Enerji Verimlilii Enerji Tasarrufu Enerji sraf Hazrlayan Seyfettin

Enerji Verimliliği Enerji Tasarrufu Enerji İsrafı Hazırlayan Seyfettin YUMRUKAYA Talas Atatürk Mesleki Teknik Anadolu Lisesi Elektrik Öğretmeni Elektrik Elektronik Mühendisi 1

Enerji Verimliliği Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan, birim veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasıdır. 2

Enerji Verimliliği Enerji verimliliği, harcanan enerji miktarının, üretimdeki miktar ve kaliteyi düşürmeden, enerji atıklarının değerlendirilmesi ve var olan enerji kayıplarının önlenmesi ile ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesidir. 3

Enerji Verimliliği Daha geniş bir ifade ile enerji verimliliği ve enerji tasarrufu; gaz, buhar, ısı, hava ve elektrikteki enerji kayıplarını önlemek, çeşitli atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi veya ileri teknoloji ile üretimi düşürmeden enerji talebinin azaltması, daha verimli enerji kaynakları, gelişmiş endüstriyel süreçler, enerji geri kazanımları gibi etkinliği artırıcı önlemlerin bütünüdür. 4

Enerji Verimliliği Enerji verimliliğinde en önemli etken enerji tasarrufudur. Enerji tasarrufu bir zorunluluk durumuna gelmiştir. Günlük yaşantımızda elektrikli ev eşyalarımızı kullanırken, ısıtma, aydınlatma ve ulaşım ihtiyaçlarımızı karşılarken enerjiyi verimli kullanarak, ihtiyaçlarımızı kısıtlamadan aile bütçesine, çevremizin korunmasına ve ülke ekonomisine katkı sağlamak mümkündür. 5

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Enerji verimliliği ve Enerji tasarrufu birbirinin aynısı değildir. Fakat birbirinden ayrıda düşünülemez. Örneğin evinizdeki 3 lambalı avizenin 1 lambasını sökerseniz enerji tasarrufu edersiniz. Ancak sosyal konforunuzdan ödün vermiş olursunuz. Kitap okurken veya bir iş yaparken zorlanırsınız. Bunun yerine gücü düşük lümeni yüksek lamba kullanarak enerjiyi verimli kullanmış olursunuz. 6

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Günümüzde aydınlatmada 4 çeşit lamba kullanılmaktadır. 1. Akkor flamanlı (normal) lamba. 2. Floresan lamba. 3. Kompakt floresan (tasarruf) lamba. 4. LED lamba. 7

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Akkor flamanlı (normal) lamba. Ø Verimi düşüktür. 10 Lm/W Ø Ömrü kısadır. 1000 saat. Ø Çalışırken yüksek ısı yayar. Harcadığı enerjinin % 90’ı ısı olarak kaybolur. Ø Ucuzdur. Ortalama fiyatı 3 TL. 8

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Floresan lamba Ø Ø Verimi yüksektir. 45 Lm/W Ömrü uzundur. 10000 saat. İlk kurulumu pahalıdır. Takım 75 TL. Lamba 10 TL. Yardımcı elemanlar gerekir. 9

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Kompakt floresan (tasarruf) lamba Ø Ø Verimi yüksektir. 55 Lm/W Ömrü uzundur. 6000 – 15000 saat. Çok pahalı değildir. Ortalama 10 TL. Yardımcı elemanlar gerektirmez. 10

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu LED lamba Ø Verimi yüksektir. 100 Lm/W Ø Ömrü uzundur. 30000 – 50000 saat. Ø Çok pahalı değildir. Ortalama 15 TL. 11

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Örnek: 16 m² bir oda için 3200 lümen ışık akısına ihtiyaç vardır. § § Akkor flamanlı lambada Floresan lambada Kompakt floresan lambada LED lambada 320 W 80 W 60 W 32 W Gerekli ışık akısını sağlar. Doğru lambayı seçerek enerjiyi verimli kullanırız, tasarruf da ederiz. Böylece hem kendi ekonomimize hem de yurt ekonomisine katkı sağlarız. 12

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Bunun dışında tavanın, duvarların açık renk boyanması aydınlatma oranını arttırır. Çünkü açık renkler ışığı yansıtır. Lambaların temiz olması, tozlanan lambaların silinmesi de aydınlatma oranının artmasını sağlar. 13

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Bir fincan çay içmek için kaynatılan iki fincan su, hem su hem enerji israfıdır. Bu israfı önlemek için yapılan uygulama enerji tasarrufu iken, aynı miktar suyu kaynatmak için daha az enerji harcayan bir ısıtıcının kullanılması enerji verimliliğidir. 14

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Elektrikli ev aletleri düzgün kullanılabilirse yüksek oranda enerji tasarrufu sağlanabilir. Buzdolaplarımızı sobalardan veya kalorifer peteklerinden uzak tutmalıyız. Arkasında yeterince boşluk bırakmalıyız. Kapısını gereksiz yere açık tutmamalıyız. Aşırı doldurmamalıyız. Buzdolabı alırken enerji performansı en yüksek olan A hatta A+++ sınıfı olanı tercih etmeliyiz. 15

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Evler de kullanılan elektrikli ev aletleri istenilen hizmet ve konfor seviyesini düşürmeden daha az enerji ile kullanılabilir. Verimli ev aletlerini kullanarak elektrik faturalarında azalma sağlanabilir. Verimli cihazların fiyatları benzer modellerinden pahalı olabilir. Buzdolabı, çamaşır makinesi, ütü, ocak, fırın ve saç kurutma makinesi gibi verimli cihazları satın alırken ödenen fiyat farkı daha sonra elektrik faturalarındaki düşüş ile kullanıcıya geri dönmektedir. 16

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Televizyon VCD veya uydu alıcı gibi uykuda bekleme (kumandadan kapanma) özelliği bulunan cihazların fişi çekilmelidir. Elektronik cihazlar kumandadan kapatılsa da normal miktarın %5 i kadar elektrik enerjisi harcar. 17

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Bilgisayarlar hiç bir işlem yapılmadığı "bekleme" konumunda da 27 Watt gibi oldukça yüksek sayılabilecek bir miktarda elektrik tüketirler. Bilgisayar kapatıldığında bile gücü sıfırlanmayıp 5 Watt civarında bir elektrik tüketir. Dolayısıyla, bilgisayarın hiç elektrik tüketmediğinden emin olmak için fişini prizden çekmeliyiz. 18

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Günümüzde en yaygın olarak kullanılan enerji olan Elektrik Enerjisi santrallerde üretilir. Santrallerde bir Alternatör (Jeneratör) vardır. Bu Alternatörü çeviren mekanik kuvvete göre santral isim alır. 19

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Hidroelektrik Santral (HES) Bir barajda toplanan suyun kinetik enerjisinin etkisi ile çalışan santraldir. Atatürk, Keban, Sarıyer, Yamula baraj ve HES’leri gibi 59 ilde 478 HES var. 20

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Termik Santral Kömür, doğalgaz, petrol ve biokütlelerin yakılması ile ısıtılan su buharının kinetik enerjisinin etkisi ile çalışan yani buhar gücüyle elektrik üreten santraldir. Afşin-Elbistan, Çatalağzı, Silopi, Yatağan gibi 47 Termik Santral var. 21

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Ekolojik dengeyi bozdukları iddiasıyla çevreciler HES’lere karşı çıkmaktadır. Yeni HES’lerin yapılmasını engellemeye çalışmaktadırlar. Termik Santrallerin kullandıkları kömür, doğalgaz ve petrol gibi fosil yakıtların yurt dışından ithal ettiğimizden milyonlarca dolar ödüyoruz. Ayrıca yaydıkları sera gazları nedeniyle çevre kirliğine, küresel ısınmaya, iklim değişikliğine ve ozon tabakasının incelmesine de sebep olmaktadırlar. 22

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Nükleer Santral Toryum ve Uranyum atomunun parçalanması sonucu ortaya çıkan enerji ile ısıtılan su buharının kinetik enerjisinin etkisi ile çalışan santraldir. Yurdumuzda henüz nükleer santral yok. Akkuyu nükleer santrali yapım aşamasında ve Sinop Nükleer Santrali Plan aşamasındadır. Dünyada 31 ülkede 453 Nükleer Santral vardır. 17 ülkede de 50’den fazla Santral yapılmaktadır. 23

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Bu enerji kaynaklarının yanı sıra Dünya Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına da yönelmektedir. Bunlar; Rüzgar Türbini 24

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Güneş Santrali 25

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Jeotermal Elektrik Santrali 26

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Bunların dışında; Dalga enerjisi ve Gel Git enerjisi ile çalışan santrallerde vardır. Türkiye denizlerinde bu tabiat olaylarının fazla olmaması nedeniyle ülkemizde kullanılmamaktadır. Devletimiz yenilenebilir enerji yatırımlarına destek vermektedir. 27

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Enerji deyince akılımıza sadece Elektrik Enerjisi gelmesin. Enerji kaynaklarından olan petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtlar her geçen gün hızlı bir şekilde tükenmekte, artan talep sebebi ile fiyatlar yükselmekte, ekolojik denge bozulmaktadır. Enerji üretim ve tüketim sırasında ortaya çıkan sera gazı emisyonları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli sebeplerinden birisidir. 28

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu ATATÜRK’ün arabası olan bu 12 silindirli Cadillac 80 serisinin motoru 6. 8 litrelik ve 150 HP güç üretiyor. Yani 1 litre benzin ile 3 kilometre gidebiliyor. Yaklaşık olarak günümüzdeki bir TIR veya otobüsün motor ve yakıt sarfiyatına eşit. 29

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu BMW 320 Bu aracın motoru 4 silindirli ve hacmi 2. 0 litre olup 190 HP güç üretiyor. 1 litre yakıtla 25 km yol gidebiliyor. Türkiye’de tüketilen enerjinin yaklaşık % 20’si ulaştırma sektöründe kullanılmakta ve bildiğiniz gibi büyük oranda dışa bağımlı durumdadır. 30

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Evlerdeki enerji tüketiminin en büyük kısmı evin ısıtılması için harcanmaktadır. Bir evin toplam faturasının % 40’ı ila 45’i ısıtma-soğutma için ödenmektedir. Evlerin (veya ofislerin) ısıtılmasına harcanan enerjiden tasarruf etmek için iç ortam ısısının ortamda korunması gereklidir. Bunun için binalarımıza mantolama yaptırmalıyız. 31

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Radyatör arkalarındaki ısı kaybı önlenmelidir. Duvar ile radyatör arasına alüminyum folyo kaplı yalıtım levhası koymalıyız. Radyatör sıcaklığını ayarlayan termostatik radyatör vanaları ile yılda %15 -20 oranında enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Nemli hava ısıyı iyi tutar. Kışın odaların sıcaklığını yükseltmek ve daha konforlu hale getirmek için ortamı nemlendirebiliriz. Bunun için ufak bir su kabını radyatörün üzerine koyabiliriz. 32

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Kalorifer kazanı veya kat kaloriferi yoğuşmalı olan yüksek verimli olanlar ile değiştirilmelidir. Merkezi sistemle ısıtılan konutlarda sıcaklık fazla geldiği zaman camları açmak yerine, termostatik vanalarla sıcaklığı düşürmeliyiz. 33

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu ÜZGÜN BİR AİLE Bu yalıtımsız evde oturan ve gerekli önlemleri almayan aile kış aylarında daha fazla yakıt kullandıkları için endişeliler ve üzgünler. 34

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu MUTLU BİR AİLE Bu yalıtımlı evde oturan ve gerekli önlemleri alan aile kış aylarında daha az yakıt kullandıkları için neşeliler ve mutlular. 35

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Sanayide enerji verimliliği uluslararası rekabet gücü açısından çok önemlidir. Sanayide enerji verimliliğini artırmak için, enerji muhasebesi, kontrol sistemleri, yalıtım, yeni teknolojiler ve endüstriyel süreçler, hammadde özellikleri, ürün çeşitleri ve özellikleri, iklim şartları ve çevresel etkiler, kapasite kullanımı gibi alanlarda çalışmalar yapılmaktadır. 36

Niçin Enerjiyi Verimli Kullanmalıyız? Enerji kaynağı olan petrol, kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtlar hızla tükenmektedir. Enerji üretim ve tüketim süreçlerinde ortaya çıkan sera gazı emisyonları, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli nedenlerinden birisidir. Kullanılan enerjinin % 70’ini yurt dışından döviz ödeyerek satın almaktayız. 37

Niçin Enerjiyi Verimli Kullanmalıyız? Evlerde ve ulaşımda tüketilen enerjinin faturası aile bütçemizin en önemli kalemleri arasındadır. Enerji faturalarını düşürmek, aile ekonomisine katkıda bulunmak, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını azaltmak ve gelecek nesillere yaşanılabilir bir çevre bırakmak için enerjiyi verimli kullanmak bizim görevimizdir. Binalarda alınacak bazı önlemler ve enerji tüketim alışkanlıklarımızda ki küçük değişiklikler bile bizlere çok şeyler kazandıracaktır. 38

Niçin Enerjiyi Verimli Kullanmalıyız? EİE‘nin eğitim, etüt ve bilinçlendirme çalışmaları ile; Bina sektöründe % 30, Sanayi sektöründe % 20 Ulaşım sektöründe % 15 olmak üzere Dört Keban Barajı inşa edebilecek yaklaşık 7, 5 milyar TL değerinde enerji tasarruf potansiyelimiz olduğu tespit edilmiştir. 39

Niçin Enerjiyi Verimli Kullanmalıyız? Isıtma, aydınlatma ve ulaşım ihtiyaçlarımızı karşılarken, elektrikli ev eşyalarımızı kullanırken, kısacası günlük yaşantımızın her safhasında enerjiyi verimli kullanmak suretiyle, ihtiyaçlarımızdan kısıtlama yapmadan aile bütçesine, ülke ekonomisine ve çevremizin korunmasına katkı sağlamamız mümkündür. 40

DOLAYLI ENERJİ İSRAFI Yukarıda bahsettiklerimiz enerjinin direk kullanımı ile ilgiliydi. Yani enerjinin verimli kullanılması, enerjiden tasarruf edilmesi veya enerjinin israf edilmesi, boşa harcanması enerjinin direk veya doğrudan kullanımıyla ilgiliydi. Birde enerjinin dolaylı kullanımı ve israfı vardır. Örneğin; 41

DOLAYLI ENERJİ İSRAFI Ekmek kullanımı ve israfı, Ayda 150 milyon, Yılda 1, 8 Milyar ekmek çöpe gidiyor. 42

DOLAYLI ENERJİ İSRAFI Su kullanımı ve israfı, Damlatan bir musluk, Yılda 1 Ton su sarf etmektedir. Tıraş olurken, diş fırçalarken açık bırakılan musluk 12 ton Bulaşıkları makinede değil de elde yıkadığımızda yılda ortalama 40 ton su harcamaktayız. 43

44

DOLAYLI ENERJİ İSRAFI GEREĞİNDEN FAZLA SU TÜKETİRSEK. . . AĞAÇLAR KURUR. YURDUMUZ ÇÖLLEŞİR. Ekmeğin soframıza, Suyun evimize veya okulumuza gelmesi içinde bir enerji harcanmaktadır. Bunları israf ederek aynı zamanda enerji israfı da yapmaktayız. Bu arada aile bütçesine de, ülke ekonomisine de zarar vermekteyiz. 45

DOLAYLI ENERJİ İSRAFI Bir başka israf konusu, KAĞIT İSRAFI Bildiğiniz gibi kağıdın ham maddesi ağaçtır. Çok kağıt kullanımı çok ağaç kesilmesine neden olur. Her yıl devletimiz tarafından karşılanan ders kitaplarınızı bir kere kullanıyorsunuz ve çöpe atıyorsunuz. Halbuki aynı uygulamanın yapıldığı Avrupa ülkelerinde bir kitap en az 5 yıl başka öğrenciler tarafından kullanılmaktadır. 46

ENERJİ VERİMLİLİĞİ Artık hepimiz enerjinin üretim ve tüketim şeklini değiştirmeye başlamadığımız takdirde geri dönüşü olmayan bir çevre kriziyle karşıya olduğumuzu anlamış bulunmaktayız. Bunun anlamı, gelecekte yenilenebilir enerji kaynaklarını çok daha fazla kullanmamız ve enerji verimliliğine daha fazla odaklanmamız gerektiğidir. 47

ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE TASARRUF Bugünden itibaren enerji verimliliğine ve tasarrufuna çok dikkat etmeliyiz. Neler yapabiliriz? Ø Kullanmadığımız elektrik lambalarını kapatabiliriz. Ø Elektrikli cihazların fişini çekebiliriz. Ø Muslukları kapatabilir, damlatanları tamir edebiliriz. Ø Bayatlamış ekmeklerle ekmek mantısı yapabiliriz. Ø Boşalmış pet şişeleri biriktirip geri dönüşüme kazandırabiliriz. Ø Patlamış ampulleri ve bitmiş pilleri okulumuzda oluşturacağımız geri dönüşüm kutularına atabiliriz. Ø Devletimizin başlattığı sıfır atık projesine katkıda bulunabiliriz ve bulunmalıyız. Unutmayın! Bunlar bizim geleceğimizden gidiyor. 48

Dinimizde Tasarruf ve İsraf Allah u Teala Kuranı Kerimde şöyle buyuruyor: Yiyiniz içiniz; fakat israf etmeyiniz! Çünkü Allah israf edenleri sevmez. ” (A’râf Suresi 7/31) Peygamber efendimizde (SAV) bir hadisi şerifinde şöyle buyuruyorlar. Bir ırmak kenarında da abdest alsanız suyu israf etmeyiniz. Yine bir hadisi şerifinde: Ekmeğe hürmet ediniz zira ekmek göğün ve yerin bereketidir. Sofradan düşen kırıntıları alıp yiyen kişiyi Allah mağfiret eder 49

Atasözlerimizde Tasarruf ve İsraf Damlaya damlaya göl olur. Sakla samanı gelir zamanı. Ayağını yorganına göre uzat. Ak akçe kara gün içindir. Her çok azdan olur. Hazıra dağ dayanmaz 50

NİÇİN ENERJİYİ VERİMLİ KULLANMALIYIZ? Geleceğimizin teminatı ve geleceğin, iş insanı, sanayicisi, mimarı, mühendisi, müteahhitti, doktoru, öğretmeni, bürokratı, politikacısı olacak olan siz gençlerimiz enerjimizi verimli kullanarak ve kullandırarak vatanımıza ve geleceğimize sahip çıkacaksınız. Dünya üzerinde görünür ve görünmez şekilde bir büyük savaş var. Bu savaşın adı ENERJİ SAVAŞI 51

YARARLANILAN KAYNAKLAR Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı yayınları ve web sitesi Enerji Genel Müdürlüğü yayınları ve web sitesi Enerji Verimliliği ve Yönetimi Derneği yayınları ve web sitesi Çeşitli web siteleri. 52 BTSO Enerji Verimliligi Merkezi Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) yayınları ve web sitesi

Beni dinlediğiniz için TEŞEKKÜR EDERİM 53