ETKL LETM BECERLER DO DR PERCAN BAYAR ALITIRMA

ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ DOÇ. DR. PERİCAN BAYAR

ALIŞTIRMA 4

BİR YAŞAM MODELİNİN SINIRLARINI ZORLAMAK Yaşantılarınızı yapay olarak sınırlayan üç önemli dil örüntüsü vardır. 1. Aşırılık 2. Dayatılan sınırlar 3. Dayatılan değerler

AŞIRILIKLAR: Aşırı genellemelerdir ve tipik örnekleri daima, asla, hiç, herkes, hiç kimse gibi sözcüklerdir. Bir konuşmacının aşırılıklarına onları kendi ses tonunuzla abartılı bir şekilde söyleyerek ve hatta daha aşırı sözler söyleyerek meydan okuyabilirsiniz.

ÖRN: İFADELER Daima acı içindeyim Asla kazanamıyorum Kimse beni umursamıyor SORULAR kesinlikle daima acı içinde misin? kazandığı bir durum bile asla olmadı mı? dünyada seni umursayan tek bir insan bile mi yok?

ALIŞTIRMA 5

DAYATILAN SINIRLILIKLAR: Size başka bir seçenek bırakmayan sözcük ya da sözlerdir. –amamak, -meli, -malı, -mek zorunda olmak, - mesi gerek, -se iyi olur, gerekli ve mümkün değil bu tür ifadelere örnek verilebilir.

Örn: İFADELER 1) Gitmeyi istedim ama yapamadım 2) Bir şeyler söylemelisin ne SORULAR gitmene engel olan şey nedir? sana böyle şeyler söylesem olur?

İFADELER Yemek pişiremem SORULAR yemek pişirmeyle ilgili sana bu kadar zor gelen nedir?

ALIŞTIRMA 6

DAYATILAN DEĞERLER: İnsanlar hayat hakkında bir genelleme yaptıklarında kendi kişisel modellerine dayalı bir yargıda bulunurlar. Aslında onlar kendileri için uygun buldukları değerleri alıp diğer değerleri insanlara uygularlar. Evrensel etiketleri (aptal, paragöz, ahlaksız, korkak, çirkin) kullanan insanları duyduğunuzda, dayatılan değerlerle karşıya olduğunuzu söyleyebilirsiniz.

İFADELER 1)Bunlar bir sürü ıvırzıvır değersiz? 2) Komünizm kötüdür. 3) Dışarıda yürümek yanlış bir şeydir. SORULAR bunlar kime göre değersiz Komünizm kime göre kötüdür? Dışarıda yürümek kime göre yanlıştır.

ALIŞTIRMA 7

BİR YAŞAM MODELİNDEKİ ÇARPICILIKLARI SORGULAMAK Kişisel yaşam modeliniz çarpık olduğunda, sizi farklı seçenekleri düşünmekten alıkoyar ve yaşantınız ciddi olarak yoksullaşır. Gerçekliği çarpıtan üç önemli dil örüntüsü vardır.

GERÇEKLİĞİ ÇARPITAN 3 ÖNEMLİ DİL ÖRÜNTÜSÜ 1. Neden sonuç hataları 2. Akıl okuma 3. varsayımlar

NEDEN SONUÇ HATALARI: Bir insanın diğerlerinin duyguları ya da içsel durumları yaşamasına neden olabileceği ve diğerlerinin de buna nasıl tepki vereceğine ilişkin bir seçeneğin olmadığına yönelik inanıştan kaynaklanır.

ÖRN: Anneniz “gidiyor olduğundan endişeliyim” dediğinde “gidiyor olmam seni nasıl endişelendiriyor? ” diye sorarak onu sağlayabilirsiniz. Asıl amaç kendi duygularından annenizi sorumlu olduğudur. Olaylara verdiği tepkiyi nasıl yaratmıştır. Bu ona kibarca hatırlatılmalıdır.

İFADELER Beni üzüyorsun Senin çocuğun başımı ağrıyor. SORULAR seni nasıl üzüyorum? Seni üzecek ne yapıyorum? Başını mı ağrıtıyor? Çocuğum senin kafanı gerçekten acıttı mı?

İFADELER İş beni sıktı SORULAR işle ilgili sıkıcı bulduğun şey ne?

ALIŞTIRMA 8

AKIL OKUMA: Bir insanın başka birisi ile doğrudan iletişim kurmadan onun ne düşündüğünü ya da ne hissettiğini bileceğine inanmasıdır. İFADELER SORULAR Onunla sadece Sana onunla parası için evlendiğini düşündüren şey ne?

İFADELER Lütfen bana sinir olma SORULAR sana sinir olduğum izlenimi veren şey ne ?

ALIŞTIRMA 9

VARSAYIMLAR: Bir ifadenin tümünün geçerli olması için, ifadenin mutlaka doğru olması gereken kısımlarıdır. “ son kez dansa gittiğimizde çok kıskanç davrandığın için lütfen tekrar gitmeyelim” burada “ lütfen tekrar gitmeyelim” çıkarımı, ancak ve ancak “kıskanç davrandın” varsayımının doğru olması halinde geçerli olabilir. Bu ifadeyi sorgulama için ise “sana ne şekilde kıskanç göründüm? ” sorusu sorulabilir.

İFADELER Başımda gerçek bir bela var, acil bir randevuya İhtiyacım var. SORULAR bu bela ne şekilde ciddi

İFADELER Köpeğin cocuklarımı Korkutuyor, onu ya yukarı Bağla ya da uyut. SORULAR: Köpeğim çocuklarını ne şekilde korkutuyor?

ALIŞTIRMA 10

Bu bölümde aktarılan açıklama teknikleri gereğinden fazla kullanılmamalı; ancak birisinin ifadeleri anlamsız, belirsiz ya da önemli bilgilerden yoksun olduğunda kullanılmalıdır.