ELK I 5 ders Yrd Do Dr Varol

ÇELİK I- 5. ders Yrd. Doç. Dr. Varol KOÇ

KAYNAKLI BİRLEŞİMLER Birleşimin ağırlık ekseninden geçen eksene göre, kaynak alanlarının statik momenti eşit olmalıdır.

1400

statik momentler:

Kesme kuvveti Kesit alanı s = (M/I)y Mukavemet momenti = I/y Atalet momenti En uzak lifin ağırlık merkezine uzaklığı Statik moment Kaymaya maruz en dar alan genişliği

• Ülkemizde yürürlükte olan “Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları, TS 648” şartnamesi Emniyet Gerilmeleri Yöntemini esas almaktadır. Dolayısıyla bu ders kapsamında Emniyet Gerilmeleri Yöntemine göre tasarım anlatılacaktır. Ayrıca “Çelik Yapıların Plastik Teoriye Göre Hesap Kuralları, TS 4561” şartnamesi de belirli koşulları sağlayan yapıların Plastik Tasarım yöntemiyle boyutlandırılması sırasında kullanılabilir. • Daha sonra sehim denetimi, stabilite denetimi olarak adlandırılan burkulma, buruşma, yanal burkulma denetimleri ve dinamik etkilerin hakim olduğu durumlarda yorulma denetimleri yapılır.

• Çelik Yapılarda Yükler • Bir yapının projelendirilmesinde, o yapının ekonomik ömrü boyunca maruz kalacağı yüklerin kesin olarak belirlenmesi oldukça zordur. Bu nedenle yapıya etkimesi muhtemel yükler proje mühendisi tarafından dikkatle belirlenmelidir. Bir yapıya etkiyen yükler; • Yapının öz ağırlığı • Yapıda bulunan eşyalar, makineler, insanların ağırlığı • Köprülerde ya da otoparklarda trafik ağırlığı • Kar yükü • Hareketli yüklerden kaynaklanan dinamik etkiler • Rüzgar ve deprem yükleri • Depolarda sıvı basıncı • Sıcaklık değişiminden kaynaklanan kuvvetler • Toprak basıncı

• şeklinde sıralanabilmektedir. Etkidiği yer ve büyüklüğü belli olan yüklere ölü yükler (sabit yükler) adı verilmektedir. Bunlara duvarların, döşemelerin, çatıların, tesisatların öz ağırlıkları örnek olarak verilebilir. Sabit olmayan, yeri ve büyüklüğü değişen yükler ise hareketli yükler olarak adlandırılır ki bu yüklere taşıt yükleri, rüzgar, deprem, kar ve kren yükleri örnek olarak verilebilir. Çelik yapılarda yükler, dayanım ve stabilite tahkikleri için, TS 498’den alınmalıdır. TS 498’de olmayan yükler için yük analizi yapılmalıdır.

• Kar Yükünün Hesabı • TS 648’e göre • Kar yağmayan yöreler dışında kalan yerler için hesaplarda dikkate alınacak kar yükü; • Pk=mx. P 0 (Yatay düzlemde, k. N/m 2) bağıntısı ile hesaplanmaktadır. Burada m 0≤m≤ 1 arasında değer alan bir katsayıdır. Bu katsayı çatı eğimine bağlı olarak ≤ 300 için m=1 ve >300 için m=1 -( 0 -300)/400 şeklinde değerler almaktadır. P 0 (Kar yükü değeri) ’ın değeri ise, inşaat yerinin denizden yüksekliğine ve bölgesine bağlı olarak TS 498 de Çizelge 11’de verilmektedir. • TS 7046’ya göre kar yükünün hesabı ise standardın 2 sayfasında yer alan aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanmaktadır.

m 1 ve m 2 ile çatının 2 eğimli yüzeyindeki yükler ayrı bulunur Doğal logaritma tabanı: 2, 81

• Paralel eksen teoremi: Bir elemanın ağırlık merkezinden e mesafesi kadar uzaktan geçen bir eksene göre atalet momenti • (Ix+F. d) bağıntısıyla hesaplanır. Bu formülde F kesit alanını, Ix elemanın kendi ağırlık merkezinden geçen eksen takımına göre atalet momentini göstermektedir. • Atalet momenti, d. F alanının eksene olan statik momentinin momentidir. Yani d. F’nin eksene göre 2 kere momentidir. Dolayısıyla d. F ile uzaklığın karesini çarpmak gerekir. d. F x

Atalet momenti Lif uzaklığı

4 0, 75 U 32, 5 17, 5 3 15 2 1 2, 5 1, 75 0, 5

• U profilinin uzaklığı kalınlığı alanlar Iy alan Ix e

b

b U 300 Ix IPE 300 Ix 10 IPE 300 Iy Iy alan Toplam alan 15/2