EMPATK LETM EMPAT Kavramlar Empati Bireyin kendisini karsndaki

EMPATİK İLETİŞİM

EMPATİ Kavramlar Empati Bireyin, kendisini karşısındaki kişiye yansıtması, onun gibi düşünmesi, kişilerin deneyimlerini paylaştıkları bir kişilerarası iletişim süreci. Empati kelimesi Türkçede eşduyum olarak da kullanılmaktadır. Psikoloji, psikiyatri ve iletişim ile ilgili alanlarda “eşduyumlu anlayış” (empathic understanding) ve “eşduyumlu olma” (being empathic) kavramlarının sık kullanıldığı görülmektedir. Empatide iki yön vardır: Mesaj veren kişinin söylediklerini anlam bakımından anlamak, diğeri duygularını anlamak ve bunu ona iletmektir.

EMPATİNİN BİLEŞENLERİ Duygusal Bileşen: Diğer kişinin psikolojik durumunun paylaşılması ve duygularının anlaşılması yeteneği. Etik Bileşen: Empati ile diğer kişiye yardım etmek için içsel bir istek duyma. Bilişsel Bileşen: Diğer kişinin objektif tutumlarından bakış açısının ve hislerinin anlaşılması ve entelektüel özelliklerinin tanımlanması yeteneği. Davranışsal Bileşen: Diğer kişinin bakış açısının anlaşılmasına yönelik iletişim ile yanıt verilmesi.

Empatinin gelişebilmesi için iki kişi arasında bir etkileşim olmalı ve bu etkileşimin psikolojik ve kişilerarası yönleri bulunmalıdır. Empati kavramı psikolojik, bilişsel ve duygusal bileşenlere sahip olduğundan tanımlanması güçtür. Bilişsel fenomene göre empati kuran kişi diğer kişinin deneyimlerini anlayarak, bakış açısını ortaya koyabilmelidir. Duygusal fenomene göre ise empati kuran diğer kişinin duygularını anlamalıdır.

Empati kuran ve kurulan arasındaki anlayışın ortaya çıkması, çocukluk döneminden itibaren bilişsel yapının gelişmesine bağlıdır ve deneyimlerle gelişir. Bu kavram, “diğer kişinin bakış açısını onun rolüne girerek zihinsel/entelektüel ya da akıl yolu ile tanımlanması” olarak açıklanmaktadır. Empati dört aşamada, gerçekleşir: 1. Diğer kişi iletişim kurulması, 2. Diğer kişinin içinde bulunduğu durum ve bilişsel yönünün anlaşılması, 3. İletişim ve davranış özelliklerinin tanımlanması, 4. Bakış açısının algılanması ve diğer kişiye yardımın gerçekleşmesi.

EMPATİNİN GELİŞİMİ Kişi, empati kurarken, diğer kişileri anlamaya ve onlar gibi hissetmeye yönelir, o kişinin içinde bulunduğu duruma ilişkin bir tepki geliştirmez. Bu eğilim, karşıdaki kişinin anlaşılması ve bu anlayışın ona iletilmesi ile doğru olarak gerçekleşmiş olur. Karşılıklı olarak duygu paylaşımına açık ve hazır olmak kişilerarası ilişkilerde “çok yakın olma” davranışı ile ilişkilidir. Bu eğilimde, empati zihinsel ve duygusal anlayışı içermekte ve içgörüyü yansıtmaktadır. İnsanları anlamak istemek, sabır ve anlayışla beklemeyi bilmek, empati oluşumuna hazır olunduğunu gösterir.

Yapılan araştırmalara göre, empati zaman içerisinde öğrenilir. Empatik tepkiler, kişilerin bu konuda yaşadığı deneyimlerin sayısına bağlı bir artış göstermektedir. Kişiler, sosyalleşme sürecinde, gözlemleri yolu ile karşıdaki kişiyi daha fazla anlayabilmektedirler. Empati kişinin kendi yaşantılarına bağlı olarak, benzer yaşantılara göre bir çıkarım yapabilmesi ile ilişkilidir. Ancak sadece benzer deneyimler olması karşıdaki kişi ile tam olarak empati kurmaya yetmeyeceği gibi, bir kişinin empati kurması için benzer yaşantılara sahip olması da şart değildir. Benzer deneyimler olmadığı durumlarda da karşıdaki kişinin dünyasının anlaşılması mümkündür.

Bebeklik döneminde duygusal tepkileri kısıtlanan çocukların büyüdüklerinde de kendilerini ifade edemedikleri aynı zamanda diğer kişilerin duygusal durumlarını anlayamadıkları görülmektedir. Çocuğun duygusal olarak ihmal edilmesi, duygusal açıdan yaralanması, hakaret ve kötülük içeren sözel ifadelerle sürekli olarak taciz edilmesi duygusal olarak körelmeye neden olmaktadır. Bu çocukların büyüdüklerinde empati eksikliği gösterdikleri ve genellikle kişilik bozukluğu yaşadıkları belirlenmiştir.

EMPATİK İLETİŞİM Empatik İletişim İnsan ilişkilerinin etkili olabilmesi için, iletişimde bulunan kişilerin birbirini etkili dinlemesi, karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesi. İnsanlar var olmak ve yaşamlarını sürdürmek için başkalarına gereksinim duymakta, buna bağlı olarak da, tanıma, yalnız kalmama, bilgi edinme gibi birçok nedenle, diğer insanlarla iletişim kurarak bu gereksinimlerini karşılamaktadırlar.

Empatik İletişim Süreci Empati kuran ve kurulan kişilerin birbirlerini anladıkları ve rahat hissettikleri süreç. Empati ve empatik iletişim kavramının tanımlanmasından sonra, empati kurma sürecinin işlemesi için gerekli olan aşamalar ve bu aşamalarda yapılacak değerlendirmeler empatinin başarısında büyük bir önem taşımaktadır. Bir insanın karşısındaki bir kişi ile empati kurabilmesi için empati kuran kişi, diğer kişinin sübjektif alanına girmelidir. Bu noktada empati kuran, kısa bir süreliğine karşıdaki kişinin rolüne girmeli ve bu rol içerisinde iken algılayabilmelidir.

Empatik iletişimin aşamaları Tanımak: Empati kurulan kişinin içsel durumunu, duygularını ve düşüncelerini tanıma empati ile mümkündür. Tanımanın temelinde diğer kişinin ihtiyaçlarının ve içinde bulunduğu durumun algılanması bulunur. Sözsüz iletişim unsurlarını gözlemlemek: Diğer kişinin beden duruşuna, yüz ifadelerine, ses tonuna ve kullandığı kelimelere dikkat ederek, anlam verebilmek gerekmektedir. Empati sözsüz olarak, doğrudan ve sıcak bir göz temasının kurulması, öne doğru eğilme, kişiye yaklaşma, açık bir beden duruşu, sözel olmayan tüm ifadelerini yakalayarak uyum sağlamayı gerektirir. Sözsüz unsurların anlaşılması, empati kurulan kişinin gizli ya da örtülü olan duygu ve düşüncelerinin ortaya çıkarılmasını da içermektedir. Duygulara yaklaşmak: Diğer kişinin hislerinin ve duygularının ne olduğunu uygun ve doğru bir şekilde tanımlamak ve açıklamasına yönelik bir yaklaşımda bulunmak önemlidir.

Empatik iletişimin aşamaları Sezgileri ve tahminleri yansıtmak: Diğer kişi iletişim kurulduğu sırada içinde bulunduğu psikolojik durum ve hisleri hakkındaki sezgileri ve tahminleri ileterek doğru olup olmadığını değerlendirmek gerekmektedir. Psikolojik durumu hayal etmek: Empati kuran kişinin diğer kişinin içinde bulunduğu psikolojik durumunu hayal gücünü kullanarak hissetmesi gerekmektedir. Rolüne girmek: Empati kuran kişi diğer kişinin rolüne girerek hissettiklerini ve düşüncelerini o rol içerisinde iken nasıl olabileceği hakkında bir öngörüde bulunması gerekmektedir. Duygu ve düşünceleri ifade etmek: Empati kuran kişinin diğer kişiye tahmin ettiği, hayal ederek hissettiği ve ifadeleri aracılığı ile anladığı durumuna ilişkin düşünce ve duygularını ifade ederek, doğru ve uygun bir anlayış geliştirip geliştirmediğini kontrol etmesi gerekmektedir.