Emoties Affectieve reacties die kleur geven aan onze

Emoties Affectieve reacties die kleur geven aan onze ervaringen

Inleiding Le. Doux: ‘een geest zonder emoties is geen geest’ Emotie - Zorgt voor pit in onze ervaringen - Maakt ze kleurrijker. smaakvoller - Zowel aangenaam als onaangenaam… Cfr. Film… Algemene psychologie 1 Ba O 2

Inleiding Emoties: Duidelijke verstrengeling van lichaam & geest ü Belevingsaspect ü Lichaamsreacties ü Psychologisch belang van lichamelijke reacties: expressieve betekenis Algemene psychologie 1 Ba O 3

8. 1 Plaats emoties in gedrag Emoties: welke plaats in geheel van affecten? Affect = aantal processen i. v. m. manier waarop individu confrontatie aangaat tussen situatie en actuele behoeftetoestand. Dynamisch – affectief Betekenis ‘gevoel’ – ‘emotie’ Algemene psychologie 1 Ba O 4

8. 1 Plaats emoties in gedrag 8. 1. 1 Emoties, gevoelens en stemmingen 3 affecten, met gradatieverschil Emotie: Specifieke reacties op relevante gebeurtenissen. Heviger dan gevoelens en kortdurender dan stemmingen Gevoelens: Mildere reacties dan emoties en doorgaans zonder duidelijke actiebereidheid. (subjectieve belevingsaspect van emoties) Stemmingen: Langdurige gemoedstoestanden, vaak zonder aanwijsbare oorzaak. Soms gevolg van emotie, soms endogeen Algemene psychologie 1 Ba O 5

Stemmingsstoornissen = +/- stemming kan buiten proportie (qua duur & intensiteit) zijn en ons dagelijks functioneren bemoeilijken. Depressieve stoornis - Overwegend neerslachtige stemming - Duidelijke vermindering van interesse/plezier in de meeste dagelijkse activiteiten - Veranderend slaappatroon - Moeheid, verlies van energie, - Gevoelens van waardeloosheid, schuldgevoel - Gedachten aan de dood, zelfdoding Culturele verschillen… Algemene psychologie 1 Ba O 6

Stemmingsstoornissen Depressieve stoornis - Ernstige depressieve stoornis - Dysthyme stoornis Bipolaire stoornis - Depressieve periodes - Manische periodes: o Zeer intense en onrealistische geluks- en euforiegevoelens, hinderlijk voor eigen functioneren/voor omgeving o Over zichzelf blijven praten, grote aantrekkingskracht toeschrijven aan zz, o Daling in verantwoordelijkheidsgevoel, enorme spilzucht o Soms hoge prikkelbaarheid, tot agressie. Algemene psychologie 1 Ba O 7

Stemmingsstoornissen Depressieve stoornis - Seizoensgebonden depressie Oorzaak depressie - Endogeen: verstoorde balans hormonen/neurotransmitters - Exogeen: Persoonlijke ervaringen Behandeling op verschillende terreinen Algemene psychologie 1 Ba O 8

8. 1 Plaats emoties in gedrag 8. 1. 2 Op het snijpunt tussen cognitie en motivatie Emotie = reactie op ervaring dat één of andere behoefte al of niet bevredigd is of bedreigd wordt. q Emoties en cognitie Emoties vullen cognitieve processen aan met een subjectief ervaren evaluatieve reactie… q Emoties en motivatie Emoties hebben motivationele eigenschappen Algemene psychologie 1 Ba O 9

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 1 Belangrijkste lichamelijke veranderingen Vooral autonome ZS, deels ook willekeurig ZS. q De rol van het autonome zenuwstelsel Twee elkaar tegengestelde systemen: Sympathisch: lichaam in opperste staat van paraatheid brengen bij verhoogde druk Parasympatisch: lichaam laten recupereren en nieuwe energiereserves aanleggen Algemene psychologie 1 Ba O 10

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties Algemene psychologie 1 Ba O 11

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 1 Belangrijkste lichamelijke veranderingen q Het hormoonstelsel Via hypothalamus en hypofyse: hormoonproductie in endocriene klieren: bijnieren. - Adrenaline - Noradrenaline - Cortisol Algemene psychologie 1 Ba O 12

8. 2 Autonome lichaamsreacties q Een voorbeeld: lichamelijke reacties bij vrees/angst - Versnelde hartslag Stijging bloeddruk Bloed ongelijk verdeeld Spijsvertering verstoord Intensievere ademhaling Wijdere oogpupillen Verhoogde zweetproductie Meer bloed(suiker) in skeletspieren Algemene psychologie 1 Ba O 13

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 2 Biologisch nut autonome lichaamsveranderingen Soms weinig aangenaam, maar verhoogt overlevingskansen. q Faciliteren van doelgerichte reacties Fight or flight Taylor: vrouwen = tend-and-befriend q Signaalfunctie q Functieloos of disfunctioneel? Algemene psychologie 1 Ba O 14

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 3 Stress en stresshantering Stress = Negatieve emotionele ervaring, Gepaard gaand met veranderingen o o Biochemische Fysiologische Cognitieve Gedragsmatige Met als doel o De stressvolle gebeurtenis te veranderen o Zich aan te passen aan het effect ervan Algemene psychologie 1 Ba O 15

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 3 Stress en stresshantering q. Oorzaken van stress Stressoren: - Acute, ingrijpende gebeurtenissen - Chronische stressoren q Fysiologische reacties - Fight or flight - Cortisol Algemene psychologie 1 Ba O 16

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 3 Stress en stresshantering q Fysiologische reacties GAS: algemene aanpassingssyndroom Drie stadia 1. Alarmfase Fight-or-flight 2. Weerstandsfase Schijn-aanpassing 3. Uitputtingsfase Zeer laag activiteitsniveau – ondergaan van de stress Algemene psychologie 1 Ba O 17

GAS Algemene psychologie 1 Ba O 18

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties 8. 2. 3 Stress en stresshantering q Psychologische gevolgen Diverse gevolgen, maar zeker invloed op prestatieniveau: Algemene psychologie 1 Ba O 19

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties Stress en stresshantering q Stresshantering Coping - Schadelijke omgevingsfactoren, stressoren uitschakelen & kans op herstel vergroten - De persoon helpen zich aan te passen aan – gebeurtenissen - Een + zelfbeeld behouden - Emotioneel evenwicht helpen bewaren - Intact houden van goede sociale contacten Algemene psychologie 1 Ba O 20

8. 2 Autonome lichaamsveranderingen bij emoties Stress en stresshantering q Stresshantering Copingstrategieën op twee terreinen: 1. Probleemgerichte copingstrategieën 2. Emotiegerichte copingstrategieën Stressmanagement Algemene psychologie 1 Ba O 21

8. 3 Psychologische aspecten Het belevingsaspect van emoties Gevoelens = het meest opvallende aspect van een emotie ↕ Het moeilijkst wetenschappelijk te onderzoeken Eén visie: Robert Plutchik – emotiecirkel • Acht basisemoties • Meer complexe emoties door aangrenzende basisemoties met elkaar te combineren. o o Primaire dyaden Secundaire dyaden Tertiaire dyaden Hoe verder hoe moeilijker… Algemene psychologie 1 Ba O 22

8. 3 Psychologische aspecten 8. 3. 1 Het belevingsaspect van emoties Robert Plutchik – emotiecirkel 8 basisemoties Meer complexe emoties door aangrenzende basisemoties met elkaar te combineren. Primaire dyaden Secundaire dyaden Tertiaire dyaden Hoe verder hoe moeilijker… Algemene psychologie 1 Ba O 23

8. 3 Psychologische aspecten 8. 3. 2 Expressie van emoties Voor buitenwereld valt vooral gedragsmatige op. q Universele expressies Algemene psychologie 1 Ba O 24

Duchenne glimlach Algemene psychologie 1 Ba O 25

8. 3 Psychologische aspecten 8. 3. 2 Expressie van emoties q Culturele invloeden Opvoeding Noord versus zuid Man versus vrouw = display rules Ook verschil in interpretatie! Algemene psychologie 1 Ba O 26

8. 3 Psychologische aspecten q Culturele invloeden Algemene psychologie 1 Ba O 27

8. 3 Psychologische aspecten 8. 3. 2 Expressie van emoties q Functionaliteit van emotionele expressies • Rechtstreeks instrumenteel • Signaalwaarde • Functieloos/disfunctioneel Algemene psychologie 1 Ba O 28