Ekonomik faaliyetler insanlarn varoluu ile balar ve medeniyetlerle
Ekonomik faaliyetler insanların varoluşu ile başlar ve medeniyetlerle birlikte gelişimini sürdürür. İşletme ilk gelişmeler 16. ve 18. yüzyıllarda kendini göstermiştir. 18. Yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başlayan 19. ve 20. yüzyılda Avrupa ve Amerika’ya yayılan Sanayi Devrimi, işletmecilik ve yönetim düşüncesi bakımından son derece önemli bir olaydır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Sanayi Devrimi’yle ortaya çıkan fabrika sistemi, el sanatları ve ev sanayinin küçük ve dağınık üretim birimlerinin bir çatı altında toplanması ve merkezileşmesi sonucunu doğurmuştur. Böylece Sanayi Devrimi’nden bu yana işletmelerin sayı ve büyüklükleri artmış, bünyeleri karmaşıklaşmış ve faaliyet alanları çeşitlenmiştir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Sanayi Devrimi’nin temelini buharın keşfedilmesi ve sanayiye uygulanması oluşturmaktadır. Sanayi Devrimi’nin çeşitli özellikleri ve etkileri şu şekilde özetlenebilir: v. Buharın bulunmasıyla makine ile ve pazar için üretim başlamıştır. vİşbölümü bir zorunluluk haline gelmiştir. v. El işinin yerini, makine ile üretim ve verimi artırmak almıştır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Sanayi Devrimi’nin çeşitli özellikleri ve etkileri şu şekilde özetlenebilir: v. Fabrikalarda çok kişinin çalışması yönetim ve örgütlenme sorunlarını ön plana çıkarmıştır. v. Sermaye birikimi, sanayi üretim araçları şekline dönüşmüş, işadamları da sanayiciliğe yönelmiştir. vÜcret sistemleri ortaya çıkmaya başlamıştır. v. Sanayinin gelişmesiyle birlikte büyük işletmelerin örgütlenmeleri, tekelleşme, iç ve dış pazar bulma ve finansman konuları daha büyük önem kazanmaya başlamıştır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletmecilik Bilimi bugünkü modern seviyeye gelinceye kadar birçok aşamadan geçmiştir. Sanayi Devrimi’nden önce ve ilk yıllarda üretim sorunu yaşanmış, bu durum 1930’lu yıllara kadar sürmüştür. Özellikle seri üretime geçilip standart ve çok sayıda üretimin gerçekleştirilmesiyle, 1950’li yıllarda satışlarda bir daralma başlamış, üretilen bu malların pazarlanması sorun olmuştur. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
1960’lı yıllarda II. Dünya Savaşı’nın yaralarını saran sanayileşmiş ülkeler, giderek yoğunlaşan bir rekabet ortamını da oluşturmuştur. Korumacılığın azalması, ekonomilerin liberalleşmesi ve uluslararası ticaretin yoğunlaşması ile işletmeler de küresel stratejiler izlemeye başlamışlardır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Günümüzde ise, araştırma ve geliştirme ile yenilik yapma işletmeler için başlı başına bir sorun oluşturmaya başlamıştır. Artık çevre çok hızlı değişmekte ve gelişmektedir. Bu değişim ve gelişim içerisinde bugün işletmeler ayakta kalabilmek ve başarılı olabilmek için yoğun çaba göstermektedirler. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
vİşletme Kavramı: Malların ve hizmetlerin üretildiği ve pazarlandığı her yerde işletme faaliyetleri söz konusudur. İşletme, ekonomik değer taşıyan mal veya hizmetin üretildiği veya pazarlandığı veya her iki eylemin birden yapıldığı kuruluştur. Mal üretimi ekonomik değer taşıyan somut maddeler için, örneğin, ekmek, makine, elbise gibi; hizmet üretimi ise, banka ve sigorta işleri, avukatlık ve danışmanlık vb. işler için kullanılır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletmeyi oluşturan iki temel öğe olarak fiziksel ve beşeri (insan) öğelerden söz edilebilir. İşletmeyi bir teknik ilişkiler sistemi olarak düşündüğümüzde bir araç, makine ve bir teknik sistem hiçbir zaman işletme sayılmaz. İşletmenin oluşması için, insan öğesi ile fiziki varlıkların üretim amacıyla uyumlu bir biçimde bir araya gelmesi gerekir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Bir Sistem Olarak İşletme: İşletmeler; toplumla, tüketicilerle, çeşitli kuruluş ve kişilerle sürekli ilişkiler içinde bulunan açık bir sistemin işleyişini yansıtırlar. Sistem, belirli parçalardan oluşan bütüne denir. İşletme sistemi ise bu sistemi meydana getiren bütün alt sistemlerin (parçaların) bir amaç doğrultusunda faaliyet göstermesi ile oluşmaktadır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletme açık bir sistemi oluşturur. Çevreyle sürekli ve dinamik ilişkiler kurar. Çevreden bilgi, malzeme, işgücü ve enerji alarak topluma gereksinim duyduğu mal ve hizmetleri sunar. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletme Girdileri: v. Sermaye: İşletme girdileri içerisinde en önemlisi sermayedir. Bu kavram işletmeye giren fiziksel değerler ile parasal varlığı ifade eder. İşletme kuruluşundan işleyişine kadar her zaman sermayeye gereksinim duyar ve üretim sürecinin en önemli faktörü olarak kabul edilir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Doğal Kaynaklar: İşletme girdileri içinde yer alan bir diğer faktör olarak doğal kaynaklardan söz edilebilir. Örneğin arsa, arazi, orman, maden, petrol, su gibi kaynaklardan işletme işkoluna göre değişen ölçülerde yararlanılır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
vİnsan: İşletme girdileri arasında en ilginç faktörü insan oluşturur. İşletmeyi kuran, yöneten, kararlar alan ve orada çalışan hep insandır. Son günlerde ‘İnsan’ unsuru sermaye kavramı içerisine katılmakta ve ‘entelektüel sermaye’ olarak adlandırılmaktadır. Buna göre işletmede çalışan insanlar işletme için bir sermaye unsuru olarak ele alınmakta ve işletme başarısı üzerinde insan sermayesinin büyük etkisi olduğu kabul edilmektedir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Bilgi: İşletme girdilerinin bir başka görüntüsü de bilgi birikimi ve aktarımıdır. Özellikle girişimciler veya onların görevlendireceği meslekten yöneticiler aracılığı ile işletmeye çok yönlü bilgi aktarılması ve bunların işletme amaçları doğrultusunda kullanılması söz konusu olur. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletme Çıktıları: v. Mal ve Hizmetler: İşletmenin üretim süreci sonunda elde ettiği ilk ve en önemli çıktı mal ve hizmetlerdir. Mal ve hizmet üretimi işletmeyi oluşturan temel bir amaçtır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Bilgi ve Deneyim: İşletmenin gerçekleştirdiği üretim süreci sonunda elde edilen bir başka çıktı bilgi ve deneyimdir. Üretilen mal ve hizmetin kalitesi, kapasitesi, maliyeti, üretim sürecinin planlanması ve gerçekleştirilmesi vb. konularda bir çıktı olarak elde edilen ve hiçbir yoldan kolaylıkla sağlanamayacak bilgi ve deneyim birikimine ulaşılır. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
vÜretim Artıkları: İşletmenin gerçekleştirdiği üretim sonucunda ortaya çıkabilecek bir başka çıktı olarak üretim artıklarından söz edilebilir. Katı, sıvı veya gaz şeklinde oluşan artıkların yeniden değerlendirilmesi söz konusu olabilir. Eğer bu olanaklı değilse, artıkların çevre sağlığını olumsuz yönde etkilemeyecek önlemlerin alınması gerekir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletmenin Temel İlkeleri v. Verimlilik: Verimlilik, elde edilen toplam fiziksel gelirin (üretim sonucundaki çıktının) kullanılan fiziksel gidere (girdi, üretim faktörleri) oranıdır. Geniş anlamda verimlilik; bir çıktının en az maliyetle üretilmesidir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Üretim faktörlerinin verimliliği, toplam ve kısmi verimlilik olmak üzere iki şekilde incelenebilir. üToplam Verimlilik: Belirli bir üretim faaliyetinin sonucunda elde edilen çıktıların, bu çıktıları üretmek için kullanılan girdilere oranlanmasıyla bulunur. Toplam Verimlilik şu şekilde formüle edilebilir. Toplam Verimlilik = Toplam Üretim Miktarı/Üretimde kullanılan toplam üretim faktörleri Toplam Verimlilik = Toplam Çıktı Öğr. Gör. Merve KIZGIN / Toplam Girdi
üKısmi Verimlilik: Üretilen çıktıların üretim faktörlerinin toplamına değil, sadece herhangi bir üretim faktörüne oranlanmasıdır. Bu girdi işgücü, sermaye, hammadde, enerji vb. olabilir. Kısmi Verimlilik oranı şu şekilde formüle edilebilir. Herhangi bir üretim faktörünün verimliliği = Toplam üretim miktarı / Söz konusu üretim faktörü (işgücü, sermaye vb. ) Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Yeterlilik: Önceden belirlenmiş standart üretim miktarının, uygulama ile oluşan gerçek üretim miktarına bölünmesiyle elde edilen orana denir. Yeterlilik = Standart Miktar / Gerçek Miktar Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Karlılık (Rantabilite): Karlılık, belirli bir sürede elde edilen karın, o süre içerisinde kullanılan sermayeye oranı karlılık düzeyini gösterir. Karlılık = Kar / Sermaye Karlılığın yüksek olması istenen bir durumdur. Bunun için işletmenin etkin ve verimli bir biçimde çalışarak karı rakamsal olarak yükseltmesi gerekir. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Etkinlik: İşletmenin amaca ulaşabilme yeteneği olarak ifade edilebilir. İşletmenin hedeflerinin, üretiminin ve faaliyetlerinin ne derece olumlu olduğunu o işletmenin etkinlik düzeyine bakarak anlamak olanaklıdır. Faaliyetlerinin sonucunda elde edilen sonuç ile amacın ne ölçüde gerçekleştirilebildiği işletmenin etkinliğini verir. İşletmelerde etkinlik aşağıdaki gibi formüle edilebilir. Etkinlik = Gerçekleştirilen durum / Amaçlanan durum Öğr. Gör. Merve KIZGIN
vÜretkenlik: Üretkenlik, üretim faktörleri olan; emek, sermaye, doğal kaynak ve teknolojinin en uygun ve sistemli bir şekilde kullanılarak gerçekleştirilen fiziki üretim miktarı anlamında kullanılmaktadır. Verimli çalışan bir işletmede üretkenlik de yüksek düzeyde iken yüksek üretkenlik her zaman verimlilik anlamına gelmez. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
v. Ekonomiklik: Ekonomiklik, minimum düzeyde üretim faktörü kullanarak maksimum düzeyde mal ve hizmet elde etmektir. Ekonomiklik = Toplam Satış Tutarı / Üretimin Toplam Maliyetleri Öğr. Gör. Merve KIZGIN
İşletmelerin İçinde Bulunduğu Ekonomik Sistemler Ekonomik sistem, bir toplumda mal ve hizmetlerin üretimini, ticaretini, dağıtımını ve kaynakların üretime tahsis edilmesini düzenleyen, ayrıca üretimi kimlerin yapacağına karar veren uygulama ve ilkeler bütünüdür. Öğr. Gör. Merve KIZGIN
Günümüzde ve yakın tarihte uygulanan veya etkileri devam eden ekonomik sistemlere dair bilgiler şu şekilde yapılabilir: v. Kapitalist Ekonomik Sistem v. Sosyalist Ekonomik Sistem v. Komünist Ekonomik Sistem v. Karma Ekonomik Sistem v. Yönlendirilmiş Piyasa Ekonomisi Öğr. Gör. Merve KIZGIN
- Slides: 29