ETKL LETM BECERLER DNLEMEK SYLEMEK R GR SANYE
ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ (DİNLEMEK -SÖYLEMEK) ÖĞR. GÖR. SANİYE UÇKAÇ
İÇERİK: 1 -İletişim Nedir? 2 -İletişim Türleri 3 -Gönderilen Mesaj ve Alıcı İlişkisi 4 -Dinlemek § Pasif dinleme § Etkin dinleme 5 -Söylemek § Sen dili- ben dili § Hamburger metodu
İletişim Nedir? İletişimi “Birey veya bireylerin karşılıklı bilgi, duygu ve düşüncelerini paylaşma süreci” diye tanımlayabiliriz.
İnsan sosyal bir varlıktır ve yaşamını sürdürebilmesi için çevresiyle sürekli iletişim kurma ihtiyacı içerisindedir. İnsan anlamak ve anlaşılmak ihtiyacındadır. Hele anlaşılmak en çok olması istenen durumdur.
Almɑn filozof Hegel “Beni hayatta bir kişi anladı o da yanlış anladı” der. İnsanoğlu çevresinde olup bitenleri anlamak ve kendini çevresindekilere anlatabilmek için sürekli iletiler alır ve sürekli iletiler yollar.
İletişim hem iş, hem de özel hayatımızda çok önemli bir yere sahiptir, insanın en önemli aracıdır. İnsanlarla iletişim kurmayı bilmek, iletişimin tekniğini, kurallarını ve inceliklerini tanımak hayatta başarılı ve mutlu olmamızı sağlayacak eşsiz bir kozdur.
İletişim Türleri Sö zlü Sö işim zs ü t e l İ Yazılı İletişim zİ let işi m
Gönderilen Mesaj ve Alıcı İlişkisi
Kişinin içine doğduğu, yetiştirildiği ortamdaki iletişim tarzı, kişinin düşünme ve ifade etme tarzını, davranış tarzını kaçınılmaz bir biçimde etkiler.
İnsan insanın aynasıdır. Kişi, kendisi nasılsa karşısındaki insanı da öyle görür. (Hadis-i Şerif) Yani…. Kişinin tüm algılama ve yorumları, olaylara verdiği anlam, kendi kişiliğinin bir sonucudur. Her insan olaylara kendi bakış açısıyla tepki verir.
İletişim becerisi, karşılaştığımız olaylara farklı açılardan bakabilmeyi gerektirir. İnsan ilişkileri ve iletişim konularında ilk olarak kabul edilmesi gereken her insanın birbirinden farklı tutumları, davranışları, yorumlama biçimleri, duyguları ve ümitleri olduğudur. Aksi taktirde insanlar arası ilişkiler bozulur ve bunun yansıması ile toplumsal çatışmalar ve gereksiz zaman kaybı ortaya çıkar.
“Dinlemek” ve “Söylemek” iletişimin en temel iki ögesidir. Bunları uygun zamanlamayla kullanmak hem konuştuğumuz kişiyi anlamamız hem de kendimizi anlatmamızda çok önemlidir.
Dinlemek Dinlemek, sadece karşımızdaki kişinin söylediklerine kulak vermek gibi pasif bir eylem değildir. Aksine ilgiyle ve etkin biçimde dinlemek son derece aktif bir eylemdir. Duymaktan daha fazlasını ifade eden dinleme, karşımızdaki kişinin sesine, sözcük seçimine, tonlamasına, hızına, beden diline karşı duyarlı bir tavır sergilemektir.
İyi bir dinleyici, iletişim kurduğu kişinin yalnız söylediklerini değil, yüzü, eli, kolları ve bedeniyle yaptıklarını da duyar!
DİNLEME ÇEŞİTLERİ Görünüşte Dinleyen Seçerek Dinleyen Saplanmış Dinleyici Savunucu Dinleyici Tuzak Kurucu Dinleyici Yüzeysel Dinleyici Aktif Dinleyici
Dinleme Becerileri Pasif (Edilgin) Dinleme Sessizlik, karşımızdaki kişiye gerçekten kabul edildiğini duyumsatan ve bizimle duygularını daha fazla paylaşması için onu yüreklendiren, çok güçlü sözsüz bir iletidir. Ancak bir tehlikesi, her zaman anlatana gerçekten tüm dikkatimizi verdiğimizi kanıtlamaz.
Bu nedenle dinlerken, özellikle duraklamalarda gerçekten dinlediğimizi göstermek için sözsüz belirtiler vermekte yarar olabilir.
Kabul tepkileri (baş sallamak, gülümsemek, kaş çatmak, vb. ) : Uygun zamanda kullanılırsa, anlatanı gerçekten dinlediğimiz mesajını verirler Kapı aralayıcı mesajlar (“ yaa, aaa, hııı, öyle mi, vah”): Doğru kullanıldığında iletişimin sürmesine yardımcı olabilir. q “Sen ne düşünüyorsun? . . . q “İlginç, …. . q “Sonra. . .
Etkin (katılımlı) Dinleme Konuşan bireyin söylediği sözleri açarak, tekrar etmekten oluşan etkin (katılımlı) dinleme, insanlar arasında yalın, daha anlamlı bir ilişkinin gelişmesine fırsat verir. Dinleyenin kendisini gerçekten duyduğunu gören anlatan, kendisine değer ve önem verildiğini, kabul edildiğini düşünür.
Etkin dinlemede : Yoğunlaşma Empati Kabullenme Anlama gayreti gösterme
ETKİN DİNLEMENİN FAYDALARI Duyguların açılmasına yardımcı olur. Duygularının doğal ve insanca olduğunu gösterir. İletişimin devamı için yüreklendirir. Gerçek ve altta yatan sorunların tanımlanmasını kolaylaştırır. Ör: gece korkusu Düşünerek sorununa çözüm bulmasını sağlar. Dinleyen sorunun sorumluluğunu tamamen üstlenmiş olmaz.
Etkin Dinleme Konusunda Uyarılar Duyguları yoğun olmalıdır. Değiştirilmek istenen davranışlarda işe yaramaz. Kişinin kendi çözümünü bulması önemlidir. Sık kullanılmamalıdır. Bazı kişiler niyetleri kötü olarak etkin dinlemeye başladıkları için başarılı olamazlar. Kişi etkin dinlenmek istemediğini söz veya yüz ifadeleriyle belirtebilir. Israra gerek yoktur. Etkin dinlemede konuşmanın yarım kalmasında mahsur yoktur. Konuşan kendi çözümünü daha sonradan bulabilir.
Etkin Dinleme Örnekleri -Bana tanıdığı en iyi kişi olduğumu söylediğinde ne yapacağımı bilemedim. (-Utandın, hem de sevindin. ) -Okul rezil, ödevler ağır, öğretmenler yardımcı olmuyor. (-Öfkelisin ve zorlanıyorsun. ) -Burada insanlar bir şey yapmamıza izin vermiyor. (-Özgür değilsin, kendini engellenmiş hissediyorsun) -O dersi seviyorum. Öğretmen iyi hazırlanıyor ve tartışma ortamı sağlıyor. (-Yeterli bir öğretmen. )
Söylemek Başarılı iletişimin, dinlemek dışında bir diğer temel ögesi de söylemektir. Bu noktada kullandığımız sözcüklerin ve beden dilimizin etkisi söz konusu olacaktır.
Kişiler arası iletişimde mesaj; sözler, beden dili dediğimiz sözel olmayan davranışlar ve söz ötesi davranışlar biçiminde kodlanabilir. Düşüncelerimizi sözlerle iletirken, duygularımızı daha çok söz ötesi (ses tonu, vurgu, susmalar) ve sözel olmayan davranışlar (beden dili) yoluyla iletiriz.
Kullandığımız sözcükler bir başkasının varlığına nüfuz ederek onun kendisini, v Umutlu v Mutlu v Enerjik v Hayat dolu v Keyifli neşeli hissetmesini sağlayabilir.
Ancak, Farklı sözcükler seçmemiz durumunda, o sözleri duyan kişinin kendisini; v Asık suratlı v Aksi v Keyifsiz v Hasta hissetmesine yol açabilir.
“Sen dili” yerine “ben dili” kullanmak İnsanlar onaylamadıkları bir davranış karşısında bu davranışı eleştirirler. Fakat kötü olan, bunu yaparken davranışı eleştirmek yerine davranışı kişiliğe mâl edip kişiyi eleştirme yoluna gitmeleridir.
SEN DİLİ Bunu yapmamalısın. Çocuk gibisin! Senin yüzünden azar işittim. Bütün günümü berbat ettin. Sınıfta senden başkası yok mu? Dikkat çekmek için mi bunları yapıyorsun? Çok dırdırcısın. Hiçbir şeyden memnun değilsin.
BEN-DİLİ Ben dili; bireyin karşılaştığı davranış ve durum karşısında bireysel tepkisini, kendi duygu ve düşüncelerini açıklayan ifade şeklidir. Üç bölümden oluşur. 1 -Karşıdakinin belli bir davranışına işaret etmek. 2 -O davranışın sizin üzerinizde yarattığı etkiyi, size neler hissettirdiğini belirtmek. 3 -Nasıl bir davranışı tercih edeceğinizi aktarmak.
Örneğin: 1 -Konuşurken yüzüme bakmadığın zamanlar, 2 -söyleyeceklerimi karıştırıyorum. Kendimi çok kötü hissediyorum, bana yeterince önem vermiyormuşsun gibi geliyor. 3 -Oysa ben konuşurken yüzüme bakman daha hoşuma gidecek. Bu tür bir ifade tarzıyla, q Kendi olumsuz duygularınızı içinize atmamış olursunuz, q Karşınızdaki insanın savunmaya geçip size saldırmasını engellersiniz, q Karşımızdakini incitmemiş, fakat kendi mesajlarımızı da vermiş oluruz.
-Sen tembelsin. -Bu dosyalar saat 10: 00 da odamda olmalıydı. Unutkan, umursamaz halinden bıktım. Kendini topla. -Bana daha fazla yardım etmeni isterim. -Bu dosyaların saat 10: 00 da odamda olması gerekiyordu. Unuttuğun zaman işler aksıyor. Daha dikkatli olursan sevinirim. -Yine geç kaldın! Vaktinde gelsen -Geç kaldığın zaman çok sinirleniyorum. Çünkü beklemek çok sıkıcı. Vaktinde şaşırırdım zaten! gelsen kendimi daha iyi hissedeceğim.
HAMBURGER METODU Eğer olumsuz bir durum söz konusuysa ve amacınız bu olumsuz durumun düzeltilmesini sağlamaksa, hamburger metodunu kullanarak çözüme ulaşabilirsiniz. Hamburger metodu ile eleştiride kesinlikle bir yargılama söz konusu değildir. Kişi olumsuz durumun farkına vardığı gibi, olumlu yönleri açığa çıkarıldığı için bu durumdan şikayetçi olmaz. Öte yandan eleştiriyi de kabul eder.
Örnek: Patron işe geç kalan personelini geç kalmaması için uyaracaktır. Fakat personelin gururu kırılırsa, performansı da düşebilir. Bunu engellemek için, 1 -Önce çalışanın olumlu bir yönü vurgulanır. 2 -Daha sonra olumsuz durum belirtilir. 3 -Ardından yine olumlu bir yönü vurgulanır.
1 -Vahit Bey, siz çok başarılı bir çalışanımızsınız. Şirket olarak sizden çok memnunuz. (olumlu yönü belirtiliyor) 2 -Fakat mesai saatlerine uyma konusunda sanırım bugün küçük bir sorun yaşadınız. İşe bir saat geç kaldınız. (olumsuz durum) 3 - Biz bu konuda firma olarak sizin duyarlı olduğunuzu biliyoruz. Sizin gibi sorumluluğunu bilen biriyle çalışmak bizi daha başarılı kılacaktır. (olumlu yön) Hamburger metodunu aile içi iletişimde, iş ilişkilerinde, anlaşmalarda, şirket görüşmelerinde ve bir çok yerde kullanabilirsiniz. Etkili konuşma modelidir.
Yaşam Kalitesini Yükseltmek Anlatmak Ve Anlaşılmak Etkili İletişim Kurma Becerisini GELİŞTİRMESİ
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
- Slides: 38