersler esas alınmalıdır.

Pragmatik Felsefe Çağdaş Amerikan felsefesi olarak kabul edilen pragmatizm, alanyazında deneycilik, aletçilik/araççılık, işlevselcilik gibi adlarla da anılır. Dünya sürekli değişmektedir ve gerçeğin özü değişmedir. Sonlanmış bitmiş hiçbir durum söz konusu olmayıp sürekli bir oluşum vardır. Bir şeyin değeri insana yararlı olmasıyla ölçülür. Pragmatist Felsefe Açısından Eğitim • Eğitim, bireyleri ehliyetli, güçlü ve verimli kişiler olarak yetiştirmek için yapılan toplumsal iştir. • Eğitim, yaşama bir hazırlık değil yaşamın kendisidir. • Eğitimde değişmez bir içerik söz konusu değildir. Eğitim, sürekli değişen çevre ve koşullara, insanın uyumunu sağlamaktır. • Öğrenme sürecinde gözlem ve deneye, bilimsel araştırmaya dayalı yöntemleri kullanmalıdır. • Öğrenen merkezli program geliştirme yaklaşımları benimsenir. • Değerlendirme boyutunda geleneksel yöntemlere ek olarak bireyin kendi başarısını ölçtüğü bireysel değerlendirme teknikleri de kullanılır.

Varoluşçu Felsefe İnsanı merkeze alan, insanın yabancılaşmasına karşı özgürleşmesini amaç edinen bir felsefi akımdır. Varoluşçuluk, insanı kendine özgü benzersiz bir varlık olarak görmekte, insanın öznelliğine vurgu yapmaktadır. Bilgi nesnel ve kesin değil özneldir. Bu felsefeye göre insan kendi değerlerini kendisi oluşturmak durumundadır. Varoluşçu Felsefe Açısından Eğitim • Eğitimin amacı, insanın bir varlık olarak kendi varoluşunun farkında olmasını, kendini tanımasını ve kendi varoluşunu gerçekleştirmesini sağlamaktır. • Her insanın farklılığına işaret ederek eğitimde standartlaşma ve homojenleştirmeye karşı çıkarlar. • Eğitim/okul, bireyin bireyleşmesini sağlamalı, belirli bir telkinde bulunmalı, insanlar arası farklılığı dikkate almalı, onları birbirine benzetmeye çalışmamalıdır. • Konu içerik, öğretme süreçleri doğal süreçler olmalıdır.

BAZI EĞİTİM AKIMLARI-Daimicilik Eğitim, değişmez bazı gerçek, ilke ve değerler üzerinde kurulmalıdır. İnsan zihninin ve aklının geliştirilmesini sağlayacak entelektüel eğitime önem verilmelidir. Eğitimin temel görevi, insana evrensel mahiyetteki değişmez gerçek ve doğruların bilgisini kazandırmaktır. Okul, gerçek yaşamın bir parçası ve taklidi olmayıp yapay bir ortamdır ve gerçek yaşama hazırlık yeridir. Okulun temel görevi, toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarmaktır. Programın merkezinde başta insani bilimler (dil-edebiyat, felsefe, tarih vb) olmak üzere matematik ve doğa bilimleri yer almalı; öğrenciler, klasik eserleri ve bunlarda ifade edilen değerleri tanımalı ve içselleştirmelidirler. Öğretim yöntemleri olarak konferanslar, metin çözümlemeleri ve tartışma yöntemleri tercih edilmelidir.

BAZI EĞİTİM AKIMLARI-Esasicilik Realist ve idealist felsefenin izlerini taşıyan bu akım, muhafazakar bir eğitim akımıdır. İnsan, sosyal ve kültürel bir varlık olup doğuştan kafası boş ve hiçbir bilgiye sahip olmayan bir varlıktır. Eğitim özü, insana gerekli temel bilgi ve becerileri kazandırmaktır. Yeni yetişen kuşaklara insanlığın deneyiminden geçmiş bilgi birikimi ve kültürel mirası aktarmalıdır, insanın zihinsel yönü geliştirilmelidir. Okulun görevi, bilgiyi kültürü aktarmak, bireyin dünyayı tanımasını, topluma uyumunu sağlamaktır. Konu merkezli bir eğitim anlayışı temel olup eğitimde temel güç öğretmendedir. Bunun için de öğretmen, entelektüel yönden bir lider olmalı, yetişkinlerin yaşamına uyum sağlamada öğrenciye rehberlik etmelidir. Değişme, birtakım toplumsal çatışmaların kaynağı olup çatışmaların olmaması için de değişmemek esastır.

BAZI EĞİTİM AKIMLARI-İlerlemecilik Pragmatik felsefenin eğitime uyarlanmış hali olup bu akımın en belirgin özelliği; • geleneksel eğitimin katı disiplin ve biçimselliği temel alan, • öğretmen merkezli, • edilgen insan yetiştirme anlayışına karşı çıkmasıdır. Gerçek ve ahlaki değerler, göreceli olup sürekli değişme özelliğine sahiptir. Değişmez iyilik, doğruluk, güzellik yoktur. İyinin ölçüsü, topluma yararlı olmasıdır. Eğitimin içeriği, değişen bilgi ve çevreye göre sürekli gözden geçirilmeli, güncelleştirilmelidir. Eğitim çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir. Bilgi kullanmak için olup öğrencilere öğretilecek bilgilerin, bir işe yaraması, yararlı olması gerekir. Eğitimde öğrencilerin öğrenmeye aktif olarak katılmaları, problem çözerek ve projeler geliştirerek öğrenmeleri sağlanmalıdır. Okulda bireysel yarışmadan çok yardımlaşma, paylaşma ve işbirliğine önem verilmeli, demokratik bir ortamda takım ruhu oluşturulmalıdır. Okul, demokrasinin kurallarına göre kurulmalı ve işletilmelidir.

BAZI EĞİTİM AKIMLARI-Yeniden Kurmacılık Bu akım da ilerlemeciliğin bir devamı olup pragmatik felsefeye dayanır. İlerlemeci akımın hemen bütün görüşlerine katılır. Eğitim, ortak değerlere dayalı bir dünya toplumu oluşturmanın bir aracı olup mevcut kültürel krizden kurtulabilmenin yolu, eğitim aracılığıyla toplumu yeniden oluşturmaktır. Dünyayı paylaşan uluslar içinde ve arasında ırk, din, cinsiyet vb. yönlerden ayırımcılık yapılmamalı; sevgi, barış, hoşgörü gibi ortak değerlere dayalı bir dünya kurulmalıdır. Toplumsal değişme sürecinin merkezi okul olmalı, bu süreçte öğretmen de aktif bir rol üstlenmelidir. Toplumda tam demokrasi egemen olmalıdır. Okul, toplumda yapılması gereken sosyal reformların gereğine halkı da inandırmalı, bu amaçla onları da eğitmelidir.

BAZI EĞİTİM AKIMLARI-Varoluşçu Eğitim İnsan, zeka ve duygu sahibi bir varlık olup her insan, eğitimle ilgili kararları kendisi vermelidir. Eğitim, öğrenciye sadece seçenekler sunmalı, her konuyu öğretmeli, ancak her öğrencinin kendi gerçek ve doğruları seçmesine fırsat vermelidir. Öğretmen, ne bir bilgi kaynağı, ne taklit edilebilecek bir model, ne de bir danışmandır. Onun görevi sadece öğrencinin kendisini tanımasına yardım etmektir. Eğitimde sezgiye ve yaratıcılığa önem verilmelidir. Eğitim, insanın özgürleşmesine, kendini oluşturup gerçekleştirmesine fırsat vermelidir.

TÜRKİYE EĞİTİM SİSTEMİNİN FELSEFİ TEMELLERİ Tanzimattan sonra yaşanan doğu-batı çatışması, toplumsal yaşamın her alanında ve her kesiminde etkili olmuştur. Bir taraftan geleneği koruma ve sürdürme, diğer taraftan batılılaşma ve çağdaşlaşma amacı güdülmüştür. Bugünkü eğitim sistemimizin temelleri, cumhuriyetten sonra atılmıştır. Cumhuriyetten sonra eğitimde demokrasi, laiklik, millilik, bilimsellik, sosyal adalet, fırsat ve imkan eşitliği ve benzeri ilkler geliştirilmiştir. Daha çok da sentezci bir çizgi izlenerek eğitimin çağdaş ve milli olmasına önem verilmiştir. İlerlemeci eğitim akımının etkileri olmuştur. Eğitimle ilgili tartışmalar, daha çok ideolojik nitelikli tartışmalar biçiminde süregelmiştir. Son yıllarda eğitim programları, yapılandırmacı felsefe ışığında yeniden hazırlanmıştır. Türkiye eğitim sisteminin genel amaçları incelendiğinde, yetiştirilmesi öngörülen insan tipinin, bir taraftan gelenek, ulusal değerler ve ulusal kültüre bağlı olması, diğer taraftan da değişme ve yeniliklere açık olması beklenmektedir.

EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ Gelişimle İlgili Temel Kavramlar Gelişim, canlının döllenmeden başlayarak beden, zihin, duygu, dil ve sosyal yönlerden en son aşamaya kadar ilerleme gösteren değişimidir. Gelişme, canlının büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimi sonucu sürekli ilerleme gösteren değişmesidir. Büyüme, organizmanın bedensel olarak göstermiş olduğu değişikliklerdir. Olgunlaşma, organizmanın doğuştan sahip olduğu bazı güçlerin iş görebilecek konuma gelmesidir. Hazırbulunuşluk, herhangi bir konunun gerektirdiği önkoşulları, özellikleri taşımak, ön yaşantılara sahip olmaktır. Öğrenme, bireyin içinde yer aldığı çevreyle etkileşimi sonucunda onda meydana gelen kalıcı izli davranış değişimleridir.

EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ Gelişim İlkeleri Gelişim, katılım ve çevrenin bir bütünüdür. Gelişim, birbirini izleyen ardışık aşamalardan oluşur. Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. Gelişim, baştan ayağa doğrudur. Gelişim, genelden özele doğrudur. Gelişim, bir bütündür. Gelişimin hızı, dönemlere göre değişir.

GELİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER Kalıtım Çevre

Bedensel Gelişim Bilişsel Gelişim GELİŞİM ALANLARI Ahlak Gelişimi Kişilik Gelişimi Psiko-Sosyal Gelişim Dil Gelişimi Duygusal Gelişim

ÖĞRENME ÖĞRETME TEORİLERİ Öğrenme kuramları Davranışçı Yaklaşım Bilişsel Yaklaşım

ÖĞRENME ÖĞRETME TEORİLERİ Davranışçı Yaklaşım Klasik Koşullanma Edimsel Koşullanma Gözlem Yoluyla Öğrenme

ÖĞRENME ÖĞRETME TEORİLERİ Bilişsel Yaklaşım Bilgiyi İşleme Kuramı Yapısalcılık ya da Yapılandırmacılık Kuramı Çoklu Zeka Kuramı

ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER Hazırbulunuşluk Olgunlaşma Pekiştireç Motivasyon Aktif Katılım Dikkat Zaman

BİR MESLEK OLARAK ÖĞRETMENLİK Öğretmenlik Mesleği • Öğretmenler, eğitim sisteminin en temel ögesidir. Yeni nesillerin niteliği de hiç kuşkusuz onu yetiştiren öğretmenlerin niteliği ile özdeş olacaktır. Öğretmenlik mesleğinin ilgi alanı insan eğitimi olması nedeniyle, bu mesleğin ortaya çıkışı insanlık tarihi ile eş zamanlıdır.

Öğretmen bir yandan bilgi, beceri ve tutumlarıyla öğrencilerin eğitimi görevini yürütürken diğer yandan davranışları ile onları etkiler. Öğretmenin samimi, anlayışlı ve sabırlı olması öğrenciyi olumlu düşünmeye sevk edecek, aksi davranışlar ise öğrenci üzerinde olumsuz etki yapacaktır. ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI Etkili öğretmen davranışları ile ilgili olarak uygulamalı bir yaklaşımı benimseyen Fontana, etkili sınıf yöneticileri olacak öğretmenlere uygulamaları gereken temel kuralları şu şekilde ifade etmektedir: • • • Dakik olmak İyi hazırlanmak Hızlı bir şekilde derse başlamak Tüm sınıfın derse katılımında ısrarcı olmak Sesini etkili bir biçimde kullanmak Karşılaştırma yapmaktan kaçınmak Verdiği sözleri tutmak Sınıfı amacına uygun bir biçimde organize etmek Öğrencilerin problemleri ile ilgilenmek

Bir öğretmen öğrencilerini ne kadar tanır ve anlarsa onların sorunlarını çözmelerine de o derece yardımcı olur ve onlarla iyi ilişkiler kurar. Bunun için bir öğretmen; ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI • Öğrencilerin uyum ve öğrenme yetenekleri üzerinde etkili olan biyolojik gelişmelerini izlemeli, • Öğrenciler arası ilişkileri izleyip değerlendirmeli, • Her öğrencinin zihinsel yetenekleri, özel ilgileri ve gereksinimleri, davranışları ve başarıları konusunda bilgi sahibi olmalı, • Öğrencilerin aile yaşamları ve durumları hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Bir sınıfta öğrencilerin kendi aralarında iyi ilişkiler içinde olması, öğretmenleri tutumu ve öğrenciler arasındaki ilişkilerine bağlıdır. Öğrencilerin birlikte çalışmasına önem veren ve sınıfta demokratik tutum içinde olan bir öğretmenin bulunduğu sınıfta iyi bir toplumsal hava oluşur.

Öğretmen ve öğrencilerin sınıf içi ilişkilerini belirleyen üç önemli değişken vardır: ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI Öğretmenlerin yeterlilik duygusu ve öğrencilere ilişkin beklentileri Sınıf disiplini Öğretmenlerin liderlik eğilimi

Kendilerini bulundukları sınıfın patronu gibiymiş gibi gören öğretmenler sınıf içi ilişkilerinde şu gibi tutum ve davranışları sergilerler: ÖĞRETMENLERİN LİDERLİK EĞİLİMLERİ • Ders konuları ve derslerin işlenişi ile ilgili standartları belirlemede öğrencilere söz hakkı tanımazlar. • Ders boyunca daha çok konuşurlar; göstererek öğretme yerine sözlü anlatımı tercih ederler; öğrencilerin derse katılımları ancak öğretmenler soru sorduğunda mümkün olur. • Başarının değerlendirilmesinde öğrencilerin fikirlerine başvurmazlar. Bunu kendi başlarına yaparlar. • Sınıf disiplinini zora başvurarak sağlamayı tercih ederler.

ÖĞRETMENLERİN LİDERLİK EĞİLİMLERİ • Öğretmenlerin sahip oldukları kişilik özellikleri sınıfta uygulayacakları liderlik biçimini etkilemektedir. Bu kişisel özelliklerin belirlediği liderlik biçimleri farklı isimlendirilmekle birlikte genel olarak üç başlık altında toplanmaktadır. Otoriter Demokratik Denetimsiz

• Yeterlik, mesleki yönden bir mesleğin başarılı bir biçimde yerine getirilebilmesi için sahip olunması gereken özellikleri ifade eder. Öğretmenlerin yeterlik alanlarıyla ilgili ayrıntılı bazı sınıflamalar yapılmakta ise de bu alanlar üç başlıkta toplanmaktadır: ÖĞRETMEN YETERLİLİKLERİ Alan Eğitimi Öğretmenlik Meslek Bilgisi Genel Kültür

ÖĞRETMENİN ROLLERİ Öğretmenin Öğreticilik/Eğiticilik Rolü Öğretmenin Temsilcilik Rolü Öğretmenin Liderlik Rolü Öğretmenin Sosyal Liderlik Rolü Öğretmenin Model Olma Rolü Öğretmenin Değişimci/Yenilikçi Rolü Öğretmenin Yargıçlık/Hakemlik Rolü Öğretmenin Ana Baba Rolü

Türkiye Eğitim Sisteminin yapısı Ülkelere göre eğitim sistemleri farklı biçimlerde örgütlenmiştir. Türkiye eğitim sistemi ise merkeziyetçi bir örgütlenme ve yönetim yapısına sahiptir. Yani eğitimle ilgili planlama ve düzenlenmeler, genelde Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütünce gerçekleştirilir. Türkiye eğitim sisteminin oluşturulmasında başlıca belirleyicileri şöyledir: Tevhid-i Tedrisat Kanunu Milli Eğitim Temel Kanunu Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Anayasa Hükümet Programları Kalkınma Planları Milli Eğitim Şuaraları Kararları

Türkiye Eğitim Sisteminin yapısı MEB’in temel görevi, Bakanlığa bağlı her kademe ve türdeki eğitim-öğretim kurumlarının çalışanlarına ve öğrencilerine ilişkin hizmetleri planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmektir. MEB örgütlenme yönünden üç boyuttan oluşmaktadır: Merkez Teşkilatı Taşra Teşkilatı Yurt Dışı Teşkilatı

Türk Eğitim Sisteminde Örgün Eğitim Kademeleri Örgün eğitim, belirli yaş grubundaki bireylere, önceden belirlenmiş amaç ve programlara bağlı olarak belirli sürelerde ‘okul’ adı verilen mekanlarda yürütülen düzenli eğitime denir. Bu eğitim, üç kademeden oluşur: • Temel (Okul Öncesi Eğitim, İlkokul ve Ortaokul) • Ortaöğretim • Yükseköğretim

Özel eğitim, Türk Milli eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda özel eğitim gerektiren bireylerin, toplum içindeki rollerini gerçekleştiren ve başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayan, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini, kendilerine yeterli bir duruma gelmeleri için temel yaşam becerilerini geliştirmeye dönük olarak verilen eğitimi ifade etmektedir.

Yükseköğretim- Kurumlar Fakülteler Enstitüler Konservatuarlar Yüksek Okullar Uygulama ve Araştırma Merkezleri Meslek Yüksek Okulları Yüksek Teknoloji Enstitüleri

Yaygın Eğitim-Kurumlar Halk Eğitim Merkezleri Özel Öğretim Kurumları Uzaktan Öğretim Kurumları Mesleki Eğitim Merkezleri

EĞİTİMDE YENİ YÖNELİMLER 21. Yüzyıl Eğitimi Nedir? 21. Yüzyıl öğrencisinin sahip olması gereken bilgi ve beceriler ise şöyledir: Ana disiplinlerdeki bilgi ve beceriler (İngilizce, okuma veya dil sanatları, dünya dilleri, sanat, matematik, ekonomi, bilim, coğrafya, tarih ve vatandaşlık) Yaratıcı düşünme ve başkalarıyla uyumlu şekilde çalışabilme İletişim kurma ve işbirliği yapma Gerçek yaşam ve kariyer becerileri Bilgi, medya ve teknoloji becerileri

EĞİTİMDE YENİ YÖNELİMLER 21. Yüzyıl Eğitimi Nedir? • Esnek, yaratıcı, mücadeleci, karmaşık olan; yeni imkanlar sunduğu kadar bir o kadar da problemlere sahip ve son derece hızlı değişen bir dünyayı hedef alan eğitim anlayışıdır. • 21. yüzyılın sınıfının ne olduğu ve 21. yüzyıl eğitim anlayışının nasıl işlemesi gerektiğini anlamak ve bu anlamda hangi kriterlere yönelmek gerektiği konusu son derece önemlidir. • 21. yüzyıl eğitiminin en başta gelen 10 karakteristik özelliği şunlar olmalıdır: Öğrenci merkezli eğitim anlayışı Eğitim sürecine destek veren her türü teknolojik ekipman Aktif öğrenme katılımı Uyarlanır öğrenme Cazip ortam Öğrencilerin kuralları ve beklentileri anlamasını sağlamak Sınıfta herkesin birbirine saygı duymasını sağlamak Öğrencilere kendi üstlerine düşen sorumluluğu benimsetmek Performansa dayalı değerlendirme İşbirliğine dayalı öğrenme ortamını sağlama

Eğitimde Geleneksel ve Yeni Değerler Eğitimde Egemen/Geleneksel Değerler Eğitimde Yeni Değerler Gelişim Sürdürülebilirlik Yarışma İşbirliği Program Merkezli Eğitim Öğrenci Merkezli Eğitim Otoriter Eğitim Demokratik Eğitim Sömürgeleştirici Eğitim Özgürleştirici Eğitim Akıl/ Beden/ Ruh Uyumu Okullaşma Eğitim Otokratik Davranış İşbirlikçi Davranış Herkes için her şey aynı Herkes İçin Bazı Şeyler Aynı Edilgen Öğrenci Üst Düzey Benlik Algısına Sahip Öğrenci Öğretmen Merkezli Öğrenme Kendine Öğrenme Uyum Sağlama Kendini Gerçekleştirme Çocuk Merkezli Eğitim İnsan Merkezli Eğitim Toplumla Uyum Toplumu İnşa Etme Geleneksel Okul Özerk Okul Topluma Hizmet Toplumla Paylaşma

Küreselleşme ve Eğitim Küreselleşmenin etkisiyle, eğitimde özellikle şu noktalarda şekillenmeler olmalıdır: • Küreselleşmenin gerektirdiği ve gereksindiği insan tipi • Eğitim sistemlerinin yapılarındaki değişmeler • Eğitim yöntemlerindeki değişmeler

Sanayi Toplumunda Eğitim Bilgi Toplumu ve Eğitim Bilgi Toplumunda Eğitim Öğretmen Bilen, uzman, bilgiyi aktaran Yönlendiren, rehberlik eden Öğrenci Dinleyen Katılımcı Başarı Türü Bireysel başarı Takım başarısı Yönetici Kuralları uygulayan Öğretim Lideri Öğretim Şekli Bireysel çalışma Takım çalışması Program Standart içerik Esnek içerik Amaç Standart amaçlar Değişen amaçlar Eğitimin İşlevi İnsan gücü yetiştirme Bireyi çok yönlü geliştirme Başarı Ölçütü Bilgiyi aktarma Konuları çok boyutlu analiz etme

Eğitim ve Öğretimde Yeni Yaklaşımlar Yapılandırmacılık Hayat Boyu Öğrenme Tam Öğrenme Proje Tabanlı Öğrenme Probleme Dayalı Öğrenme İşbirliğine Dayalı Öğrenme Beyin Temelli Öğrenme Eleştirel Düşünme Yaratıcı Düşünme Yansıtıcı Düşünme Çoklu Zeka Kuramı Uzaktan Eğitim

Bilim, hem bir süreç hem de bir ürün olarak ele alınabilir. EĞİTİMDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bilim Süreç olarak ele alındığında, herhangi bir alanda belirli yöntemlere bağlı araştırma ve bilgi üretme süreci olarak tanımlanır. Bilimi bir ürün olarak ele alanlar ise, nesnel ve geçerliliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü olarak tanımlar.

Bilimsel Araştırma Türleri Temel ve Uygulamalı Araştırmalar • Temel araştırmalar, kuram geliştiremeye yönelik bilgi üretmeye; uygulamaları araştırmalar ise temel araştırmada elde edilen bilginin uygulamaya aktarılmasına yöneliktir. Eğitimde uygulamalı araştırmalar, özellikle belirli eğitim uygulamalarının yararlılığını ve etkililiğini incelemektedir. Nicel Araştırma Yaklaşımları • Nicel araştırma yaklaşımları, sonuçları sayısal olarak ele alır. Bu yaklaşımların amaçları ve veri toplamada kullandıkları işlemler farklılık gösterebilir. Başlıca nicel araştırma yaklaşımları şunlardır: • Tarama Araştırması • Deneysel Araştırma • Korelasyon Araştırması • Nedensel Karşılaştırma Nitel Araştırma Yaklaşımları • Nitel araştırma yaklaşımları; gözlem ve görüşme ve doküman analizi yoluyla verilerin toplanması ve elde edilen verilen anlatılar ve sözlü anlamlar biçiminde bulgulara dönüştürülmesini ve sunulmasını içerir. Yaygın kullanılan nitel araştırma yöntemleri şöyledir: • Örnek Olay • Etnografik Araştırma • Fenomenolojik araştırma Nicel ve Nitel Araştırmaları Bir Arada Kullanan Yaklaşımlar • Bütünleşik Yöntem Araştırması • Eylem Araştırması

Bilimsel Araştırmanın Aşamaları Bilimsel araştırmayı diğer bilgi edinme yöntemlerinden farklı yapan şey, bilginin sistematik bir şekilde edilmesi amacıyla bir araştırma şablonu sunmasıdır. Genel olarak, bilimsel araştırma sürecinin aşamaları şu şekildedir: Araştırma problemini tanımlama Araştırma soru ve hipotezlerini tanımlama Alayazın taranması Örneklem seçimi Veri toplama araçlarını geliştirme Uygulama/Araştır ma deseni Verilerin analizi Raporlaştırma