ESPAZOS NATURAIS Ra de FozMasma Incle o curso

ESPAZOS NATURAIS Ría de Foz-Masma

Inclúe o curso medio e baixo do río Masma, os seus afluentes Valiñadares, Fraga Vella ou Figueiras e Batán, a ría de Foz, e a costa a desembocadura do rego da Laguela. No espazo atópanse varios ecosistemas ben definidos: cantís, areais, marismas, río e bosques de ribeira.

SITUACIÓN: No cuadrante nordés da provincia de Lugo, a cabalo das comarcas da Mariña Central e Oriental. Localidades de referencia: Foz, San Cosme (Barreiros), Vilanova (Lourenzá), Mondoñedo. SUPERFICIE: 643 ha CONCELLOS: Barreiros, Foz, Lourenzá e Mondoñedo. VALORES NATURAIS: Esteiros, marismas, praias, cantís, bosque de ribeira. . .

PROTECCIÓN LIC: 29 de decembro de 2004 ZEC: 31 de marzo de 2014 ZEPA “Ría de Foz” (564 ha) 2 -4 -2004 Está incluída no Inventario de Áreas Importantes para as Aves da SEO/Bird. Life A área corresponde parcialmente coa IBA 007 Ría do Eo-Praia de Barayo-Ría de Foz, incluída no inventario de SEO/Bird. Life (1998). Praia de Altar, ría de Foz e mar aberto

CLIMA Oceánico, con invernos frescos

RÍA DE FOZ Está situada na rasa cantábrica, unha chaira litoral inclinada que se estende por parte da costa entre Galiza e Cantabria. Está formada polo río Masma o Centiño e o rego de Esteiro e ábrese entre as puntas dos Castelos (oeste) e de San Bartolo (leste) es está rodeada de xistos e areíscas. Presenta unha ampla chaira intermareal lamacenta rodeada por marismas que se concentran na marxe dereita do interior da ría. É unha ría en proceso de colmatación porque a forza do mar impide a saída dos materiais que arrastra o río e trae cara a ela a area que arranca nos cantís veciños. Ría de Foz vista desde Barreiros

Punta dos Castelos, no extremooeste da ría de Foz

. Praia da Rapadoira (Foz), de 340 m de lonxitude e 100 m de largor medio, abrigada e de area fina.

Praia da Anguieira (Barreiros), no interior da ría de Foz

Praia da Anguieira

Ría de Foz desde a Punta de Prados.

Praia de Altar (Barreiros), de 950 m de lonxitude e 45 m de largor medio. Na parte externa da ría de Foz atópase unha frecha de area que tapa parcialmente a súa boca (entre as praias de Altar e Anguieira, resultado da interacción entre a dinámica interna da ría e unha corrente O-E que percorre a costa. Entre os anos 1969 e 1977 construíronse en Foz unha serie de espigóns que modificaron a dinámica da ría e fixeron practicamente desaparecer estra frecha arredor de 1980, mentres se xuntaba area na outra banda, na praia da Rapadoira. Na actualidade estase a rexenerar, despois da construción dun novo dique en 1988.

Praia do Altar e Pedra Rubia (Barreiros)

Dunas na praia do Altar (Barreiros)

A COSTA EXTERIOR Un pequeno tramo de costa exposta na rasa cantábrica no que alternan cantís e areais. Praia de San Cosme (Barreiros)

Punta de San Bartolo e praia de Remior (Benquerencia-Barreiros), no remate do espazo.

RÍO MASMA Nace entre os picos de Seixo Branco e Cadramón (Serra do Xistral) e ten un percorrido de 46, 2 km ata rematar formando a ría de Foz (mar Cantábrico). No curso alto presenta unha forte pendiente que se suaviza nos derradeiros 20 km. Forma os amplos vales de Mondoñedo, Lourenzá e Barreiros. Os seus afluentes pola esquerda son Fraga Vella ou Figueiras, Couboeira e Oirán, e pola dereita Valiñadares e Batán. O Masma recibe distintos nomes no comezo do seu percorrido: primeiro Pedrido e logo Tronceda. O Masma na Fervenza (Mondoñedo)

O Masma na Fervenza (Mondoñedo)

O Masma en Masma (Mondoñedo)

Rego da Ferrería, Augavalva (Figueiras-Masma) Viloalle (Mondoñedo)

O Masma en Lourenzá

RÍO DO BATÁN Nace na serra da Cadeira e xúntase ao Masma en A Ribeira (Lourenzá).

Esteiro do Masma

Esteiro do Río Centiño

TIPOS DE HÁBITATS DO ANEXO I DA DIRECTIVA 92/43/CEE -Bancos de area cubertos permanentemente por auga mariña, pouco profunda -Esteiros -Chairas lamacentas ou areentas que non están cubertos de auga na baixamar -Grandes calas e baías pouco profundas -Arrecifes -Vexetación anual sobre argazos -Cantís con vexetación das costas atlánticas e bálticas -Vexetación anual pioneira con Salicornia e outras especies de zonas lamacentas ou areentas -Pasteiros de Spartina (Spartinion maritimi) -Pasteiros salinos atlánticos (Glauco-Puccinellietalia maritimae) -Matogueiras halófilas mediterráneas e termoatlánticas (Sarcocornetea fructicosae) -Dunas móbiles embrionarias -Dunas móbiles de litoral con Ammophila arenaria (dunas brancas) -Augas estancadas, oligotróficas ou mesotróficas con vexetación de Littorelletea uniflorae e/ou Isoeto-Nanojuncetea -Ríos dos pisos basal a montano con vexetación de Ranunculion fluitantis e de Callitricho. Batrachion -Ríos de ribeiras lamacentas con vexetación de Chenopodion rubri p. p. e de. Bidention p. p. -Queirogais secos europeos -Queirogais secos atlánticos costeiros de Erica vagans -Zonas subestépicas de gramíneas e anuais do Thero-Brachypodietea -Prados con molinias sobre substratos calcáreos, turbosos ou arxilo-limosos(Molinion caeruleae) -Megaforbios eutrofos hidrófilos das orlas de chaira e dos pisos montano a alpino -Prados pobres de sega de baixa altitude (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) -Turbeiras calcarias do Cladium mariscus e con especies do Caricion davallianae -Mananciais petrificantes con formación de tuf (Cratoneurion) -Encostas rochosas silíceas con vexetación casmofítica -Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-Scleranthion ou do Sedo albi-Veronicion dillenii -Covas non explotadas polo turismo.

FLORA As beiras do Masma conservan bosques de ribeira nos que predominan os ameneiros (Alnus glutinosa), acompañados por salgueiros (Salix atrocinerea), sanguiños (Frangula alnus), pradairos, fentos… Fentos (Blecnum)

Na ría e no espazo costeiro destaca a vexetación de marisma e, en menos medida, de dunas e cantís. Nas zonas resgardadas do esteiro hai seba (Zostera noltii), Juncus maritimus, Spartina maritima, Juncus gerardi, Scirpus maritimus e Phragmites australis. Nas dunas das praias podemos atopar Ammophila arenaria, Eryngium maritimum, Linaria polygalifolia, Cochlearia aestuaria (endémica das costas do golfo de Biscaia), Limonium dodartii (en perigo crítico de extinción en España), e nos cantís silva do mar (Smilax aspera), capileira (Adiantum capillus veneris)… Pirixel do mar Capileira

Silva do mar (Smilax aspera)

Seba (Zostera noltii)

Iberis procumbens

Inflorescencia de xunco (Juncus maritimus)

ESPECIES DO ANEXO II DA DIRECTIVA 92/43/CEE Flora Narcissus pseudonarcis susssp. nobilis

FAUNA O río e as súa beiras acollen unha variada fauna, etre a que destacan os anfibios, os insectos e cinco especies de peixes continentais. Píntega (Salamandra salamandra).

Cabalo do demo (Orthetrum)

O río e as súa beiras acollen unha variada fauna, etre a que destacan os anfibios, os insectos e cinco especies de peixes continentais. No esteiro do Masma e na ría de Foz hai catalogadas 200 especies de aves. Destacan as poboacións de aves acuáticas, especialmente durante o inverno e o paso migratorio outonal: cullereiro (Platalea leucorodia), lavanco (Anas platyrhynchos), cerceta (Anas crecca), asubiador (Anas penelope), o escaso ganso de cara negra (Branta bernicla), raro en España e que é relativamente frecuente de ver nesta ría; mazarico real (Numenius arquata), mazarico rubio (Limosa lapponica), pilro gordo (Calidris canutus). Rexistrouse a cría da escasa garza pequena (Ixobrychus minutus). Mazarico rabipinto ou rubio (Limosa lapponica)

Corvos mariños cristados (Phalacrocorax aristotelis.

Garza real (Ardea cinerea), visitante invernal habitual.

Cullereiros (Platalea leucorodia). Ivernan na ría de Foz procedentes de Holanda.

Píllara real (Charadrius hiaticula).

Cangrexo (Carcinus maenas)

ESPECIES DO ANEXO II DA DIRECTIVA 92/43/CEE Invertebrados Coenagrion mercuriale Lucanus cervus Elona quimperiana Geomalacus maculosus Margaritifera margaritifera Peixes Petromyzon marinus Salmo salar Anfibios Discoglossus galganoi Mamíferos Galemys pyrenaicus Lutra lutra Myotis myotis Rhinolophus ferrumequinum Rhinolophus hipposideros Saramaganta (Chioglossa lusitanica)

ACTIVIDADES Pesca e marisqueo, lecer. . .

HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL Aínda que fora do espazo protexido, nas proximidades atópanse vilas e lugares dunha grande importancia histórica (Mondoñedo, Foz. . . ) ou etnográfica. Na contorna do río Masma consérvanse pontes, muíños. . . A vila de Foz é de orixe fenicia. Na actualidade conta con case 10. 000 habitantes. Ponte sobre o Masma en Viloalle (Mondoñedo)

PROBLEMAS -Construcción de diques que cambiaron a fisonomía das praias -Obras no espazo costeiro -Especies invasoras -Presión turística Praia de Altar (Barreiros) Praia de Rapadoira (Foz)

PUNTOS DE INTERESE Praias: A Rapadoira, Altar, Remior, Anguieira. Fervenzas: A Fervenza, Rego da Ferrería Pontes: Viloalle Porto de Foz

Montaxe e fotos: Adela Leiro, Mon Daporta Agosto 2016