ETKL VE GZEL KONUMA Ders 8 Konu 8

ETKİLİ VE GÜZEL KONUŞMA Ders: 8 Konu: 8

Olağan bir konuşma hızı dakikada 125– 175 sözcük arasında dönenir. Hız denetimi alıştırmalarına, aşağıdaki tümceleri anlamlarının başlayalım. gerektirdiği HIZ DENETIMI hızda okuyarak

Önüne bak, düşebilirsin. Sen otur, ben getiririm. Çocuklar, çabuk yanıma gelin! Keten tohumunun sindirime yardımcı olduğunu işittim. Sabah saatlerinde yelkenlileri izlemek çok keyifli oluyor. HIZ DENETIMI

Şimdi de Salah Birsel’in “Doğru Düşünce İplikleri” adlı denemesinden aldığım kısa parçayı durmadan, duraklamadan, ama anlaşılır biçimde, tonlamanın da hakkını vererek olanca hızınızla okuyun. HIZ DENETIMI

“Dostumu tanımazsınız. Ama dilinden düşürmediği fıkrayı bilirsiniz sanırım. İsterseniz bir de benden dinleyin: Bir gemi batmak üzeredir. Daha doğrusu, geminin teknesi denize gömülmüş de, suyun yüzünde sadece mizana direği kalmış. O da battı, batacak. HIZ DENETIMI

Direğe sığınmış iki kişiden biri, arkadaşına sorar: ‘Sen yüzme bilir misin? ’ Ötekinin verdiği karşılık şu: ‘Neye sordun? ”Bu, ölüm karşısında bile düşünce çıkrığını işletmesini beceremeyen bir insanın acıklı konuşmasıdır. Dostum bu fıkrayı hem anlatır, hem de katıla güler. HIZ DENETIMI

İnsanlar, bu türlü öykülerden, nedense çok hoşlanırlar. Hoşlanırlar ya, sırası gelince, çene kavaflığını, sağa sola koşuşmayı, düşünmekten yeğ tutarlar. Gerçi sonunda, ussuz başlarının cezasını ayakları çekmez değil. HIZ DENETIMI

Ama gene de, bir sorunun nedenine inmeyi, bir işe yönelmeden önce, o işin enini boyunu arşına vurmayı istemezler. Zorlarına gider bu. Konfüçyüs “Eyleme geçmeden, iki kez düşünmek yeter” demiş. İnsanların işlerine bakın, onlarda, uzun boylu düşünüldükten sonra ortaya konmuş iş niteliği şöyle dursun, herhangi bir düşünce belirtisine bile güç rastlarsınız. ” HIZ DENETIMI

Haldun parçayı Taner’in “Konçinalar”ından alınan aşağıdaki sözcükleri yayıp uzatmadan, geldiğince yavaş bir tempo ile okuyun. HIZ DENETIMI elinizden

“Resimli kâğıtlar içinde kanım en çok kupa kızına kaynar. Kupa kızı, etine dolgun, duru-beyaz, hanımcık bir tazedir. Üniversiteyi filan bir kalem geçin, güç hal ile bitirdiği ortadan sonra, liseyi bile okuyamamıştır. Olsa olsa sanat enstitüsü mezunudur. Herkesin okumaya merakı olmaz a, buncağızın da başka marifetleri var: Dikişle nakışın her türlüsü, örgü işlerinin daniskası… HIZ DENETIMI

Eteği belinde, bütün evi o çevirir. Yeni yetişirken mahalledeki oğlanlarla mektup alıp verdiği olmuş gerçi. Cahillik işte. Hoş görmeli. Ama evlenince eşi bulunmaz bir hayat arkadaşı olacaktır. Buna eminim. Bir kere kocasına ukala karşılık vermez. Sonra bu cins kadınlar çocuklarına da düşkün olurlar. Daha ne? ” HIZ DENETIMI

Şimdi de ilk parçayı yavaş, ikinci parçayı da çok hızlı okuyalım ve hız değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan etki farklılıklarını ayrımsamaya çalışalım. HIZ DENETIMI

Sait Faik’in “Hişt, hişt!” adlı öyküsünden alınmış aşağıdaki tümceleri bir çizgi boşluğunda kısa, iki çizgi boşluğunda orta, üç çizgi boşluğunda uzun duraklar yaparak okuyun. HIZ DENETIMI

“Yürüyordum -- yürüdükçe de açılıyordum --- evden kızgın çıkmıştım - belki de tıraş bıçağına sinirlenmiştim - olur, olur - mutlak tıraş bıçağına sinirlenmiş olacağım --- otların yeşil olması -- denizin mavi olması -- gökyüzünün bulutsuz olması, pekâlâ bir meseledir - kim demiş mesele değildir diye --- budalalık - ya yağmur yağsaydı --- ya da otların yeşili mor - denizin mavisi kırmızı olsaydı --- olsaydı o zaman mesele olurdu işte --- çukulata renginde bir yaprak - çağla bademi renkli bir keçi gördüm -- birisi arkamdan - hişt dedi --- dönüp baktım. ” HIZ DENETIMI

Şimdi de Hugo Von Hoffmannstahl’ın “Her İkisi” adlı şiirini, sesli harflerin boğumlanma sürelerine dikkat ederek, hızı düşürecek biçimde okuyun. HIZ DENETIMI

Bir kadeh taşıyordu kız elinde, Tüy gibi hafif kadehi. Ağzı ve çenesi benziyordu kadehe… Zorda kaldı her ikisi. Tüy gibi hafif ve emin yürürken kız, Öylesine titriyorlardı ki, Dökülmüyordu kadehten bir damla bile. Bulamadı eller birbirini, Öylesine rahat ve emindi, Ve dökülen şarap akıp gitti. Genç bir ata binmiş erkeğin eli, Kayıtsız bir tavırla çekince dizgini Altındaki at yerinde titredi. Ama alması gerekince kızdan, HIZ DENETIMI

Aşağıdaki ilk paragrafı tekdüze bir sesle, ikincisini olağan konuşma sesinin değişkenliği ile okuyun. HIZ DENETIMI

“İmla veya yazım, ne dersek diyelim. En köklü değişiklik 1965’de çıkan imla kılavuzunda oldu. Düzeltme yani şapka işareti bazı sözlerin kullanımında kaldırıldı. Ayrı yazılan bazı sözler birleştirildi. Fakat bu düşünülmeyen noktalara gitti. Uluslararası sözü ayrı yazılıyordu, birleştirildi. Bu sefer de arası sözünün her yerde bitişik yazılması gerekir gibi bir izlenim uyandı. Üniversitelerarası, şehirlerarası gibi… Türk Dil Kurumu, düzeltme işaretini hiçbir zaman tamamen kaldırmadı. Bunlar bir defa Türkçe sözcüklerde değil, yabancı kaynaklı sözcüklerde. K, g, l ünsüzlerinden sonra a, u ünlüleri geliyorsa ve bunların ince okunması gerekiyorsa bunlar korundu, buralarda kullanılıyor. ” HIZ DENETIMI

Son olarak elinizdeki kitaptan seçtiğiniz bir sayfayı saat tutarak okuyun, bakalım dakikada 125– 175 sözcük aralığını tutturabilecek misiniz? HIZ DENETIMI

Ses perdesi denetimini sağlayabilmek de en az hız denetimi kadar önemlidir. Bunu sağlayabilmek için de bazı alıştırmalar önerilir. Önce her zaman kullandığınız sesinizle “a” deyin. Sonra kademe değiştirerek, en tiz ve en pes perdelere ulaşmaya çalışın. SES PERDESI DENETIMI

Pes ton çıkarmak için başınızı çok az öne eğebilirsiniz. Ama fazla değil. Yoksa ses telleriniz gereğinden fazla zorlanabilir. Bu alıştırmayı yinelerken, kendinizce en uygun, en güçlü tınıyı bulmayı çalışın. Alıştığınızdan farklı bulduysanız, yani sizce her zaman kullandığınızdan daha düşük ya da yüksek olduğunu düşünüyorsanız başkalarının fikrini almanızda da yarar var demektir. SES PERDESI DENETIMI

Sonra Ziya Osman Saba’nın 1944 yılında yazdığı “Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi”nden alınmış paragrafları sırasıyla önce tek ses perdesiyle; ardından, aynı perdede hafif değişiklikler yaparak; sonra belirgin değişikliklerle okuyun. Hem siz, hem de sizi dinleyenler bu üç okuma arasındaki başkalıklara dikkat edin. SES PERDESI DENETIMI

“Bir fotoğrafhanenin önünde bir otomobil durmuş ve etrafında bir meraklı kalabalığı hâsıl olmuş. Yaklaşıyorum, otomobilin içi, camların kenarları bütün çiçeklerle süslü. Demek fotoğrafhanedeler. SES PERDESI DENETIMI gelinle güvey

Ben de bu fotoğrafhaneye girer, hem fotoğrafımı çıkartmış olur, hem de hayatlarının en mesut zamanlarından birini yaşamakta olan bu çifti, kapıdan çıkmak üzere iken olsun, bir SES PERDESI DENETIMI defa selamlarım.

Bütün duvarları fotoğraflarla kaplı holde bekliyorum. Bütün fotoğraflardaki insanlar tebessüm ediyorlar. İşte, yeni rütbesinin verdiği gurur ve emniyetle istikbaline gülümseyen genç subay. Büyük bir lastik topu dünyanın en büyük hazinesiymişçesine sıkı tutmuş, yanaklarından sıhhat fışkıran gürbüz çocuk. SES PERDESI DENETIMI

Bir fakültenin mezunlar hatırası: Hocalar memnunluk ve iftihar içinde; yeni mezunlar da hocalarının etrafında, sırtlarından bir yükü atmış, uzun bir yolu bitirip bir ağaç altına oturmuş insanların saadetiyle gülüyor, hep gülümsüyorlar. SES PERDESI DENETIMI

Sonra, yeni evliler yana dururlarken, sevinçten, hazdan titredikleri adeta hissedilen, çiçekler içinde yeni evliler. Bütün şu delikanlılar hep evlenmişler, saadet duymuşlar ve mekteplerini bitirdikleri zaman fotoğraflarını çekmiş olan fotoğrafçıya koşup, işte evlendik, bu sefer de evlenme saadetini tadıyoruz, yine fotoğrafımızı çekin, demişler. ” SES PERDESI DENETIMI

GÜRZAP, C. Söz Söyleme Ve Diksiyon/Konuşan İnsan. Remzi ŞENBAY, N. Yayınları. Yayınevi. Söz Ve İstanbul Diksiyon Sanatı. İstanbul 2019 Yapı Kredi 2012 ÜNSAL, F. , Şahin, H. 80 Yılın Sesi 1927’den 2007’ye Spikerlik. TRT Yayınları. Ankara 2007

“Başka Dillerdeki Her Bir Sözcüğe Karşılık Olarak Dilimizde En Az Bir Sözcük Bulmak Ya Da Türetmek Gerekir. Bu Sözcükler Kamuoyuna Sunulmalı, Böylece, Yaygınlaşıp Yerleşmesi Sağlanmalıdır. ” Mustafa Kemal ATATÜRK…

İYİ HAFTALAR…