Estrgen Brynja Jnsdttir Lknanemi 1 4 2005 Yfirlit
Estrógen Brynja Jónsdóttir Læknanemi 1. 4. 2005
Yfirlit fyrirlesturs • • Myndun og bygging estrógena Tíðahringurinn og hlutverk í kvenlíkama Hlutverk í meðgöngu og fæðingu Áhrif á fóstur Nýburar Kynþroski Áhrif á beinvöxt
Bygging estrógena • Kólesteról er forveri sterahormóna • Bygging estrógena
Myndun estrógena
Tegundir • Estradíól: – 17 -ß estradíól er mest virkast og er aðalestrógenið á frjósemisskeiði • Estrón: – Fremur veikt estrógen, niðurbrotsefni 17 -ß estradíól, • Estríól: – Fremur veikt, aðallega til staðar hjá þunguðum konum, frl. af fylgjunni
Tíðahringurinn
Hlutverk í kvenlíkama •
Myndun estrógena – upprifjun 3ß - dehydrogenase 3ß - d = DHEA 3ß - dehydrogenase
Hlutverk í meðgöngu og fæðingu • Frl. af eggjastokkum fyrstu 5 -6 vikur þungunar, síðar af fylgju úr DHEA frá móður og fóstri • Örvun legvaxtar: frumustækkun og fjölgun • Breytingar á blóðflæði: æðaslökun, nýmyndun æða, áhrif á æðaþel • Í fæðingu: – Toppur af estrógenlosun – Hvatning legsamdrátta, áhrif á kalsíumbúskap sléttvöðvafrumna í legi
Áhrif á fóstur • Losun fylgju á estrógenum er talin hafa áhrif á undirstúku, heiladingul og nýrnahettur fóstursins • Heiladinguls-nýrnahettukerfi fóstursins virðist fínstilla tímasetningu fæðingar, að hluta með áhrifum á estrógenframleiðslu • Áhrif lyfja sem innihalda estrógen á fósturþroska: – Diethylstilbestrol: vaginal adenosis og adenocarcinoma í kvk. – Pillan: Engin tengsl verið sýnd við fósturgalla
Frávik • Ef skortur á estradíóli: – 1. trimester: hætta á fósturláti – 3. trimester: hætta á erfiðleikum í fæðingu eða fyrirburafæðingu • Magn estríóls í sermi móður getur endurspeglað óeðlilega þroskun fósturs eða fylgju eða blöðruþungun: – Lækkar 1 -2 klst. eftir fósturdauða – Lítið magn í fósturgöllum sem tengjast adrenal atrophy, s. s. anencephaly og Down’s syndrome – Lítið magn í blöðruþungun
Nýburar • Áhrif frá fylgju-estrógeni: gynecomastia • Estrógen frá fylgju bælir frl. FSH og LH • Eftir fæðingu eykst framleiðslan og nær kynþroskamagni í blóði • Fyrirburastúlkur frl. meira magn FSH/LH • Í stúlkum helst LH hátt í nokkrar vikur en FSH í nokkra mánuði, estrógenfrl. fylgir FSH magni • Í drengjum er LH frl. meiri en FSH og testósterónfrl. fylgir því • Frl. minnkar m. a. v/fjölgunar á estrógenvt. í undirstúku
Kynþroski • Magn estradíóls í blóði er ekki mælanlegt frá nokkurra mán. aldri til 8 -9 ára • Gn. RH losun frá undirstúku ræður byrjun kynþroska • Magn estradíóls hækkar svo smám saman með auknum kynþroska og samsvarar beinaþroska og hækkandi FSH • Þegar estrógenfrl. er orðin næg hefur hún áhrif á losun LH í miðjum tíðahring tíðir hefjast
Áhrif estrógena á beinvöxt • Valda aukningu í frl. GH vaxtarkippur • Estrógen virðast hafa áhrif á það ferli í beinvexti sem endar með samruna epiphyseal móta beina og stöðvun vaxtar • Estrógen í háum skömmtum hefur verið notað frá 1950 til að minnka vöxt í stúlkum sem hafa haft áætlaðan fullan vöxt hærri en ca. 180 cm – Dregið úr notkun sl. ár – Árangur óljós, 2. 1 -10 cm lægri fullvaxta en áætlað var
Áhrif estrógena á beinvöxt • Rannsókn Venn et al. , birt í The Lancet 23. 10. 2004 • Afturvirk rannsókn, haft samband við konur sem höfðu fengið estrógenmeðferð í Ástralíu á árunum 1959 -1993 (n=371) og viðmiðunarhóp (n=409) • Aldusstaðlað voru hóparnir svipaðir m. t. t. félagslegra og efnahagslegra þátta • Meðferðarhópurinn var líklegri til að hafa reynt að verða þungaðar í 12 mán. án árangurs (RR 1. 80), hafa leitað til læknis vegna ófrjósemi (RR 1. 80) og hafa tekið frjósemislyf (RR 2. 05) • Ályktun: Háskammtameðferð með estrógeni á unglingsárum virðist minnka frjósemi seinna í lífinu
Heimildir • Meisenberg G, Simmons WH. Principles of Medical Biochemistry. Mosby Inc. , 1998. • Llewellyn-Jones D, Abraham S, Oats J. Fundamentals of Obstetrics and Gynaecology, 7 th ed. Mosby Inc. , 1999. • Gabbe. Obstetrics – Normal and Problem Pregnancies, 4 th ed. Churchill Livingstone Inc. , 2002. • Fanaroff. Neonatal-Perinatal Medicine: Diseases of the Fetus and Infant, 7 th ed. Mosby Inc. , 2002. • Behrman. Nelson Textbook of Pediatrics, 17 th ed. Elsevier, 2004. • Sperling. Pediatric Endocrinology, 2 nd ed. Elsevier, 2002. • Venn A, Bruinsma F, Werther G et al. Oestrogen treatment to reduce the adult height of tall girls: long-term effects on fertility. Lancet: 364, 2004.
- Slides: 16