EMBRO FETSN BYME VE GELMES FERTLZASYON MPLANTASYON EMBRYONEL

EMBRİO / FETÜSÜN BÜYÜME VE GELİŞMESİ

FERTİLİZASYON İMPLANTASYON

EMBRİYONEL DEVRE İmplantasyondan sonra ilk 2 aylık, yada ilk 8 haftalık devredir. Bu devrede hücrelerin hızla artışıyla organlar ve sistemler oluşmaya başlar. Bu nedenle bu devreye organogenezis devresi de denir.

PRENATAL PERİYOT: Doğum öncesi dönem POSTNATAL PERİYOT: Doğum sonrası dönem Prenatal periyot: Zigot Dönemi Cleeavage Blastomer Morula Blastosist Embriyonik Dönem Fötal Dönem Postnatal periyot: Neonatal Dönem 0 -1 ay Bebeklik Dönemi 2 yaşına Çocukluk Dönemi 2 -12 yaş Puberte Dönemi 12 -16 yaş Adölesan Dönemi 20 yaşına Ergenlik Dönemi 20 -60 yaş Yaşlılık Dönemi 60 yaş üzeri

Ovulasyonla atılan oosit II (ömrü 12 -24 saat) 25 dk. da ampullada koitus ile vajinaya 200 -600 milyon sperm atılır (ö: 24 saat) 300 -500 tanesi ampulla’ya ulaşır (5 -45 dk) Sperm oosit II’yi dölleyebilmek için 2 aşamadan geçmek zorundadır: 1. Kapasitasyon: Spermin kondüsyon kazanması olayı 2. Akrozom reaksiyonu: hücre zarı ile akrozom füzyonu akrozomal bölgede hücre zarı üzerindeki glikoprotein kılıfı ortadan kalkar. Bu olay yaklaşık 7 saat sürer (uterus ya da tubada) yırtılma sonucu akrozomal enzimler dışarı salınır hyalüranidaz korona radiyata geçilmesi akrozin ZP’nın geçilmesinde rol oynar.

Korona radiatayı aşılması hiyalüranidaz ZP’nın Geçilmesi akrozin ve nöraminidaz ZP’nın yapısında ZP 1, ZP 2 ve ZP 3 glikoproteinleri bulunur. ZP 3’e karşı spermiyum zarında Sp 56 karşıt reseptörü vardır Sp 56 -ZP 3 bağlanması ile (kilit) diğer spermler giremez bu olaya zona reaksiyonu adı verilir. Spermiyum oosite girer girmez, oosit II 2. mayoz bölünmesini tamamlar 2. polar cisim + ovum (22+X) oluşur. Döllenmenin üç önemli sonucu vardır: Diploid kromozom sayısı yeniden kurulmuş olur Krozozomal cinsiyet belirlenmiş olur Yarıklanmayı başlatır.

Zigotun yarıklanması (Cleavage): yarıklanma ile bölünen hücreler blastomer 12 -16 blastomerlik dönem morula (3. gün) Blastosist oluşumu: Morula uterusa ulaştığında, uterus boşluğundaki sıvı ile blastosel adı verilen tek bir boşluk oluşur. (Blastosist=taşlı yüzük) Taş kısmı embriyoblast =iç hücre kitlesi (embriyo gelişir) Yüzük km trofoblast =dış hücre kitlesi (plasenta gelişir) 107 hücreli blastosist (100 -140 saatlik): 99 hücre trofoblast 8 hücre embriyoblast

I. İki laminalı embriyon diski Epiblast (ektoderm) Hipoblast (endoderm) II. Amnion kesesi, vitellüs kesesi, koryon kesesi 8. Gün

OVULASYON, FERTİLİZASYON VE İMPLANTASYON OLAYLARINDAN SONRA BAŞLAYAN İNTRAUTERİN DEVREYİ İKİYE AYIRABİLİRİZ.

EMBRİYONEL DEVRE İmplantasyondan sonra ilk iki aylık, ya da ilk 8 haftalık evredir. Bu devrede hücrelerin hızla artışıyla organlar ve sistemler oluşmaya başlar. Bu nedenle bu devreye organogenezis devresi de denir.

FETAL DEVRE Bu iki devre arasında kesin bir sınır olmamakla birlikte Embrio 12. haftadan sonra fetus ismini alır. Fetal devre 9. haftadan başlayıp doğuma kadar devam eder. Organ ve sistemlerin oluşumuna ek olarak bu devrede fonksiyonlarda başlar. Fetus dış ortama uyum sağlayacak şekilde gelişmesini gebeliğin 36 -40. haftaları arasında tamamlar.

Fötus uzunluğu bu dönemde tepe- oturma uzunluğu (CR) veya tepe-topuk uzunluğu (CH) ölçülerek belirlenir. "cm" olarak ifade edilir. Boyca uzama özellikle 3. , 4. ve 5. aylarda hızlıdır. Gebelik süresi son mensturasyondan itibaren (mensturasyonun ilk gününden itibaren ) 280 gün veya 40 haftadır. Fertilizasyondan itibaren 266 gün veya 38 haftadır.

• Yaş Tepe-oturma Ağırlık (gr) hafta ay uzunluğu(cm) 9 -12 3 5 -8 10 -45 13 -16 4 9 -14 60 -200 17 -20 5 15 -19 250 -450 21 -24 6 20 -23 500 -820 25 -28 7 24 -27 900 -1300 29 -32 8 28 -30 1400 -2100 33 -36 9 31 -34 2200 -2900 37 -40 10 35 -36 3000 -3400

3. AY (9 -12. haftalar) 3. ayın başında baş, CR uzunluğunun yaklaşık yarısını oluştururken, 5. ayın başında CH uzunluğunun yaklaşık 1/3'ünü , doğumda ise yine CH uzunluğunun 1/4'ünü oluşturur.

3. AY (9 -12. haftalar) 9. haftada yüz kaba, gözler geniş aralıklı, kulaklar aşağıda ve göz kapakları kapalıdır. Bacaklar kısa ve uyluklar küçüktür. 12. hafta sonunda kollar normal uzunluklarına ulaşırlar. Buna karşın bacaklar iyi gelişmemiştir ve normal uzunluklarından kısadır. 9. hafta sonuna kadar erkek ve dişi genital organları birbirine benzer.

Bu haftalarda idrar oluşumu başlar. Amnion sıvısına katılır. Fötus bu sıvıdan bir miktar içer. Fötus iskeletinde ilk kemikleşme merkezleri (primer ossifikasyon merkezleri) kafa kemiklerinde ve uzun kemiklerde belirir. Fötus ilk kez stimuluslara reaksiyon gösterir. Bu dönemin başında karaciğer eritropoeze başlar. 12. haftada bu aktivitesi düşer ve kan yapımını dalak üstlenir.

4. AY (13 -16. haftalar) Büyüme çok hızlıdır. Bu dönemin sonunda baş 12 haftalık fötusunki ile kıyaslandığında nispeten küçüktür. Bacaklar uzamıştır. İskelet kemikleşmesi hızlıdır. 16. haftanın başında annenin karın röntgenlerinde fötusun iskeleti belirgin biçimde izlenir. Baş derisinde saç örnekleri gözlenir. Fötus bu dönemde daha insan görünümlüdür. Çünkü gözler yanlardan öne, kulaklarda normal yerlerine gelirler. Fetal hareketler anne tarafından hissedilir

Fetal hareketler Hissedilir!!!

5. AY (17 -20. haftalar) • Bacaklar normal uzunluklarını kazanırlar. • Fötusun hareketleri anne tarafından izlenir. • Kaş ve saçlarda 20. haftada gözlenir. • Bu dönemde esmer yağ birikimi olur. • 20. haftada testisler inişe başlar. • Fetüsün karaciğeri demir depolamaya başlar.

5. AY (17 -20. haftalar) • Deri, yağlı peynir benzeri verniks kazeoza (vernix caseosa) ile örtülüdür. Bu madde fötal yağ bezlerinden salgılanan yağ ve ölü epidermis hücre karışımından ibarettir. • Verniks kazeoza fötusun ince derisini, amnion sıvısının neden olduğu aşınmalar, çatlamalar ve sertleşmelerden korur. 20 haftalık fötusların vücutları lanugo adı verilen ince tüylerle kaplıdır. Bu tüy verniks kazeozanın deri üzerinde tutulmasına yardımcı olur.

6. AY (21 -25. haftalar) Fötus önemli derecede ağırlık kazanır. Bu haftaların başında deri buruşuk ve şeffaftır. Deri altı yağ dokusunun azlığı nedeniyle deri pembe- kırmızı görülür.

6. AY (21 -25. haftalar) 24. haftada tip II pnömositler yüzey aktif lipid (sürfaktan) salgılarlar. 22 -25 haftalık doğan fötuslar solunum sistemleri tam gelişmemiş olduğundan ölüm olasılıkları fazladır. Ayrıca santral sinir sistemi ve bu iki sistem arasındaki koordinasyon da iyi gelişmemiştir. 21. haftada hızlı göz hareketleri görülür.

22 HAFTALIK DOĞMUŞ BİR BEBEK

7. AY (26 -29. haftalar) • Bu dönemde doğan fötuslar gerekli şartlar sağlanabilirse yaşayabilirler. • Santral sinir sistemi, ritmik solunum hareketlerini ve vücut ısısını kontrol etmek için tam gelişmiştir.

7. AY (26 -29. haftalar) • Deri altı yağ dokusu oluştuğundan kırışıkların çoğu düzelir. • Gözler bu dönemde açılır. • Bu dönemde hemapoez dalakta yapılır. • 28. haftada kemik iliğinin gelişir ve kan yapımını üstlenir.

8. AY (30 -34. haftalar) • Göz pupillası ışığa karşı refleks verir. Deri genellikle pembe ve düzgündür. Bu dönemde doğan prematüre bebekler genellikle yaşarlar.

9. AY (35 -38. haftalar) • Doğum yaklaşırken büyümede yavaşlama olur. Fötuslar 36 cm CR uzunluğuna, 50 cm CH uzunluğuna ve • 3000 -3400 g ağırlığa sahiptirler. • Genellikle erkek fötuslar dişilerden daha hızlı büyürler ve doğumda ağırlıkları daha fazladır. • Termde doğan erkek bebeklerde testisler genellikle skrotuma inmiştir. • Bu iniş 28 -32. haftalarda olur. Bu nedenle prematüre doğanlarda inmemiş testis görülür.

10. Ay(38 -40. haftalar) Fetüs tam olarak gelişmiştir. Bu ayda doğan bebekler yenidoğan olarak tanımlanır.

• Zamanında doğmuş ancak ağırlığı 2500 gr'ın altında olan bebeklere düşük doğum ağırlıklı bebek denir. • Doğumun 2 -3 hafta gecikmesiyle doğan bebeklere postmatür denir. Bu bebekler genellikle zayıf ve derileri kurudur.

FETÜSÜN BESLENMESİ * Fetüs besin maddelerini anneden alır. * İmplantasyondan birkaç gün sonraya kadar ovum, desuduada bulunan glandların sekresyonu ile beslenir. Bu glandlar glikojen yönünden zengindir.

FETÜSÜN BESLENMESİ * Daha sonraki haftalar trofoblastlar ve desudua arasında gelişen intervillöz aralık anne kanı ile dolar, koryonik villiler besin maddelerini bu kandan osmosis yoluyla embriyoya taşırlar. * 4. haftada umblikal kord içinde umblikal arter ve venalar oluşur. Bu damarlar koryonik damar yatağı ile embriyonun dolaşım sistemini birleştirir. Böylece Plasenta İle Fetüs Arasındaki İlişki Gerçekleşmiş Olur.

FETÜSÜN DOLAŞIM SİSTEMİ Fetal sirkülasyonda 4 geçici yapı bulunur. 1 -Duktus Venosus 2 -Foromen Ovale 3 -Duktus Arteriozus 4 -Hipogastrik Arterler

Gelişiminin ilk aşamalarında besin ihtiyacını diffüzyonla karşılayabilen embriyo, kısa zamanda hızla büyümesi nedeniyle hem oksijen ve besin ihtiyacını karşılayacak hem de artık ürünleri yapısından uzaklaştıracak yeni, etkili bir metot oluşturmak zorunda kalır. Bu nedenle embriyoda gelişimini tamamlayan ilk sistem kardiyovasküler sistemdir.

Gaz Değişimi • Akciğerler (Postnatal) • Plesanta (fetus)

Plesanta • Solunum • Besin maddelerin transferi

Fetal Dolaşım • Fetusun solunum organı plasentadır. Plasentadan umblikal ven aracılığıyla gelen kan duktus venozus aracılığıyla vena kava inferiora (VKİ) açılarak sağ atriuma gider. • VKİ vücudun alt yarısından gelen kanı taşımaktadır.

Fetal Dolaşım • Aynı damarda birleşmesine karşın umblikal ven ve VKİ'den gelen kan sağ atriumda tam olarak karışmaz. • Umblikal venden gelen ve oksijen içeriği daha yüksek olan kan foramen ovaleden sol atriuma yönelir.

Fetal Dolaşım • Beyin ve koroner arterlere giden kanın oksijen içeriğinin daha yüksek olması sağlanmış olur. • Fetusta pulmoner damar direnci çok yüksektir.

Fetal Dolaşım • Bu nedenle sağ ventrikülden pulmoner artere atılan kanın sadece 1/10'u akciğerlere gider. • Geri kalan kan duktus arteriozus ile aortaya geçer. • Doğumda umblikal kordun kesilmesiyle, plasenta devreden çıkar ve sistemik arter basıncı artar.

Fetal Dolaşım • Akciğerlerin havalanması ve oksijenasyonun artmasıyla pulmoner damar direnci azalır. • Pulmoner kan akımı 8 -10 kat artar.

Fetal Dolaşım • Pulmoner kan akımının artmasıyla sol atriuma gelen kan artar ve sol atrium basıncının yükselmesiyle foramen ovale kapanır. • Oksijenasyonun artması ve prostaglandinlerin azalması sonucu duktus artriozus konstrikte olur ve fonksiyonel olarak kapanır.

• Fetal dolaşımda göbek kordonu önemli yer tutar göbek kordonunda iki arter bir ven bulunur. • Arterlere a. umbilicalis, vene v. umbilicalis

• Vena umblikalis • Vena Cova İnferior ile sağ atriuma buradan (VKİ vücudun alt yarısından gelen kanı taşımaktadır. ) foramen ovale ile sol atriuma

• Sol atriumdan • Sol venriküle • Pompalanarak kalp ve beyne

• Vena Cova Superiordan gelen deoksijenize kan sağ atriuma, sağ ventriküle ve pulmoner arterlere atılır

1 -Duktus Venosus 2 -Foromen Ovale 3 -Duktus Arteriozus 4 -Hipogastrik Arterler

Doğum olayı • • Düşük damar dirençli plesanta devreden çıkar Sistemik damar basıncı yükselir Sol ventrikül basıncı artar VCİ ile venöz dönüş azalır Sağ atrium basıncı düşer Foramen ovale kapanır İlk inspiryum ile arteriyel basınç yükselir

FETAL KAN AKIMI Fetüsün dolaşımındaki O 2 satürasyonu düşüktür. Fetüs bu O 2 açığını şu mekanizmalarla kapatır. * Fetüsün total kardiyak atım hacmi dakikada kg başına 20 ml dir. Bu rakam istirahat halindeki bir erişkinin 3 katıdır. * Fetal kalp hızı 120/140/dk. dır. * Fetal eritrositlerin O 2 bağlama kapasiteleri yüksektir. Fetal Hb 18 gr/100 ml. Ve eritrositler ise 5. 56 milyon/mm 3.

GASTROENTESTİNAL SİSTEM * 3. Ayda fetüs amniyotik maiyi yutmaya başlar. * 4. Ayda barsaklarda mekonyum görülür. * Mekonyum(epitel hüc. , müküs, safra, verniks kazeoza ve lanügo içerir. ) * Normalde mekonyum amniotik maiye boşalmaz.

ÜRİNER SİSTEM * 2. Ayın sonunda böbreklerin fonksiyonları başlar. * 3. Ayda mesanede idrar vardır. * Amniotik maiyi yutan fetüs idrarınıda amniotik maiye yapar. *Üriner sistem anomalilerinde amniyotik mai miktarı azalır(oligohidroamniyoz). Ancak plasenta böbrek fonksiyonu yaptığı için prenatal periyodda böbrek anomalilerinin tesbiti güçtür.

SİNİR SİSTEMİ * 4. Haftadan itibaren gelişmeye başlar. Hızlı bir gelişme gösterir. * 8. gebelik haftasında nöromüsküler mekanizma uyaranlara cevap verir. * Yutma, solunum, defekasyon, urinasyon, emme, tutma refleksleri doğumdan önce vardır. * 7. ayda ışığa reaksiyon ve tat duyusu gelişir.

KARACİĞER * 3 -4. Gebelik haftasında farklanmaya başlayan karaciğerde eritropoesiz, 8. haftada başlar. * Gebelik süresince demir depolar, doğum sonrası 3 ay kullanır.

SOLUNUM SİSTEMİ * 5. Gebelik haftasında gelişmeye başlar. * Fonksiyonel gelişmesi ise doğum sonuna kadar sürer. * İntrauterin hayatta fonksiyonel değildir. * Doğumla birlikte fonksiyonel çalışmaya başlar. İlk solunumla beraber negatif bir intratorasik basınç gelişir.