ERGENLK DNEM HAZIRLAYAN Onur G HTT KONULAR 1

ERGENLİK DÖNEMİ HAZIRLAYAN: Onur G. HİTİT

KONULAR: 1 - ERGENLİK DÖNEMİ NEDİR? 2 - ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR? 3 - ERGENLİKTE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER 4 - ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SORUNLARI 5 - ERGEN PSİKOLOJİSİ 6 - ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER

ERGENLİK DÖNEMİ NEDİR? • En kısa ve kestirme tanımla; “yetişkinliğe adım” evresidir. • Çocukluk ile yetişkinlik arasındaki geçiş dönemidir. • Çocuksu tutum ve davranışların yerini yetişkin tutum ve davranışlarının aldığı, bireyin yetişkinlik rolüne psikolojik ve bedensel olarak hazırlandığı dönemdir.

ERGENLİK DÖNEMİ NEDİR? • Genel olarak 11 -20 yaş arası ergenlik dönemi olarak adlandırılır. • Bu süre; toplumdan topluma, ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye değişebilir. • Ergenliğe giriş yaşı; genetik (ailesel), ırk, sosyoekonomik şartlar (çocuk yaşta evlendirme, ağır bedensel yük altında çalıştırılan çocuklar) ve iklim gibi faktörlerden etkilenir.

ERGENLİK DÖNEMİ NEDİR? • Dünyanın sıcak bölgelerinde ergenlik iklimin etkisiyle daha erken başlarken soğuk bölgelerde ergenlik yaşı daha geçtir. • Ergenliğe giriş için kesin bir zaman yoksa da genel olarak kızlar erkeklerden daha erken ergenliğe girerler. Bu nedenle yaşamın bu döneminde kızlar erkeklerden fiziksel olarak birkaç yıl önce gelişirler.

ERGENLİKTE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER Kızlarda Ergenlik: Pek çok genç kız yeni gelişmeye başlayan vücutları ve bırakmak zorunda kaldıkları çocukluk dönemleri için karışık duygular yaşarlar. Diğer taraftan çocukluk dönemini bırakmak ve kadın olmaya başlamak fikri birçok genç kız için korkutucudur. Vücut ağırlığı artar. Birey genel anlamda kilo almaya başlar. Bu da birey için rahatsız edici bir durumdur.

ERGENLİKTE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER Erkeklerde Ergenlik: Vücut ağırlığı artmaz. Aksine kilo verir. Boyları 10– 30 cm uzar. Ses çatallaşmaya başlayarak erkeğe has biçimde kalınlaşır. Deri yağlanır ve sivilce çıkar. Kas dokusu artarak vücuda erkeksi görünüm verir ve birey çocuksu görünümden uzaklaşmaya başlar. Yüz, kollar, göğüs ve bacaklar erkeğe has biçimde tüylenir.

ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SORUNLARI Depresyon: Ergenlerin yüzde 40’ı depresyon periyotları yaşar. Genellikle hormonal değişiklikler, hayattaki değişiklikler ve görünümleri hakkındaki eleştiriler ile ilişkilidir. Yeme Bozuklukları: Obezite, anoreksiya-nevroz, blumia gibi yeme bozuklukları görülebilir. Madde Kullanımı: Sigara, alkol gibi maddelere başlama genelde bu dönemde görülür.

ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SORUNLARI • Ergenin vücudu hızla değişmektedir. Boy uzamakta, kilo artmakta veya azalmakta, hormonlar sürekli çalıştığı için vücutta sürekli bir değişim olmaktadır. Bu da ergenin panik yaşamasına, bunalmasına, utangaç veya sinirli olmasına neden olmaktadır.

ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SORUNLARI • Hormonların birden ve çok hızlı çalışmaya başlamasından dolayı deri ve saçlar çok çabuk yağlanmaya başlar. • Vücutta, özellikle de yüzde sivilcelenmeler başlar.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Ergenin genel olarak duygularında istikrarsızlık olduğu görülür. Bir gün önce çok mutlu ve enerjik olan ergen ertesi gün kabuğuna çekilmiş ve bitkin olabilir. Duygular anlık olarak bile değişkenlik arz edebilir. Bu nedenle yetişkinlerin “Daha dün iyiydin, şimdi ne oldu? ” türünden sorgulamaları ergende baskı hissine yol açar. • Bu dönemde ergen duygularını çok dolu ve coşkulu yaşar. Gerek ses tonu ve vurgulamaları ve gerekse mimikleri önceki döneme göre duygularını daha fazla ifade ediyor niteliktedir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Ergen zaman yalnız kalma isteği içinde olabilir. Ebeveynler; odasına çekilen ve yalnız kalmak istediğini söyleyen bir ergenin ciddi bir sorunu olduğu düşünülüp kaygılanırlar. Ergen kendisi ile başa kalıp yaşadıklarının muhasebesini yapma ihtiyacı hissedebilir. • Ergen kendini yorgun hissedebilir, buna bağlı olarak çalışmaya karşı isteksizdir. Vücut enerjisi âdeta büyümeye harcanıyor gibidir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Ergen yaşadığı bedensel değişimlere bağlı olarak çekinebilir ve kendini saklama ve bu değişimlerden çevreyi haberdar etmeme isteği içinde olabilir. • Yeni şeyler deneme merakı artmıştır.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Bu dönemde arkadaş çok önemli bir noktadadır. Bu nedenle arkadaş seçimi konusunda ergenin dikkatli olması ve ailenin hassas davranması gerekir. • Bu dönemde ergenin fark edilme ve takdir edilme ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacını aile içinde gideremeyen ergen, farklı arkadaş gruplarında bu ihtiyacını giderebilir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Bu dönemde genç insan kendisine çeşitli kişileri örnek almaya başlar. Bu, geçici bir dönemdir. Örnek aldıkları kişiler bir şarkıcı, artist, sporcu, politikacı veya hayali kahraman olabilir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Ana-babasını sürekli eleştirme eğilimindedir. • Öğütlerle davranışlar arasındaki tutarsızlığı yüze vurur. • Ana-babasının hoşuna gitmeyecek davranışlarda bulunur. • Ana-babasına karşı çıkmış olmak için karşı çıkar. • Saçma da olsa bazı fikirleri savunmaktan zevk alır.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Dağınık ve savruk olur. • Sık sık bir şeyler devirip kırar, sakardır. • Oburlaşır, durmadan bir şeyler atıştırır. • Evde pek durmak istemez. • Eve dönüş saatine aldırmaz. • Gece dışarı çıkmak ister. • Evde oturmak ona işkence gibi gelir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Kendisini arkadaşlarıyla karşılaştırır, gruplaşmalar olur. • Ana-babasından değişik olma çabası onu boşluğa itmiştir. Bu boşluğu arkadaşlarıyla doldurmak ister. • Argo konuşur, kendine dert ortağı ve sırdaş seçer. • Grup dışına itilmemek için kendisine aykırı davranışlarda bulunur.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Duvarlara astığı renkli resimlere ve posterlere karışılmasını istemez. • İdealler geliştirir, kendilerine bir rol-model seçerler. Öğretmen, sporcu, bir şarkıcı gibi… • Hayran olduğu kişilere fanatiklik derecesinde bağlanır. • Gizliliğe önem verir. • Odası varsa saatlerce odasına kapanır, hatta kapısını kilitli tutmaya özen gösterir.

ERGEN PSİKOLOJİSİ • Toplumsal olaylara ve politikaya ilgi artar. • Kulaktan dolma ya da ödünç alınmış düşünceler savunulur. • Büyüklerle tartışmaya girişir. • Özet düşüncelere sahip olurlar. • “Ben senin yaşındayken” şeklinde başlayan cümlelere haklı olarak kızarlar.

ERGEN PSİKOLOJİSİ Aileler ergenlik dönemindeki çocukları için şunları düşünürler: • Anlayamıyorum, çok tutarsız. • Aileden koptu, bencil ve çıkarcı. • Saygısız, kaba, muhalefet, beğenmiyor. • Hırçın, öfkeli, sakar, süslü, alıngan. • Tehlikeli uygunsuz şeyleri deniyor. • Tembel, sorumsuz, pasaklı, dağınık. • Dikkat çekmek istiyor, utangaç, tutkulu. • Bazen meraklı bir çocuk, bazen bir koca adam.

ERGEN PSİKOLOJİSİ Peki, ergenlik dönemindeki gençler bu duruma neler diyorlar ve aileleri hakkında ne düşünüyorlar? • Beni dinlemiyorlar, saymıyorlar. • Ayrı oda istiyorum ve mekânıma karışmasınlar. • Özgürlük ve uygun harçlık istiyorum. • Arkadaşlarımla ve benimle dalga geçmesinler. • Ne yapacağımı söylemesinler. • Bana çocuk muamelesi yapmasınlar.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Çocuğunuzla her konuda konuşun. Onun fikrini alın. Çünkü artık çocukluktan çıktıklarının farkındalar. Yaptıkları sırf muhalefet şeklindeki davranışlar, çevrelerine “benim de fikirlerim var, ben de büyüdüm, benim düşüncelerimi önemseyin” düşüncesinin bir yansımasıdır.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Sportif etkinliklerini destekleyin. Genelde veliler, derslerin aksamasından endişe ettikleri için çocuklarının sporla ilgilenmesine karşı çıkarlar veya bunu kısıtlamaya çalışırlar. Ergenlik dönemi, vücudun her yönüyle en hızlı geliştiği dönemdir. Dolayısıyla, bu yaşlarda yapılan spor faaliyetleri hayatlarının daha sonraki dönemleri için çok önemlidir. Spor yaptıklarında hem fazla enerjilerini atarlar ve dolayısıyla zararlı bir takım davranışlarda bulunma eğiliminden uzaklaşmış olurlar, hem vücutları daha sağlıklı olur, hem de aynı sporlarla ilgilenen yaşıtlarıyla bir arada olarak iyi ve yararlı arkadaşlıklar kurabilirler.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Kilo ve boy artışı üzerinde çok fazla durmayın. Ergenlik döneminde vücutta hızlı ve ani bir gelişme yaşandığı için, bireyler zaten bundan tedirgin oluyorlar. Boy veya kiloda birden artış olabiliyor. Veya yaşıtlarında yetişkinlik özellikleri belirirken kendisinde bu özellikler ortaya çıkmadığında sürekli bunu düşünüp bunalabiliyorlar. Ergenlik dönemi bir süreçtir. Kimi birey 10 -12 yaşında bu döneme girer, kimi birey 17 -18 yaşında bu döneme girer. Akranlarına göre yetişkinlik özelliklerini kazanmaya başlamamış bir çocuk, kilo ve boy artışı (ya da benzeri gelişimler) konusundan bahsedildiğinde rahatsızlık duyarlar.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Sakarlıklarını doğal karşılayın. Bedende hızlı ve ani değişimler yaşandığı için, vücutlarını (özellikle de ellerini, kollarını) kontrol etmekte güçlük çekerler ve bu da çeşitli sakarlıklarla sonuçlanabilir. Sakarlıklarından dolayı onlara kızmayın, aşırı tepkiler göstermeyin. Çünkü bu sakarlıkları bilerek yapmazlar.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Anneler ya da ablalar kız çocuklarını çeşitli özel konularda bilgilendirmeli, babalar ve ağabeyler de erkek çocuklarını çeşitli özel konularda bilgilendirmelidir. Bu durumların doğal olduğunu söylemenizde, en az bir defa bile olsa konuşmanızda fayda vardır. Onlarla bu konuları konuşmadığınızda, başka yollardan (mesela internet) öğrenmeye çalışacaklardır. İnternetteki her bilgi de güvenilir olmadığı için, zararlı şeyler öğrenebilirler.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Baskıcı tutum sergilemeyin. Model olun. Çocuklar; ebeveynlerinin söylediklerinden çok, yaptıklarını dikkate alırlar.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Çocuklarınızın yaş konum itibarı ile cinsel gelişimlerine başlamış durumdalar. Onların sorabileceği cinsellikleri ile ilgili konulara da hazırlıklı olunuz. Yalın ve dürüst bir şekilde makul olarak cevaplayınız. Korkup çekinebileceği bir ortam ya da sır ve gizlerle dolu bir hale girmesini engelleyiniz. Bu konudaki ılımlı ve destek verici yaklaşımınız, çocuğunuzun çevreden yalan yanlış bilgiler almasını engeller. Bu çağdaki çocukların beden ve ruhsal gelişimleri doğru bir orantıda olmayabilir. Beden gelişiminin bir anda hızlanması, ruhsal gelişiminin ise daha yavaş olması bazı hırçınlıklara ve asiliklere sebebiyet verebilir.

ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ GENÇLERİN VELİLERİNE ÖNERİLER • Çocuklara karşı sabır, soğukkanlılık, anlayış ve sevgi ile yaklaşın, bu onların sizin ile olan ilişkilerinde daha yakın olmalarını sağlayacakladır. Yüksek sesle söylenen emir verici sözler, ağır eleştiriler ve azarlamalar asla fayda getirmeyeceği gibi; çocuğunuzun sizden kopmasına ve uzaklaşmasına, hatta birçok konuda yalana başvurmasına sebep olacaktır.

TOPLANTIYA KATILIP BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. İlkadım Gazi Ortaokulu Rehberlik Servisi