EKONOMIKA TURIZMA 10 NIVO I DINAMIKA MEUNARODNOG TURIZMA

EKONOMIKA TURIZMA 10

NIVO I DINAMIKA MEĐUNARODNOG TURIZMA U SVETU Dinamika razvoja turizma u svetu bila je povoljna još od 1950. godine. - Te godine je u svetskom turizmu učestvovalo 25, 5 miliona turista sa potrošnjom koja je iznosila 2, 1 milijardi USD Stagnacija je zabeležena početkom ’ 80 -tih godina, period recesije sredinom ’ 70 -tih godina i ’ 97 godine (azijska kriza) U ovomperiodu razvoj turizma tekao je uporedo sa razvojem svetske privrede i kretanjem životnog standarda stanovništva Kasnije, turizam počinje da se razvija brže od privrede (urbanizacija, razvoj saobraćaja, veliko angažovanje države i krupnog kapitala u uređenju turističke ponude) - Početkom ovog veka dolazi do smanjenja turističke tražnje (terorizam, SARS, kriza aviokompanija, pooštravanje viznog režima - Tek 2004. godine situacija se stabilizuje i turistički promet beleži rast. - Prema podacima WTO dobijenim do januara 2006. godinu ukupan broj medjunarodnih dolazaka turista u 2005. godini iznosio je 808 miliona. To je 5, 5% više uodnosu na 2004.

ODLIKE I PERSPEKTIVE RAZVOJA MEĐUNARODNOG TURIZMA U SVETU Turizam se razvijao brže od svetske ekonomije i životnog standarda: - Brži razvoj stepena urbanizacije i motorizacije u razvijenim zemljama na strani turističke tražnje - Veliko angažovanje države i krupnog kapitala u poznatim turističkim zemljama da se brže razvija turistička privreda u svim domenima Kroz turizam se povećavaju izvozne mogućnosti onih zemalja imaju povoljne prirodne i ostale uslove za razvoj turizma U obuhvaćenih 50 godina međunarodni turizam je lakše podnosio udare ekonomske recesije i djelovanje faktora vanekonomske prirode, u odnosu na druge segmente društvenog razvoja

REGIONALNA STRUKTURA MEĐUNARODNOG TURIZMA U strukturi međunarodnog turizma posebno su važna tri regiona: Evropa, Amerika i područje Istočne Azije i Pacifika (1950. godina). 1. 2. 3. Evropski region 57, 1% učešća u turističkom prometu i 49, 2% u realizovanim prihodima Amerika 18, 6% učešća u turističkom prometu i 28, 0% u realizovanim prihodima Istočna Azija i Pacifik 15, 9% učešća u turističkom prometu i 17, 2% u realizovanim prihodima Regioni od marginalnog značaja bili su: Afrika, Srednji istok i južna Azija Evropa: Od 1950. do 1965. godine prosperitet Od 1965. do 1980. smanjenje turističkog prometa Od 1980. do 2000. godine dalje smanjenje Posle 2000. godine povećanje Ostvareni rezultati za 2004. godinu daju sledeću sliku: 1. Evropski region 54, 6% učešća u turističkom prometu i 51% u realizovanim prihodima 2. Amerika 16, 5% učešća u turističkom prometu i 21, 3% u realizovanim prihodima 3. Istočna Azija i Pacifik 18, 4% učešća u turističkom prometu i 18, 9% u realizovanim prihodima

UČEŠĆE VAŽNIJIH ZEMALJA U MEĐUNARODNOM TURIZMU Period 1980. – 2000. – 38 zemalja imaju dominantan uticaj na razvoj međunarodnog turizma u svetu q Učešće u raspodeli ukupnih prihoda od međunarodnog turizma q 2000. god. – 85, 7 % povećanje 3, 2% q 1980. god. – 82, 5 % q U raspodeli prihoda se izdvajaju 4 zemlje: 1. SAD 2. Italija 3. Francuska 4. Španija q Privredno najrazvijenije zemlje sveta su najvažniji izvori tražnje u međunarodnom turizmu q Zemlje sa daleko nižim nivoom privredne razvijenosti su postale važni izvori turističke tražnje

POLOŽAJ I PERSPEKTIVE EVROPE U MEĐUNARODNOM TURIZMU Receptivna uloga Evrope § Vidovi prevoza: • • • § Drumski prevoz (automobilom, autobusom ili motociklom) – 51, 2 % Vazdušni saobraćaj – 41, 8% Železnički saobraćaj – 6, 8% Svrha posete: § Odmor i rekreacija – 53 % § Poslovne i profesionalne obaveze – 16, 9% § Poseta prijateljima, zdravstvene potrebe, religiozni motivi i ostali razlozi – 29, 9 % § Struktura inostranog turističkog prometa sa stanovišta učešća pojedinih subregiona: § § § Zapadna Evropa Južna Evropa Centralno-Istočna Evropa Severna Evropa Istočno – Mediteranska Evropa broj turista 36, 4 % 32, 1 % 15, 9 % 11, 9 % 3, 7 % Dominantnu poziciju imaju Zapadna i Južna Evropa prihodi 35, 1 % 33, 4 % 11, 1 % 14, 7 % 5, 7 %

POLOŽAJ I PERSPEKTIVE EVROPE U MEĐUNARODNOM TURIZMU q Inicijativna uloga Evrope (izvor tražnje u svetskom turizmu) q 2006. god. – 56, 2 % od ukupnog svetskog turističkog prometa – iz evropskih zemalja u inostranstvo q Evropa daje međunarodnom turizmu onoliko koliko od njega i dobija q Motivi putovanja: § Turistički razlozi – odmor § Poslovni razlozi 20 % § Ostali razlozi 75% 5% q Vidovi prevoza: § § Avionski 46, 2 % Automobil Autobus 10% Ostali vidovi prevoza 12% ( železnicom, vodeni. . ) 32 % q Evropa predstavlja najvažnije i najkvalitetnije emitivno i receptivno područje u međunarodnom turizmu q Nepovoljna vanekonomska dejstva 2001. – 2003. godine

PERSPEKTIVE RAZVOJA TURIZMA EVROPE DO 2020 GODINE q Svetska turistička organizacija WTO je dala projekciju razvoja međunarodnog turizma u svetu do 2020. godine, i to: q 1995. godina je uzeta kao bazna q Predviđanja za 2000. , 2010. , 2020. godinu, za svet, najvažnije regione i najvažnije subregione, kao i za neke najvažnije turističke zemlje q q q Zemlje Centralno – Istočne Evrope Zapadne Evrope Južne Evrope Severne Evrope Istočno – Mediteransko područje

POLOŽAJ ZEMALJA ZAPADNE EVROPE q Dominantan položaj na međunarodnom turističkom tržištu – – – – Francuska Nemačka Austrija Švajcarska Holandija Belgija Luksemburg Benelux q Predviđa se nastavak povoljne razvojne tendencije do 2020. godine q 2000. godina – 20, 8 % u svetskom turističkom prometu q Francuska – dominantna

POLOŽAJ ZEMALJA JUŽNE EVROPE q Region Južne Evrope ima izuzetno značajnu ulogu u međunarodnom turizmu q q q Španija dominiraju u ovom subregionu i u svetskom turizmu Italija 2000. god. – 70, 7% od ukupnog turističkog prometa ove grupe zemalja Grčka učešće 10, 8% u broju turista i 11, 8% u prihodima Potrugalija 9, 65% u broju turista i 6, 7% u prihodima Hrvatska 4, 6% u broju turista i 3, 5% u prihodima Malta 1 % u broju turista i 0, 8% u prihodima Slovenija 1, 1% u turističkom prometu i prihodima Andora San Marino Srbija Bosna i Hercegovina Makedonija q 2000. godina – 18, 3% u svetskom turističkom prometu i 16, 4% u raspodeli prihoda q U okviru Evrope ovaj subregion zauzima II mesto sa 32, 1% učešća u broju turista i 33, 4% u prihodima od turizma

POLOŽAJ ZEMALJA SEVERNE EVROPE q Među subregionima Evrope, ovaj region se nalazi na: q IV mestu, po veličini turističkog prometa, i q III mestu po prihodima od turizma q U 2000. godini – 6, 8% u svetskom turističkom prometu i 7, 3% u raspodeli prihoda q q q q Velika Britanija Irska Švedska Danska – Norveška Finska Island - ima dominantnu poziciju 56, 8% u turističkom prometu i 56, 7% u prihodima 15, 4% u turističkom prometu i 10% učešća u raspodeli prihoda 6, 1% u turističkom prometu i 11, 8% učešća u raspodeli prihoda 4, 8 u turističkom prometu i 11, 8% učešća u raspodeli prihoda 9, 8% u turističkom prometu q Predviđa se nastavak pozitivnog razvoja do 2020. godine, koji bi trebalo da bude povoljniji od evropskog proseka q U 2020. godini se očekuje 96, 6 miliona stranih turista

POLOŽAJ ZEMALJA CENTRALNE I ISTOČNE EVROPE q q q q q q Rusija Poljska Češka Mađarska Ukrajina Rumunija Bugarska Litvanija Slovačka Estonija Jermenija Azerbejdžan Belorusija Gruzija Kazahstan Kirgistan Latvija Moldavija Tadžikistan Turkmenistan Uzbekistan imaju dominantnu poziciju 27, 7% učešće u turističkom prometu i 22, 7% broj turista 6, 1% učešće u turističkom prometu i 11% u prihodima 3, 9% broja turista i 13, 1% ostvarenih prihoda subregiona 5, 8% turističkog prometa i 8, 5% prihoda 3, 9% turističkog prometa i 1, 4% u raspodjeli prihoda q Dinamičan razvoj inostranog turizma q Tendencija razvoja povoljnija u odnosu na evropski prosek q U 2000. godini – učešće 19, 0% u broju turista i 11, 2% u raspodeli prihoda q U posmatranju pojedinih zemalja – velike oscilacije u ostvarenim rezultatima q Zemlje koje su se nedavno pojavile u međunarodnom turizmu q Novi kvalitet u međunarodnom turizmu

POLOŽAJ ZEMALJA ISTOČNO MEDITERANSKE EVROPE q Turska - 65, 3% učešća u broju turista 57, 3% učešća u prihodima q Izrael - 16, 4% u ukupnom turističkom prometu 28, 5% učešća u prihodima q Kipar - 18, 3% u ukupnom turističkom prometu 14, 2% učešća u prihodima q U 2000. godini realizovali su turistički promet od 14, 7 miliona i devizni prihod od 14, 5 milijardi EUR-a. q 2, 1% u svetskom turističkom prometu q 2, 8% u raspodeli prihoda od turizma q Predviđa se njihov povoljan razvoj do 2020. godine, uz intenzitet rasta koji bi trebalo da bude povoljniji u odnosu na sve prethodno obuhvaćene subregione sem Centralne i Istočne Evrope. q U 2020. godini – 34, 8 miliona turista (2, 3% od svjetskog i 4, 9% od evropskog turističkog prometa)