Eigindlegar rannsknaraferir Hugmyndafri saga og einkenni Hanna Bjrg

Eigindlegar rannsóknaraðferðir Hugmyndafræði, saga og einkenni Hanna Björg Sigurjónsdóttir 11 september 2002

Tvö fræðileg sjónarhorn Tvær rannsóknaraðferðir • Pósitivismi —megindlegar rannsóknir – Leita orsaka með megindlegum aðferðum sem veita tölfræðilegar upplýsingar • Fyrirbærafræði —eigindlegar rannsóknir – Fyrirbærafræðin leitar skilnings með eigindlegum aðferðum

Tvö fræðileg sjónarhorn Tvær rannsóknaraðferðir – ólík hugmyndafræði – ólík nálgun á viðfangsefni (afleiðsla — aðleiðsla) – ólík gögn (skýrandi — lýsandi) – ólíkar áherslur (alhæfing—áreiðanleiki— réttmæti)

Ólík hugmyndafræði • Ólíkar vísindaheimspekilegar forsendur – Mannlegt eðli • Er maðurinn afurð þjóðfélagsins eða skapar hann það? – Eðli veruleikans • Er félagslegur veruleiki okkur hlutlægur eða huglægur – Eðli þekkingar • getum við fundið lögmálsbundin munstur eða er veruleikinn síbreytilegur og afstæður

Ólík nálgun á viðfangsefni • Afleiðsla – Kenning og/eða tilgáta — söfnun gagna — úrvinnsla — kenning og/eða tilgáta • Aðleiðsla – Söfnun gagna —úrvinnsla — tilgáta og/eða kenning

Ólíkar áherslur réttmæti—áreiðanleiki—alhæfing • Réttmæti (validity) – Rannsóknin mælir það sem hún á að mæla. Erum við að mæla það sem við ætlum að mæla og mælum við það rétt • Áreiðanleiki (reliability) – vísar til nákvæmni, sömu niðurstöður fást sé rannsókn endurtekin á sama hátt en mismunandi tíma • Alhæfing (generalisation) – vísar til þess að hægt sé að alhæfa út frá niðurstöðum rannsóknarinnar

Eigindlegar rannsóknir fræðilegar áherslur og sjónarhorn • Fyrirbærarfræði (Phenimenilogy) • Kenningar um táknbundin samskipti (symbolic interactionism) • Félagslegar mótunarkenningar(Social constructionism) Kenningar um að mennirnir skapi og endurskapi veruleikann í samskiptum sínum og glæði hann merkingu • Feminískar rannsóknir (Feminist research) • Póstmódernisti (Postmodernist)

Eigindlegar rannsóknir • eru túlkandi og byggja á kenningum um að veruleikinn sé félagslega skapaður • byggja á lýsandi rannsóknargögnum – (a) vettvangsnótum – (b) afrituðum viðtölum – (c) myndbandsupptökum – (d) persónulegum gögnum – (e) opinberum skjölum og skýrslum

Eigindlegar rannsóknir Helstu einkenni • Eigindlegar rannsóknir byggja á aðleiðslu (induction) • Eigindlegar rannsóknir eru heildrænar • Eigindlegir rannsakendur eru á varðbergi gagnvart þeim áhrifum sem þeir geta haft á þátttakendur • Eigindlegir rannsakendur einbeita sér að því að reyna að skilja þá merkingu sem þátttakendur leggja í lífsitt og aðstæður

Eigindlegar rannsóknir Helstu einkenni frh. 1 • Rannsakandi reynir að setja til hliðar eigin skoðanir, trú, viðhorf og fyrirfram hugmyndir • Öll sjónarhorn eru jafn mikilvæg • Eigindlegar rannsóknaraðferðir eru húmaniskar • Áhersla á réttmæti fremur en áreiðanleika. Lögð er áhersla á nákvæmt samræmi á milli rannsóknargagna og þess sem fólk sagði og gerði • Merking rannsóknarniðurstaðna

Eigindlegar rannsóknir Helstu einkenni frh. 2 • Öll sjónarmið eru jafn gild. Allt fólk og allar aðstæður eru þess virði að vera rannsökuð • Eigindlegar rannsóknir eru sveigjanlegar

Eigindlegar rannsóknaraðferðir Kostir og gallar • Öðlumst skilning sem fæst ekki með tölum • nýjar hugmyndir, frumrannsóknir • hagnýting • rödd minnihlutahópa • Tímafrekar og dýrar • Álag á rannsakendur • erfitt að rannsaka stóra hópa

Eigindlegar rannsóknir nokkur atriði • Eigindlegar rannsóknir eru kerfisbundnar, krefjast mikillrar nákvæmni og fylgja ákveðnum reglum en eru ekki staðlaðar • Fara til fólksins. Byrja á daglegu lífi en ekki kenningum • Markmiðið er að læra að skilja veröldina eins og þátttakendur skilja hana • Tengsl á vettvangi

Eigindlegar rannsóknir nokkur atriði 1 • • • Rannsóknargögn eru lýsandi Rannsakandinn er aðal rannsóknartækið Eigindlegar rannsóknir byggja á aðleiðslu Áhersla á merkingu og skilning Áhersla á ferlið Fyrstu dagar á vettvangi

Helstu gerðir eigindlegra rannsókna • Lífssögur – Einn einstakling – Marga einstaklinga – Um ákveðið efni

Helstu gerðir eigindlegra rannsókna 1 • Tilviksathuganir – – – – Eitt tilvik eða mörg tilvik Söguleg rannsókn Rannsókn á formlegri stofnun Rannsókn á hópi fólks á sama stað Rannsókn á þætti eða efni á einum stað Rannsókn á heilu samfélagi Rannsókn á hluta samfélags (hverfi, skóli, bekkur)

Helstu gerðir eigindlegra rannsókna 2 • Rannsókn á tilteknu efni – Sem ekki er bundið við stað eða einstaklinga

Eigindlegar rannsóknir tvö mikilvæg atriði • Ólík þrep í rannsókninni eru ekki eins vel aðskilin og í megindlegum rannsóknum • Rannsóknargögnin tala ekki fyrir sig sjálf, rannsakandinn gefur þeim merkingu