ERLI LOKAL WE GLOBAL INTERNET TORLARY ERLI LOKAL
ÝERLI (LOKAL) WE GLOBAL INTERNET TORLARY
ÝERLI (LOKAL) TORLAR Local Area Network • Ýerli tor çäklendirilen territoriýada ýerleşýär. • Ýerli toryň düzümine girýän kompýuterler öz aralarynda informasiýa geçirijileriň üsti bilen birikdirilýär. • Ýerli tor kompýuterleriň arasynda informasiýa alyş-çalyşygyny we hasaplaýyş resurslaryny bilelikde ulanmaklygy üpjýn edýär. • Ýerli toryň düzümine girýän kompýuterleriň aralygy birnäçe kilometre çenli ýetip bilýär. • Ýerli torda informasiýa alyş-çalyşygynyň tizligi bir megabitden az bolmadyk tizlik bilen amala aşyrylýar. • Ýerli toruň düzümine girýän her bir hasaplaýyş gurluşynyň öz ady bolýar. • Ýerli torda informasiýa alayş-çalyşygy bukjalara (Packet) bölmek arkaly amala aşyrylýar.
Ýerli tor ulanyja şu aşakdaky mümkinçilikleri döredýär: • Faýllar bilen bilelikde işlemek; • Toruň düzümindäki kompýutere çatylan gurluşlary bilelikde ulanmaklyk; • Tor bilen işlemekligi goldaýan amaly programmalary bilelikde peýdalanmak; • Rugsat berilen maglumatlar binýadyndan peýdalanmak; • Toruň düzümindäki Internete çatylan kompýuteriň rugsat bermegi bilen internet gullugyndan bilelikde peýdalanmak;
Ýerli kompýuter torunyň apparat üpjünçiligi: • Kompýuteri ýerli tora birikdirmek üçin bu kompýuter tor adapteri ýa-da modem bilen üpjün edilen bolmaly:
HPNA (Home Phoneline Network Adapter) ýerli tory: • Ýerli toruň bu görnüşiniň düzümine girýän kompýuterler öz aralarynda modemiň we adaty öý telefon kabeliniň üsti bilen birikýärler.
Kabelsiz ýerli tory: • Bu görnüşli ýerli toruň düzümine girýän her bir kompýuter radiotolkunlaryň üsti bilen tor konsentratoryna baglanmaklygy üpjün edýan tor adapteri bilen üpjün edilen bolmaly.
Ethernet görnüşli tor: • Bu görnüşli toruň düzümindäki her bir kompýuter Ethernet tor adapteri bilen üpjün edilmeli we olar öz aralarynda RJ-45 tor kabeli bilen birikdirilýärler.
Ýerli torlaryň topologiýalary: • Ýerli torda kompýuterleri özara birikdirilişiniň shemasyna toruň topologiýasy diýilýär. Olar şu aşakdakylar: – Umumy şina görnüşli; – Ýyldyz görnüşli; – Halka görnüşli.
Umumy şina gönüşli birikme: • Bu görnüşde kompýuterler umumy şina kabeline birikdirilýär. • Bu birikmede informasiýa kompýuterlere yzly-yzyna iberilýär. • Umumy şina birikmek üçin kabelleriň uzynlygy azdyr we işleýiş ygtybarlygy ýokarydyr. • Tor boýunça bellenen kompýutere iberilen informasiýa beýleki komputerler üçin elýeterlidir. • Umumy şinanyň hatardan çykmagy toruň işini bes etmegine getirýär.
Ýyldyz görnüşli birikme • Bu görnüşli birikmede kompýuterler tor adapterine birikdirilen kabel arkaly konsentratoryň (Hab, switç)üsti bilen merkezi kompýutere (serwere-kuwwatly ýöriteleşdirilen kompýuter) birikdirilýär. • Ulanylýan kabeliň uzynlygy köpdür. • Serweriň hatardan çykmagy bilen tor işlemegini bes edýär. • Serweriň gije-gündiziň dowamynda işledilmegi ondaky informasiýanyň hemişe elýeterli bolmagyny üpjün edýär. SERWER
Halka görnüşli birikme: • Bu görnüşli birikmede maglumatlar bir kompýuterden beýleki komputere geçirmek arkaly kabul edijä ýetirilýär. • Maglumatyň kabul edijä iki ýol bilen ýetirilmegi onuň ýokary ygtybarlygyny üpjün edýär. • Bu birikmede informasiýa goragy pesdir.
Kompýuteri ýerli tora birikdirmek: • Kompýuteri ýerli tora birikdirmekden özal oňa at bermeli. • Onuň üçin Windows -yň Baş menýusyndan Panel uprawleniýe bölümini işe düşürmeli.
Panel uprawleniýe penjiresi
Sistema penjiresi
Swoýstwa sistemy penjiresi
Kompýutere at goýulandan we işçi topary saýlanandan soňra täze girizilen üýtgetmeler doly işe girer ýaly kompýuteri öçürip işe düşürmeli.
Kompýuteri ýerli tora birikdirmek: Soňra ýerli tora birikmek üçin aşakdaky yzygiderligi ýerine ýetirmeli:
Kompýuteri ýerli tora birikdirmek: Eger TCP/IP salgyny girizmek isleseň
Kompýuteri ýerli tora birikdirmek: TCP/IP salgy girizilenden soňra Ok düwmesi bilen tassyklamaly
Net. Op School 4. 00
Net. Op School programmasyny gurnamak Net. Op School programmasyny gurnaýjy (setup) Net. Op School programmasynyň soňky wersiýalaryny internetden almak penjiresi
Net. Op School programmasyny gurnamak Programmany gurnamak üçin wagtlaýyn (temp) faýllary kompýuteriň gaty diskine ýazýan pursady Programmany gurnaýjy setup programmasyny kompýuteriň gaty diskinden awtomatik işe düşürilýän pursady
Net. Op School programmasyny gurnamak Programmany Liseziýasy bilen tanyşmak we kabul edilýän pursady Programmany ulanyjy barada maglumatlary girizilýän pursady.
Net. Op School programmasyny gurnamak Programmany mugallym(teacher) ýa-da okuwçy(student) üçin saýlanandan soňra serial belgilerini girizilýän pursady Programmany gurmak üçin doly taýýarlygyny tassyklanylýan pursady
Programma doly gurulyp bolandan soňra ony Windows-yň Baş menýusyndan işe düşürmek (mugallym, okuwçy) bolar
Programma doly gurulup bolandan soň ilkinji düzgünleri girizmek Klasy döretmek (düzmek) we belgileri saýlanylýan pursady Klas üçin okuwçylaryň başlangyç atlandyrylyşyny (identifikasiýasyny) saýlanylýan pursady
Programma doly gurulup bolandan soň ilkinji düzgünleri girizmek Klasdaky kompýuterler bilen baglanyşygyň görnüşiniň saýlanylýan pursady Programmanyň lisenziýasyny hasaba goýmak (registrasiýa) pursady
Programma doly gurulup bolandan soň ilkinji düzgünleri girizmek Başlangyç düzgünler girizmekligiň soňlanylýan pursady
Net. Op School programmasynyň penjiresiniň umumy görnüşi
Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuterine demonstrasiýa etmek guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda mugallymyň iş stolyny demonstrasiýa etmek guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda wideoşekili demonstrasiýa etmek guraly Mugallym tarapyndan geçirilen wideoýazgylary okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda demonstrasiýa etmek guraly
Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuterini baglamak guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda tekst ýazmak bilen baglamak guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda şekil goýmak bilen baglamak guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda tekst faýlyny goýmak bilen baglamak guraly Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuteriniň ekranynda internet sahypasyny goýmak bilen baglamak guraly
Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuterini dolandyrmak guraly Okuwçy kompýuteriniň ekrany mugallymyň kompýuteriniň ekranyna berilýän wagtynda dolandyryş gurallarynyň paneli. Mugallym tarapyndan okuwçylaryň kompýuterini dolandyrmak guraly Mugallymyň kompýuteriniň ekranyna okuwçy kompýuteriniň ekranynyň suratyny almak guraly. Okuwçylaryň kompýuteriniň ekranyny ýazga geçirmek guraly. Dolandyrmak üçin okuwçy kompýuterleriniň sanawy guraly
okuwçylaryň kompýuterinde programmalary işe düşürmek guraly Belgilenen okuwçy kompýuterinde taýýar testleri işe düşürmek guraly Aýratyn penjire açmak bilen kompýutere guruljak täze programmalary saýlamak guraly. Kompýuterde öňden bar programmalary işe düşürmek üçin sanawa goşmak guraly
okuwçylaryň kompýuterine buýruk(komanda) bermek guraly okuwçy kompýuterinde iş seansyny tamamlamak guraly okuwçy kompýuterini öçürmek we işe düşürmek (restart) guraly okuwçy kompýuteri bilen işi tamamlamak (Shut down) guraly Klasdaky bellenilen okuwçy kompýuteri bilen baglanyşygy gaýtadan dikeltmek (Rejoin) guraly
Kompýuterleriň arasynda faýllaryň alyş-çalyşygyny ýerine ýetirmek üçin niýetlenen gural. Bellenen programmalaryň okuwçy kompýuterlerinde işlemezligini üpjün edýän gural. Mugallymyň kompýuteriniň ekranyndaky hereketleri wideoýazga geçirmek üçin niýetlenen gural.
- Slides: 39