EKONOMIA SHQIPTARE SFIDAT DHE ZHVILLIMI EKONOMIK PERMBAJTJA I
EKONOMIA SHQIPËTARE SFIDAT DHE ZHVILLIMI EKONOMIK
PERMBAJTJA I 4 SFIDAT E QEVERISE PER EKONOMINE II ZHVILLIMI EKONOMIK III RAPORTE TE NDRYSHME MAKROEKONOMIKE IV LIRIA EKONOMIKE DHE ARSYET PER TE INVESTUAR NE SHQIPERI VI FIERI - EKONOMIA
4 sfidat e ekonomisë shqiptare • Stabiliteti makroekonomik dhe nxitja ekonomike • Zbutja e pasigurisë në ekonomi forcimi i planeve të kontigjencës dhe i marrëdhënieve me institucionet financiare ndërkombëtare; rritja e transparencës dhe e konsistencës së programeve të zhvillimit, si në nivel kombëtar dhe në nivel sektorial; forcimi i kuadrit ligjor, rregullator e fiskal, si dhe minimizimi i luhatjeve të tyre; përmirësimi i klimës së biznesit, në marrëdhëniet e tij me administratën tatimore dhe në marrëdhëniet me sistemin gjyqësor. • Reformat strukturore • Konvergjenca me Bashkimin Evropian
Zhvillimi Ekonomik Ekonomia • Modeli i ri ekonomik • Garantimi i rritjes së qëndrueshme nënkupton faktin se ne do të gjejmë e identifikojmë “burime të reja që ushqejnë rritjen ekonomike” apo dhe « zëvendësuesit » e disa prej burimeve aktuale të rritjes që në periudha afatshkurtra e afatmesme pritet të kontribuojnë shumë më pak se deri më tani. Punësimi • Të dhënat vërtetojnë pohimin e pakundërshtueshëm se në Shqipëri janë 1 milion të papunë. Sipas të dhënave zyrtare në Shqipërinë e 2013 ka më shumë se 51 mijë vetë më pak të punësuar se në vitin 2008. Rritja ekonomike relativisht e qëndrueshme e periudhës 2000 -2008 nuk u shoqërua me rritje të punësimit, zvogëlim të ekonomisë joformale, dhe zhvillim të kapitalit njerëzor. Burimet natyrore • Prodhimi i energjisë • Sistemi Elektroenergjetik i Shqipërisë (SESH) trashëgon një sërë problemesh e sfidash me natyrë strategjike, tekniko-teknologjike e operacionale, tregtare e financiare që jo vetëm kanë vënë në rrezik zhvillimin e funksionimin normal të vetë SESH, integrimin e tij në sistemet rajonale të energjisë dhe investimet e reja për prodhimin e energjisë elektrike, por e kanë kthyer sektorin në pengesë serioze për një zhvillim ekonomik të lartë dhe të qëndrueshëm të Shqipërisë.
vazhdon… Zhvillimi urban, rural dhe rajonal • Planifikimi dhe zhvillimi i territorit • Qeveria synon të mbyllë përfundimisht epokën e informalitetit në zhvillimin e tokës, territorit, hapësirave urbane e rurale dhe të krijojë nje mjedis institucional, ekonomik e social për zhvillimin e qëndrueshëm të territorit. Infrastruktura • Transporti • Në katër vitet e ardhshme transporti dhe infrastruktura do të jenë në shërbim të objektivave madhore të zhvillimit ekonomik e social të vendit, por edhe kontributorë të drejtpërdrejtë të rritjes ekonomike dhe të punësimit. Në këtë sektor do të realizohet në mënyrë thelbësore partneriteti publik-privat. Profili makroekonomik dhe fiskal • Ritmi i rritjes së Prodhimit të Brendshëm Bruto për periudhën 2008 – 2012 është ulur nga 7. 5% në rreth 1. 5%. ¾ e rritjes nominale për këtë periudhë vjen nga rritja e nivelit të borxhit publik. Kjo prirje duket e ngjashme edhe për vitin 2013. Rritja ekonomike parashikohet sipas Moody’s 1. 7%; sipas FMN 1. 8%; sipas BERZH 1. 8%.
SHQIPËRIA – TREGUESIT THEMELORË EKONOMIKË Burimi: Banka e Shqipërisë, INSTAT, Ministria e Financave, FMI, CIA
TREGUES KRYESORE MAKROEKONOMIKE MAIN MACROECONOMIC INDICATORS Produkti Brëndshëm Bruto për banor: Viti Year Produkti Brendshëm Bruto me çmime Të ardhurat kombëtare bruto (në milion lekë) korrente (në milion lekë) Gross domestic product at current prices (in million leks) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 346, 403 346, 198 409, 209 471, 578 523, 043 583, 369 622, 711 694, 097 751, 022 814, 797 882, 209 967, 670 Gross National Income (in million leks) Rritja reale vjetore e PBB me çmime konstante krahasuar me vitin e mëparshëm, në % Annual real growth of GDP at constant prices compared to previous year, in % 353, 823 9. 1 353, 496 -10. 8 420, 808 9. 0 482, 043 13. 5 538, 420 6. 7 601, 591 7. 9 637, 987 4. 2 712, 986 5. 8 768, 717 5. 7 831, 090 5. 7 907, 908 5. 4 994, 534 5. 9 Seria nga viti 1996 - 2007 e pa rishikuar /Series 1996 -2007 not revised Mijë Lekë EURO USD Gross Domestic Product per capita: Thousands leks EURO USD : : : : : : : : : 2008 1, 080, 676 1, 086, 131 7, 5^ 367 2, 985 4, 374 2009 1, 143, 936 1, 125, 751 3. 35 391 2, 958 4, 110 2010 1, 239, 645 1, 227, 260 3. 71 426 3, 089 4, 089 2011 1, 300, 624 1, 297, 032 2. 55 448 3, 191 4, 437 2012* 1, 335, 488 1, 325, 561 1. 62 460 3, 312 4, 257 *2012 Gjysëm-finale/Semi final ^ Mbështetur mbi vlerësimet e mëparshme duke mos reflektuar rishikimet e reja /Based on previous estimations, is not revised : Treguesi "PBB për frymë" do të vlerësohet pas rishikimeve të serive 1996 -2007 të PBB. : GDP per capita indicator will be estimated after the revision of GDP.
PRODHIMI SIPAS AKTIVITETIT EKONOMIK OUTPUT BY ECONOMIC ACTIVITIES ( 1996 -2012, me çmime korrente / at current prices ) Kodi Aktiviteti ekonomik Cod e Bujqësia, gjuetia dhe pyjet; Peshkimi A 1 - Bujqësia, gjuetia dhe silvikultura A 2 - Peshkimi Industria Gjithsej - Industria Nxjerrëse A 3 - Nxjerrja e mineraleve energjitike A 4 - Nxjerrja e mineraleve jo energjitike - Industria Përpunuese A 5 - Industria e përpunimit të drithërave - Industri të tjera të produkteve A 6 ushqimore A 7 - Industria e tekstileve dhe lëkurës - Industria e drurit, letrës, mobiljeve A 8 dhe publikimit - Industria e rafinimit të naftës, A 9 koksifikimit A 10 - Industria kimike dhe e kauçukut - Fabrikimi i artikujve të tjerë A 11 mineralë jo metalikë - Metalurgjia dhe përpunimi i A 12 metaleve A 13 - Fabrikimi i makinerive dhe pajisjeve - Prodhimi dhe shpërndarja e energjisë elektrike A 14 dhe gazit A 15 - Prodhimi dhe furnizimi me ujë A 16 Ndërtimi Shërbimet Gjithsej - Tregëti, Hotele dhe Restorante A 17 - Tregtia A 18 - Hotele dhe restorante A 19 - Transport A 20 - Posta dhe komunikacion - Shërbime të tjera A 21 - Aktivitete financiare - Aktivitete mbi pasuritë e patundshme, dhënies me qera dhe shërbime për A 22 ndërmarrjet - Administrata publike dhe e A 23 mbrojtjes A 24 - Arsimi A 25 - Shëndeti - Shërbime të tjera kolektive, sociale dhe A 26 personale PRODHIMI TOTAL Vitet/Years 1996 1997 169, 862 156, 527 1998 1999 164, 718 171, 067 2000 2001 181, 732 187, 549 2002 2003 195, 493 214, 305 2004 2005 218, 796 219, 566 84, 967 6, 457 81, 926 5, 654 92, 401 5, 829 94, 105 6, 095 119, 427 120, 819 7, 131 8, 425 122, 025 151, 814 6, 999 8, 343 184, 280 220, 746 10, 044 17, 050 78, 509 76, 272 86, 572 88, 009 112, 296 112, 394 115, 026 143, 472 174, 236 203, 696 53, 344 49, 132 263, 017 288, 451 150, 745 154, 447 35, 777 4, 406 72, 089 39, 764 6, 667 87, 573 571, 190 576, 036 * 2012 Gjysëm-finale/ Semifinal ** Seria 1996 -2007 nuk reflekton rishikimet e reja /Series 19962007 are not revised 62, 777 87, 314 374, 077 457, 261 178, 201 228, 928 134, 036 174, 310 467, 914 519, 719 223, 473 229, 028 186, 737 229, 288 579, 361 558, 791 241, 928 226, 960 269, 766 301, 331 607, 806 660, 164 241, 444 251, 193 67, 021 79, 993 9, 499 12, 769 119, 357 135, 571 79, 895 83, 070 13, 950 27, 365 150, 596 180, 256 95, 423 64, 914 36, 055 42, 125 205, 955 224, 792 81, 513 91, 788 47, 485 53, 577 237, 364 263, 606 693, 974 809, 747 2006 2007** 2008 227, 087 240, 978 264, 576 260, 138 4, 438 254, 941 302, 436 288, 835 18, 129 24, 145 44, 029 20, 930 23, 099 236, 812 278, 291 244, 806 17, 739 2009 274, 993 270, 482 4, 511 301, 490 40, 104 17, 454 22, 650 261, 387 14, 446 2010 312, 470 307, 967 4, 503 375, 415 60, 755 32, 915 27, 840 314, 660 18, 034 2011 333, 019 327, 216 5, 803 422, 737 87, 770 50, 886 36, 884 334, 967 18, 529 2012 * 352, 010 346, 733 5, 277 428, 409 106, 045 68, 450 37, 595 322, 364 18, 355 29, 302 32, 110 33, 808 35, 158 38, 392 29, 340 32, 956 36, 565 43, 821 40, 794 29, 426 38, 331 49, 819 54, 809 49, 963 14, 862 10, 934 8, 334 17, 291 18, 959 11, 133 13, 576 13, 646 17, 013 14, 454 34, 985 42, 039 44, 781 50, 778 44, 938 41, 145 34, 685 45, 831 49, 894 55, 986 4, 008 4, 775 4, 659 4, 207 3, 075 27, 256 31, 872 52, 292 35, 990 29, 627 5, 611 5, 662 336, 802 369, 772 539, 074 556, 818 706, 665 826, 350 773, 629 852, 095 263, 675 295, 019 227, 325 244, 600 182, 350 194, 349 44, 975 50, 252 97, 214 133, 351 78, 447 90, 957 55, 293 61, 610 80, 676 84, 990 290, 483 336, 371 387, 182 431, 548 46, 307 41, 486 6, 892 441, 000 910, 215 259, 741 206, 439 53, 302 96, 980 81, 339 472, 155 46, 117 7, 476 473, 733 960, 638 266, 655 219, 679 46, 976 124, 078 85, 828 484, 078 50, 983 7, 821 385, 957 992, 817 282, 942 237, 234 45, 709 110, 467 99, 600 499, 808 50, 694 137, 627 154, 155 162, 684 167, 549 186, 147 59, 787 67, 033 72, 079 74, 258 74, 456 47, 557 32, 468 52, 207 37, 532 57, 502 46, 214 62, 604 47, 415 68, 184 47, 769 63, 435 79, 134 87, 559 81, 269 72, 558 903, 110 1, 002, 397 1, 083, 616 1, 154, 199 1, 280, 648 1, 401, 806 1, 525, 496 1, 739, 537 1, 866, 114 1, 985, 396 2, 039, 101 2, 190, 127 2, 159, 193
KONTRIBUTI I SEKTOREVE EKONOMIKE NE RRITJEN REALE TE PRODHIMIT TE BRENDSHEM BRUTO THE CONTRIBUTION OF ECONOMIC SECTORS TO THE REAL GDP GROWTH Kodi Code A 1 A 2 A 3 A 4 A 5 A 6 A 7 Bujqësia, gjuetia dhe pyjet; Peshkimi A 8 A 9 A 10 A 11 A 12 A 13 - Industria e drurit, letrës, mobiljeve dhe publikimit - Industria e rafinimit të naftës, koksifikimit - Industria kimike dhe e kauçukut - Fabrikimi i artikujve të tjerë mineralë jo metalikë - Metalurgjia dhe përpunimi i metaleve - Fabrikimi i makinerive dhe pajisjeve A 14 A 15 A 16 A 17 A 18 A 19 A 20 A 21 Vitet/Years Aktiviteti ekonomik - Bujqësia, gjuetia dhe silvikultura - Peshkimi Industria Gjithsej - Industria Nxjerrëse - Nxjerrja e mineraleve energjitike - Nxjerrja e mineraleve jo energjitike - Industria Përpunuese - Industria e përpunimit të drithërave - Industri të tjera të produkteve ushqimore - Industria e tekstileve dhe lëkurës - Prodhimi dhe shpërndarja e energjisë elektrike dhe gazit - Prodhimi dhe furnizimi me ujë Ndërtimi Shërbimet Gjithsej 1997 1998 -6. 0 1999 1. 9 2000 1. 5 2001 1. 6 2002 0. 6 2003 0. 5 2004 0. 6 2005 1. 4 2006 0. 1 2007 0. 6 2008** 0. 5 1. 2 2009 2010 2011 2012* 0. 3 1. 3 0. 9 1. 0 0. 3 0. 0 0. 6 0. 1 0. 0 0. 1 0. 5 0. 0 0. 2 1. 4 -0. 1 1. 8 0. 5 0. 3 0. 2 1. 3 0. 1 0. 3 0. 9 -0. 1 0. 4 0. 5 0. 3 0. 2 -0. 1 0. 0 0. 2 0. 0 1. 0 0. 1 0. 4 0. 1 -0. 3 0. 0 -0. 2 -0. 1 0. 0 0. 1 0. 2 -0. 2 0. 0 0. 3 0. 0 0. 2 0. 0 0. 6 0. 0 0. 2 0. 4 0. 0 -0. 9 -0. 1 0. 0 0. 1 0. 0 -1. 1 0. 3 0. 1 0. 2 0. 5 -0. 8 1. 2 0. 1 0. 4 0. 9 0. 1 0. 2 -0. 1 0. 6 -0. 2 0. 3 0. 2 -1. 8 1. 5 0. 6 -0. 1 -0. 3 0. 1 1. 2 0. 1 -2. 4 -0. 3 2. 3 0. 0 1. 6 0. 2 0. 1 0. 4 0. 1 -0. 3 -0. 2 1. 8 0. 1 1. 1 0. 0 1. 2 0. 0 -1. 0 0. 2 0. 7 0. 3 -2. 1 2. 3 1. 4 0. 0 0. 4 -0. 1 1. 8 1. 0 1. 1 1. 2 -1. 2 0. 5 0. 0 2. 3 0. 1 0. 2 0. 1 0. 6 1. 4 0. 0 A 22 A 23 A 24 A 25 - Aktivitete mbi pasuritë e patundshme, dhënies me qera dhe shërbime për ndërmarrjet - Administrata publike dhe e mbrojtjes - Arsimi - Shëndeti 0. 5 0. 2 0. 1 0. 7 0. 1 0. 2 0. 0 0. 2 0. 3 0. 0 0. 1 0. 4 0. 1 A 26 - Shërbime të tjera kolektive, sociale dhe personale 0. 4 0. 6 -0. 3 -0. 1 - Tregëti, Hotele dhe Restorante - Tregtia - Hotele dhe restorante - Transport - Posta dhe komunikacion - Shërbime të tjera - Aktivitete financiare -0. 8 -0. 1 -0. 8 3. 4 0. 6 0. 9 9. 1 1. 9 2. 6 -0. 2 -2. 7 2. 5 3. 7 0. 8 2. 1 2. 0 0. 4 2. 6 0. 3 -1. 1 0. 9 1. 5 0. 4 0. 8 3. 1 1. 3 2. 1 0. 4 1. 6 4. 4 1. 1 1. 5 3. 4 1. 4 -0. 9 0. 1 0. 8 1. 1 0. 4 1. 3 4. 5 0. 5 2. 3 1. 3 0. 6 0. 7 1. 4 1. 0 0. 2 0. 5 0. 2 0. 8 0. 3 0. 2 0. 5 0. 7 0. 8 0. 1 0. 4 1. 1 0. 3 0. 6 2. 4 -0. 1 0. 6 1. 4 * 2012 Jo përfundimtare / Semi final ** Seria 1996 -2007 nuk reflekton rishikimet e reja /Series 1996 -2007 are not revised
Analiza e Papunesise Burim: INSTAT
Analiza e Lejeve te Ndertimit Burim: INSTAT
Tregetia e Jashtme Burim: INSTAT
Burimi: INSTAT
NYC
SHIKIM I PERGJITHSHEM Burimi: INSTAT
Burim: Agjensia Shqiptare e Zhvillimit te Investimeve
10 ARSYE PSE TË INVESTOSH NË SHQIPËRI 1. POTENCIAL I HAPUR DREJT TREGJEVE TE EUROPES JUGLINDORE 2. TREG I ORINTUAR 3. MJEDIS I FAVORSHËM DHE KOSTO TË PËRSHTATSHME PËR TË BËRË BIZNES 4. MODELI ONE-STOP-SHOP 5. SHUMËLLOJSHMËRI ZGJEDHJESH PËR INVESTIME 6. KORNIZË LIGJORE MBËSHTETËSE PËR FDI 7. SISTEM FAVORIZUES I TAKSAVE 8. FORCË PUNËTORE E AFTË DHE KRIJUESE 9. ZHVILLIM I SHPEJTË I INFRASTRUKTURËS 10. DESTINACION I REKOMANDUAR TURISTIK
FIERI EKONOMIA Pas Luftes II Boterore, qyteti i Fierit ishte nje qender e vogel me orientim agro. Ne vitet e para te pas ’ 90 -s, sektoret prioritare kane qene: Industria nxjerrese dhe ajo perpunuese e naftes; Industria e kimikateve dhe ajo mekanike; Energjitika (TEC), Ndertimi dhe Bujqesia. Ekonomia lokale pas viteve ‘ 90 ka njohur zhvillim tejet pozitiv. Qarku i Fierit renditet qarku i 3 te me i madh ne Shqiperi sa i perket qarkullimit te parase dhe nivelit total te te ardhurave. Sektoret prioritare • Industria e naftes Kjo industri manaxhohet nga dy kompani shteterore dhe disa private: - ALBPETROL (nxjerrje) - SERCOM (sherbime ne strukturat nxjerrese) - ARMO (rafinim dhe marketing) - BANKERS PETROLEUM - STREAM OIL AND GAS • Ndertimi Nje sektor shume i rendesishem ne Fier. Operojne me shume se 120 kompani nderimi dhe rreth 10 studio projektimi. Maurice R. Greenberg
FIERI… • Tregetia 4 tregje industriale dhe 4 tregje fruta–perime operojne ne Fier. Tregetia eshte nje nga bizneset me te suksesshem ne ekonomine e Fierit dhe perben rreth 50 % te biznesit Lokal, ku numrin me te madh e perbejne ndermarrjet e vogla dhe ato te mesme. • Prodhimi Fushat e prodhimit: Pije alkoolike dhe joalkoolike; vaji; produkte mishi; mobilje; komfeksione, etj. Industria me e zhvilluar eshte ajo tekstile ne te cilin operojne rreth 100 subjekte. Shumica e kompanive me regjim fason (tekstile; kepuce, etj) operojne me partnere italiane. • Bujqesia Qarku i Fierit eshte qarku me i madh dhe me i zhvilluar ne Shqiperi ne sektorin agrar. Dominojne familjet bujqesore dhe disa ndermarrje te organizuara.
VI. SUKSESE! FALEMINDERIT!
- Slides: 21