ELEKTRK LE YAPILAN ALIMALARDA GVENL Yrd Do Dr

ELEKTRİK İLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA İŞ GÜVENLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Veysel ÖZBULUR Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Gerilim: Su Deposunun Yüksekliği veya Su deposunun yerden yüksekliği olarak düşünülebilir. Birimi Volt. V İ R Gerilim Türleri § Küçük Gerilim: En çok 42 volt ( 50 V kadar) § Tehlikeli Gerilim: Etkin değeri AA da 50 V, DA de 120 V üstünde olan, yüksek gerilimde ise hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir. § Alçak Gerilim: 1000 volta kadar ( 1000 V dahil ) § Yüksek Gerilim: 1000 volt üzeri; Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Akım: Bir borudan akan su miktarı olarak düşünülebilir. Elektrik akımı, (-) negatif yük sahibi elektronların hareketi sonucu oluşur. Akımın birimi “Amper” dir. Akımlar , "Doğru Akım" (DA) ve "Alternatif Akım" (AA) olarak ikiye ayrılır. İ V R Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Doğru Akım (DA): § Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. § Doğru akım genelde elektronik devrelerde kullanılır. § En ideal doğru akım en sabit olanıdır. En sabit doğru akım kaynakları da pillerdir. § Alternatif akımı doğru akıma dönüştüren doğrultmaçlar vardır. Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Alternatif (değişken) Akım (AA): Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir. Alternatif akım büyük elektrik devrelerinde ve yüksek güçlü elektrik motorlarında kullanılır. Evlerimizdeki elektrik alternatif akım sınıfına girer. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, aspiratör ve vantilatörler direk alternatif akımla çalışırlar. Televizyon, müzik seti ve video gibi cihazlar ise bu alternatif akımı doğru akıma çevirerek kullanırlar. Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Direnç: Suyun akışını azaltan bir engel olarak düşünülebilir. OHM KANUNU V İ R = V / I (Direnç = Volt / Amper ) R Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ELEKTRİK ÇEŞİTLERİ 1. Dinamik Elektrik 2. Statik Elektrik Dinamik Elektrik § Doğru. Akım: Piller, Akülmülatörler, Adaptörler § Alternatif Akım: Şebeke Elektriği, Jeneratör § Karışık Akım: Telekomünikasyon, Kontrol Sistemleri Statik Elektrik § Günlük yaşantımızda saçlarınızı tararken veya yünlü kazağınızı çıkarırken çıtırtı sesi çıkar. Evinizde en çok tozlanan yerlerden birinin televizyon camı olduğunu biliriz. • Yıldırım • Patlayıcı Maddelerin Olduğu Yerler • Tabanca Boyacılığı, • Matbaa, Kömür Taşıma, Elk. Sis. Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İLETKENLİK Maddeler Elektriksel Olarak 1. İletken (Altın - Gümüş - Bakır) 2. Yalıtkan (Cam - Bakalit - Kauçuk) 3. Yarı İletken (Silisyum - Germanyum) Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ELEKTRİK GÜCÜ P = V x I = I 2 x R = V 2 / R (WATT = VOLT x AMPER) ELEKTRİK ENERJİSİ E = P x t = I 2 x R x t (KWh) Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Ani değer : Sinüs şekline sahip ve şiddeti sürekli değişen alternatif akım ya da gerilimin herhangi bir t anındaki genlik değerine ani değer denir. Maksimum Değer : Maksimum değer, alternatif akım ya da gerilimin ani değerlerinin en büyüğüdür. Gerilimin maksimum değeri Vm , akımın maksimum değeri Im ile gösterilir. Ortalama Değer: Ortalama değer hesaplanırken periyot boyunca bütün genlik değerleri toplanmalı ve hesaba katılan genlik sayısına bölünmelidir. Toplama işlemi yapıldığında periyodun yarısı pozitif, diğer yarısı da negatif değerler aldığından sonuç sıfır çıkacaktır. Etkin ( Efektif ) Değer : Etkin değer, A. C’nin bir alıcı üzerinde yaptığı işe eşit iş yapan D. C karşılığıdır. Veff=0, 707 Vm Ieff=0, 707 Im Ergonomi-201

ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 3 FAZ SİSTEMLER: Uhat= 1, 773 Ufaz Ergonomi-201

Ergonomi-201

Kesici Ayırıcı Ergonomi-201

ELEKTRİĞİN ZARARLI ETKİLERİ § ELEKTRİK ŞOKU § YANIKLAR § YANGINLAR § DÜŞMELER Ergonomi-201

Elektrik Akımının İnsan Vücudundaki Etkileri (Elektrik Şoku - Fibrilasyon ) Akım şiddeti Fizyolojik belirtisi 0. 01 m. A Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma 1 -5 m. A Elde uyuşma, el ve kol hareketinin zorlaşması 5 -15 m. A Elde, kolda kramp başlaması, tansiyon yükselmesi 15 -25 m. A Kasılmalar artar, ancak kalp etkilenmez 25 -80 m. A Tahammül edilebilir akım şiddetidir 80 -100 m. A Kalpte fibrilasyon meydana gelir, şuur kaybolur Ergonomi-201

Elektrik Akımının İnsan Vücudundaki Etkileri • Alçak gerilim değerlerinde iletim yolu dolaşım Alçak gerilim değerlerinde sistemi yani kalp üzerinden meydana gelir. Bu nedenle alçak gerilimlerin öldürücü etkisi kalp fibrilasyonundan (şok) kaynaklanmaktadır. (şok) Yüksek gerilimlerde vücuda uygulanan elektriksel Yüksek gerilimlerde alan şiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaşım sistemi dışındaki bir çok organ da iletken hale gelir. Özellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun direnç etkisi nedeniyle oluşan aşırı ısı doku yanmasına neden olur. Ergonomi-201

Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları § Ergonomi-201

Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Güvenlik Mesafeleri İletkenlerin üzerinden geçtiği yer Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (k. V) 0 -1 (1 dahil) 1 -17, 5 36 72, 5 170 420 En küçük düşey uzaklıklar (m) Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık yüzeyine göre) Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb. Araç geçmesine elverişli köy |ve şehir içi yolları 4, 5* 5 5 5 6 8, 5 5* 5, 5** 6 7 6 7 7 8 9, 5 12 Şehirlerarası karayolları Ağaçlar 7 1, 5 7 2, 5 7 3 9 3 12 5 Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı yapılar 2, 5 3, 5 4 5 8, 7 2 3 3 3, 5 5 8, 7 2 2 2, 5 4, 5 9 9 9 4, 5 5 5 6 9 1 2, 5 3, 5 4, 5 7 14 8 14 10, 5 14 Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı yapılar Elektrik hatları Petrol ve doğal gaz boru hatları Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar suların en kabarık düzeyinden geçebilmeli taşıtların en yüksek noktasından ölçülmelidir. ) İletişim (haberleşme) hatları Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülmelidir) Otoyollar * Yalıtılmış hava hattı kabloları kullanıldığında bu yükseklik değerleri 0, 5 m. azaltılmalıdır. Ergonomi-201

Gerilim altındaki iletkenlere azami emniyetli yaklaşma mesafesi; Volt Santimetre (cm. ) 650 1. 500 30 1. 500 50. 000 50 50. 000 120 150. 000 200 250. 000 420. 000 350 Ergonomi-201

ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ I – ALÇAK GERİLİMDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER § ENERJİ KESİLMESİ VE KONTROLÜ § NÖTR DAHİL BÜTÜN HATLARDAN İZOLE ÇALIŞMAK § TOPRAKLAMA VE KISA DEVRE § YALITKAN ÜZERİNDE DURULMASI § BARET, ÇİZME, GÖZLÜK, EMNİYET KEMERİ KULLANMAK § YALITKAN SAPLI EL ALETLERİ KULLANMAK § SEYYAR EL ALETLERİ UYGUN ÖZELLİKTE OLACAK VE AMACINA UYGUN KULLANILIP BAKIMLI TUTULACAK § ISLAK VEYA METAL AKSAMLI BÖLÜMLERDE KÜÇÜK GERİLİM KULLANILACAK § PARLAYICI PATLAYICI MADDE BULUNAN ORTAMLARA DİKKAT Ergonomi-201

ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ II – YÜKSEK GERİLİMDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER § GENEL KURAL OLARAK; ÇALIŞMA YAPILACAK TESİSTE ELEKTRİK KESİLMELİDİR § ÇALIŞMA İZNİ YAZILI OLARAK ALINMALI § YÜKSEK GERİLİMDE, EHİL VE TECRÜBELİ KİŞİLER ÇALIŞTIRILMALI § YÜKSEK GERİLİMDEKİ ÇALIŞMALAR, YETKİLİ TEKNİK BİR KİŞİNİN GÖZETİMİNDE YAPILMALI Ergonomi-201

ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ II – YÜKSEK GERİLİMDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER § NEON LAMBALI ISTANKA » Açma manevralarına ( enerjinin » » kesilmesine) önce kesicilerden başlanır. Kesici açılır ( akım kesilmiş olur), Kesicinin her üç fazının da elektriksel olarak açık olduğu neon lambalı ıstanka ile kontrol edilir. BARA ayırıcısından başlamak üzere ayırıcılar açılır ( gerilim kesilmiş olur) , Hat ta ters besleme yok ise toprak ayırıcısı kapatılarak devre topraklanır ( statik elektrik varsa boşalmış olur ). Kilitleme, uyarı etiketleri takma vb. . Güvenlik tedbirlerini almak. Ergonomi-201

ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL KORUNMA TEDBİRLERİ § KÜÇÜK GERİLİM KULLANMAK, § KORUMA İZALASYONU YAPMAK, § GÜVENLİK TRASFORMATÖRÜ KULLANMAK, § KORUMA TOPRAKLAMASI YAPMAK, § SIFIRLAMA YAPMAK, § KAÇAK AKIM RÖLESİ KULLANMAK, § EĞİTİM ÇALIŞMASI Ergonomi-201

ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL KORUNMA TEDBİRLERİ KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA § NEMLİ ISLAK YERLERDE § METAL MALZEMELERİN ÇOĞUNLUKTA OLDUĞU YERLERDE § 42 VOLT GERİLİM KULLANILMALIDIR 42/220 V GÜVENLİK TRAFOSU KULLANMAK Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde alternatif akımla çalışan lambalar kullanıldığı taktirde, küçük gerilim veya koruyucu ayırma sağlayan aygıtlar (güvenlik transformatörü) çalışma yerinin dışında tutulmalıdır. Ergonomi-201

ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL KORUNMA TEDBİRLERİ KORUMA İZOLASYONU YAPMAK § ÇİFT İZALASYONLU MALZEMELER KULLANMAYA ÖZEN GÖSTERMEK KORUMA TOPRAKLAMASI VEYA SIFIRLAMA YAPMAK § KORUMA TOPRAKLAMASI § SIFIRLAMA § TOPRAKLAMANIN PERİYODİK KONTROLÜ Ergonomi-201

Topraklama Gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme (elektrot) bağlanmasıdır. Topraklamanın amacı, • Elektrikli alıcıları kullananların can güvenliğini sağlamak, • Cihazların zarar görmesini önlemektir. Bütün elektrik makinelerinin gövdeleri, boruların madeni kısımları, kurşunlu kabloların kurşun kılıfları, tablo ve benzerlerinin metal kısımları topraklanmalıdır. • Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden yapılmış olmalıdır. • Topraklama devresi meydana gelebilecek en küçük hata akımı dikkate alınarak ölçülendirilmelidir Ergonomi-201

Sıfırlama İnsanları tehlikeli temas gerilimlerine karşı korumak icin tüketicilerin işletme akım devresine ait olmayan ve fakat bir izolasyon hatası sonucunda gerilim altında kalabilen iletken kısımların, örneğin madeni muhafazaların nötr hattı iletken olarak bağlanmasına sıfırlama denir. Ergonomi-201

Çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içindeki muayene, ölçme ve denetlemelere ilişkin önerilen periyotlar 1. Elektrik üretim iletim ve dağıtım tesisleri (enerji nakil ve dağıtım hatları hariç) için: 2 yıl, 2. Enerji nakil ve dağıtım hatları için: 5 yıl, 3. Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için: i) Topraklamalara ilişkin dirençlerinin muayene ve ölçülmesi: 1 yıl, ii) Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller: 2 yıl 4. Sabit olmayan tesisler için: i) Sabit işletme elemanları için: 1 yıl, ii) Yer değiştirebilen işletme elemanları için: 6 ay. 5. Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerleri ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük kapsamındaki topraklama tesisleri ile ıslak ortamlarda çalışılan işyerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları 1 yılı aşamaz. Hava hatları dışındaki kuvvetli akım tesisleri: İşletme tarafından tesisin özellikleri göz önüne alınarak belirli aralıklarla denetleme ve yoklamaların süresi hiç bir zaman 2 yılı geçmemelidir. Ergonomi-201

KAÇAK AKIM RÖLESİ Elektrik tesisatında küçük görülen ancak zararları bakımından hiç de küçümsenmeyecek kaçak akımları fark ederek devreyi açan anahtarlara kaçak akım koruma anahtarları (diferansiyel koruma cihazı) denilmektedir. Tali Panolarda 30 m. A, Ana Panolarda 300 m. A lik kaçak akım röleleri kullanılır. Ergonomi-201

Kaçak akım koruma anahtarları, herhangi bir tesisatın hattından gelen ve dönen akımların toplamının sıfır olması esasına göre çalışırlar. Normal bir tesisatta gelen akımların meydana getirdiği manyetik alanla giden akımların meydana getirdiği manyetik alan birbirine eşit ve zıttır. Bu durumda bileşke alan sıfır olacağından cihazın akım bobinine etki eden alan bulunmayacaktır. Ancak tesisatın herhangi bir yerinden küçük bir kaçak (hata akımı) akım varsa, gelen akım giden akıma eşit olmayacağından kaçak akım rölesi devreyi açacaktır. Ergonomi-201

ELEKTRİK ÇARPMA OLAYINDA NELER YAPILABİLİR § HATALI AKIM DEVRESİ HEMEN KESİLMELİDİR. § AKIM KESİLMEMİŞSE, YALITKAN BİR CİSİM KULLANARAK, ÇARPILAN KİŞİNİN ELEKTRİKLE TEMASI KESİLMELİ § AKIM KESİLMEMİŞSE, ÇARPILAN KİŞİ, ELBİSESİNİN KURU OLAN KISMINDAN TUTULARAK, GERİLİM ALTINDAKİ TESİS KISMINDAN UZAKLAŞTIRILMALI § ÇARPILAN KİŞİNİN ÇIPLAK VÜCUDUNA DEĞİLMEMELİ, § KALP DURMUŞ İSE, KALP MASAJINA BAŞLANMALI § KALP MASAJI İLE BİRLİKTE, SUNİ SOLUNUM UYGULANMALI § SIHHİ YARDIM İSTENMELİ VE AMBULANS ÇAĞRILMALI § NAKİL SIRASINDA, SUNİ TENEFFÜSE DEVAM EDİLMELİ § KAZALI BİR ÖRTÜ İLE ÖRTÜLEREK SICAK TUTULMALIDIR Ergonomi-201

Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Ve Sorumlulukluları Elektrik Tesisatı cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından tesis edilerek bakım ve işletmesi sağlanmalıdır. Bu hususta Elektrik ile ilgili Fen Adamlarının Yetki ve Sorumlulukluları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulması gerekir. 1. Grup: En az 3 veya 4 yıl yüksek teknik öğrenim görenler. 2. Grup: En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yıl mesleki ve teknik öğrenim görenler. 3. Grup: En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu olup bir öğrenim yılı süreyle Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitimi Kanunu’nun öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar. (Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde: 3) Ergonomi-201

Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Ve Sorumlulukluları Elk. İç tesisi plan, proje hazırlanması ve imzalanması işleri Elk. iç tesisi yapım işleri İşletme ve bakım işleri 150 KW 400 V 1500 KW 35 KV 2. Grup: 30 KW 125 KW 400 V 1000 KW 35 KV 3. Grup 75 KW 400 V 500 KW 400 V 1. Grup: 50 KW 16 KW Muayene ve kabul işleri Kendileri tarafından yapılan tesislerin bakım, muayene, bağlantı ve kabulü için gerekli işlerin tamamlanması, Yeterli elektrik bilgisi olmayan kimseler yardımcı olarak çalıştırıldığında, bunlara önceden gerekli bilgiler ve talimatlar verilmeli, açıklamalar yapılmalıdır. Ergonomi-201

ELEKTRİK TESİSLERİNDE AŞIRI GERİLİM Aşırı gerilim: Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında ya da iletkenlerle toprak arasında oluşan, işletme geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini aşan, fakat işletme frekansında olmayan bir gerilimdir. 1. İç aşırı gerilim: Toprak temasları, kısa devreler gibi istenilen ya da istenilmeyen bağlama olayları ya da rezonans etkileriyle oluşan bir aşırı gerilimdir. 2. Dış aşırı gerilim: Yıldırımlı havaların etkisiyle oluşan bir aşırı gerilimdir. 3. Başka şebekelerin etkisi ile oluşan aşırı gerilim: Başka şebekelerin, sözü edilen şebekeye etkisi sonucunda oluşan gerilimdir. Ergonomi-201

Aşırı Gerilim Koruma Sistemi Nasıl Çalışır ? Alçak gerilim sisteminde fazlarla nötr ve nötr ile toprak arasına bağlanan aşırı gerilim darbe koruyucuları ( parafudurlar), darbe gelmesi durumunda açık devre durumundan iletime geçerek aşırı akımı kendi üzerlerinde söndürürler. Ergonomi-201

Yıldırımdan Korunma: Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı yerler, yağ, boya veya diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar, yüksek bacalar, yüksek binalar ile üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü paratoner sistemleriyle donatılmalıdır. Ergonomi-201

Kompanzayon: Tesiste harcanan reaktif enerjinin azaltılması amacı ile yapılan kondansatör veya senkron motor tesislere kompansatör, bu işlemin yapıldığı tesislere de kompanze edilmiş tesisler, kısaca kompanzasyon denir. Reaktif güç kompanzasyonu için, senkron motor yerine daha ekonomik olan kondansatörler kullanılır. Ergonomi-201

AKÜLER • Sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı malzemeden yapılmış, iyi havalandırılmış ve özel olarak yapılmış odalarda veya hücrelerde bulundurulacaktır. • Akümülatör bataryalarının kutuları; cam, sert kauçuk veya benzeri akım geçirmeyen maddelerden yapılmış olacak ve bunlar, akım geçirmeyen sağlam ayaklar üzerine oturtulacaktır. • Akümülatör bataryaları, kullanıldıkları işe uygun şekilde kapatılacak veya korunacak ve gaz çıkarmalarına karşı gereken otomatik tertibat alınmış olacaktır. • Akümülatör odalarına sağlanacak suni ışık yalnız akkor flamanlı elektrik ampulleri vasıtasıyla yapılacaktır. Bu gibi yerlere açık alevli vasıtalarla girilmesi ve buralarda sigara içilmesi yasaktır. • Akümülatör bataryaları tesisi gerektiğinde bütün kutuplarda kesilecek şekilde yapılacaktır. • Akümülatör bataryalarının asitleri değiştirilirken işçiler gözlük, önlük, lastik eldiven ve benzeri kişisel koruyucular kullanacaklardır. Ergonomi-201

El Aletleri: Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzeri el aletleri uygun şekilde yalıtılmış olduğundan ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının saplarının akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olduğundan emin malzemeden yapılmış olunmalı. Ergonomi-201

Elektrik motorları: Ark veya kıvılcım çıkaran elektrik motorları parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde bulunan ortamlarda kullanılmamalıdır. Ergonomi-201

Transmisyon tertibatındaki miller ve yataklar statik elektriğe karşı topraklanmalı, kayışla kasnak arasına ve kayışın kasnağı terk ettiği kısmın her iki tarafına topraklanmış metal taraklar uygun şekilde konmalıdır. Ergonomi-201

Statik elektrik: Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle bu maddelerin yakınındaki yerlerde statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, vb. gibi uygun tedbirler alınmalıdır. Statik elektriği ileten malzemelerin kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. Ergonomi-201

• Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçrama ve yüksek basınçla doldurulmalarından kaçınılmalıdır. • Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar ve boru donanımları, boru bağlantıları statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı sıvılarla doldurulması ve boşaltılmasında araç ile depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı statik elektriğe karşı tedbirler alınmalıdır. Ergonomi-201

• Lastik tekerlekler üzerinde hareket eden tankerler yüklü oldukları statik elektrikten tamamen arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır. Ergonomi-201

• Öğütülerek toz haline getirilmiş maddelerin pnömatik konveyörlerle taşındığı hallerde, statik elektriğe karşı konveyörün metal boruları bütün hat boyunca birbirine iletken bağlantılı olmalı ve topraklanmalı, Titan, Alüminyum ve Magnezyum ince tozlarının taşındığı yerlere statik elektrik dedektörleri veya benzeri uygun tertibat konulmalıdır. Ergonomi-201

• Statik elektik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri ve nötralizatörler konulmalı veya uygun diğer tedbirler alınmalıdır. • Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları uygun şekilde topraklanmış olmalıdır. Ergonomi-201

Direkler: 3 yıldan fazla kullanılan ağaç direğin tümü çürümeye karşı etkili bir şekilde emprenye edilmiş şekilde korunmalıdır. Ergonomi-201

• Bir ağaç direğe sağlam olduğundan emin olunmadıkça çıkılmamalıdır. Direğin sağlam olup olmadığı basit dış muayene ile meydana çıkarılamayacağından, • Direğe tırmanmadan önce ya bir çekiç ile dip tarafına vurulmak suretiyle dolgun ve tınlayan bir ses çıkarıp çıkarmadığı kontrol edilmeli, • Ya da dip kısmı en az 20 santimetre kazılıp çürüme olup olmadığı muayene edilmelidir. • Don halinde çekiçle yapılan muayenede aldanmak mümkün olduğundan direğe çıkmadan evvel direğin kaldırma çatalları, payanda veya lenteleme gibi başka bir vasıta ile kuvvetlendirilmesi sağlanmalıdır. Ergonomi-201

Fiş-Priz Sistemleri: Fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için kullanılan prizlere sokulmayacak yapı ve özellikte olmalıdır. Ara fiş-priz düzenlerinin yalıtkan düzenekleri uygun şekilde korunmalıdır. Kırık ve çatlak fiş-prizler kullanılmamalıdır. Ergonomi-201

Fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları akım kontak elemanlarından önce bağlantıyı sağlamalıdır. Ergonomi-201

Sigortalar: Alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalar kapalı bir tablo içine monte edilmeli, değeri 32 amper’ in üstünde olan sigortalar en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır. Bu şalter ve anahtarla akım kesilmeden tablo kutusu kapağı açılmayacak ve bu kapak kapanmadan akım verilmeyecek şekilde olmalıdır. Ergonomi-201

Elektrik tesislerinde orijinal olmayan, yamanmış ve tel sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılmamalıdır. Enversör Şalter: İki konumlu anahtardır. Ergonomi-201

Kablolar: • Yer altı kablolarında yapılacak bir işlemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra kapasitif boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre edilmeli ve topraklanmalıdır. • Kısa devre ve topraklama işlemi çalışma yerinin en yakın kısımları üzerinde ve bu yerin her iki ucunda yapılmalıdır. • En az 50 cm derinden geçmeli. Ergonomi-201

Elektrik kullanılan kaynak işlerinde • Güç kaynağının boşta çalışma geriliminin yüksek olması, da 80 V. – DA da 100 V. ) gerekir. Max. (AA • Elektrik kaynak makinalarının kullanılmasında, aşağıdaki tedbirler alınacaktır. 1 ) Elektrik kaynak makinaları ve teçhizatı yalıtılmış ve topraklanmış kaynak penseleri kabzalı ve dış yüzleri yalıtılmış olacaktır. 2 ) Elektrik kaynak makinalarının şalteri, makina üzerinde veya çok yakınında bulunacak, kablolar sağlam şekilde tespit edilmiş olacaktır. 3 ) Otomatik veya yarı otomatik dikiş ve punta kaynağı makinalarında, operasyon noktasına kapalı koruyucu yapılacak veya çift el kumanda usulü uygulanacaktır. 4 ) Beslenme ve kaynak kabloları, üzerinden taşıt geçmesi halinde, zedelenmeyecek ve bozulmayacak şekilde korunacaktır. 5 ) Yanıcı maddeler yakınında elektrik kaynağı yapılmayacaktır. Ergonomi-201

Transformatörler ve kondansatörler: Transformatör, kondansatör ve benzerlerinin konulduğu işyerlerinin yeteri kadar havalandırılması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır. Ergonomi-201

Aydınlatma tesisleri: Makinelerin hareketli parçalarının ve bunların bulunduğu mekanların aydınlatılmasında görüntü yanılmalarını önleyecek teknik tedbirler alınmalıdır. Ergonomi-201

Yangından zarar görebilecek yerlerdeki yedek aydınlatma cihazlarının bulunduğu yerlerde acil durumlarda kaçış istikametini gösteren fosforesan boyalı işaretler bulundurulmalıdır. Ergonomi-201

Yüksek Gerilimde Genel Güvenlik: Elektrik tesislerinde işletme, bakım ve onarım işlerinde yapılan işe uygun olarak, çalışanlara • Gerilim detektörü, • Faz kalemi, • Neon lambalı ıstanka, • Topraklama ve kısa devre aparatı, • Çalışma gerilimine dayanıklı kauçuk eldiven, • İzole tabanlı ayakkabı, • Elektrikçi bareti, • Emniyet kemeri ve • İlk yardım malzemeleri gibi teknik malzeme ve kişisel koruyucular verilmeli, bunların iş başında kullanımı sağlanmalıdır. Ergonomi-201

Dağıtım Tabloları Tozlu ve nemli yerlerde kullanılan tablolar tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalıdır. Tevzi tabloları, panolarının metal gövdesi ile gerilim altında olmayan bütün metal bölümleri topraklanmalıdır. Ergonomi-201

İZOLASYON İZLEME CİHAZLARI IT sistem beslemelerinin en önemli cihazlarından birisidir. Sistem ve toprak arasındaki izolasyon direnç seviyesini sürekli kontrol ederek sistemdeki izolasyon hatalarını tespit eder. Aynı zamanda TS IEC 60364 -7 -710 standartları gereği yük akımını ve transformatörün sıcaklığını kontrol ederek kritik değerlere ulaşıldığında uyarı sisteminin başlatılmasını sağlar. Sistemde oluşacak izolasyon kaçağı, yük akımının sınır değerlere ulaşması ve transformatörün istenen ısı değerlerini aşması gibi istenmeyen durumların sinyalizasyonunu sağlayarak, bakım onarım sürelerinin minimize edilmesini, ikinci bir hata sonucu oluşabilecek enerji kesintilerinin ve büyük değerlerdeki hata akımlarının hastalara, tıbbi personele ve tıbbi cihazlara vereceği zararı önler. Ergonomi-201

TEŞEKKÜRLER Ergonomi-201