Edukacja i profilaktyka zdrowotna z perspektywy regionalnej Programy

Edukacja i profilaktyka zdrowotna z perspektywy regionalnej - Programy samorządowe Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelnia Łazarskiego Warszawa 07. 02. 2017 r. www. lazarski. pl

Podstawy prawne programów samorządowych Jakość programów - kluczowe wnioski NIK PLAN PREZENTACJI Kryteria programu – wytyczne AOTMi. T Zakres monitoringu Dobre praktyki Rekomendacje końcowe www. lazarski. pl

Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów PODSTAWY PRAWNE Programy polityki zdrowotnej należą do zadań własnych samorządów: • zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, • realizowane z własnych środków finansowych stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego, • samorządy mają samodzielność w ich realizacji. zasada subsydiarności – realizowania zadań na najniższym efektywnym szczeblu www. lazarski. pl

Podstawy prawne: • gmina: art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym: „Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: (. . . ) 5) ochrony zdrowia; 8) edukacji publicznej (. . . ) Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów PODSTAWY PRAWNE • powiat: art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym: „Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie: 1) edukacji publicznej, 2) promocji i ochrony zdrowia (. . . )” • województwo: art. 14 ust. 1 ustawy o samorządzie wojewódzkim: „Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie: 1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego, 2) promocji i ochrony zdrowia (. . . )” www. lazarski. pl

Niewiele samorządów decyduje się na wydatkowanie środków finansowych na programy polityki zdrowotnej. W 2015 r. wyniósł tylko 0, 04 proc. ogółu wydatków samorządów (178 programów, 38 mln zł). Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów STAN OBECNY BADANIE NIK* (2015 r. ) W przeliczeniu na jednego mieszkańca JST przeznaczały na programy polityki zdrowotnej średnio w latach 20102015: • najwięcej – 4, 3 zł w woj. mazowieckim, • najmniej – 0, 3 zł w woj. warmińsko-mazurskim, • Najwięcej województw (całość JST) przeznaczało ok. 1 -2 zł na mieszkańca. * Realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego, Departament Zdrowia NIK, Nr ewid. 10/2016/P/15/063/KZD. www. lazarski. pl

• co czwarty samorząd w 2015 r. realizował i finansował ze środków własnych programy polityki zdrowotnej 25% Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów BADANIE NIK* (2015 r. ) * Realizacja programów polityki zdrowotnej przez JST, Departament Zdrowia NIK, Nr ewid. 10/2016/P/15/063/KZD, badanie na podst. kwestionariusza, procent zwrotu ankiet 70%. 75% • co dziesiąta JST objęta badaniem posiadała lokalną/regionalną politykę zdrowotną 10% 90% www. lazarski. pl

Problemy wskazane przez NIK: brak strategii zdrowotnych opartych na danych demograficznych i epidemiologicznych jako punktu wyjścia dla polityk (w badaniu zaobserwowano, że samorządy posiadające strategię zdecydowanie częściej podejmowały się realizacji programów, niż te bez strategii) (tylko 10% ją ma) Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów WYNIKI KONTROLI NIK (2016 r. )* brak koordynacji (powielanie działań) brak badania efektów programów i oceny ich skuteczności (50%) brak precyzyjnych wskazówek dot. opracowywania, wdrażania, realizowania i monitorowania programów dostępność programów zależy od miejsca zamieszkania, jest znacznie ograniczona dla mieszkańców gmin o niskich dochodach (w obecnej formie programy utrwalają nierówności społeczne) www. lazarski. pl

W programie polityki zdrowotnej powinny znaleść się m. in. : Programy samorządowe - efektywna promocja i pomiar efektów PROPOZYCJE WZORÓW PROGRAMÓW POLITYKI ZDROWOTNEJ AOTMIT • • • • epidemiologia opis problemu zdrowotnego obecne postępowanie w omawianym problemie zdrowotnym uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu cele programu (główny i cele szczegółowe) oczekiwane efekty (+ mierniki efektywności odpowiadające celom programu) grupa docelowa kryteria i sposób kwalifikacji do programu zasady udzielania świadczeń koszty, koszty jednostkowe źródła finansowania dowody skuteczności planowanych działań monitorowanie i ewaluacja ocena jakości świadczeń w programie ocena efektywności programu www. lazarski. pl

PYTANIE: Co chcemy monitorować? www. lazarski. pl

www. lazarski. pl

PYTANIE: Co monitorujemy? www. lazarski. pl

Co monitorujemy? „Na 335 uczestników programu 9 osób (co stanowi 3 % badanej grupy) zdecydowało się skorzystać z pełnego, pogłębionego badania psychiatrycznego. Badania przeprowadzono w obecności lub za zgodą rodzica i ustalono dalsze postępowanie. W 6 przypadkach było to zaplanowanie terapii i leczenia (skierowanie do zespołu leczenia środowiskowego lub poradni zdrowia psychicznego), w pozostałych 3 przypadkach niezbędna okazała się dalsza diagnostyka (skierowano do poradni psychologiczno – pedagogicznej lub poradni zdrowia psychicznego). Pozostałe 21 osób (7 % badanej grupy) z 30 uczestników zakwalifikowanych do pogłębionej diagnozy na podstawie badania skalami nie zgłosiło się na zaproponowane konsultacje. ” Liczba 30 osób (co stanowi 9 % badanej grupy), wstępnie zdiagnozowanych jako wykazujących zaburzenia depresyjne stanowi odtworzenie statystycznych danych i prognoz w zakresie zachorowalności na zaburzenia depresyjne oraz poświadcza sens kontynuowania programu. Dotychczas zrealizowane działania potwierdzają zasadność jego realizacji. Zainteresowanie okazywane przez samych odbiorców wskazuje na aktualność podejmowanej problematyki i potwierdza zapotrzebowanie na edukację w tym zakresie.

PYTANIE: Jak możemy monitorować? www. lazarski. pl

OCENA EFEKTYWNOŚCI 2. Dane z innej porównywalnej populacji 1. Dane historyczne z danej populacji 3. Dane literaturowe

Cel: identyfikacja najczęstszych czynników wpływających na rozwój chorób sercowonaczyniowych poprzez długotrwałą obserwację dużej populacji wyjściowo zdrowych uczestników Kooperacja: National Heart, Lung and Blood Institute i Boston University 1948, 1971, 2002: kolejne pokolenia mieszkańców Framingham, MA, ponad 5000 uczestników w każdym pokoleniu Kontrola co 2 lata, w oparciu o lokalny szpital Efekt: identyfikacja czynników ryzyka (hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze, palenie, otyłość, cukrzyca, brak aktywności fizycznej); jedno z kluczowych badań w kardiologii światowej W czasie: nowe metody diagnostyczne (np. echokardiografia, genetyka), nowe interwencje (leki, procedury, modyfikacja zachowań), bardziej heterogenna populacja Nowe metody monitorowania i analizy: systemy informatyczne, biostatystyka

Centralny system ewidencji medycznej? ? ? Programy lokalne Lekarze POZ: stawka per capita MOŻLIWOŚCI W POLSCE Kliniki, instytuty: research Ubezpieczyciele, sieci Zdrowie publiczne/zarządzanie w ochronie zdrowia www. lazarski. pl

CELE SMART Odpowiedź na potrzeby a nie na pomysł na program STRATEGICZNE CZYNNIKI SUKCESU Wyraźnie odróżnienie pomiędzy realizacją programu / zadania (cel krótkookresowy np. liczba wykonanych szczepień, porad psychologa, wypełnionych ankiet ) a realizacją celu / pożądany rezultat (cel długookresowy np. zmniejszona zachorowalność, poziom wykrycia choroby we wczesnym stadium) Racjonalna liczba celów / rezultatów System monitoringu i kontroli i wsparcia na poziomie województwa i kraju Bonus za skuteczność www. lazarski. pl

Cele i zamierzone rezultaty programów profilaktycznych są jasno i precyzyjnie określone – systemowe podejście. Metody ewaluacji i kontrola realizacji celów są jasno i precyzyjnie określone na etapie planowania programu Pomiar i analiza rezultatu na wielu etapach programu DAKALOG DOBRYCH PRAKTYK: Pomiar i analiza rezultatu na wielu poziomach: lokalnym, regionalnym, krajowym Przyjmuje się kilka metod badania: ankiety, wywiady pogłębione Prawie w każdym badaniu przyjmuje się jako niezbędne metody i narzędzia statystyczne Benchmarking programów – dobre praktyki Współpraca instytucjonalna Komunikacja dostosowana do grupy docelowej Edukacja zdrowotna na wszystkich poziomach instytucjonalnych www. lazarski. pl

Dziękuję za uwagę m. galazka-sobotka@lazarski. edu. pl www. lazarski. pl