Eitimin Toplumsal sosyolojik Temelleri Okuyunuz Kaynak elenk s

Eğitimin Toplumsal ( sosyolojik) Temelleri

• Okuyunuz Kaynak: (Çelenk: , s. : 60 -77)

• Sosyoloji = Society Toplum + EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Sosyoloji logy Bilim • Sosyolojinin amacı; toplumsal olayları ortaya çıkarmak, açıklamak, ilişkileri belirlemek ve bunlara bağlı olarak ilgili kuramlar üretmektir 3

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Sosyoloji. . . Toplum bilimi. . . Toplumun yapısını ve özelliklerini inceleyen bilim olarak nitelendirilir. Toplumsal problemleri ve bunların çözüm yollarını araştırır. 1820’li yıllarda doğduğu kabul edilir. Auguste Comte (1798 -1857). 20. yy başlarından itibaren bağımsızlaşmaya başlamıştır. 4

Toplum Bilim (The Science of Society) Bireyler bir hücre, toplum bir organizma gibidir (H. Spencer)

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim sosyolojisi SOSYOLOJİ EĞİTİM SOSYOLOJİSİ 7

• EĞİTİM SOSYOLOJİSİ: Toplumbilimin ilkelerini, kurallarını, ulusal ve çevresel düzeydeki eğitim sorunlarına uygulayan ve genellikle çevre-okul ilişkileri, öğretmenin toplumsal görevi, okulun toplumdaki yeri, okul etkinliklerine biçim veren toplumsal etkenler vb. konular üzerinde inceleme ve araştırmalar yapan toplumbilim dalı.

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim Sosyolojisinin Çalışma Alanı • Toplumsal yapı içerisinde eğitim sorunlarına ilişkin araştırma yapan bir disiplindir. • Toplumun kültürüne uygun bir eğitim politikasının belirlenmesi ile ilgili çalışmaların temelini oluşturur. • Eğitim ve öğretim faaliyetleri aracılığı ile var olan birikimin gelecek kuşaklara nasıl aktarılacağı ve toplumun ihtiyaç duyduğu bireylerin nasıl yetiştirilmesi gerektiği de eğitim sosyolojisinin çalışma alanındadır. 9

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim Sosyolojisinin Çalışma Alanı • Toplumsallaşma ve toplumsallaşmaya eğitim kurumları ve diğer kurumların etkileri • Toplumsal değişme, toplumsal hareketlilik, toplumsal ilişkiler ve toplumsal tabakalaşmada eğitimin rolü • Toplumda rol ve statü kazanmada eğitimin etkisi • Sosyal adalet ve eğitimde fırsat eşitliği 10

Eğitim Sosyolojisinin Çalışma Alanı EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim sistemi Öğretmen Öğrenci Eğitim programları Veli ilişkileri Okul 11

Eğitimin İşlevleri EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Her toplumda eğitimin işlevleri toplumun amaçlarına göre şekillenmektedir. Dolayısıyla bir eğitim sistemi yapılanırken hareket noktası olarak ilk önce amaçlar ve buna bağlı olarak işlevler gündeme gelmektedir. Siyasal Kültürel Miras Seçme ve yöneltme okul Bireyi geliştirme Ekonomik Toplumsa llaştırma 12

İnsanlar niçin okullar kurarlar? Niçin eğitime bu kadar para ve zaman harcarlar? Okullar ne yapar? (sosyalleştirme, iş-meslek, politik, dini veya ideolojik biçimlendirme, kültürel gelişim, bilginin genç beyinlere ekilmesi-dikilmesi ve orada büyütülmesi…)

1. TOPLUMSALLAŞTIRMA EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ • Buradaki hedef bireyin toplumun bir üyesi olarak içinde bulunduğu toplumun kurallarını, normlarını (yapılması istenen ve istenmeyen) bireye öğretmektir. Tartışma: Toplumsallaşmanın açısından yararları neler olabilir? birey ve toplum 14

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ 2. KÜLTÜREL MİRASI AKTARMA • Geçmişle bağlantıları güçlü olan milletler hedeflerine daha sağlıklı ve güvenli olarak ulaşırlar. Bu nedenle kültürel mirasın yeni nesillere aktarılması görevi okullara verilmiştir. • Okullar, toplumdaki yenilikleri başlatarak, geliştirerek, yenilikçi ve yaratıcı bireyler yetiştirip kültürel birikimi sağlarlar. 15

3. SİYASAL İŞLEVİ EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ • Toplumların siyasal rejimlerini koruma ve devam ettirme istekleri vardır. • Eğitim kurumları bireyleri toplumların sahip oldukları ideolojiye, değerlere ve hedeflere ulaştırabilecek mevcut siyasi düzene bağlı vatandaşlar olarak yetiştirirler. 16

4. SEÇME VE YÖNELTME İŞLEVİ EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ • Eğitim kurumları çeşitli yeteneklerdeki öğrencileri yetenekleri doğrultusunda seçer ve yönlendirirler. • Bu sorumluluk yerine getirilirken ilk önce ilgi ve yetenekler tespit edilir, daha sonra da yönlendirme yapılır. • Bu sayede mesleğini seven, işini yapmaktan haz duyan mutlu insanlar ve mutlu bir toplum meydana gelir. 17

5. BİREYİ GELİŞTİRME İŞLEVİ EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ • İnsanlar genellikle para kazanıp yaşamlarını sürdürebilecekleri bir işi daha kolay bulabilmek veya daha çok kazandıran bir meslek sahibi olabilmek için eğitim almaktadırlar. • Bu nedenle birçok insan nitelikli, aranan ve kendini geliştirmiş eleman olabilmek için eğitim olanaklarından yoğun şekilde yararlanmaktadır. • Bu anlamda eğitim bireyi, yeteneklerini ve bilgisini geliştirmekte ve onu aranan eleman haline dönüştürmeye yardımcı olmaktadır. 18

6. EKONOMİK İŞLEVİ EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ • Ülkelerin gelişmişlik ve geri kalmışlıklarında önemli bir kriter ekonomileridir. • Ekonomik hedeflere ulaşabilmek için bilinçli, alanında uzman teknik elemanlara ve üreticilere ihtiyaç vardır. • Eğitimin en önemli özelliklerinden birisi de hem devletin hem de özel sektörün ihtiyaç duyduğu nitelikli elemanları yeterli sayıda yetiştirmek ve bu sektörlerin hizmetine sunmaktır. 19

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitimin Gizli İşlevleri Eş seçme Bireyi koruma Tanıdık sağlama OKUL İşsizliği önleme Statü kazandırma 20

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitimin Toplumsal Kurum ve Süreçlerle İlişkisi • Eğitim, işlevlerini yerine getirirken bir yandan bir takım toplumsal kurumlarla (aile, ekonomi, politika, din, hukuk gibi) etkileşim halindedir. • Diğer yandan da eğitim, toplumsal yaşamda önemli rol oynayan bazı toplumsal süreçlerle de ilişkilidir. 21

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitimin Toplumsal Kurum ve Süreçlerle İlişkisi Aile Hukuk Ekonomi Eğitim Din Politika 22

Eğitimin Toplumsal Süreçlerle İlişkisi 23

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ A. Sosyalleşme ve Eğitim • Eğitim kurumlarında sosyalleşme süreci amaçlı, planlı, kontrollü ve denetimli bir temelde yürütülür. Bu nedenle okullar bireyin sosyalleşmesinde en fazla etkili olan kurumlardır. • Bu bakımdan sosyalleşme süreci bir tür kültürlenme olarak da düşünülebilir. 24

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ B. Toplumsal Değişme ve Eğitim • İnsanlığın başlangıcından günümüze kadar sosyal yaşamda sürekli bir gelişme ve değişim olmuştur ve bu sosyal değişim zorunludur. • Değişimin olumlu yönde olması için eğitim kurumlarına önemli görevler düşmektedir. • Yapılması gereken değişimin karşısında olmak değil, eğitim kurumlarımız aracılığı ile değişimi kontrol altına almak, olumlu bir şekilde yönlendirmek, zararlı olabilecek etkilerinden özellikle genç kuşakları korumaktır. 25

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ C. Toplumsal Hareketlilik ve Eğitim • Toplumsal hareketlilik, toplumun değişik kurumlarındaki insanların ya da grupların toplumsal hiyerarşi içerisinde yer, meslek, statü veya sınıf değiştirmesi olarak tanımlanmaktadır. • Toplumsal hareketlilik; • Yatay hareketlilik (aynı ya da benzer statüler arasında) • Dikey hareketlilik (farklı statüler arasında) 26

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Toplumsal Hareketlilik • Yatay hareketlilik; hem coğrafi, hem de belirgin bir gelir ve saygınlık farkı yaratmayan hareketliliği kapsar. • Örnek; eşit saygınlık ve gelir düzeyinde meslekten mesleğe geçiş… 27

• HAREKETLİLİK : Birey yada grupların toplumsal yada fiziksel hareketleridir. • FİZİKSEL HAREKETLİLİK ( COĞRAFİ HAREKETLİLİK ) : Birey yada grupların fiziksel olarak yer değiştirmeleridir. Örn. Göçler. • TOPLUMSAL HAREKETLİLİK : Birey yada grupların toplumsal statülerindeki değişimlerdir.

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Toplumsal Hareketlilik • Dikey hareketlilik; sosyo-ekonomik kategoriler ve toplumsal sınıflar arası hareketlilik. Yukarı doğru olduğu gibi aşağı doğru geçişlerde mümkün. • Dikey hareketlilik kuşaklar arası olabileceği gibi (bir kız veya oğul babasınıfından yukarı çıkarıyor/indiriyor, . . ) aynı kuşakta da ( bir fabrika işçisinin işini bırakıp kendi başına çalışmaya başlayarak zengin olması, …) cereyan edebilir. 29

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Toplumsal Hareketlilikte Eğitimin Rolü • Eğitim yoluyla yukarı doğru toplumsal hareketlilik, söz konusu toplumda eğitimde fırsat eşitliği sağlandığı ölçüde gerçekleşir. • Günümüzde ortaya çıkan yeni mesleklerin gerektirdiği bilgi ve beceriler eğitim yolu ile elde edilir. • Bu yönüyle eğitim dikey toplumsal hareketliliğin hem nedeni hem de aracı olmaktadır. 30

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Toplumsal Hareketlilikte Eğitimin Rolü • Sanayileşmiş toplumlarının temel özelliklerinden biri olarak bireylerin artan hareketliliği gösterilmektedir. Ekonomik büyümeye paralel olarak artan bir hareketlilik söz konusudur. • Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere oranla sınıflar arasında hareketlilik daha azdır. 31

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ D. Toplumsal Kontrol (Denetim) ve Eğitim • Toplumsal kontrol, bireylerin toplumda genel geçer olan kuralları benimsemeye ve bunlara uygun olarak davranmaya zorlanmasıdır. • Toplumdaki huzur ve istikrarın sağlanması açısından toplumsal kontrol oldukça önemlidir. Bu kontrol çoğu zaman yazılı olmayan kurallarla sağlanmaktadır ve formal veya informal eğitim yoluyla bireylere öğretilmektedir. 32

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ D. Toplumsal Kontrol (Denetim) ve Eğitim • Sıradan birçok olayla ilgili olarak insanların ortak tepkide bulunmasını sağlamak çoğu zaman zor olsa da, toplumun genelini ilgilendiren birçok olayda insanlar hiçbir yönlendirmeye ihtiyaç duymadan ortak tepkilerde bulunabilmektedirler. • Örneğin, bireysel olarak herkes farklı bir takımı desteklese de, milli takımın maçlarında herkes milli takımı desteklemektedir. • Bu ortak tepkiler sayesinde toplumsal kontrol sağlanması kolaylaşmaktadır. 33

Sosyal Olaylar (Social Phenomenon)

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Özetlemek Gerekirse Eğitim ; • Sosyal sınıf farklılıklarının azaltılmasında, • Toplumsal hareketliliğin gerçekleşmesinde, • Sosyo-kültürel bütünleşmenin sağlanmasında etkili bir araçtır. 35

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim Kurumlarının Toplumsal İşlevleri Eğitim; • Bireyin bireysel yeteneklerini geliştirmek • Bireyin içinde yaşadığı topluma uyum sağlaması şeklinde iki noktaya vurgu yapmaktadır. 36

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitim Kurumlarının Toplumsal İşlevleri Öyleyse eğitim bireyi hem bireyselleştirmekte hem de toplumsallaştırmaktadır. Eğitim bireye toplum değerlerini, toplumsal kuralları, normları çeşitli yollarla öğreterek onu toplumsallaştırır. 37

EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ Eğitimde Fırsat Eşitliği. . . • Herkese eşit miktarda öğrenim imkanı, • Asgari ölçüde öğrenim görme hakkı, • Sahip olunan yeteneklerin ve zihinsel potansiyelin tamamından yararlanılacak bir eğitim-öğretim • Eğitimin en üst seviyelerine çıkabilme hakkının sağlanmasıyla eğitimde fırsat eşitliği sağlanabilir. . . 38