Elektron Dagilimlari Bir atomun elektron dagilimi bas kabuk

Elektron Dagilimlari Bir atomun elektron dagilimi, bas kabuk ve alt kabuklarda elektronlarin cesitli orbitallere nasil yerlestigini gosterir. Elektronlarin Orbitallere Yerlesim Kurallari 1. Elektronlar orbitallere, atomun enerjisini en aza indirecek sekilde yerlesirler. Elektronlarin bir bas kabuktaki alt kabuklara, once 1 s sonra 2 s ve 2 p vb. tarzinda bir sira ile yerlestigini gostermektedir. Elementlerde elektron dagiliminin belirlenmesinde, deneylere dayanilarak kurgulanan yerlesim sirasi izlenmelidir. Birkac ayricalik disinda, orbitallerin elektronlar tarafindan doldurulmasi su sira ile olur: 2. 1 s, 2 p, 3 s, 3 p, 4 s, 3 d, 4 p, 5 s, 4 d, 5 p, 6 s, 4 f, 5 d, 6 p, 7 s, 5 f, 6 d, 7 p 3. 1 s 4. 2 s 2 p 5. 3 s 3 p 3 d 6. 4 s 4 p 4 d 4 f 7. 5 s 5 p 5 d 5 f 8. 6 s 6 p 6 d 9. 7 s 7 p

2. Bir atomda hicbir zaman dort kuantum sayisi da ayni olan iki elektron bulunamaz (Pauli dislama ilkesi). 3. Elektronlar es enerjili orbitallere oncelikle birer yerlesirler. Hund kurali olarak bilinen bu kurala gore, bir atom olabildigince cok sayida eslesmemis elektrona sahip olma egilimi gosterir. Elektronlar bunu saglayabilmek icin yari dolmus bir orbitaldeki elektronla eslesme yerine es enerjili bos bir orbitale yerlesirler. Elektron Dagilimin Gosterilisi C atomunun elektron dagilimin gosterilisi asagidaki uc yontemden biri ile gosterilebilir: spdf gosterimi (kisaltilmis) spdf gosterimi (ayrintili) orbital diyagrami C C 1 s 22 p 2 1 s 22 p 1 x 2 p 1 y C 1 s 2 s 2 p Karbonun atom numarasi 6 oldugundan her uc yontemde de 6 elektron bulunmaktadir. Ayni alt kabukta bulunan farkli orbitallere teker yerlesmis elektronlar parelel spinlidir.

? 1 s 22 s 1

Elektron dagilimlarini yazmada Aufbau islemi kullanilacaktir. Bir atomdan hemen sonra gelen atomun cekirdeginde proton sayisi bir, notron sayisi bir veya daha fazla artar.

En yuksek bas kuantum sayisina sahip elektron kabugunda bulunan elektronlara degerlik elektronlari denir. Neon dan sonraki elementlerin elektron dagilimi, neon un 1 s 2 s 2 p duzenini tasiyacagi icin kisaca asagidaki sekilde yazilabilir. Na Mg [Ne]3 s 1 3 s 2 6 C: [He]2 s 22 p 2 Al Si P S Cl Ar 3 s 23 p 1 3 s 23 p 2 3 s 23 p 3 3 s 23 p 4 3 s 23 p 5 3 s 23 p 6 24 Cr: [Ar]4 s 23 d 4 53 I: [Kr]4 d 105 s 25 p 5

3. Periyot argon ile sonlanir. Argon dan sonra gelen potasyum (Z=19) son elektronunu 3 d orbitaline mi yerlestirir?

Soru: 38 Sr, [38 Sr]+2 nin ve 26 Fe ve [26 Fe]+2 nin elektron dizilislerini yaziniz? 38 Sr: 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 23 d 104 p 65 s 2 (enerji duzeyleri semasina gore) 38 Sr: 1 s 22 p 63 s 23 p 63 d 104 s 24 p 65 s 2 (artan “n” sayisina gore) 38 Sr: [Kr]5 s 2 (once gelen asal gaz dizilisi ile kisaltma) [38 Sr]+2: 1 s 22 p 63 s 23 p 63 d 104 s 24 p 6 [38 Sr]+2: [Kr] 26 Fe: 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 23 d 6 [26 Fe]+2: 1 s 22 p 63 s 23 p 63 d 6 Kural olarak iyonlasma ile verilen elektronlar “n” sayisi en buyuk olan elektronlardir.

Elektron Dagilimlari ve Periyodik Cizelge Periyodik cizelgenin ayni grubunda yer alan elementler benzer elektron dagilimina sahiptir. s blok : En yuksek bas kuantum sayisinin (n), s orbitalleri dolmaktadir. s blogunda grup 1 ve 2 elementleri bulunur. p blok: En yuksek bas kuantum sayisinin (n), p orbitalleri dolmaktadir. p blogunda grup 13, 14, 15, 16 ve 17 elementleri bulunur. d blok: (n-1) bas kabugunun (en distan bir onceki) d orbitalleri dolmaktadir. d blogunda grup 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 elementleri yer alir. f blok: (n-2 ) bas kabugunun f orbitalleri dolmaktadir. f blogunda lantanitler ve aktinitler yer alir.

PERIYODIK CIZELGE VE BAZI ATOM OZELLIKLERI: Periodik Cizelgenin Gelisimi: 1800: 31 element biliniyor 1865: 63 element biliniyor 1869: Dmitri Mendeleev ve Lothar Meyer birbirinden bagimsiz olarak sunu farkediyorlar: Elementler artan atom kutlelerine gore siralandiklarinda bazi ozellikler periyodik olarak tekrarlanmaktadir. Mendelev periyodik cizelgesinde benzer elementler dusey gruplar icine dusmekte ve bunlarin ozellikleri grup icinde yukaridan asagiya dogru duzenli olarak degismektedir. Mendelev atom kutlelerine ve ozelliklerine gore elementleri siniflandirma konusunda israrini surdurdu, fakat cizelgesinde bu siniflandirmadan dogan bosluklar olustu. O gunlerde galyum ve germanyum bilinmiyordu. Bu yuzden Aluminyum ve silisyum un altinda 4. periyotta bosluklar vardi. Mendelev bu bosluklara iki element gelmesi gerektigini iddia ediyor ve bunlari ekaaluminyum ve eka-silisyum olarak adlandiriyordu. Ayni zamanda bu elementlere ait genel fiziksel ozelliklerin neler olmasi gerektigi konusunda da oneriler sunmustu. Ve 10 yil kadar sonra galyum ve germanyum kesfedildiginde Mendelev in ne kadar hakli oldugu ortaya cikti.

skandiyum galyum germanyum 174 0 C 97. 8 0 C 63. 7 0 C 38. 9 0 C 28. 5 0 C teknetyum “ 0” grup (soy gazlar) Ramsay tarafindan onerilmistir

Mendelev bazi elementleri, kendi periyodik cizelgesine gore olmasi gereken gruplarin disinda birakmak zorunda kaldi. Bunlarin atom kutlelerindeki hatalardan ileri geldigini kabul etmistir. Atom kutlelerinin belirlenmesindeki yontemlerin gelismesi ile ve potasyumdan once gelen argon un kesfi ile (grup 0, kutle 39, 9), gercekten bazi elementlerin sira disinda kalmalari gerektigi ortaya cikmistir. Bu sira disi yerlestirmeler kimyasal davranislarla dogrulanmistir. Moseley’in Calismalari (1913): 1911 - Rutherford atomun kutlesinin cogunlugunu cekirdegin olusturdugunu, cekirdegin net pozitif yuku oldugunu ve cekirdek etrafindaki boslukta negatif yuklu elektronlarin oldugunu tesbit etmisti. Moseley isimli bilim adami Rutherford’u ve katot isinlari (elektronlar) ile yapilan calismalari takip ediyordu. Yaptigi calismalarda katot tupu icinde elementleri katot isinlari ile bombardimana tuttugunda ortaya cikan X-isinlarinin frekanslari ve Mendelevin periyodik cetvelindeki seri numarasi (atom numarasi) arasinda bir matematiksel iliski oldugunu kesfetti (Sekil 10 -2). Sonuclarini su sekilde yorumladi: Atom numarasi bir seri numarasi olmanin disinda elemente ait bir takim fiziksel ozelliklere isaret etmektedir. Bundan hareketlede atom numarasinin elementin elektron sayisini gosterdigini ve bununda ayni zamanda atomun cekirdeginde tasidigi pozitif yuku ifade ettigini soylemistir.

Moseley kendi matematiksel esitligini kullanarak uc yeni elementi kesiflerinden yaklasik 20 -30 yil once tahmin etmeyi basarmistir. Periyodik cizelgenin Z=13 ile Z=79 arasindaki tum elementlerini calismis ve bu aralikta yeni bir elementin bulunamayacagini ispatlamistir. Mevcut tum atom numaralari kesinlestirilmistir. Moseley’in calismalari isiginda: “Elementler artan atom numaralarina gore siralandiginda benzer ozellikler periyodik olarak tekrarlanmaktadir. ” MODERN PERIYODIK CIZELGE: Modern periyodik cizelgelerde elementler 18 grup olarak duzenlenmistir. Dusey sutunlar grup veya aile olarak adlandirilirlar. Ayni gruptaki elementler benzer ozelliklere sahiptir, bu da atomlarindaki elektron dizilislerinin ayni sekilde olmasindan kaynaklanmaktadir. Gruplarin bazilari ozel adlar alir, ornegin 7 A grubu halojenler, 1 A alkali metaller, 8 A asal gazlar vb. Yatay siralar artan aton numaralarina gore siralanmistir ve periyot olarak ismilendirilir.

Modern Periyodik Cizelge

PERIYODIK CIZELGE VE ELEKTRON DAGILIMLARI 1 A grubu atomlari (alkali metaller) s orbitalinde bir tek degerlik elektronuna sahiptirler, yani ns 1. 7 A grubu atomlar (halojenler), yedi degerlik elektronuna sahiptirler, elektron dagilimi ns 2 np 5 seklindedir. 8 A grubu atomlar (soy gazlar) yalnizca iki elektronu olan He disinda en dis tabakalarinda sekiz elektron bulundururlar. Elektron dagilimlari ns 2 np 6 dir. 1 A Grubu Atom numarasi Element Elektron dagilimi 3 Li 1 s 22 s 1 11 Na 1 s 22 p 63 s 1 19 K 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 1 37 Rb 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 23 d 104 p 65 s 1

Periyodik cizelgedeki elementler bir baska sekilde de siniflandirilabilir, s ve p orbitallerinin dolmakta oldugu s-blogu ve p-blogu elementleri bas grup elementleri olarak adlandirilir. Bunlar A gruplarindaki (1 A, 2 A, …) elementlerdir. Bas grup elementlerinin grup numarasi ayni zamanda en dis elektron kabugundaki s ve p orbitallerinde bulunan elektronlarin sayilarina esittir. d-blogu ve f-blogu elementlerine gecis elementleri denir. f-blogu elementleri ic gecis elementleri olarak da adlandirilir. Butun B grubu elementleri gecis elementleridir ve bunlardan yanliz 1 B ve 2 B gruplarinda grup numarasi en dis kabuktaki elektron sayisini verir. Diger butun gecis elementlerinde grup numarasi ns ve (n-1)d elektronlarinin toplam sayisina esittir. Bu grup numaralari (3 B, 4 B, … 7 B) gruptaki elementlerin alabilecegi en buyuk yukseltgenme basamagina karsilik gelir. 8 B grubu elementleri bu kuralin disindadir ve +8 yukseltgenme basamagina pek cikmazlar. Periyodik cetvelin bas grup elementleri dizisinde bulunan ayni periyottaki komsu elementlerin ozellikleri farklidir (P, S, Cl). Gecis elementleri dizisinde elektronlarin dagilim farklari cogu kez daha ictedir. Ozellikle, f-blogunda ayni periyottaki komsu elementlerin bir cok ozellikleri benzerdir.

METALLER, AMETALLER VE IYONLARI: Metaller ve ametaller arasinda da elektron dagilimlari acisindan bir iliski varmidir? Bu iliski periyotlar boyunca tum elementlerin elektron dagilimlarini 8 A grubundaki soy gazlarin elektron dagilimlari ile kiyaslayarak saptanabilir. Soy gazlar dis elektron kabuklarinda maksimum sayida elektron bulundururlar ve He disinda hepsi ns 2 np 6 seklindedir. Metal Iyonlari: 1 A ve 2 A gruplarindaki atomlarin elektron dagilimlari bir onceki periyodun soy gazindan farkli olarak, yeni bir elektron tabakasinin s orbitallerinde, sirasi ile bir ve iki elektronn tasir ve bu grup metaller en etkin metallerdir. K ([Ar]4 s 1) K+ ([Ar]) + e- Ca ([Ar]4 s 2) Ca+2 ([Ar]) + 2 e- Ancak metal atomlari elektronlarini kendiliginden kaybetmez. Iyonlasmayi saglayacak bir enerjiye ihtiyac vardir ve bu da birbaska olayin olmasi ile saglanir (ametal iyonlari ile birbirini cekme gibi). Bir cok metal katyonu soy gazlarin elektron dagilimina sahiptir fakat istisnalar vardir (Bak Cizelge 103).

Ametal Iyonlari: En etkin ametaller olan 7 A ve 6 A gruplarindaki atomlarin, periyodun sonundaki soy gazlardan sirasi ile bir ve iki elektron eksikligi vardir. Bu gruplardaki atomlar yeterli miktarlarda elektron kazanarak soy gaz atomlarinin elektron dagilimlarina sahip olabilirler. Cl ([Ne]3 s 23 p 5) + e- Cl- ([Ar]) S ([Ne]3 s 23 p 4) + 2 e- S-2 ([Ar]) Cogu zaman bir ametal atomu bir elektronu kendiliginden alabilir, ama, daha fazla elektron alabilmesi icin enerji gerekmektedir. Genel olarak enerji saglayan islemle elektron alma islemi birlikte olur (pozitif iyonlarla birbirini cekme gibi). Gecis Metallerinin Iyonlari: Yalnizca bir kac gecis metali elektron kaybederek soygaz elektron dagilimina sahip olabilir (skandiyum, Sc Sc+3). Pek cok gecis metali iyon haline gelirken soygaz yapisi kazanmaz. Ayrica, gecis metalleri birden fazla turde iyon olusturabilmektedir (Ornegin, demir; Bak Cizelge 10 -4). Fe ([Ar]3 d 64 s 2) Fe+2 ([Ar]3 d 6) + 2 e- Fe ([Ar]3 d 64 s 2) Fe+3 ([Ar]3 d 5) + 3 e-

ATOMLAR VE IYONLARIN BUYUKLUGU: Elementlerin bazi fiziksel ve kimyasal ozelliklerinin bilinmesi icin atom buyuklukleri hakkinda bazi seyleri bilmemiz gerekmektedir. Atom Yaricaplari: Atom cekirdeginden uzaklastikca elektronlarin bulunma olasiligi azalmakta, ancak hic bir zamanda bu olasilik 0 olmamaktadir. Bu nedenle bir atomun kesin bir dis siniri yoktur ve bu nedenle atom yaricaplarini belirlemek zordur. Etkin olarak olculebilen cekirdekler arasi uzakliklardir. Ve atom yaricaplari kimyasal baglarla bagli iki atom arasindaki uzaklik olarak dikkate alinacaktir (kovalent yaricap, iyon yaricapi, metal yaricapi- Bak Sekil 10 -5) Br’ un kovalent yaricapi buradan hareketle 1. 14 Å’dur. C-C kovalent baginin uzunlugu 1. 54 Å ‘dur. Bu nedenle C’un yaricapinin 0. 77 oldugu soylenebilir. C-Br arasindaki bagin uzunlugu ne olur?

Periyodik Cizelge Icinde Atom Yaricaplarinin Degisimi: Daha cok elektron kabugu bulunan atomlar daha buyuk atomlardir. Atom yaricaplari elementlerin bir grubu icinde yukaridan asagiya dogru artar. Atom yaricaplari periyodik cizelgede periyot boyunca soldan saga dogru azalir. Ancak bu duzenli azalmaya gecis elementleri uymamaktadir. Periyot icinde soldan saga ilerledikce ic kabuktaki elektron sayilari sabit iken en dis kabuktaki degerlik elektronlarinin sayisi artar. Bununla parelel olarak cekirdekteki proton sayisida artar. Ic kabuk elektronlari, dis kabuk elektronlari ile cekirdek arasindaki cekme etkisini perdeler. Bu durumda cekirdegin gercek yuku ile elektronlar tarafindan perdelenen yuk arasindaki farki etkin cekirdek yuku (Zet) olarak ifade edersek, Zet periyotta soldan saga gittikce artacak ve bu nedenle en dis yorungedeki elektronlar daha kuvvetle cekirdek tarafindan cekilecek, sonuc olarakta buzulerek kuculecektir.

Atom # Element Elektron konfigurasyonu Zet n kuantum # 3 Li 1 s 22 s 1 1+ 2 11 Na 1 s 22 p 63 s 1 1+ 3 19 K 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 1 1+ 4 37 Rb 1 s 22 p 63 s 23 p 64 s 23 d 104 p 65 s 1 1+ 5 Element Al Si P S Cl Ar Atom # 13 14 15 16 17 18 Zet 1+ 2+ 3+ 4+ 5+ 6+

Atom yaricaplarinin bir gecis dizisi icindeki degisimi: Gecis elementlerinde elektron ic kabuklara gecerek, dis kabuk elektronlari ile cekirdek arasindaki perdelemeye katilirlar. Ayni zamanda dis kabuktaki elektron sayisi sabit kalmaya ozen gosterir. Bu nedenle gecis serisi boyunca atom yaricaplari cok fazla degismez. Ornegin atom numaralari sirasi ile 26, 27 ve 28 olan Fe, Co ve Ni’in ic kabuk elektronlari sirasi ile 24, 25 ve 26’dir. Hepsinde iki dis kabuk elektronu yaklasik +2 lik net cekirdek yukunun etkisindedir. Iyon Yaricaplari: Bir metal atomu pozitif bir iyon olusturmak uzere bir yada daha cok elektron kaybettiginde, cekirdekteki yuk miktari elektron sayisindan daha fazla olur. Buna bagli olarak cekirdek elektronlari daha yakina ceker ve kisaca katyonlar kendisini olusturan atomlardan daha kucuktur denilebilir. Eselektronlu katyonlardan iyon yuku daha buyuk olanin iyon yaricapi daha kucuktur (Sekil 10 -7). Bir ametal negatif bir iyon olusturmak uzere bir ya da daha fazla elektron aldiginda, cekirdek yuku sabit kalirken, fazla elektron nedeni ile Zet degeri azalir.

Elektronlar arasindaki itme kuvvetleri artar ve elektronlar daha cok dagilir. Bundan dolayi, anyonlar kendilerini olusturan atomlardan daha buyuktur. Eselektronlu anyonlar icin iyon yuku arttikca iyon yaricapi artar (Sekil 10 -8). Soru: Asagidaki atom ve iyonlari artan buyukluklerine gore siralayiniz. Ar, K+, Ca+2, Cl-1, S-2 IYONLASMA ENERJISI: Atomlar elektronlarini kendiliginden disariya atmazlar. Elektronlar atomun cekirdegindeki pozitif yukler tarafindan cekilir ve elektronlari bu cekimden kurtaracak bir enerji gereklidir. Bir atom elektronlarini ne kadar kolay kaybederse metal ozelligi o kadar fazladir. Iyonlasma enerjisi (I): gaz halindeki atomlardan bir elektronu uzaklastirmak icin gerekli enerji miktaridir. Kaybedilen elektron atom uzerindeki en gevsek konumda olan elektrondur. Birinci iyonlasma enerjisi (I 1), bir atomdan bir elektronu uzaklastirmak icin gerekli enerjiyi gosterir. I 2 ise +1 degerlikli bir iyondan ikinci elektronu uzaklastirmak icin gerekli enerjidir (I 3, I 4, ………. . ) Na(g) Na+(g) + 1 e-

Iyonlasma Enerjisi (k. J/mol) Element I 1 I 2 I 3 I 4 Na 496 4560 Mg 738 1450 7730 Al 577 1816 2744 11, 600 Atom yaricapi arttikca iyonlasma enerjisi azalir. Elektron koparildiktan sonra kalan elektronlari iyonlastirmak icin gerekli enerji daha yuksektir. Daha dusuk enerji seviyelerine (kucuk “n” sayisi) inildikce iyonlasma icin gerekli enerji artmaktadir. As, Sn, Br, Sr’u artan I 1 lerine gore siralayiniz?

Elektron Ilgisi: Iyonlasma enerjisi elektron kaybi ile ilgilidir. Elektron ilgisi, EI, gaz halindeki bir atomun bir elektron kazanmasi sirasindaki enerji degisiminin bir olcusudur. Butun pozitif yuklu iyonlar ve notral atomlarin buyuk bir cogunlugu bir elektron aldiginda enerji aciga cikar (ekzotermik). [Cl(g) + e- Cl-(g) EI = - 328 k. J/mol ]. Bu nedenle Cl’un elektron afinitesi, EI, -328 k. J/mol’ dur denir. Li(g) + e- Li-(g) EI = - 59. 8 k. J/mol (1 s 22 s 1 1 s 22 s 2 - metal atomuna ornek) Anyonlarin ve bazi notral atomlarin elektron kazanmasi icin enerji sogurulmasi gerekmektedir. Bu durumda olay endotermiktir ve elektron ilgisi pozitif degerlidir. Ne(g) + e- Ne-(g) EI = + 29 k. J/mol (1 s 22 p 6 1 s 22 p 63 s 1) O(g) + e- O-(g) EI = - 141. 4 k. J/mol O-(g) + e- O-2(g) EI = + 880 k. J/mol

p altkabugunu doldurmak icin sadece bir elektrona ihtiyaci olan halojenler elektron icin ilgisi en fazla olan atomlardir. Bir elektron girmesi halojenlerin stabil elektron konfigurasyonlarina sahip asal gazlarla ayni elektron konfigurasyonuna ulasmasini saglar. 2 A ve 8 A gruplari icinde s ve p alt kabuklari dolu oldugu icin, alinan elektronun bir ust tabakaya girmesi gereklidir ve buda bir endotermik proses gerektirmektedir.

Element Iyon EI (k. J/mol) F F- -328 Cl Cl- -349 Br Br- -325 I I- -295

Magnetik Ozellikler: Atom ve iyonlarin bir diger ozelligi magnetik alandaki davranislari elektron dagilimlarinin belirlenmesine yardimci olur. Donen bir elektron elektriksel alanda hareket eden bir yuktur ve magnetik alani etkiler. Diyamagnetik bir atom ya da iyonda tum elektronlar eslesmistir ve bunlar birbirlerinin magnetik etkilerini yok eder. Magnetik alandan cok az etkilenirler. Paramagnetik bir atom ya da iyon eslesmemis elektronlara sahiptir ve birbirlerinin magnetik etkilerini yok etmezler. Eslesmemis elektronlar magnetik alani etkileyerek, bir dis magnetik alan etkisiyle, atom ya da iyonlarin birbirlerini cekmelerine sebeb olurlar. Ne kadar cok eslenmemis elektron varsa cekme o denli kuvvetlidir. (Bak Sekil 10 -12). Mn: [Ar] 4 s 23 d 5 paramagnetiktir. Soru: Asagidaki atomlarin magnetik ozelliklerini belirleyiniz? Na atomu, Mg atomu, Cl-1 iyonu, Ag atomu

Elementlerin Periyodik Ozellikleri: Atom ozellikleri: Incelendi (atom yaricapi, iyonlasma enerjisi, elektron ilgisi) Fiziksel Ozellikleri (erime dereceleri, kaynama dereceleri, vb. ) Kimyasal Ozellikleri (indirgenme, yukseltgenme oksitlerinin olusumu vb. ) Metalik Elementler Ametalik Elementler Ayird edici parlakliklari vardir. Parlak degiller, degisik renkteler Esnektirler ve egilip-bukulebilirler Kolay kirilirlar, serttirler genelde. Isiyi ve elektrigi iletirler Cok zayif iletkendirler Metal oksitleri bazik karekterlidir, iyon Ametal oksitleri asidiktir, bilesik Sulu cozeltilerde katyondurlar Sulu cozeltilerde anyon yada oksi anyondurlar.

Metaller: -Metallerin hemen hepsi esnektir ve dovulebilir (metal yaprak, tel) -Hg haric hepsi oda sicakliginda katidir. -Metaller dusuk iyonizasyon enerjisine sahiptir ve elektron kaybederek (oksidasyon) kimyasal reaksiyonlara girerler: Alkali metaller 1 elektron kaybeder (s alt kabugundaki) Toprak metalleri s alt kabugundaki iki elektronunu kaybeder Gecis metalleri icin kesin bir kural yoktur, +2 yaygindir ama bununla birlikte +1 ve +3 te olabilirler. -Metallerin ametallerle olusturdugu bilesikler iyonik karaktere sahiptir. -Bir cok metal oksit bazik karaktere sahiptir, suda cozunduklerinde metalhidroksitleri olustururlar. Metal oksit + su metal hidroksit Na 2 O(k) + H 2 O(s) 2 Na. OH(aq) Ca. O(k) + H 2 O(s) -> Ca(OH)2(aq) Asitlerle reaksiyona girdiklerinde tuz olustururlar. Metal oksit + asit -> tuz + su Mg. O(k) + HCl(aq) -> Mg. Cl 2(aq) + H 2 O(s) Ni. O(k) + H 2 SO 4(aq) -> Ni. SO 4(aq) + H 2 O(s)

Ametaller: -Gorunusleri cok degiskendir. Parlak degildirler. -Isi ve elektrigi cok az iletirler. -Erime noktalari genelde metallerden daha dusuktur. -Ametallerin 7 tanesi diatomik molekuller olarak bulunur dogada: H 2(g), N 2(g) , O 2(g) , F 2(g) , Cl 2(g) , Br 2(s), I 2(s) -Ametallerle olan reaksiyonlarinda elektron kazanma egilimindedir ve anyon haline gecerler. 3 Br 2(s) + 2 Al(k) -> 2 Al. Br 3(k) -Ametallerden olusan bilesikler molekuler bilesiklerdir (iyonik degil). -Ametallerin oksitleri genelde asidik oksitlerdir. Suda cozunduklerinde asit olusturlar. Ametal oksit + su -> asit CO 2(g) + H 2 O(s) -> H 2 CO 3(aq) [karbonik asit] Ametal oksitleri bazlar ile birleserek tuz olustururlar. Ametal oksit + baz -> tuz CO 2(g) + 2 Na. OH(aq) -> Na 2 CO 3(aq) + H 2 O(s)

1 A Grubu (Alkali Metaller: 1 A 3 Li 11 Na 19 K 37 Rb 55 Cs 87 Fr -Her biri s orbitalinde 1 degerlik elektronu tasir. -Asagi dogru inildikce erime derecesi azalir. -Yogunluk artar -Atom yaricapi buyur -Iyonizasyon enerjisi azalir (I 1) -Elementler arasinda I 1 degerleri en kucuk olan gruptur. -Elektronlarini cok kolay verip iyon teskil etme yetenekleri cok yuksek oldugundan cok reaktifdirler. Bu nedenle dogada bilesikleri seklinde bulunurlar. (M M+ + e- ) 2 M(s) + H 2(g) 2 MH(s) hidrojen ile kati hidrurleri olustururlar. Kukurt ile reaksiyona girerek sulfitleri olustururlar. 2 M(s) + S(s) M 2 S(s) Klor ile reaksiyona girerek klorurleri olustururlar. 2 M(s) + Cl 2(g) 2 MCl(s) Su ile reaksiyona girdiklerinde hidrojen aciga cikar ve alkali metal’in hidroksiti olusur (ekzotermik). 2 M(s) + 2 H 2 O(l) 2 MOH(aq) + H 2(g) Oksijen ile verdikleri reaksiyonlar daha komplekstir. 4 Li(k) + O 2 (g) 2 Li 2 O(k) (lityum oksit) 2 Na(k) + O 2 (g) Na 2 O 2(k) (sodyum peroksit) K, Rb ve Cs superoksit olusturabilir K(k) + O 2 (g) KO 2(s) (potasyum superoksit)

Grup 2 A: Toprak Alkali Metalleri -Grup 1 A metalleri ile karsilastirildiginda 2 A 4 B e -daha sert -daha yogun -erime dereceleri daha yuksektir 1 2 M g -I 1 degerleri daha yuksektir ve bu nedenle daha az reaktifdirler 2 0 C a -Kalsiyum ve altinda yer alan elementler oda isisinda su ile tepkimeye girer 3 8 S r 5 -Be and Mg en az aktif olan toprak metalleridir Ca(k) + 2 H 2 O(s) -> Ca(OH)2(aq) + H 2(g)

Hidrojen -Hidrojen 1 s 1 elektron konfigurasyonuna sahiptir ve periyodik cetvelde alkali metallerin ustune yerlestirilmistir. -Hidrojen bir ametaldir ve normal kosullar altinda gaz (H 2)’dir. -Perdeleme olmamasindan dolayi Zet yuksektir ve bu nedenle metallere gore iyonizasyon enerjisi oldukca yuksektir. -Diger ametallerle tepkimeye girerek molekuler bilesikler meydana getirir (yuksek ekzotermik rxn) -Hidrojen aktif metallerle metal hidrurleri olusturur: 2 Na(s) + H 2(g) -> 2 Na. H(s) -Hidrojen bir elektron kaybederek H+ (aq) verebilir.

Group 6 A: The Oksijen Ailesi -Grupta asagi dogru indikce elementler daha fazla metaliklesir. -Oksijen gaz, digerleri ise katidir. 6 A -Ametaller: Oksijen, kukurt ve selenyum -Telluryum yari-metal, polonyum ise metaldir. 8 O 16 S -Oksijen iki molekuler formda bulunabilir, O 2 and O 3 (ozon) (allotropik form). 3 O 2(g) 2 O 3(g) (+ 284. 6 k. J) -Oksijen diger elementlerdeki elektronlari koparma egilimindedir ve onlari oksidasyona ugratir. 34 Se -Oksijen metallerle yaptigi bilesiklerde genellikle O-2 formundadir. 52 Te -Kukurt un bir cok allotropik formu vardir, en kararlisi ise sari ve kati olarak bulundugu S 8 formudur. 84 Po -Diger iki oksijen anyonu peroksit ve superoksittir (O 22 -, O 2 -) -Diger elementlerden elektron alarak sulfit olusturur (S-2). 16 Na(k) + S 8(k) -> 8 Na 2 S(k) -Dogada genellikle metal-kukurt bilesigi olarak bulunur.

Group 7 A: Halojenler -Astatin radyoaktifdir ve az rastlanir, bazi ozellikleri bilinmemektedir. -Butun halojenler ametaldir. 7 A -Normal sartlar altinda her bir element diatomik molekuldur. -Flor: soluk sari, klor: sarimsi yesil, brom: kizil kahverengi Iyot: menekseye calan 9 F -Halojenler en fazla elektron ilgisi olan gruptur, bir baska elementten bir elektron almasi eksotermiktir. 17 Cl -Flor ve klor en aktif olanlardir, flor hemen her bilesikten bir elektron cekip alabilir. 35 Br 53 I 85 At -Klor su ile yavas yuruyen bir reaksiyona girerek, hidroklorik asit ve hipokloroz asit olusturur. Cl 2(g) + H 2 O(s) -> HCl(aq) + HOCl(aq) -Hipokloroz asit bir dezenfektandir ve yuzme havuzlarina klor eklenir. -Halojenler bir cok metal ile reaksiyona girerek iyonik halidleri olusturur. Cl 2(g) + 2 Na(k) -> 2 Na. Cl(k)

Group 8 A: Soy gazlar (asal gazlar) 8 A 2 He 10 Ne 18 Ar 36 Kr 54 Xe 86 Rn -Ametaldirler -Oda sicakliginda gaz halindedir -Monoatomiktirler. - 's' ve 'p' alt kabuklari tamamen doludur -I 1 oldukca yuksektir, grupta asagi dogru indikce azalir. -Rn oldukca radyoaktifdir, bazi ozellikleri bilinmemektedir. -Reaktiviteleri cok dusuktur. -Reaksiyona girmeleri icin cok yuksek elektron ilgisi olan bir elemente ihtiyac vardir. Gunumuze kadar olan asal gaz bilesikleri: Xe. F 2 Xe. F 4 Xe. F 6 Kr. F 2 He, Ne, ve Ar’a ait bir bilesik yoktur, tamami ile inerttirler.