ERGENLK DNEM ERN ELK YASEMN ARISAMAN VAN REHBERLK

ERGENLİK DÖNEMİ ERİNÇ ÇELİK YASEMİN ARISAMAN VAN REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ERGENLİK NEDİR? Ergenlik dönemi ortalama olarak kızlarda 9 – 10 erkeklerde ise 11 -12 yaşlarında başlayıp 20’li yaşların başlangıcına kadar süren, hızlı bedensel, ruhsal, sosyal değişiklikleri içeren dönemin genel adıdır. Dönem içinde çeşitli yaşlar, farklı gelişim ataklarını içerir. Bu nedenle bu uzun dönemi çeşitli gelişim özelliklerini göz önünde bulundurarak üç alt evreye ayırmak mümkündür.

ERGENLİK DÖNEMİNİN EVRELERİ Ø BULUĞ DÖNEMİ: Kız Çocuklarında 9 -10 Yaş, Erkeklerde 11 -12 Ø ERGENLİĞİN ORTA DÖNEMİ: 13, 15 -17 Ø SON DÖNEM: 18 -20

Fiziksel Değişme n Kız Çocuklarında - En hızlı boy uzamasının ve kilo alımının olduğu dönemdir. - Göğüslerin belirginleşmesi ve büyümesi - Kalçaların genişlemesi - Kadın cinsiyet hormonu olan östrojenin hızlı salgılanmaya başlaması - Koltuk altında ve genital bölümde tüylenme olması - Yüzde aknelerin belirginleşmesi - Yumurtaların olgunlaşıp regl döneminin başlaması(16 yaşına kadar ertelenebilir)

n Erkek çocuklarda - En hızlı boy uzamasının ve kilo alımının olduğu dönemdir. - Yüzde önce çene ve burun büyür. - Sesleri önce çatlar sonra kalınlaşır. - Omuzları genişler. - Testislerde ve cinsel organda büyüme olur. - Koltuk altında , cinsel organda tüylenme olur. - Bıyıkları terler daha sonra sakalları çıkmaya başlar. - Erlik hormonu salgısı hızlanır. - Güçlerini kontrol etmekte zorlanırlar.

Bilişsel Gelişim n n n Bir sorunu farklı bir biçimlerde ele almaya başlarlar. Resim, müzik, dans, şiir gibi duygu ve düşüncelerin sembollerle aktarıldığı etkinliklere ilginin artması ve bunların uğraşı alanı olarak seçilmesi. Bir konu yada olayı genelleyebilir. Ben merkezci düşünce ortaya çıkar. Bilimsel düşünce başlar. Soyut problemler üzerinde fikir yürüterek, problem çözme becerisi gelişir.

DAVRANIŞLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Yalnızlık isteği İsteksizlik oluşması Akademik Başarıda düşme Toplumsal zıtlık durumu Duygusallığın artması Karşı cinse olan zıtlık Otoriteye karşı direniş eğilimleri

Otoriteye Karşı Gelinemediği Durumlarda Oluşan Davranış Bozuklukları: n n n n n Olay yaratmak İnsanları kızdırmak Yerli yersiz ıslık çalmak Dikkatsizlik Kabalık Sabırsızlık Dalgınlık, aldırmazlık İnatçılık Şüphecilik

ERGENİN KAYGILARI § § § § CİNSİYET ROLLERİNE İLİŞKİN KAYGILAR SAĞLIKLA İLGİLİ KAYGILAR KİŞİLİK İLE İLGİLİ KAYGILAR AİLE VE EV YAŞAMINA İLİŞKİN KAYGILAR SOSYAL İLİŞKİLERİNE YÖNELİK KAYGILAR DİN AHLAK KONULARINDAKİ KAYGILARI OKULLA İLGİLİ KAYGILARI MESLEK SEÇİMİ İLE İLGİLİ KAYGILARI

ERGENLERİN ÇELİŞKİLERİ v v YA AŞIRI BENCİLDİRLER YA DA AŞIRI FEDAKAR OTORİTEYE KARŞI DİRENİRLER AMA BİR KİŞİYE SONUNA KADAR BAĞLANIRLAR KENDİSİNE KARŞI NAZİK, KİBAR ANLAYIŞLI DAVRANILMASINI İSTER AMA KENDİSİ BAŞKALARINA KABA VE SERT DAVRANABİLİR ÇOK İYİMSER HER ŞEYE DÖRT ELLE SARILAN OLMASINA KARŞIN, KÖTÜMSER, İÇE KAPANIK, UYUMSUZ OLABİLİR

ERGENİN İLGİLERİ ü ü ü İlgilerinde bir ölçüsüzlük vardır Duygu, düşünce ve davranışlarında bir aşırılık vardır İlgiler çabuk söner ve yenileri ortaya çıkar İlgiler çeşitlenir Ergenlik döneminin başında ilgilerde bir dengesizlik vardır, yıllar geçtikçe yerine oturur.

KİMLİK OLUŞUMU Eğer birey daha önceki gelişimsel dönemlerini sağlıklı bir biçimde atlattıysa sağlıklı bir kimlik oluşturur. Kimlik oluşumu özdeşleşme ile başlar. Bu aşırıya kaçmadıkça doğal bir süreçtir. Bu davranışlar görüldüğünde ergenle alay edilmemeli, dalga geçilmemelidir.

YAŞAM UZUN BİR YOLCULUK. BU YOLCULUKTA AYAKTA DURABİLMEM İÇİN GÜÇLÜ BİR ŞEYE İHTİYACIM VAR: KİŞİLİĞİME!

MOROTORİUM Ergenlik dönemindeki duraklama dönemidir. Bu durum bireyin çocuk rollerini bırakıp yeni bir rol edinme yani genç rollerini üstlenmedeki durumundan kaynaklanır. En hassas ve stresli dönemdir.

ERGENLİKTE GURUP KİMLİĞİ Ergenin arkadaşları ve arkadaşları ile yaptıkları şeyler önemlidir. Arkadaşlarını gözlemleyerek onun ruhsal problemlerinin farkına varabiliriz. Kısacası arkadaşlık ruh sağlığının belirleyicisidir. Bu dönemde olumsuz arkadaş guruplarından en çarpıcı örnek çetelerdir.

ERGENLERİN KURDUKLARI ÇETELER Çete kuran gençlerin %90 nının aile içinde problemleri olduğu tespit edilmiştir. Ailede bulamadıkları ilgi ve sevgiyi olumsuz bir takım faaliyetlere girip çevrenin ilgisini çekme niyetiyle çeteleşiyorlar. Çetelerin kurulma yaşı 11 -13 yaş arasıdır.

ÇETELERİN OLUŞTURULMA NEDENİ -Dil güçlükleri(konuşulan dilin anlaşılmaması) -Okulda karşılan güçlükler -Her türlü ayrımcılık(Din, dil, ırk, mezhep) -Düşük ekonomik durum -Aile ocağındaki yıkıntı -Çocuğun içinde bulunduğu guruptan dışlanması -Güvensizlik duygusu, -Yalnızlık duygusu, çünkü aşırı dayanışma vardır -Suçluluk duygusunun olmaması

ERGENLİKTE İNTİHAR Ergenlikte yoğun olarak görülen bir durumdur. NEDENLERİ: • Moda olması • Ailevi sorunların çok yoğun olması • Aile geçmişinde böyle bir olayın yaşanmış olması • Ergenin yaşadığı depresyon Çözülmemiş hastalıklar depresyona neden olur ve depresyonun son noktası İNTİHARDIR

ERGENLİK DÖNEMİNDE DEPRESYON BELİRTİLERİ NELERDİR? Buluğ çağı olan 13 yaş ile başlar. En az birkaç hafta devam eden, olağan dışı; -Keyifsizlik, neşesizlik -huzursuzluk, hırçınlık -Uyku ve yeme alışkanlıklarında bozulma -Arkadaşlarına ilgisinin azalması ders başarısında düşme -Sevdiği ve hoşlandığı etkinliklere ilgisizlik -Ölme ya da yaşamama isteğini dile getirme ya da notlar yazma -Tanımlayamadığı bir sıkıntı hali

w. Yanlış davranışlara yönelim riski artmıştır w. Tepkisel özelliği sonucu çoğunlukla kendi ve başkalarına zarar verici davranışlara yönelebilir w. Kaygı ve huzursuzluğunu gidermek için sağlıksız çözümler arayabilir(Alkol, sakinleştirici vb)

Nedenleri nelerdir? a) b) c) d) e) Aile veya kan bağı olan tüm akrabalarda bu ve benzeri bir durumun olması, Genelde düşünce biçiminin kötümser, evhamlı, hassas alıngan olması Çevresel stresler Yaşamında önemli bir yeri olan kişiyi ya da ilgisini kaybetmesi Onarıcı, düzeltisi sosyal destek sistemlerinin yetersizliği

NE YAPMAK GEREKİR Ergenlik dönemi özelliklerini dikkate alarak yaklaşın Belirtilerden bir ya da bir kaça varsa konunun uzmanına başvurun Öğretmeni ile konuşup okul ve arkadaş ilişkilerindeki değişiklikleri değerlendirin Sakin olup, şefkatle ve güven sağlayıcı bir şekilde yaklaşın Fazla bunaltmadan gözetim altında tutun

TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? Ø Ø Ø Tedavi edilir ve tamamen eski haline döner Her türlü tedavide hekim ile işbirliği tedavinin etkinliğini yakından etkiler Depresyon bir akıl hastalığı değildir, kalıcı değildir ancak ailede varsa tekrarlayıcı olabilir.

Düşünce ve duygularımı anlatabilmem için konuşmam gerek; Eğer beni dinler ve sözümü kesmezseniz…

BU DÖNEMDE ERGENLERE NASIL DAVRANILMALIDIR? n n n n Aile kurallarında bir takım değişiklikler yapılmalı, bir miktar esneklik sağlanmalıdır. Ergenin kendisi ve ailevi durumlarda kendi adına karar verebilmesi ve sonuçlarını yaşayabilmesi için olanak sağlanmalıdır. Kendi sorumluluklarını üstlenebilmesi ve daha fazla sorumluluklar alabilmesi sağlanmalıdır. Sosyal ilişkilerinin gelişimi için anlayışlı davranılmalıdır. Fikirlerine saygı duyulduğu hissettirilerek dinlenilmelidir. Ergenlerin ruh durumları göz önünde tutularak üzüntüleri, asabi davranışları, yalnız kalma isteği, vb. davranışlarının geçici olduğunun bilinci ile sakin karşılanmalıdır. Yaşadığı sıkıntılı zamanların normal ve geçici bir süreç olduğu noktasında ergen ile konuşulmalıdır. İstediği, ihtiyaç duyduğu anlarda anne babalar olarak her zaman yanlarında olduğunuzu hissetmeleri sağlanmalıdır.

GENÇLERLE İLETİŞİM NASIL KURULUR? İletişim, nitelikleri ne olursa olsun iki sistem arasındaki bilgi alışverişi olarak tanımlanabilir. Anne babaların çocuklarına, öğretmenlerin öğrencilerine birtakım emirler vererek, karşı tarafın tepkilerini dikkate almamaları iletişim olarak kabul edilemez. Oysa ki anne baba ve öğretmenler çocukla iletişim kurduklarını sanırlar. Ancak gençler konuşma sırasında önerilerle, ikaz edilmekle, yargılanma ile karşıya kaldıkları için aslında dinlenmediklerinin farkına varırlar ve kendilerini anlaşılmamış, kendisi ile ilgilenilmemiş hissederler.

Peki Genci Dinlerken Ne Yapmalıyız? n n n Öncelikle bedensel olarak ergeni dinlemeye hazır olduğumuza inandırmalıyız. Sessizce, yorum yapmadan dinlemeli ve onu kabul ettiğimizi kendisine hissettirmeliyiz. Ergeni dinlerken sağlıklı iletişim kurulmasına engel olan bazı davranışları sergilememeye dikkat etmeliyiz.

İLETİŞİM ENGELLERİ n n n Öğüt verme Çözüm getirme Yönlendirme Yargılama Eleştirme Ad takma Tanı koyma Teşhiste bulunma Tahlil etme Teskin etme Teselli etme Konuyu değiştirme

Sağlıklı Ailede Sorunları Çözmek İçin Kullanılan Yöntemler n n n Duygu ve düşünceler abartılmadan, dürüstçe ortaya konulur. Sorunlar o andaki konular için ele alınır, eski defterler ortaya çıkarılmaz. Kesinlikle öğüt vermeye kalkışılmaz. Birinin haklı çıkması yerine, her iki tarafında anlaşmasına yönelik çözümlere ulaşılmaya çalışılır. İletişimde ergenin en fazla ihtiyaç duyduğu güven duygusu mevcuttur.

Öğüt, bayatlamış bir ekmeği, zamanında yemeyip başkalarına yedirmeye çalışmaktır

ÇOCUKLARIN KALEMİ İLE ÇOCUK HAKLARI Türk Psikologlar Derneği Bursa şubesi tarafından düzenlenen “Çocuk Hakları” konulu kompozisyon yarışmasında, yarışmaya katılarak derece almış bazı öğrencilerin yazılarını paylaşmak istiyoruz sizlerle, bizim anlatmak istediklerimi kendileri özetlesinler ve tüm gençlerin bu konudaki sözcüleri olsunlar diye;

5. Sınıf öğrencisi bir çocuğumuzun düşünceleri “ Öğretmenim insan haklarını uzun anlattı, düşündüm ben de insanım. Öyleyse bu haklar benim de hakkım. Eve geldim, anneme anlattım, bana çok haklı olduğumu söyledi. Sıra bu hakları yaşamaya geldi. n Arkadaşımla oynamak istediğimi söyledim, annem: O sana göre değil, dedi. n TV seyretmek istedim, sana göre bir program değil, dendi. n Yemekte fasulyeyi yemek istemedim, sana yararlı yemen lazım dendi. Oysa babam yemiyor, ona yaramıyor mu? n Uykum gelmediği halde erken yatmam gerektiği söyleniyor, uyuyamayacaksam neden yatıyorum söyler misiniz? Lütfen çocuk haklarını anneme babama anlatıp uygulamalarını sağlar mısınız? O zaman tüm harçlıklarımı biriktirip size verir, büyüyene kadar da dua ederim. Yapacağınıza inanıyor, umutla bekliyorum. Hoşçakalın…”

n 8. Sınıf öğrencisi bir gencimizin düşünceleri: “Her çocuk saygı görmeyi hak eder. Fikirleri dinlenmeyen ve saygı görmeyen çocuklar nasıl mutlu olabilirler? İsteklerini, dertlerini büyüklerine nasıl anlatabilirler? İnsan yedisinde ne ise yetmişinde de odur. Kendilerini ifade etmesine izin verilmeyen gençlerin kişilikleri gelişemez ve ileride büyük zorluklar çekerler. Şunu unutmamalıyız ki çocukların dünyaya gelip gelmemeyi seçme hakları yoktur. Burada büyüklere düşen en büyük görev onları dünyaya geldiklerine pişman etmemektir. ”