Ekoloji ve evre BiyolojisiIV Do Dr Bengi INAR
Ekoloji ve Çevre Biyolojisi-IV Doç. Dr. Bengi ÇINAR KUL
Ekosistemlerde Besin zinciri • • Ekosistemde madde ve enerji döngüsü besin zinciri yoluyla olmaktadır. Büyüme, elişme, organların fonksiyonu ve enerji üretimi yanı yaşamın devam ettirilebilmesi için canlıların beslenmesi gerekmektedir. • Besin zinciri ekosistemdeki canlılardan birinin diğerini tüketmesi ile oluşan zincirleme bir olaydır. • Ekosistemlerdeki enerjinin ilk kaynağı GÜNEŞtir.
Enerji akışı birkaç aşamada gerçekleşir… ü 1. aşamada yeşil bitkiler güneş enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye çevirerek besinsel ürünlerde depolar, ü 2. aşamada otoburlar bu bitkileri yiyerek enerjinin bir kısmını organik madde olarak depolar ve bir kısmını harcar, ü 3. aşamada etçiller otoburları ve birbirlerini yiyerek bu depolanmış organik maddeyi enerji üretimi, büyüme, gelişme için kullanır. ü 4. aşamada ayrıştırıcılar organik depoları ve enerjiyi tekrar doğaya kazandırırlar…
Besin zincirinin son halkasını ayrıştırıcılar (parçalayıcılar) oluşturur.
• Besin zincirinin son halkasını ayrıştırıcılar (parçalayıcılar) oluşturur. Bunlar canlı artıklarını (ceset, dışkı vb. ) ayrıştırarak organik maddeleri, mineralleri tekrar toprağa iade eder. Bu mineraller de yeşil bitkiler tarafından kullanılır. Böylece doğadaki madde döngüsü devam eder.
• Besin zincirinde enerji transferi sırasında aktarılan enerji değişime uğramaktadır (entropi!!! doğada enerjinin dengesizliği) • Zincirin bir üst basamağına genelde başlangıçtaki enerjinin %10’u kadarı aktarılır… • Yani enerjinin %80 -95 kadarı depolanır, kullanılır ya da ısı olarak salınır.
İnsan besin zincirinin neresindedir?
• Doğada besin zincirleri birbiri içine geçişlidir. İç içe geçmiş besin zincirlerinin tümüne besin ağı denir. PNAS «On a scale of 1 to 5, with 1 being the score of a primary producer (a plant) and 5 being a pure apex predator (a animal that only eats meat and has few or no predators of its own, like a tiger, crocodile or boa constrictor), they found that based on diet, humans score a 2. 21—roughly equal to an anchovy or pig. Their findings confirm common sense: We’re omnivores, eating a mix of plants and animals, rather than top-level predators that only consume meat»
• Ekolojik hiyerarşi nedeniyle, besin zinciri veya besin ağını oluşturan birimler arasında bir denge vardır. • Herhangi basamaktaki bir değişim tüm populasyonlar arasındaki dengeyi bozar ve alt ve/veya üst basamağı etkiler.
• Örneğin; fareler ortadan kalktığında bununla beslenen yılan, tilki, çakal, yırtıcı kuşlar, baykuş gibi hayvanlar açlıktan ölür. • veya tersi bir durumda, ortamdaki yılan, tilki, çakal, yırtıcı kuşlar, baykuş gibi hayvanlar ortamdan kaldırılırsa köyler ve kentler fare istilasına uğrar. • Fare ve sıçanların çoğalmasıyla tarladaki sebzeye, meyveye verilen zarar arttığı gibi, veba, kuduz, kolera gibi birçok hastalıkların yayılmasına sebep olur. • Sonuç olarak zincirin bozulması, türlerden birinin azalmasına diğerinin çoğalmasına sebep olurken, dengenin bozulması ile besin ağının son halkası olan insan her yönden olumsuz etkilenir. . .
En başa dönecek olursak; Ekosistem düzeyindeki biyolojik çeşitliliğin korunması besin zincirinin ve enerji akışının korunmasını kapsar.
- Slides: 13