Endokrin Hastalklarda Semiyoloji Dr M Sait Gnen CTF

Endokrin Hastalıklarda Semiyoloji Dr. M. Sait Gönen İ. Ü CTF İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

Human Endocrine System Diagram Hypothalamus and Pituitary gland Thymus Adrenal gland Thyroid and Parathyroid glands Pancreas Ovary Testis

Hip. ön lobu ACTH, LH, FSH, GH, PRL, TSH Hip. arka lobu AVP, oksitosin Tiroid Paratiroid Pankreas Adr. Korteks Adr. Medulla Testis Over T 3, T 4 PTH İnsülin, glukagon, gastrin, VIP, SS Kortizol, Aldosteron, DHEA, AD Epinefrin, Norepinefrin T, E 2, inhibin, aktivin E 2, pg, T, inhibin, aktivin

ENDOKRİN BEZLERİN YETMEZLİKLERİ Hip. ön lobu Hip. arka lobu Tiroid Paratiroid Pankreas Adr. Korteks Testis-Over Hipopitüitarizm Diabetes insipitus Hipotiroidi Hipoparatiroidi Diyabetes Mellitus Addison Hipogonadizm

ENDOKRİN BEZLERİN AŞIRI HORMON YAPIMI Hip. ön lobu Akromegali, Cushing, Prolaktinoma Hip. arka lobu Uygunsuz ADH Sendromu Tiroid Hipertiroidi Paratiroid Hiperparatiroidi Pankreas İnsülinoma Adr. Korteks Cushing S, Conn S, Hiperandrojenizm Adr. Medulla Feokromasitoma Testis-Over Hiperandrojenizm

HORMON FAZLALIĞI DURUMLARI • Endokrin bezin tümörü, • Endokrin bezin hiperplazisi, • Ektopik dokulardan neoplastik hormon üretimi, • Dışardan hormon uygulanması, • Hormon etkili otoantikorların varlığı, • Hormon sentezindeki defekte bağlı öncül hormon yapımının artması, • Dokuların aşırı duyarlılığı, • Aşırı fizyolojik uyarılar.

DİNAMİK TESTLER Uyarı testleri Hipofonksiyon şüphesi durumunda Örnek: ACTH ile kortizol ölçümü Hiperfonksiyon şüphesi durumunda Örnek: TRH ile TSH ölçümü Baskılama testleri Hiperfonksiyon şüphesi durumunda Örnek: Dexametazon ile kortizol ölçümü

Amaç ve öğrenim hedefleri • Semptom ve bulguları irdeleme • Endokrin sisteme ait semptomlarda ayırıcı tanı • Sık görülen endokrin hastalıklarda fizik bulgular

Endokrin sistemi ilgilendiren Önemli subjektif şikayetler • İştahsızlık, iştah artışı • Amenore • Susama artışı / polidipsi • Kusma • Yorgunluk • Çarpıntı • Seksüel disfonksiyon

İştahsızlık • Psikojenik; anoreksia nervoza • GİS; mide kolon tm, hepatit, kc hast • İnf, KKY, ABY, KBY, RT, Kr alkol, ilaç • Kötü kont DM, Addison, hiperparatiroidi,

Anoreksia nervoza

İştah artışı • Sağlık? Hastalık? • Hipertiroidi • DM erken dönem • Malabsorbsiyon • Polifaji, sıklıkla psikojenik

Amenore • Primer? Sekonder? • Gebelik ******

Primer amenore • Gonadal disgenezi; Turner, testiküler feminizasyon • Over patolojisi; PKOS, fizyolojik gecikmiş puberte • Uterus, vajinal anomaliler • Endokrin nedenler; KAH, Addison, hipotiroidi • Santral; hipofiz tm, kraniyofaringioma • Anoreksia nervoza

Sekonder amenore • Fizyolojik; gebelik, atlet, düşük kalorili diyet, stres • Hipotalamik-hipofiz-over aksı; tm, Shehan, prematür menopoz, overektomi, gn dirençli over • Uterus anomalileri; abortus/doğum sonrası • Hiper ve hipotiroidi • DM • Ekzojen androjen alımı • Adrenal tm • İlaçlar

Aşırı susama, polidipsi • DM • Dİ • Primer polidipsi

Kusma • Sıklıkla bulantı ile • Abdominal nedenler • Santral nedenler • Metabolik nedenler; gebelik, üremi, elektrolit bzk, diyabetik koma, hepatik koma, Addison, hiperparatiroidi, tirotoksikoz, hipertansif ensefalopati • İlaçlar • Diğer; psikiyatrik, kardiyak, ağır metal zeh, radyasyon, inf, postop

Kusma • Sabah erken saatlerde; gebelik, alkol, depresyon, üremi • Yemekten kısa süre sonra; ülser, gastrit, gastrik karsinom, psikojenik • Dalgalı gelen; intrakraniyal HT, gastrik çıkış obst • Uzun yıllardır tek semptom; psikojenik • Asidik içerik, yiyeceklerle; gastrit, gastrik karsinom • Safralı; postop, gastrektomi • Fekaloik; ileus

Yorgunluk • Somnolans, dispne, halsizlik ile ayrılmalı • Kronik yorgunluk • K>E • Organik neden %2 -5 • %2 kronik yorgunluk sendromu • En sık depresyon, anksiyete bzk • Anamnez ve fm ******

Yorgunluk Endokrin nedenler • Hipotiroidi • Addison • Cushing • Hipopituitarizm • DM • Hipokalemi, hiperkalsemi

Çarpıntı Endokrin nedenler • Hipertiroidi • Feokromasitoma • Hipoglisemi • Gebelik

Seksüel disfonksiyon Erektil disfonksiyon • Ateroskleroz • Endokrin; DM, dislipidemi, hipotalamus-hipofiz-gonadal aks bzk, tiroid hast, hormon sekrete eden tm, adrenal hast, • Nörojenik • İlaçlar • Psikojenik • Genital

Endokrin hastalıklarda deri değişiklikleri

Cushing • Ciltte atrofi • Stria • Purpura • Hipertrikoz • Fasial rubeosis • Akantozis nigrikans • Anormal subkutan yağ depoları

Addison • Hiperpigmentasyon • Diffüz saç dökülmesi

Addison

Addison

Addison

Hiperpigmentasyon • Akantozis nigrikans; DM, insülin direnci, malignite • Nörofibromatozis • Addison • Nelson send • Hipofiz tm • Hipertiroidi • Östrojen td • ACTH td • Paraneoplastik MSH üretimi

Akantozis nigrikans

Nörofibromatozis

Hipertiroidi • Sıcak, nemli, ince cilt • Palmar eritem • Onikoliz • Kaşıntı • Ürtiker • Diffüz saç dökülmesi • Vitiligo • Pretibiyal miksödem

Hipotiroidi • Soğuk, kuru, kaba cilt • Saç dökülmesi • Fragil tırnaklar • Ödem

Panhipopituitarizm • Solukluk • Güneşışığına intolerans • Yumuşak cilt • Yüzde ince kırışıklıklar • K; aksiller ve pubik kıllanma kaybı • İnce ve kuru saçlar

Hipoparatiroidi • Kseroderma • Ekzema • Saç ve tırnaklarda büyüme bozuklukları, tırnaklarda horizontal çizgiler

Hirşutizm, virilizm • Hirşutizm • Virilizm; hirşutizm + diğer anormal erkek tipi değişiklikler (klitoral megali, seste kalınlaşma, kaslarda hipertrofi, meme atrofisi, mens bzk, alopesi, akne) • Hikaye, mens, libido, fertilite, ilaç, etnik özellikler

Jinekomasti • Jinekomasti, psödojinekomasti • Fizyolojik; neonatal, puberte, involüsyonel • Artmış östrojen üretimi; testis tm, adrenal karsinom, akc ca, hermafroditizm, kc hast, hipertiroidi, üremi • Azalmış testosteron üretimi; Klinifelter, hipogonadizm, anorşi, kastrasyon, testis enf, hiperprolaktinemi, testiküler feminizasyon • Erkek meme ca • İlaçlar; psikotropik, kardiyovasküler, H 2 res bloker, ketokenazol, metronidazol, INH, östrojen, GH, eroin, alkol • İdiopatik

Jinekomasti

Erişkinde Büyüme değerlendirmesi • Kemik yaşı • Kronolojik yaş • Oturma boyu / boy • Kulaç boyu / boy

Erkek çocuk • Anne boyu + baba boyu + 13 / 2 • +/- 8 cm Kız çocuk • Anne boyu + baba boyu - 13 / 2 • +/- 8 cm

Boyla ilgili faktörler • Genetik • Irk • Mevsimsel etkiler • Beslenme • BH, IGF-1, tiroid, gonadal ve adrenal steroidler • İnsülin eksikliği

Boy kısalığı Endokrin bozukluklar • BH eksikliği (konjenital, akkiz) • BHda yapısal bozukluk • Laron cüceliği (İGF-1 eksikliği) • Hipotiroidi • Glukokortikoid fazlalığı • Virilizan KAH ler

Hipofizer

Akondroplazi

Aşırı büyüme • Jigantizm • Akromegali • Ailevi uzun boyluluk • Yapısal • Erken puberte • Hipertiroidi • Sendromlar; Marfan, Sotos, homosisteinüri, Beckwith. Widemann, Klinifelter. . .

Akromegali • Hipertrikoz • Akantozis nigrikans • Hiperhidroz

Akromegali • Cilt-cilt altı dokuda kalınlaşma • İskelet yapıda büyüme • Aşırı terleme • Yağlı cilt, akne, hipertrikoz • Guatr, DM, HT, akantozis nigrikans • Tm lokal etkisine bağlı ortaya çıkan semptomlar

Akromegali

Akromegali

Akromegali

Marfan Uzun ekstremite Araknodaktili Pektus ekskavatum Dolikosefali

Klinifelter Jinekomasti Atrofik testis Önükoid yapı

Turner 18 y K 45 X 0 Kalkan göğüs Ayrık meme uçları Meme dokusu yok Yele boyun Yüksek damak

Turner

Guatr • 15 -20 gr • 4, 5 x 2 cm

Guatr WHO 1994 Evre 0 Tiroid görülmüyor, palpe edilemiyor 1 Boyun normal pozisyondayken tiroid görülmüyor, guatr palpe ediliyor 2 Boyun normal pozisyondayken yutkunmakla guatr görülüyor

Guatr

Akut rejeksiyon