Endurreisn slandi Fyrirlestur LIM 103 Gumundur rmann LIM

Endurreisn á Íslandi? Fyrirlestur í LIM 103 Guðmundur Ármann LIM 103

Giotto: • María kynnt fyrir prestunum • Hvað var að gerast á Íslandi á sama tíma og Giotto var að gera tilraunir með fjarvídd 1305? Guðmundur Ármann LIM 103 2

Gutenbergsbiblían Guðmundur Ármann LIM 103

Prentun • Gutenberg að þróa lausaletrið í Þýskalandi • Gutenbergsbiblían kemur út í Mainz 1455 -6 Guðmundur Ármann LIM 103 4

Guðmundur Ármann LIM 103 5

Guðmundur Ármann LIM 103 6

Guðmundur Ármann LIM 103 7

Ítalía 1501 -1504 • Michelangelo var að höggva fjögura metra háa marmara styttu • David Guðmundur Ármann LIM 103 8

Ítalía 1503 • Leonardo var að mála Monu Lisu Guðmundur Ármann LIM 103 9

Raphael • málaði myndina Greftrunin 1507 Guðmundur Ármann LIM 103 10

Tónlistin á tímabilinu • • Tónskáld: Jaquin des Prés 1450 – 1521 Giovanni Palestrina 1528 – 1594 Claudio Montiverdi 1567 - 1643 Guðmundur Ármann LIM 103 11

Shakespeare 1564 - 1616 • skrifaði Rómeó og Júlía 1594 • Hamlet 1603 Guðmundur Ármann LIM 103 12

Hvernig voru aðstæður á Íslandi? • Ísland var nýlenda • bændur voru langflestir leiguliðar • togstreita innan kirkjunnar milli katólskunnar og mótmælendatrúar • einnig togstreita milli kirkjulegs valds og veraldlegs • drepsóttir og þjóðinni fækkaði um þriðjung eða 18 þúsund Íslendingar dóu • engin þéttbýlismyndun, eingin borgarastétt. Guðmundur Ármann LIM 103 13

Byggingalist • Skálholtskirkja • Ein stærðsta timburkirkja í Evrópu. • Byggð 1500 Guðmundur Ármann LIM 103 14

Miðaldakirkjan í Skálholti var 700 fermetrar að stærð. Hún brann 1527 Guðmundur Ármann LIM 103 15

Skálholtskirkja var Krosskirkja. • Þá var reist önnur kirkja á sama stað og var nefnd eftir biskupnum sem lét byggja hana, Brynjólfi Sveinssyni eða Brynjólfskirkjan • Hún var byggð 1650 og var nokkuð minni en miðaldakirkjan Guðmundur Ármann LIM 103 16

Guðmundur Ármann LIM 103 17

Skálholtskirkja var krosskirkja Guðmundur Ármann LIM 103 18

Á 14. og 15. öld eru biskupar erlendir og Ísland nýlenda Noregs og síðar Danmerkur Guðmundur Ármann LIM 103 19

Frá landnámi og út 13. öld réðu Íslendingar yfir eigin flota og önnuðust verslun. Guðmundur Ármann LIM 103 20

Siðaskiptin eiga sér stað um 1550 og konungur verður æðsti maður kirkjunnar. Guðmundur Ármann LIM 103 21

Í Skálholti er Ögmundur Pálsson biskup, síðasti katólski biskupinn. Gissur Einarsson fyrsti lúterski biskupinn Guðmundur Ármann LIM 103 22

Gissur Einarsson hvatti kirkjunnar menn til að eiða öllu „pápisku prjáli“ Guðmundur Ármann LIM 103 23

Jón Arason, katólskur biskup á Hólum 1550 Guðmundur Ármann LIM 103 24

Tíminn einkennist af togstreitu innan kirkjunnar. Í fyrstalagi milli katólsku og lútersku. hinsvegar milli veraldlegs valds og kirkjunnar, um jarðeignir. Guðmundur Ármann LIM 103 25

Bændur voru að mestu leyt leiguliðar. Plágur gengu yfir landið og Íslendingum fækkaði um þriðjung. Svarti dauði 1350, plágan mikla 1402 -4, plágan síðari 1494 -95, Guðmundur Ármann LIM 103 26

Guðmundur Ármann LIM 103 27

Málverk af Gísla Þorlákssyni og konum hans þremur • Myndin er máluð 1685 • Olíulitir á striga • Gísli var Hólabiskup 1656 Guðmundur Ármann LIM 103 28

Guðmundur Ármann LIM 103 29

Minningartafla um Magnús Jónsson Prúða (1525 -1591) og fjölskyldu Olíumálverk á eik 1570 -1600 Guðmundur Ármann LIM 103 30

Guðbrandur Þorláksson 1541 - 1627 biskup að Hólum 1571 Guðmundur Ármann LIM 103 31

Guðbrandsbiblía 1584 Guðmundur Ármann LIM 103 32

Altarisklæði frá Hólum • Refilsaumur, um 1500 -1540 • Dæmi um gotneskan stíl Guðmundur Ármann LIM 103 33

Guðmundur Ármann LIM 103 34

Næstu tvær myndir eru á mörkum endurreisnar og barokks Guðmundur Ármann LIM 103 35

Guðmundur Ármann LIM 103 36

Guðmundur Ármann LIM 103 37

Myndin sýnir guðspjallamanninn Markús með ljónið. • Hvernig koma einkenni endurreisnarinnar fram í myndinni ? • Er fjarvídd í henni ? • Er ljós og skuggi ? • Hvað með myndbyggingu ? Guðmundur Ármann LIM 103 38

Predikunarstóll úr Bræðratungukirkju • • • Olíumálverk á tré 1630 Eftir Björn Grímsson Fjarvídd Myndbygging Litameðferð Guðmundur Ármann LIM 103 39

Myndin sýnir guðspjallamanninn Markús með ljónið. Guðmundur Ármann LIM 103 40

Björn Grímsson sýslumaður og málari • • Ekki vitað hvenar hann var fæddur En hann deyr um 1630 Hann lærði að mála í Hamborg Hann er, svo vitað sé, fyrsti nafnkendi málarinn á Íslandi Guðmundur Ármann LIM 103 41

Predikunarstóll úr Bræðratúngukirkju • Eftir Björn Grímsson • Máluð 1603 með olíulitum á tré • Hún sýnir Guðmundur Ármann LIM 103 42