ERGENLK DNEMNDE BESLENME SUNUM PLANI Ergenlik Dnemi ve

ERGENLİK DÖNEMİNDE BESLENME

SUNUM PLANI �Ergenlik Dönemi ve Özellikleri �Beslenme Nasıl Olmalı? �Ergenlik Döneminde Hatalı Beslenme Alışkanlıkları �Ergenlik Dönemindeki Beslenme Sorunları �Öneriler �Sonuç 2

Beslenme nedir? � Ağız yolu ile alınan besinlerin gastrointestinal sistemde önce sindirilmesi, besin öğelerinin daha sonra emilerek vücut tarafından kullanılmasıdır. 3

Ergenlik Dönemi Sağlık Örgütü Ergenlik Döneminde 10 -19 yaşları arası olarak tanımlamaktadır. �Vücutta biyolojik farklılıklar oluşur. �Kız-erkek ayrışması netleşir. �Bebeklikten sonra büyümenin en hızlı olduğu dönemdir. �Dünya 4

Ergenlik Döneminde Vücutta Oluşan Değişiklikler �Kemik, yağ ve kas dokularında ciddi artış gerçekleşir. �Lenfoid dokular geriler. �Kızlarda erkeklere oranla yağ dokusu daha fazla büyürken, kas ve kemik dokusu daha az büyür. 5

� 11 -16 yaş arasında herhangi bir zaman diliminde görülen ve 2 -3 yıl süren büyüme atağı dönemi görülür. �Kızlarda erkeklerden iki yıl önce başlar. �Bu dönemde; ◦ Erişkin boyun %20 -25’i ◦ Erişkin ağırlığın %50’si ◦ Erişkin kemik kitlesinin %37’si kazanılır. 6

Ergenlik Döneminde beslenme neden önemlidir? ? !! �Büyümenin bebeklikten sonra en hızlı olduğu dönemdir. �Birey hareketlidir. Enerji gereksinimi artar. �Yanlış beslenme alışkanlıklarına eğilim oluşur. �Kız çocuklarında menarş ile birlikte kayıplar olur. 7

�Yanlış beden algısı ön plana çıkar. Zayıflık-şişmanlık konusunda yanlış bilgiler sonucu yetersiz ve dengesiz beslenme oluşabilir. �Bu dönemde eksik alınacak kalsiyum ve D vitamini ilerleyen yaşlarda kemik dokusu kaybını artırabilir. 8

NASIL BESLENMELİ 9

10

� 1 bardak süt, 1 kase yoğurt, 50 gr peynir � 60 -90 gr balık, tavuk, kırmızı et, 1 yumurta, 2 çorba kaşığı fıstık ezmesi, ½ bardak kuru fasulye � 1 orta boy elma-muz-portakal, 1/2 bardak pişmiş ya da konserve meyve, 1 bardak meyve suyu (ev yapımı, taze sıkılmış) 11

� 1 bardak yapraklı çiğ sebze, 1/2 bardak yapraksız pişmiş sebze, 1 bardak sebze suyu � 1 dilim ekmek, ½ bardak makarna-pirinçpişmiş tahıl �Mümkün olduğunca az yağ-şekermargarin 12

Diyet nasıl olmalı �Diyet enerjisi bireyin harcadığı enerjiden düşük olmalıdır. �Diyet enerjisinin oranı: karbonhidrat %5560, protein %15 -20, yağ % 20 -25 olmalı. �Diyet bütün vitamin ve mineraller yönünden gereksinimi karşılamalı. �Posa içeriği uygun olmalı. 13

ÖRNEK MENÜ � 1 adet etli pide, 1 su bardağı ayran, 1 kepçe havuç-lahana salatası � 500 -550 kkal, 23 -25 gr protein, 15 -18 gr yağ �Enerji kaynağı: %18 protein, % 30 yağ, %52 karbonhidrat 14

ÖRNEK MENÜ-2 � 1 adet tavuklu sandviç(1 sandviç ekmeği, 50 -60 gr pişmiş tavuk, 1 yaprak marul, 2 -3 dal maydanoz), 1 su bardağı ayran, 1 adet elma � 450 kkal, 23 -25 gr protein, 10 -12 gr yağ �Enerji kaynağı: %20 protein, %21 yağ, %59 karbonhidrat 15

ERGENLİK DÖNEMİNDE HATALI BESLENME ALIŞKANLIKLARI �Öğün arası yemek �Öğün atlamak �Vejeteryan �Fast diyet food beslenme �Hatalı beslenme alışkanlıkları 16

FAST FOOD ALIŞKANLIĞI �Sodyum, kolesterol, doymuş yağ içeriği fazla iken kalsiyum, A ve C vitaminleri ve posa içeriği yetersiz kalmaktadır. 17

ÖRNEK MENÜ �Hamburger, patates kızartması, kola � 570 -840 kkal, 14 -26 gr protein. 23 -44 gr yağ �Enerji kaynağı: %12 protein, %46 yağ, %42 karbonhidrat �A ve C vitamini ve kalsiyum eksik 18

Ayak Üstü Beslenme(Fast Food) �Ayak üstü beslenmede tüketilen yiyeceklere uygulanan pişirme yöntemleri bazı vitamin ve minarellerin kaybını arttırır. �Örneğin; patatesin soyulduktan sonra suda bekletilmesi ve kızartılması sırasında vitaminler ve minerallerde kayıplara neden olur.

Ayak Üstü Beslenme(Fast Food) �C vitamini ve folik asit kayıpları, oksidasyon, suda çözünme ve ısı sonucunda mineraller su ve kızartma yağına geçerek oluşmaktadır. �Ürünler hazırlanırken hijyen kurallarına dikkat edilmemesi de enfeksiyon riskini artırmaktadır. 20

Ayak Üstü Beslenme(Fast Food) �Ayak üstü beslenmede kullanılan katkı maddeleri sağlık açısından sakıncalı olabilmektedir. �Et ürünlerini mikroroganizmalardan korumak ve renk değişimlerini önlemek için nitrit, nitrat yağ ve yağlı ürünlere antioksidan olarak katkı maddeleri kullanılmaktadır. 21

22

Yanlış Diyet Uygulama �Fizik görünüme ilgi; önemseme artar �Vücut ağırlığı veya görünümden rahatsız olma durumu �Erkeklerde vücut geliştirme istekleri ◦ Gereksiz protein yüklemeleri �Kadınlarda vücut ağırlığı ile ilgili problemler ◦ Beslenme yetersizliği 23

ERGENLİK DÖNEMİNDE BESLENMEYE BAĞLI OLUŞAN SORUNLAR 24

OBEZİTE �Beden Kitle İndeksi’nin 25’in üzerinde olması kilolu, 30’un üzerinde olması Obezite olarak tanımlanmaktadır. �Çocukluk ve ergenlik döneminde en sık görülen kronik hastalıktır. �Çocukluk ve ergenlik obezitesi beraberinde hastalıklara yakalanma riskini arttırır. 25

�Ergenlik döneminde obez olan bireyler tedavi edilmezse, %75 -80 oranında erişkinlik döneminde de obez olarak kalıyor. 26

�Genetik, çevre, fiziksel aktivite, çocuğun besini tüketme şekli, enerjisini nasıl harcadığı gibi pek çok faktör sebep olmaktadır. 27

OBEZİTEYE BAĞLI KOMPLİKASYONLAR �İskelet bozuklukları ◦ Tibia (Kaval Kemiği) eğriliği ◦ Boy kısalığı ◦ Femur (Uyluk kemiği) başı kayması 28

�Yüksek �Bozuk kan basıncı kan lipid düzeyleri �Bozulmuş glukoz toleransı 29

ANEMİ �Bu dönemde anemi sıklığı %10 -22 dir. �Kızlarda menstürasyonun başlaması ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak genellikle demir eksikliği anemisi görülür. �Sabah kahvaltısında bir yumurta, bir öğün etli sebze yemeği ya da kuru baklagil grubundan bir öğünle desteklenmelidir. 30

�Ergenlik dönemde iyot eksikliği sebebiyle guatr oluşmaması için iyotlu tuz tüketimine özen gösterilmelidir. �Ergenlik Dönemi gebeliklerde B 12 vitamini ve folik asit takviyeleri önem arz etmektedir. �Aksi takdirde nöral tüp defekti riski artış gösteriyor. 31

ÖNERİLER �Besin ihtiyaçları bilinmeli �Öğün atlanmamalı ve sabah kahvaltısının önemi hatırlanmalıdır. �Taze sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır. �Kızartılmış besinlerden kaçınılmalıdır. �Kola ve asitli içecekler ve hazır meyve suları yerine süt ve ayran tercih edilmelidir. 32

�Fast food beslenmeden kaçınılmalı �Hamile ergenlerin tüketeceği fazladan enerji ve diğer besin öğeleri dikkate alınmalı �FİZİKSEL AKTİVİTE her yaşta teşvik edilmeli, alışkanlık haline getirilmeli 33

SONUÇ �Büyüme-gelişmenin hızlı olduğu dönem �Beslenme alışkanlıklarının dengeli ve düzenli bir şekilde yerleşmesi gereken dönem �FİZİKSEL AKTİVİTE’nin hayata yerleştirilmesi gereken dönem �OBEZİTE konusunda bilinçli olunmalı 34

KAYNAKLAR �Halk Sağlığı Temel Bilgiler – Hacettepe Yayınları – Çağatay Güler, Levent Akın �Ergenlerde Sağlıklı Beslenme, Hareketli Yaşam - Ekim 2006 – TC Sağlık Bakanlığı 35

TEŞEKKÜRLER 36