ERGENEBEVEYN ATIMALARI DAVRANISAL TANIMLAR Ebeveynler ile ailenin genel

• ERGEN/EBEVEYN ÇATIŞMALARI • DAVRANIŞSAL TANIMLAR • Ebeveynler ile ailenin genel işleyişine müdahale etmeye başlayan ergen ço cuk arasında çatışmalar yaşanmaktadır. • Ebeveynler, ergen çocuğun rahatsız edici ve uygunsuz davranışları konusun da birbirleri ile tartışmaktadır. • Aile fertleri, aile içi gerilimi artıran ergen çocuk merkezli çatışmalar konusunda alınganlık yaşamaktadır. • Ebeveynler güç kaybettiklerini hissederken ergen çocuk ebeveynlerindeki bu zafiyetten kaynaklanan bir güç hissetmektedir ve ebeveynlerin müdahalesine izin vermeden kendi kurallarını koymaktadır. • Ergen çocuk; uyuşturucu kullanımı, cinsellik, okul performansında düşüş ve/veya suç işleme eğilimli davranışlar sergilemektedir.

• UZUN DÖNEMLİ AMAÇLAR • Ebeveynlerin, ergen çocuğa yönelik nasıl bir tavır sergileyecekleri konusun da belirli bir noktada anlaşmaya varması. • Ebeveynlerin, ergen çocuğun diğer aile fertlerini rahatsız edici davranışlarını azaltması. • Ebeveynlerin, aile içi denge ve uyumluluğu sağlamak üzere beraber hareket etmek konusunda yeni yöntemler öğrenmesi.

• Ebeveynlerin, aile içi huzur ve uyumluluğu artıracak kurallar koyması ve bunları uygulaması. • Ebeveynlerin, kendilerini aile içi kontrolü eline alacak güçte hissetmesi ve ergen çocuğa karşı sebatla mücadele vermesi.

• KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR 1. Ergen çocuğun davranışlarında ne tür değişiklikler yapılması gerekti ğinin ayrıntılı olarak belirlenmesi. 2. Ebeveynlerin, ergen çocuğa yöne lik nasıl bir ebeveynlik felsefesi benimsemesi gerektiğinin belirlenmesi 3. Ebeveynler ve ergen çocuğun bir likte gerçekleştirdikleri psikolojik testler aracılığıyla ebeveyn/çocuk çatışmalarındaki ayrıntıların belirlemesi.

4. Ergen çocuğun istenmeyen davra nışlarına neden olabilecek aile, okul veya evlilik kökenli nedenle rin belirlenmesi. 5. Ebeveynlerin, ebeveynlik konu sunda güçlü ve zayıf olduğu nokta ların belirlenmesi. 6. Ebeveynlerin, ergen çocuğu yetiş tirmek konulu kitap okumaları ve video izlemeleri. 7. Ebeveynlerin, ergen çocuğun nerede olduğunu öğrenebilecekleri bir gözetim sistemi geliştirip uygu laması ve bu sistemin yetersiz kal dığı noktalan belirtmesi.

8. Ebeveynlerin, ergen çocuğun ser gilediği ve sürdürmesini umut ettikleri güzel bir davranışını tespit etmesi. 9. Ergen çocukla, hedef davranışı daha sıklıkla gerçekleştirmesi için davranışsal sözleşme yapılması. 10. Ebeveynler ve ergen çocuk arasın daki pozitif sonuç veren sosyal etkileşimlerin veya aktivitelerin artırılması. 11. Ergen çocuğun negatif davranışla rına yönelik cezaların belirlenmesi ve bunların uygulanması.

12. Ebeveynlerde istenmeyen herhangi bir davranışın olup olmadığının belirlenmesi ve ergen çocuğun kendilerini model alması ihtimaline karşılık bu davranışların giderilmesi. 13. Ebeveynlerin, ebeveynlik görevleri ni yerine getirirken birbirlerine daha sık destek olmalarının sağlanması. 14. Ebeveynlerin, sorunları çözerken daha sağlıklı bir iletişim kurabilme leri için uygun diyalog teknikleri kullanması.

15. Ebeveynlerin gösterilen çabalar konusunda karşılıklı suçlamalara girmesinin engellenmesi 16. Ebeveynlerin, farklılıklar konusunda sadece yapıcı nitelikli tartışmalara girmesi ve bunun çocukların bulunmadığı ortamlarda yapılmasının sağlanması. 17. Ebeveynlerin, çocuk yetiştirmek konusunda yanlış bilinen davranışları tespit etmesi ve bunları alter natifleri ile değiştirmesi.

18. Aile fertlerinin sık olarak toplantı düzenlemesi ve birlikte hareket etmelerini sağlayacak kurallara uyması. 19. Aile fertlerinin, diğer bireylerin düşüncelerine saygı duyması ve onlara karşı empati yapması.

• TERAPİK MÜDAHALELER 1. Aile fertleri için bir oturum düzen leyin ve ergen çocuğun davranışla rını nasıl algıladıklarını ve bu dav ranışlar konusunda ne hissettikle rini sorun. 2. Ergen çocuğun rahatsızlık veren davranışlarının geçici mi yoksa sü rekli mi olduğunu öğrenin.

3. Ebeveynlere, nasıl bir ebeveynlik felsefesi izlediklerini ve çocukla rından ne tür beklentilerinin oldu ğunu sorun. 4. Anketler ve diğer kaynaklan kulla narak çatışma çeşitlerini tespit edin ve ailenin çatışmayı nasıl körükle yebileceğini gözlemleyin (örneğin; Adolescent Coping Orientation for Problem Experiences [A COPE] in Family Assessment Inventories for Research and Practice by Mc. Cub bin and Thompson). V 5. Anketler ve diğer kaynaklar aracı lığıyla, aile fertlerinin hangi dav ranışı uygun veya uygunsuz ola rak kabul ettiklerini belirleyin (ör neğin; Family. Beliefs Inventory [Roehling and Robin] or Parent

6. Ebeveynler ve ergen çocuk arasın daki çatışmaları artırma ihtimali olan aile içi etkileşim haritasını çı kartın (süregelen çatışmalar, aile içi sorunlar, gerçek dışı beklentiler, evlilikle ilgili problemler vs), 7. Ergen çocuğun istenmeyen davra nışlarını tetikleyen çevresel neden leri araştırın (örneğin; aile bağları, tutarsız kurallar, okul bağlantılı veya sosyal sorunlar, arkadaşlıklar veya arkadaş baskıları vs. ). 8. Sorunların nasıl çözüldüğünü göz lemlemek için ebeveynlerden ebe veyn/ergen çatışması canlandırma larını isteyin. Zayıf ve güçlü ol dukları noktalar konusunda ebe veynlere geri bildirimde bulu nun.

9. Ebeveynlerin okuyabileceği kitap lar tavsiye edin 10. Ebeveynlere, çocuklarının nerede olduğunu, kimlerle arkadaşlık etti ğini, neler yaptığını ve ne zaman evde olacağını takip edebilecekleri bir sistem oluşturmalarında yardımcı olun

11. Ebeveynlere ev ödevi olarak ergen çocuğu takip etmek için beraber yü rüttükleri çabalan not etmelerini söyleyin. Hangi olay veya durumla nn takibi konusunda zorluk yaşadık lannı ve bunlann takibini daha iyi nasıl yapabilecekleri üzerinde düşü nün. V 12. Ebeveynlerden, ergen çocuğun daha sık olarak yapmasını istedik leri bir davranışını belirlemelerini isteyin. Bu davranışın her gün veya her hafta gerçekleştiği aralığı kay detmelerini söyleyin. Bu davranı şın öncesinde veya sonrasında ger çekleşen davranış ve olayları tespit etmelerini talep edin.

13. Ergen çocuğun hedef davranışını geliştirmek için ebeveynlerin uygun bir ödül sistemi geliştirmesini sağlayın (örneğin; övgü, arabayı kullan masına izin verme, harçlık verme). Ebeveynleri ve ergen çocuğu bu davranışa yönelik bir sözleşme yapmaları için ortak bir noktada buluşturun. 14. Davranışa yönelik sözleşmenin uygulanmasını değerlendirin, başarı konusunda aileyi destekleyin ve başarısızlık durumunda sözleşme üzerinde değişiklikler yapın

15. Ebeveynler ve ergen çocuk arasında gerçekleşen sosyal etkileşim ve akti viteleri belirleyin. Ebeveynlerin, er gen çocukla pozitif etkileşimi daha sık aralıklarla başlatmasını tavsiye edin. V 16. Ebeveynlerin, ergen çocuğun nega tif davranışına yönelik bir ya nıt/ceza süreci oluşturmasını iste yin. Uygulama sürecinden sonra başarılı olunup olunamadığını de ğerlendirin. V

17. Ergen çocuk ebeveynlerden birini model alıyorsa ve bu ebeveynde uygun olmayan bir davranış varsa (bağırıp çağırmak ya da alaylı konuşmak), bu konuda ilgili ebeveynin bi linçlendirilmesini sağlayın ve ergen çocuğun taklit ettiği bu davranıştan öncelikli olarak ebeveynin kurtulması gerektiğini belirtin. 18. Ebeveynlere, çatışmayı yatıştırmalarına yardımcı olacak öfke kontrol teknikleri hakkında bilgi verin

19. Ebeveynlerin, ergen çocuğun yanlış davranışına verilen tepki sırasında birlerine destek olmaları konusunda bir canlandırma yapmalarını isteyin. Destek veren pozisyonda bulunan ebeveyne diğer ebeveynin olayın üste sinden nasıl geldiğini sorun (tehdit al gılamayacağı bir üslupla). Ayrıca, destek veren ebeveynin gelecekte bu ko nuya katkıda bulunup bulunamayaca ğını sorun. 20. Ebeveynlerden biri ebeveyn/ergen çocuk etkileşimi hâlindeyken, diğerinin bu duruma müdahale etmeden destek vermesini tavsiye edin (örneğin; ebeveyn olarak ortak şekilde hareket etmelerini sağlayın

21. Ebeveynlere, ergen çocuk ya da kendi aralarındaki (örneğin, sorunların tanımlanması, bilgi alışverişi yöntemleri, alternatif seçenekleri değerlendirme, çözümlerin uygulanması, uygulamaların değerlendirilmesi) ilişkilerde kullanabilecekleri iletişim ve sorun çözme

22. Ebeveynlere, hangi durum karşısında eşlerine yıkıcı nitelikte eleştiri yaptıklarını tespit etmelerine yardımcı olun. 23. Ebeveynlere, toplantılarını özel olarak yapmalarına ve ergen çocuğa açıklama yapmadan önce ortak karara varmalarına yardımcı olun. 24. Ebeveynlerin, ergen çocuk ile sorun yaşadıklarındaki düşüncelerini ve duygusal tepkilerini not etmelerini isteyin ve bunlarla ilgili herhangi bir sorun olup olmadığını inceleyin.

25. Ebeveynlerin, çocuk yetiştirme konusundaki yanlış düşüncelerini sorgulayın ve mantıklı açıklamalarla bu düşünce yapısını değiştirin (örneğin; “Eğer kızım eve geç gelirse ya hamile kalacaktır ya da uyuşturucu bağımlısı olacaktır. ” ifadesi yerine “Düşüncelerim ve ev ile ilgili kurallar bellidir, nihai ka rarı kendisi vermelidir. ” düşüncesi yerleştirilebilir). 26. Ebeveynlere, sorunları çözme ve önceki sözleşmeleri değerlendirmeleri için aile içi görüşmeleri daha sık aralıklarla gerçekleştirmelerini söyleyin. Bu görüşmelerin belirli bir süre ile kısıtlanmasını (15 dakika ile başlayarak) ve belirlenen kurallara uyulup uyulmadığının incelenmesini sağlayın

27. Aile toplantılarında saygılı iletişim kuralları üzerine bir role play (canlandırma) yaptırın. Örneğin; dinleme ve konuşmanın; sırasıyla, konuşmacının pozisyonunu belirten alıntılarla, saygı çerçevesi içerisinde ve karşı tarafa ders verir nitelikte olmayan bir üslupla yapılması