Emerytura Obywatelska Seminarium ZUS Rozwizania zbliajce do rwnowagi
Emerytura Obywatelska Seminarium ZUS „Rozwiązania zbliżające do równowagi ekonomicznej systemów emerytalnych” 23. 01. 2013 Zofia Czepulis-Rutkowska IPi. SS
Plan wystąpienia • • • Międzynarodowe porównania instytucjonalne Definicja emerytury obywatelskiej Ewolucja instytucji emerytalnych Przykład Nowej Zelandii Korzyści z emerytury obywatelskiej Emerytura obywatelska – możliwość zastosowania w Polsce
Porównania instytucjonalne • Ważne narzędzie analityczne – Znaczenie poznawcze – Korzystanie z doświadczeń pozytywnych i negatywnych • Konieczny szerszy kontekst instytucjonalny (na przykład w przypadku emerytur – świadczenia mieszkaniowe) • Potrzebna znajomość uwarunkowań (na przykład w Wielkiej Brytanii – „zła sława” świadczeń zależnych od dochodu) • # Nie ma rozwiązań idealnych • #Zapotrzebowanie na konkretne rozwiązania zmienia się w czasie
Definicja emerytury obywatelskiej • Świadczenie z tytułu osiągnięcia starszego wieku. Uprawnienie wynika z obywatelstwa (lub zamieszkania) • Instytucja ukształtowała się historycznie równolegle z instytucją imitującą ubezpieczenia komercyjne • Dwie tradycje zabezpieczenia na wypadek starości
Ewolucja instytucji emerytalnych początki • Wszyscy obywatele – Podejście pomocowe – zależność od dochodu: Dania, Islandia, Norwegia, Szwecja, Wlk. Bryt. , Irlandia, Kanada, Nowa Zelandia, Australia – Obowiązkowy system składkowy: USA, Finlandia, Szwajcaria • Wybrane grupy – Subsydiowany dobrowolny system składkowy: Belgia, Francja, Włochy, Hiszpania – Obowiązkowy system składkowy: Niemcy, Austro-Węgry, Holandia, ZSRR, Grecja
Ewolucja instytucji emerytalnych konwergencja • Odchodzenie od testu dochodowego • Renta obywatelska uzupełniana o świadczenie zależne od dochodów z pracy • Świadczenia zależne od dochodów z pracy uzupełniane o świadczenie minimalne
Ewolucja instytucji emerytalnych przyczyny uzupełniania emerytury obywatelskiej • Rosnąca zamożność – dążenie do względnego wyrównania poziomu życia osób aktywnych i poza rynkiem pracy • Siły polityczne/ związki zawodowe – dążenie wspierane przez koalicję robotników i klasy średniej w dobie wzrostu gospodarczego
Przykład Nowej Zelandii • Długi czas jedyny kraj, który zachował instytucję emerytury obywatelskiej • Wprowadzony w 1898 roku system zależny od dochodu. Stopniowo test dochodowy łagodzony. W 1938 roku – system uniwersalny • Podobnie rozluźniano test dochodowy w Szwecji, Norwegii, Islandii, Finlandii i Kanadzie i wprowadzano świadczenia niezależne od dochodu, uzupełniane świadczeniami powiązanymi z zarobkami
Przykład Nowej Zelandii • W 1974 roku wprowadzono system składkowy, który jednak został wycofany w 1977 roku • System uniwersalny zapewnia względnie wysokie świadczenia – to prawdopodobnie zapobiega protestom • Świadczenia ograniczane w szczególności w okresie, gdy władzę traci partia pracy w początku lat 90 -tych • Ostatecznie wprowadza się system oszczednościowy
Korzyści z emerytury obywatelskiej • Wynikają z problemów obecnych systemów – Wysokie koszty – Skomplikowana administracja • Wielość systemów • Wielość segmentów – Ubóstwo osób starszych – Poczucie niesprawiedliwości
Korzyści z emerytury obywatelskiej • • Nadzieja na obniżenie lub ustabilizowanie kosztów Prosta administracja Możliwość skutecznego zapobieżenia ubóstwu Możliwość zapewnienia większego poczucia sprawiedliwości
Korzyści z emerytury obywatelskiej w świetle analiz brytyjskich • Emerytura obywatelska może zachować poparcie polityczne w dłuższej perspektywie czasowej • Powinna doprowadzić do ograniczenia zakresu ubóstwa • Powinna zapewniać wypłacalność w dłuższym okresie czasu pod warunkiem restrukturyzacji zwolnień podatkowych na systemy prywatne oraz podwyższenia wieku emerytalnego
Korzyści z emerytury obywatelskiej w świetle analiz brytyjskich • Emerytura obywatelska bardziej sprawiedliwa – szczególnie biorąc pod uwagę sytuację kobiet • Nie dyskryminuje starszych emerytów • Może ułatwić oszczędności ponieważ (nie będąc zależna od dochodu) nie tworzy „pułapki ubóstwa” • Przejście do systemu emerytury obywatelskiej może być łatwe administracyjnie
Możliwość zastosowania emerytury obywatelskiej w Polsce • Atrakcyjność ze względu na podane wyżej uwarunkowania – Prostota – Zapobieganie ubóstwu – Zapobieganie dyskryminacji kobiet i starszych emerytów • Poparcie społeczne możliwe jedynie wtedy gdy okaże się, że wiele osób będzie uzyskiwało minimalne świadczenie emerytalne – Takie zagrożenie istnieje zarówno ze względu na zmiany na rynku pracy jak też zmniejszoną dynamikę wzrostu ekonomicznego
- Slides: 14