Eczaclk Eitimi ve Eczaclk Fakltelerinde Karlan Sorunlar zm

Eczacılık Eğitimi ve Eczacılık Fakültelerinde Karşılan Sorunlar- Çözüm Önerileri Prof. Dr. Gülbin ÖZÇELİKAY Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Eczacılık Fakülteleri Dekanlar Konseyi Yürütme Kurulu Başkanı 19 ŞUBAT 2020, TIP SAĞLIK BİLİMLERİ EĞİTİM KONSEYİ

Eczacılık eğitimi Ülkemizdeki eczacılık fakültelerinin ana amacı, lisans ve lisansüstü düzeyde eczacılığın her alanında nitelikli insan gücünü yetiştirmektir.

Eczacılık eğitimi 5 yıl 85/432/EEC Bitki ve Hayvan Biyolojisi Fizik Genel ve İnorganik Kimya Genel ve Uygulamalı Biyokimya Organik Kimya Analitik Kimya Farmasötik Kimya Mikrobiyoloji Anatomi, Fizyoloji Farmakoloji, Farmakoterapi Eczacılık Teknolojisi Toksikoloji Farmakognozi Kanunlar ve Eczacılık Etiği

Eczacılık eğitimi Temel ve Meslek ile ilgili Dersler Uygulamalı eğitim 6 ay zorunlu staj Son iki yarıyıl Araştırma Projesi Seçmeli dersler

Eczacılık Fakültelerinde Yaşanan Sorunlar 1. Fakülte sayısının fazla olması, 2. Fakültelerin kontenjanının sürekli artması, 3. Eczacılık alanında Lisansüstü Programlarla ilgili sorunlar, 4. Fakültelerde bazı Anabilim Dallarında yeterli ve yetkin öğretim elemanı olmaması, 5. Eczacılık Fakültelerinde yeterli fiziksel koşulların olmaması, 6. Başarı sıralaması, 7. Eczacılık Fakültelerinde farklı imkanlar nedeniyle eğitim kalitesi? ?

11 fakülte 5 fakülte 2 fakülte 10 fakülte (Açılmış, öğrenci almamış) Türkiye: 36 fakülte Kıbrıs: 4 fakülte

1. Fakülte sayısının fazla olması, ECZACILIK FAKÜLTELERİ SAYILARI 1960 -2020 • • • 36+3 (İngilizce) Türkiye 4 KKTC 40 Eczacılık Fakültesi (43 program) var.

Fakülte Sayısı • 1997 öncesi 7 Fakülte öğrenci aldı • 2004 11 Fakülte öğrenci aldı • 2011 16 Fakülte öğrenci aldı • 2015 29 Fakülte öğrenci aldı • 2019 43 Program öğrenci aldı

2. Fakültelerin kontenjanının sürekli artması, Eczacılık Fakülteleri Kontenjanları 2005 -2006 2010 -2011 960 1448 2015 -2016 2018 -2019 -2020 2082 3327 3578+18= 3596

2017 -2019 Yılları Eczacılık Fakülteleri Sayı ve Kontenjanları Karşılaştırması 2017 Yılı 2019 Yılı Eczacılık Program Sayısı Kontenjan 34 2608 (HEDEF: 816) 43 3596 (HEDEF: 816) Nüfus artış hızı da dikkate alınarak hedef yıldaki 1. 000 kişiye düşen ECZACI sayısının sonraki yıllarda sabit kalması için gereken yıllık yeni öğrenci sayısı ise 816 bulunmuştur. 2019 -2020 Yılında Hedeflenen Öğrenci Sayısının 5 katına yakın öğrenci alınmıştır. ! Kaynak: - ÖSYM, Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, 2017 - ÖSYM, Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, 2019 - 2023 yılı Sağlık İş Gücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi, T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

DEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI ØHer yıl YÖK’e Eczacılık Fakültelerinin durumları ile ilgili rapor hazırlanmıştır.

ECZACILIKTA İSTİHDAM

ECZACI DAĞILIMI (2019) BRANŞ Eczane Sahibi SAYISI 26370 Sağlık Bakanlığı Üniversite Öğretim elemanı (Özel) Öğretim elemanı (Kamu) Depo Mesul Müdürü Özel Hastane Eczacısı Endüstri Serbest Eczanede çalışan Yardımcı Eczacı sayısı Hastane Yardımcı Eczacısı (Kamu) Hastane Yardımcı Eczacısı (Özel) İkinci Eczacı (Ciro Kriterinden Bağımsız) İkinci Eczacı (Ciro Kriterine Bağlı) 3515 847 106 862 554 572 367 1540 17 58 66 702 (TİTCK, Halk Sağlığı, Kamu Hastaneleri) (Hastane vs) (TİSD e üye firma bilgileri bekleniyor)

Nüfusa Göre 2023 Eczane Sayısı Kontenjanı Dolmuş Durumdadır 15 • 2023: 84. 247. 088 / 3500 = 24. 070 Eczane • 2019 Eczane Sayısı: 26. 360 Serbest Eczane Kontenjanı 2023 yılı için şimdiden dolmuş durumda !

TÜRKİYE’DE ECZACI SAYILARI Yıllar 2012 -2013 -2014 -2015 -2016 -2017 -2018 -2019 -2020 2021 2022 -2023 Yeni Kayıt Mevcut Mezun Eczacı Sayısı 1660 1624 1934 2082 2327 2608 3327 3596 17. 403 2200 2500 2700 39. 360 41. 860 44. 560 SB 2023’de 9. 000 eczacı fazlasının olacağını bildirmektedir.

YENİ İSTİHDAM ALANLARI Yardımcı Eczacılık İkinci Eczacılıkta Uzmanlık Klinik Eczacılık Fitofarmasi

Eczacılıkta Uzmanlık Kontenjanları (14. 11. 2014/6566 sayılı Kanun) 18 2017 Eğitim veren üniversite sayısı ve Kontenjanı 2018 Eğitim veren üniversite sayısı ve Kontenjanı 2019 Eğitim veren üniversite sayısı ve Kontenjanı Klinik Eczacılık 7 Üniversite (15 kontenjan) 8 Üniversite (14 kontenjan) 7 Üniversite (14 kontenjan) Fitofarmasi 4 Üniversite (8 kontenjan) 5 Üniversite (9 kontenjan) 4 Üniversite (6 kontenjan) TOPLAM 23 23 20

DEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI Yeni istihdam alanları ile ilgili gerekli yerlere görüş verilmiştir.

3. Eczacılık alanında Lisansüstü Programlarla ilgili sorunlar

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM YAPAN ECZ. FAK (2019) LİSANSÜSTÜ PROGRAM SAYISI (2019) UZMANLIK EĞİTİMİ 16 96 Yüksek Lisans 10 Disiplinlerarası YL 106 31 Doktora 2 Disiplinlerarası Dr 34 1 Bütünleşik Doktora T: 140 KLİNİK ECZACILIK FİTOFARMASİ

• Lisansüstü program açma kriterini tamamlayamayan ABD • Lisansüstü program açama kriterlerini sağlayamayan Eczacılık Fakültelerinin, mevcut öğretim üyeleri ile farklı programlar açması. (Farmasötik Bilimler Doktora) • Bünyesinde Eczacılık Fakültesi Üniversitelerde Eczacılıkla ilgili Programların, derslerin açılması. (Farmasötik Tıp YL) olmayan Lisansüstü

ØDEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI ØEczacılık Eğitiminde yeni lisansüstü programlar için YÖK’e öneriler sunulmuştur. ØLisansüstü eğitim için ve EU için yurtiçi ve yurtdışı öğretim üyesi yetiştirme programları için MEB, YÖK, TÜBİTAK ile görüşmeler yapılmıştır. ØEczacılıkta Diploma Denkliği için çalışmalar yapılmıştır. (4. 02. 2020)

4. Fakültelerde bazı Anabilim Dallarında yeterli ve yetkin öğretim elemanı olmaması, 5. Eczacılık Fakültelerinde yeterli fiziksel koşulların olmaması,

ECZACILIK FAKÜLTELERİ ÖĞRENCİ VE ÖĞRETİM ÜYE SAYILARI Öğretim Üyesi Öğrenci sayısı Sayısı (A) (B) 1. Acıbadem 10 202 20. 2 2. Adıyaman 19 354 18. 6 3. Afyonkarahisar 10 62 6. 2 4. Ağrı İbrahim Çeçen 11 274 24. 9 5. Altınbaş 20 624 26. 6 6. Anadolu 62 794 12. 8 7. Ankara 74 1204 16. 3 8. Atatürk 27 566 21 9. Bezmialem 15 246 16. 4 10. Biruni 13 384 27. 7 11. Bülent Ecevit 11 316 28. 7 12. Cumhuriyet 21 315 15 13. Çukurova 12 288 24 14. Dicle 13 360 28 15. Doğu Akdeniz 24 398 16. 6 Üniversite Adı B/A

16. Ege 68 703 10. 3 17. Erciyes 32 445 14 18. Erzincan 18 300 16. 7 19. Gazi 61 727 12. 0 20. Girne 8 12 1. 5 21. Girne Amerikan 10 119 12 22. Gülhane 14 149 11 23. Hacettepe 82 759 9. 3 24. İnönü 20 433 21. 7 25. İstanbul 63 1396 22. 1 26. İstinye 24 340 14. 2 27. İzmir Katip Çelebi 17 175 10. 3 28. Karadeniz Teknik 16 445 28 29. Lefke 9 62 6. 9 30. Lokman Hekim 8 109 12. 1

31. Marmara 54 765 14. 2 32. Medipol 15 466 31 33. Mersin 23 470 20. 4 34. Sağlık Bilimleri 12 166 13. 8 35. Selçuk 11 180 16. 3 36. Süleyman Demirel 15 149 10 37. Trakya 22 355 16. 1 38. Uluslararası Kıbrıs 13 675 52 39. Yakındoğu 32 882 27. 6 40. Yeditepe 22 475 21. 6 41. Yeni Yüzyıl 20 248 12. 4 42. Yüzüncü Yıl 20 389 19. 5 1056 17. 403 16. 4 TOPLAM

EN FAZLA ÖĞRETİM ELEMANINA İHTİYAÇ DUYULAN ANABİLİM DALLARI FARMASÖTİK TEKNOLOJİ FARMASÖTİK KİMYA FARMAKOGNOZİ FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ECZACILIK İŞLETMECİLİĞİ KLİNİK ECZACILIK RADYOFARMASİ FARMASÖTİK BİYOTEKNOLOJİ

Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 16/01/2019 tarihli toplantısında; "Eczacılık Programlarında Eğitim ve Öğretime Başlanması ve Sürdürülmesi İçin Gerekli Asgari Koşullar "

ECZACILIK PROGRAMLARINDA EĞİTİM VE ÖĞRETİME BAŞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ İÇİN ASGARİ KOŞULLAR GENEL İLKELER (16. 01. 2019 YÖK Yürütme Kurulu) Eğitim ve Öğretim Üyesi Eğitim ve Öğretim Asgari Laboratuvar Özellikleri Başlangıç İçin Alanları ve Anabilim Yılının Üçüncü Yılı Laboratuvarlar Asgari Öğretim Dalları Sonuna Kadar Üyesi Sayısı Sağlanması Gereken Asgari Öğretim Üyesi + Asgari Öğretim Elemanı** Sayısı Öğrenci laboratuvarları, öğrenci Temel Eczacılık Farmasötik gruplarına göre uygun büyüklük ve 8 Bilimlerine Ait 8 + 8* Teknoloji, donanımda olacak şekilde en az 4 (Her bir anabilim Anabilim Dalları: Farmasötik adet olmalıdır. dalında asgari bir Analitik Kimya, Öğrenci laboratuvarları, kişi olmak üzere Biyokimya Farmakognozi, öğrencilerin bağımsız farklı alanlardan) Farmasötik çalışmalarını sağlayacak şekilde ve sayıda donanıma sahip Mikrobiyoloji Toksikoloji, olmalıdır (çeker ocak, Farmasötik buzdolabı, su banyosu, Botanik Eczacılık havalandırma, mikroskop, Meslek Dersleri manyetik karıştırıcı, hassas Teknolojisi ile Farmasötik Bölümüne Ait terazi, santrifüj, distile su ve Mikrobiyoloji, Anabilim Dalları: deiyonize su cihazı, p. H metre, UV- Vis. spektrofotometre, FT-IR Biyokimya ve Farmasötik Teknoloji spektrofotometre yüksek basınçlı Analitik Kimya Anabilim Dalı Temel Dersleri sıvı kromatografi sistemi, stereo mikroskop, ampul kapatma cihazı, için laboratuvarlar flakon kapatma cihazı, supozituvar Eczacılık Meslek bulunmalıdır. Bilimlerine Ait ve ovül kalıpları, granülatör, Anabilim Dalları: tablet basım makinesi, kapsül doldurma makinesi, UV lamba, * En az 2 si araş. gör. Farmasötik otoklav, rotavapor vb. ) sahip Toksikoloji olmalıdır. Farmasötik Kimya

• ECZACILIK PROGRAMLARINDA EĞİTİM VE ÖĞRETİME BAŞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ İÇİN ASGARİ KOŞULLAR GENEL İLKELER • Eczacılık Programlarında eğitim ve öğretime başlama aşamasında ve sürdürülmesinde asgari öğretim üyesi, asgari laboratuvar ve uygulama alanları ile programın açılmasını takip eden yıllarda olması beklenen asgari öğretim üyesi sayısı tabloda verilmiştir. • Asgari ölçütler, 60 öğrenciye kadar olan kontenjanlar için belirlenmiştir. • Her bir anabilim dalında, ilgili alanda doktora veya eşdeğeri uzmanlık yapmış en az bir öğretim üyesi bulunmalıdır. • Derslikler, okuma salonları, kütüphane, laboratuvarlar ve yemekhane gibi fiziki mekânlar , Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilmiş “Asgari Mekan Standartları” göz önünde bulundurularak öğrenci sayısına göre planlanmalıdır. Fiziki mekânlar, büyüklüğüne göre uygun aydınlatma, havalandırma, ses ve görüntü sistemlerine sahip olmalıdır. • Kütüphanede her bir program için ilgili alanlarda basılı yayınlar ve ders kitapları bulunmalıdır. Her bir dersle ilgili "Kaynak (Text book)" kitaplarının son baskılarından en az 10’ar tane, ayrıca online erişime açık elektronik veri tabanları olmalıdır. • Öğrenciler için gerekli spor tesisleri ve sosyal olanaklar, ayrıca konferans salonları sağlanmalıdır. Öğrenci kulüpleri ve sosyal çalışmalara destek verilmeli, bunlar için uygun alanlar gösterilebilmelidir. • Eğitim programları, “Türkiye Yeterlikler Çerçevesi” (TYÇ) ile “Çekirdek Eğitim Programını” (ÇEP) kapsayacak şekilde düzenlenmeli; öğrenci alımından önce ders bilgi paketleri hazırlanmalı ve her bir dersin AKTS karşılıkları belirlenmiş olmalıdır. • İngilizce ve Türkçe Programların her biri için asgari öğretim üyesi sayısı ayrı hesaplanmalıdır.

Yeni kurulan Eczacılık Fakültelerinde Başlıca Sorunlar Norm Kadro uygulamaları nedeniyle kadro ihtiyaçları karşılanamıyor. Özellikle yeni kurulan Eczacılık Fakültelerinde Dr. Öğr. Üyesi sonrası akademik pozisyonlara insan gücü bulmakta sıkıntılar yaşanıyor. Yeni kurulan Eczacılık Fakültelerine altyapı desteği ve fiziki koşulların yetersiz olması.

ØDEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI ØÖğretim elemanı yetiştirme ve ders verme konusunda Fakültelerin birbirini desteklemesi sağlanmıştır.

6. Başarı sıralaması, Eczacılık Fakülteleri İçin Taban Sıralama Uygulaması

DEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI Eczacılık Fakülteleri Giriş Başarı Sırası Belirleme raporu hazırlanmıştır.

2010 yılı: 12. 400 – 17. 100

• 2010 yılı: • 10. 700 – 72. 800 • 2019 yılı: • 23. 307 -169. 803

Türkiye: 36+3 Kıbrıs : 4 43 2019 Yılı Taban Puan Aralığı: 23. 307 -169. 803

Başarı sırası sınırlamaları İlgili Puan Türü Başarı sıralaması barajı (bin) Tıp sayısal 50 Diş Hekimliği sayısal 80 Eczacılık (11. 10. 2019) sayısal Program adı 100 eşit ağırlık 125 Mimarlık sayısal 250 Mühendislik sayısal 300 Öğretmenlik İlgili puan türünde 300 Hukuk

7. Alt Yapı ve Olanaklar Açısından Farklı Eczacılık Fakültelerinin eğitim kalitesinin değerlendirilmesi,

ECZÇEP’ in UYGULANMASINI SAĞLAMAK AMACIYLA; • ECZACILIK FAKÜLTELERİ İÇİN KAPSAMLI MÜFREDAT ÇALIŞMASI 14. 02. 2015 • ECZÇEP-2015 25. 12. 2015 • ECZÇEP-2019 19. 12. 2019 • Uygulama Ölçeği • ÇEP yapılandırma ve GEP Çalıştayları • Asgari koşullarda ECZÇEP Denetlenmesi

ECZÇEP-2015 (23. 12. 2015)

19. 12. 2019

STAJ UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR • Eczane/Hastane eczaneleri/Sanayii stajlarının standardizasyonu, • 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu gereği yapılması gereken staj ödemeleri

Ø DEKANLAR KONSEYİ ÇALIŞMALARI Ø Staj uygulama sorunlarını ortadan kaldırmak için Staj ÇEP hazırlanmıştır. Ø İlaç Sanayiinde staj imkanı sağlanması için yönetmelik madde değişikliği yapılması sağlanmıştır. Ø Sanayi Bakanlığına İlaç Sanayi Eylem Planı için öneriler sunulmuştur.

DEKANLAR KONSEYİ OLARAK YAPILANLAR Ø Eczacılık Fakülteleri Dekanlar konseyi yönergesinin yenilenmesi ve güncellenmesi sağlanmıştır. Ø Eczacılık Dekanlar Konseyi web sayfası düzenlenmiştir. Ø Eczacılık Yemini standart hale getirilmiştir. Ø Eczacılık Mesleki Yeterlilik Sınavı için çalışmalar devam ediyor

Yaklaşık 10 -12 yıllık bir zaman dilimi içinde gerçekleşen bu çalışmalar için kararlar Dekanlar konseyi tarafından her seferinde oy birliği ile alınmış, gereken durumlarda konsey tarafından alt çalışma komisyonları kurulmuş, tüm paydaşların görüşleri alınmış gerek konsey olarak, gerekse konsey yürütme kurulu olarak Eczacı Milletvekilleri, YÖK Başkanı ve Yürütme Kurulu Üyeleri, ÜAK Başkanlığı, TÜBİTAK Başkanı, MEB, Sanayi Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığının İlgili Daire Başkanlıkları, ECZAKDER Başkanı, TEB Eczacılık Akademisi Başkanı gibi çok sayıda merci ile görüşmeler yapılmış, gereken durumlarda mevzuat değişiklikleri de dahil uygulama zeminleri oluşturulmuş ve nihayetinde Türkiye’deki Eczacılık Eğitimi kalitesinin yükseltilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için elden gelen ne varsa yapılmıştır.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ Yeni Eczacılık Fakülteleri açılmaması, Kontenjanlar bu yıldan itibaren %20 azaltılması, Eczacılık ile ilgili ders, ön lisans, lisansüstü program açılırken Ecz. De. K alt komisyonu çalışması, Stajer kabul etme ilgili teşvik, Bir Eczacılık Fakültesi öğrenci alırken YÖK’ün belirlediği Asgari koşulların denetlenmesi, (Örn: ÇEP)

Yeni açılan Eczacılık Fakültelerine Araş. Gör. Kadroları açılarak, Köklü Eczacılık Fakültelerinde lisansüstü eğitim yapması sağlanmalı ve o alanda doktora yapmış akademik personel istihdam edilmesi, Araştırma Üniversitesi olanların teknik eleman ihtiyacı arttırılması, Lisansüstü eğitim için ve EU için yurtiçi ve yurtdışı öğretim üyesi yetiştirme programı aktif olması,

Doktora programlarının açılması için gerekli olan altı öğretim üyesi sayısının tekrar gözden geçirilmesi, Ortak doktora programlarının belli kurallar çerçevesinde açılmasına olanak tanınması, Mesleki Yeterlilik sınavı zorunluluğu getirilmesi,

Dikkatiniz için Teşekkür ederim