ERRUSIAKO IRAULTZA Kontzeptua Kontzeptua Errusiako Iraultza l 1917

ERRUSIAKO IRAULTZA Kontzeptua

Kontzeptua Errusiako Iraultza l 1917 ko Errusiako nagusietakoa da. Iraultza XX. mendeko gertakizun l Handik sortu zen Estatuak lehendabiziz indarrean jarri zituen sozialismoaren printzipio nagusiak

ERRUSIAKO IRAULTZA Tsarraren Errusia

Tsarraren Errusia • • Ezaugarri orokorrak Ezaugarri ekonomikoak Ezaugarri sozialak Ezaugarri politikoak

Tsarraren Errusia Ezaugarri orokorrak Biztanlearen eta aberastasunaren arabera Europako potentzia handietariko bat bazen ere, kontinenteko herririk atzeratuena zen (herrialde aurreindustrializatua zen) ¡ Ezaugarri ekonomikoak ¡ Ekonomia atzeratua ¡ Nekazaritza sektore nagusia: l l l ¡ Nekazaritza tradizionala Lurraren jabetza esku gutxitan Nekazarien bizi baldintzak oso txarrak Industrializazioa oso berandu eta eskualde batzuetara mugatuta

Tsarraren Errusia Ezaugarri sozialak ¡ Atzerapen soziala ¡ Gizartea oso polarizatuta l Nekazariak: sektorerik handiena ¡ l Langileak: ¡ ¡ l ¡ Oso kopuru txikia Eragin politiko handiagoa eskatzen zuten Noblezia: ¡ ¡ ¡ Oso kopuru txikia Politikoki ondo antolatuta Burgesia: ¡ l Bizi baldintzak oso txarrak Oso atzerakoia Latifundistak 1861 ra arte pribilejio feudalak mantendu zituen

Tsarraren Errusia Ezaugarri politikoak: autokrazia • Monarkia absolutu anakronikoa • Tsarraren aginpideak ez zeukan mugarik • Herria kontrolatzeko armadaz, poliziaz eta Eliza ortodoxoaz baliatzen

ERRUSIAKO IRAULTZA 1905 ko Iraultza

1905 ko Iraultza ¡ Iraultzaren arrazoiak: l l ¡ ¡ Giza taldeen ezinegona Japoniako gerra Iraultzaren faseak Tsarraren erreformak Iraultzaren ondorioak Iraultzaren erreformen porrota

1905 ko Iraultzaren arrazoiak ¡ Giza taldeen ezinegona: Monarkiaren aldeko sektoreak izan ezik beste guztiak aldaketaren alde l l l Burgesiak monarkia parlamentarioa nahi zuen, Europakoen antzekoa (Alderdi Konstituzional Demokrata: kadeteak) Nekazariak lurra banatzearen alde: lurraren zuzeneko jabeak izan nahi zuten (Alderdi Sozialista Iraultzailea) Langileak sistema sozialistaren aldekoak ¡ ¡ ¡ Boltxebikeak: Marxistak. Tsarismoari aurre egiteko ez zuten inolako loturarik nahi burgesiarekin Mentxebikeak: Marxistak. Moderatuagoak. Burgesiarekin elkarlanaren aldekoak Japoniaren kontrako gerra l Gerrako porrotek tsarrarenganako oposizioa indartu zuen

1905 ko Iraultzaren faseak ¡ ¡ ¡ Urtarrilean, igandez, langile batzuk manifestazio baketsu joan zitzaizkion tsarrari, lan eta bizi baldintzak hobetzeko eskatzera Manifestazioa armaz sakabanatu zuten (Igande odoltsua) Gertakizun horrek iraultza piztu zuen: l l Grebak eta matxinadak langileen eta nekazarien artean zabaldu ziren Armadaren sektore batzuk ere altxatu ziren (Potemkin korazatua)

1905 ko Iraultza Tsarren erreformak • Erreforma politikoa: • Sufragio unibertsala • Duma, ganbara errepresentatiboa sortu zuen • Askatasun zibilen onarpena: • Langileen eskubide sindikalak • Lan murrizketa

1905 ko Iraultzaren ondorioak • • Tsarraren irudia kaltetuta Boltxebikeentzako irakaspen baliagarria • • • Burgesia liberalaren interesak eta langile-nekazarienak erabat ezberdinak Langileak zatituta Nekazariak ez ziren mugitu

1905 ko Iraultzaren erreformen porrota ¡ Erregimen parlamentarioak kontserbadoreen esku ¡ Nekazaritzan hartutako erabakiek porrot: Lurraren jabetza ez zen aldatu porrot: Parlamentua indar

ERRUSIAKO IRAULTZA 1917 ko Iraultza

1917 ko Iraultza • Lehen Mundu Gerra eta 1917 ko otsaileko iraultza • Iraultzaren bilakaera tsarraren abdikaziora arte • Behin behineko gobernua • Boltxebikeen jokabidea • Leninen apirileko tesiak • Urriko iraultza • Iraultzaren bilakaera • Boltxebikeak agintean: lehenengo erabakiak • Lurraren banaketa • Bakea: Brest-Litovsk • Boterearen monopolioa • SESB

1917 ko Iraultza ¡ Lehen Mundu Gerra eta 1917 ko otsaileko iraultza ¡ Iraultzaren bilakaera tsarraren abdikazioara arte l Gerrak agerian utzi zituen Tsarraren Errusiak zituen hutsuneak ¡ ¡ l Armadaren porrotak Hornikuntza falta gerran eta hirietan Gerra dela eta gizartearen sektore asko tsarraren kontra: ¡ ¡ ¡ Nekazariek: ogia, lurra eta bakea eskatzen zituzten Langileak: erreformak eta bakea eskatzen zituzten Burges liberalek erreforma liberalak eskatzen zituzten

1917 ko Iraultza Lehen Mundu Gerra eta 1917 ko otsaileko iraultza ¡ Behin behineko gobernua l l 1917 ko otsailean zehar grebak eta manifestazioak gertatu ziren Manifestazioak gelditzera bidalitako tropek matxinatutakoekin bat egin zuten Gobernuak dimititu egin zuen eta behineko gobernu bat eratu zen (liberalek eta sozialista moderatuek osatutakoa) Tsarrak abdikatu zuen

1917 ko Iraultza Lehen Mundu Gerra eta 1917 ko otsaileko iraultza ¡ Boltxebikeen jokabidea l l ¡ Behin behineko gobernuaren kontra: Erreforma sakonagoak egin nahi zituzten Bakearen, lurra banatzearen alde Leninen apirileko tesiak l Prentsan argitaratutako artikulua: ¡ ¡ ¡ Boltxebikeen helburua iraultza sozialista Bakea Lurrak banatzea Langileen eta nekazarien arteko aliantza Behin-behineko gobernuarekin eta Dumarekin inongo elkarlanik ez izatea

1917 ko Iraultza Urriko Iraultza • Iraultzaren bilakaera • Herrialdearen egoera orokorra gainbehera zihoala ikusita, Leninek ekintzari heltzea erabaki zuen • Boltxebikeek erraz hartu zituzten Petrogradoko gune nagusiak urriaren 24 an • Kerenskik ihes egin ondoren agintea erraz hartu zuten

1917 ko Iraultza Urriko Iraultza Boltxebikeak agintean: lehenengo erabakiak Urriaren 26 an Herriaren Komisarioen Kontseiluaren lehen gobernua eratu zen ¡ Gobernuak hiru lan ardatz nagusi jorratu zituen: lurraren arazoa, bakea eta botere politikoaren monopolioa Lurraren banaketa ¡ l Bakea: Brest-Litovsk ¡ ¡ l Nekazari txiroei lurrak banatu zizkien lur jabeei kalterik ordaindu gabe Bakea hitzartzen da Alemaniarekin Boltxebikeen ustez bakea beharrezkoa zen Iraultza bizirik iraun ahal izateko Boterearen monopolioa ¡ ¡ ¡ 1918 ko urtarrilean aurreko gobernuek aurreikusitako Batzar Konstituziogilea (mentxebikeak gehiengoak) desegin zen Leninen ustez Batzarrak eredu burgesa zeukan Poliki-poliki Alderdi Komunista nagusitu zen Komunisten boterea indartzeko Txeka eta Armada Gorria sortu ziren. Oposizioa isilarazi eta desagertzen joan zen 1918 uztailean Errusiar Errepublika Federal Sozialista eta Sobietarra sortu zen

ERRUSIAKO IRAULTZA Sobietar Batasunaren eraikuntza

Sobietar Batasunaren eraikuntza (1918 -27) Gerra Zibila (1918 -21) Nazionalitateen auzia Politika ekonomiko berria: NEP (1922 -27)

Sobietar Batasunaren eraikuntza (1918 -27) Gerra Zibila (1918 -21) ¡ ¡ Iraultzaileen (Armada Zuria) eta kontrairaultzaileen (Armada Gorria) artean Kontrairaultzaileek Frantziaren, Erresuma Batuaren, eta Japoniaren laguntza izan zuten l ¡ ¡ Atzerritarrek Iraultza beste estatu batzuetara helduko zela beldurragatik parte hartu zuten Armada Gorriak (Troski zuzenduta) gerra irabazi zuen Gerraren ondorioak: l Iraultzaren aurretik Errusiaren egoera ekonomikoa kaotikoa bazen, gerra zibilean are larriago bilakatu zen: arazorik larriena hornikuntza izan zen

Sobietar Batasunaren eraikuntza (1918 -27) Nazionalitateen auzia ¡ ¡ ¡ Errusia hainbat hizkuntzaz, kulturaz eta erlijioz osatutako nazio multzoa zen Nazionalitateak Errusiaren kontrolpean zeuden Nazionalitate aniztasunari aurre egiteko sobietar estatuak egitura federala hartu zuen Egitura federalak errepublikaren autogobernua kontuan hartzen zuen, nahiz eta Errusiaren nagusitasuna mantentzen Stalinen garaian nazionalitateekiko errespetua amaitu zen eta zentralizazio prozesuak areagotu ziren

Sobietar Batasunaren eraikuntza (1918 -27) Politika ekonomiko berria: NEP (1922 -27) ¡ ¡ ¡ Gerra zibila amaitzean herrialdea suntsituta zegoen: goseak, gaixotasunak eta gerrak milioika biktima eragin zituzten Nekazaritzako produkzioa mundu gerraren aurrekoa baino bi heren txikiagoa zen. Industriakoa lehengoaren zazpirena Krisitik irtetzeko politika ekonomiko berria diseinatu zen 1921 etik 1927 ra Politika Ekonomiko Berria: NEP. Erabateko aldaketa ekarri zuen SESBeko politika ekonomikoan eta sozialean NEPk sistema mistoa garatu zuen l l ¡ Industria eta zerbitzuetan enpresa txiki pribatu batzuk sortzeko baimena eman zen Nekazaritzan konfiskatutako lurrak itzuli ziren Ondorioak: oinarri ekonomikoak indartu egin zituen eta produkzioa eta biztanleriaren bizimodua hobetu

ERRUSIAKO IRAULTZA Stalinen garaia

Stalinen garaia (1922 -53) Agintea eskuratzeko prozesua Estalinismo ekonomikoa

Stalinen garaia (1922 -53) Agintea eskuratzeko prozesua ¡ Lenin ordezkatzeko hautagai nagusi bi zeuden: Stalin eta Troski l l ¡ ¡ Lehia horretan Stalin garaile irten zen 1927 an Stalinek bere eskuetan izan zuen agintea alderdian eta SESB osoan l ¡ Alderdi Komunistaren idazkari nagusi eta Estatuko buru bilakatu zen Stalin, agintea eskuratzeko indarkeriaz baliatu zen: Purgak l l ¡ Troskik Iraultza mundu osora zabaldu nahi zuen Stalinek “Sozialismoa herri bakarrean” aldekoa zen Alderdiaren baitan aurkariak kargutik kendu eta hiltzen zituzten Alderdi komunistak menpean hartu zuen gizarte sobietarra Stalinek diktadura pertsonala ezarri zuen

Stalinen garaia (1922 -53) Estalinismo ekonomikoa ¡ ¡ Estalinismo ekonomikoa bost urteko planen bidez garatu zen Helburua: denbora jakin batean ahalik eta hazkunde ekonomikoko indizerik handiena lortzea NEP alde batera utzi zuten Bost urteko planak nekazaritzan eta industria zentratu ziren l l ¡ Nekazaritzan kolektibizazioak ezarri ziren (estatuko kooperatibak (kolkhoz) eta estatuaren etxealdeak (sovkhoz)) Kolektibizazioaren aurkako nekazarien jarrerak gainditzeko herri osoak deportatu zituzten: ehunka milaka nekazari kulak hil ziren 30. hamarkadan landan ia ez zegoen jabetza pribaturik Industrian sozializazioa ezarri zen: alderdiak kontrolatzen zuen guztia: aurrezkiak, inbertsioak, kontsumoa, prezioak, soldatak Beraz, Estalinismoaren lorpen nagusiak lurraren sozializazioa eta plangintza ekonomikoa izan ziren. Gainera sobietar erregimena sendotu eta SESB potentzia handi bihurtu zuen