Economische impact van het coronavirus Rotterdam Impactmonitor Rotterdam

Economische impact van het coronavirus Rotterdam Impactmonitor Rotterdam, 22 april 2020 Nummer 3

In dit nummer: • • • • • Inleiding ’Aantal Coronabesmettingen Recente maatregelen (Rijks) maatregelen Economische impact wereld Trends Sectorprotocollen anderhalve meter Samenleving Stand van zaken MKB ondernemers Gevolgen anderhalve meter samenleving Impact op sectoren (incl faillissementen) Analyse vacatures Analyse havenbedrijf en havenbedrijfsleven (Woning)bouw Mobiliteit Bezoek Binnenstad Werk en Inkomen Sport Bijlagen • Analyse belangrijkste Sectoren • Mobiliteit Groen/cursief = update, Rood/cursief = nieuw 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 2

Inleiding De coronacrisis is een nieuwe fase ingegaan. Van lockdown gaan we naar de anderhalve meter samenleving. In deze monitor de eerste bespiegelingen over deze samenleving waar we de komende weken meer zicht op gaan krijgen. Met wat we wel weten is dat een groot aantal sectoren in onze stad en regio (Volgens de Rabobank 50% van onze economie) grote gevolgen zullen ondervinden van de anderhalve meter afstand die we overal in acht moeten nemen. De roep om extra overheidssteun klinkt inmiddels en zal de komende weken luider worden. Haven De impact op het havenbedrijfsleven is groot, hier gaat het nu vooral over vraaguitval in Europa waar februari en begin maart vooral de productie in China het probleem was. Bouwsector De (woning)bouwsector dreigt aan het einde van het jaar stil te vallen door gebrek aan investeringen. In Rotterdam proberen we afspraken te maken met de sector en blijven we bouwvergunningen verlenen. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt staat op zijn kop. Door aangepaste steunmaatregelen blijven vooralsnog massaontslagen uit. In de flexibele schil zijn er zelfs nog steeds vacatures te vinden. OV De personenvervoersector heeft het ook ongekend zwaar. In het OV zijn de passagiersaantallen gedaald tot 10% van normaal. Ook de geleidelijke opstart van de economie en de anderhalve meter samenleving gaan de OV bedrijven nauwelijks verlichting geven. De eerste berekeningen laten zien dat de capaciteit van het OV met deze maatregelen met 75% terugloopt en de bedrijven met een gat van 200 mln per maand (landelijk) in hun exploitatie laat zitten. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 3

Aantal coronabesmettingen Nederland • Actuele cijfers COVID-19: 21 april 2020 • Positief geteste personen • 34. 134* (+729) • Ziekenhuisopnames 9. 897 • (+118) • Overleden personen • 3. 916** (+165) Rotterdam Sinds de uitbraak van het coronavirus: • 93 COVID-19 patiënten overleden (14, 3/100. 000) • 319 ziekenhuisopnames (49/100. 000 inwoners) * Bron: RIVM (3 april) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 4

Rijksmaatregelen Update 21 april • De belangrijkste constatering is dat er geen versoepeling komt van de maatregelen tav de economie. Horeca en contactberoepen (zoals kappers) blijven voorlopig dicht. Mondhygiënisten en tandartsen kunnen onder voorwaarden weer open. • Evenementen en toeschouwer sporten zijn verboden tot 1 september 2020. • Basisscholen en kinderopvang mogen vanaf 11 september weer gefaseerd open de middelbare scholen vanaf 1 juni. • Kinderen tot 12 jaar mogen weer buitenspelen en sporten zonder de ander halve meter beperking. • Jongeren tot en met 18 mogen naar buiten en sporten op anderhalve meter afstand. • Mantelzorgen (max 2) mogen weer op bezoek bij ouderen. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 5

Rijksmaatregelen (woningbouw) Rijksmaatregelen afgelopen weken • Ondertekening akkoord bouwsector met als hoofddoel “Samen veilig doorwerken in de bouw” • Afspraak dat hypotheekverstrekkers tot 1 juli niet overgaan tot gedwongen verkoop n. a. v. Betalingsachterstanden. • Noodwet maakt verlenging tijdelijke contracten tot 1 september mogelijk. • Afspraak verhuurdersorganisaties dat huisuitzettingen vanwege betalingsproblemen niet doorgaan. • Afspraak banken over betalingsuitstel van drie maanden voor huiseigenaren met hypotheek. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam • Financiën; • Risico op missen deadline “oude” korting verhuurdersheffing. • Woningbouwimpuls € 1 miljard en “nieuwe” korting verhuurdersheffing € 1 miljard door rijk veilig gesteld als coronamaatregelen. • Investeringsfonds € 50 miljard krijgt mogelijk herwaardering naar herstelfonds. 6

Economische impact (wereld) analyse IMF ‘Dit is nog een mild scenario’ Verontrustend is dat het IMF zijn prognoses presenteert als een mild scenario. In varianten waarbij de bestrijding van de huidige crisis langer duurt, het virus volgend jaar weer terugkomt, of allebei, wordt de economische schade een veelvoud. Volgens de huidige prognose krimpt de wereldeconomie met 3 procent dit jaar. Maar in het ergste geval komt daar in 2020 en 2021 samen nog eens 8 procent krimp bij. Tegen die tijd is ruim een tiende van het wereldwijde bruto binnenlands product verdampt. Zelfs in de huidige prognose, stelt het IMF, ziet 90 procent van alle landen ter wereld de welvaart per hoofd van de bevolking dit jaar dalen. Voor veel opkomende landen en ontwikkelingslanden is de schade relatief groot. Westerse landen gaan de coronacrisis te lijf met extra overheidsuitgaven en uitzonderlijke monetaire maatregelen van hun centrale banken. Maar veel andere landen hebben die mogelijkheid niet. Zij kunnen moeilijk lenen en hun munten zijn lang niet stevig genoeg. Bron IMF april 2020 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 7

Economische impact (wereld) Analyse IMF • • Het IMF is positief over de steunmaatregelen die overheden en centrale banken de afgelopen weken hebben genomen. IMF-baas Kristalina Georgieva becijferde dat landen wereldwijd inmiddels zo'n $8. 000 mld hebben uitgetrokken om de klappen op te vangen. Dat bedrag loopt naar verwachting verder op. Grotere rol overheid Beleidsmakers moeten er volgens Gopinath voor zorgen dat de samenleving niet vastloopt en bedrijven weer kunnen opstarten, zodra de acute fase van de pandemie voorbij is. Dat vereist forse fiscale, monetaire en financiële maatregelen. De rol van overheden en centrale banken in de economie neemt daardoor 'gedurende de crisis en mogelijk langer' toe. Stimulerende maatregelen, zoals investeren in infrastructuur, kunnen de omvang van de schade volgens het IMF helpen beperken. Maar het effect daarvan is waarschijnlijk groter als de uitbraak al op zijn retour is. Overheden moeten bedrijven niet alleen nu helpen, maar ook als de economie weer op gang komt. Om langdurige werkloosheid te voorkomen moeten ze overwegen bedrijven subsidie te geven om mensen aan te nemen. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 8

Trends Los van de ontwikkeling en verwachting over de krimp en groei van de economie komen een aantal trends post Corona boven drijven. De hieronder genoemde trends worden vijf trends breed erkend. 1. 2. 3. 4. 5. Rol van de Overheid Naar een duurzamere economie Digitalisering en technologie Kortere lijnen naar leveranciers en klanten Schulden 1. Rol van de Overheid De coronacrisis legt grote ongelijkheden bloot. Overheden zich nu genoodzaakt groepen te helpen die eerder buiten de boot vielen. In Europa, vooral in Nederland, Italië en Spanje, valt de klap extra hard bij onverzekerde zelfstandigen, die in allerijl worden geholpen. Het sterk gegroeide aantal zzp’ers is een erfenis van de vorige schok, de financiële crisis van 2008/2009. De arbeidsmarkt moest flexibeler worden, want de economie moest uit het slop raken. Nu de ‘klusjeseconomie’ kwetsbaar blijkt, is de vraag of deze de coronacrisis overleeft. Stabiliteit en zekerheid blijken toch erg waardevol om inkomens – en dus consumptie – op peil te houden. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 2. Naar een duurzamere economie? de coronacrisis vormt een extra bedreiging voor het klimaat. En tegelijkertijd misschien een kans. Want hoe dieper de recessie, hoe luider de roep zal klinken om grootscheepse economische stimulering door overheden, óók nadat ondernemers en burgers door de ergste coronafase heen zijn geholpen. Plannen voor een Europese Green Deal, en vergelijkbare investeringsplannen elders, kunnen dan versneld worden doorgezet. Er komen grotere potten overheidsgeld beschikbaar om te investeren in, bijvoorbeeld, sluiting van kolencentrales, energiebesparing en slimme elektriciteitsnetten. Dan zou de post-coronagroei allicht minder CO 2 -intensief kunnen worden dan het economisch herstel van na de kredietcrisis. vaak wordt het tegengestelde beweerd er is minder geld besteden door bedrijven, maar ook de schuldenlast van overheden is opgelopen. Olieprijzen zijn juist naar beneden gaan dus milieu investeringen zijn in verhouding duurder geworden. -> Rem op milieu investeringen 9

Trends 3. Digitalisering en technologie Producenten en consumenten vinden elkaar in toenemende mate via digitaal contact. Corona heeft deze trend vooral versneld. Daarnaast geven steeds meer ondernemers aan te willen investeren in technologie die werknemers bij staat in productie en dienstverdeling. Dat vraagt de komende jaren veel van ondernemers en werknemers. Door Covid-19 nestelt zich nu waarschijnlijk voor lange tijd het idee dat de digitale economie, inclusief de belangrijkste techbedrijven, even vitaal is als pakweg de energievoorziening. Sterk gedigitaliseerde landen, zoals Nederland en Singapore, blijven economisch beter draaien dan achterblijvers als Griekenland en Italië. laten zien war het heen gaat 5 Digitalisering en Arbeidsmarkt Deze crisis heeft de echte doorbraak van digitale wereld versnelt. We werken allemaal thuis, hebben het echte contact met collega’s vervangen door Teams, Meet, Zoom enz en bestellen alles wat we nodig hebben online. Deze digitale wereld vraagt om andere arbeidsmarkt skills. Het gat tussen wat het bedrijfsleven vraagt en wat het onderwijs en de individuele werknemer kan leveren zal na de crisis nog veel groter zijn dan ervoor. De discussie die bestaat tussen vast en flex wordt ingehaald door de vraag hoe we iedereen op langere termijn ook aan het werk te houden. Discussies over kritieke digitale infrastructuur – bijvoorbeeld de vraag of ook commerciële datacenters daartoe behoren – zullen na de coronacrisis alleen maar scherper worden. 4. Kortere lijnen naar leveranciers en klanten. De kwetsbaarheid van de globale handelsstromen gaat er voor zorgen dat ondernemers dichter bij huis zullen blijven voor leveranciers maar wel willen blijven exporteren. De politieke discussies over bilaterale handelsverdragen (zoals CETA) zullen 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 10

Anderhalve meter protocollen sectoren (VNO-NCW) Gezamenlijke aanpak in private sectoren VNO NCW en MKB NL coördineren samen het opstellen van sectorprotocollen voor de private sectoren en leveren de protocollen aan EZK. Via de branches zijn ondernemers en werknemers betrokken bij de totstandkoming. Duidelijke kaders De sectorprotocollen worden ontwikkeld langs een kader opgesteld door de interdepartementale werkgroep “ 1, 5 meter samenleving”. Er is een proces opgesteld om sectorprotocollen te ontwikkelen en tot invoering te brengen. Status 19 april De private sectoren die VNO NCW en MKB NL vertegenwoordigen zijn goed voor rond 70% van de totale werkgelegenheid in Nederland. Bijna alle private sectoren zijn aan het werk (maar tegen beperkte capaciteit), met uitzondering van de horeca; cultuur, recreatie & sport en diverse contactberoepen. Gesloten sectoren Er zijn sectorprotocollen aangeleverd voor horeca en verschillende vrijetijdssectoren en contactberoepen, Open sectoren In de sectoren die open zijn wordt in de handel en bouw al gewerkt met protocollen voor de gehele sector, met brancheaanvulling of 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam met protocollen op bedrijfsniveau. Andere sectoren zijn protocollen aan het ontwikkelen of hebben deze al reeds aangeleverd (transport). Ook is er een concept voor een “kantoor protocol” dat van toepassing zou zijn op ruim 2 miljoen banen. Online communicatie Een wervende aanpak “staat in de steigers” het doel is ook om uitwisseling over vernieuwende maatregelen te bevorderen met een competitie element. Randvoorwaarden voor succes Alle sectoren zullen actief verder werken aan protocollen en VNO NCV en MKB NL bouwen hun ondersteuningsaanbod aan ondernemers hiervoor uit. Tegelijk komen vanuit private sectoren een aantal randvoorwaarden voor succes naar voren m. b. t. OV, scholen, crowd control en beschermingsmiddelen/testen/apps, die deze sectoren niet zelf kunnen invullen. Meer antwoorden op de open vragen van private sectoren, zorgt voor meer veiligheid in de 1. 5 m economie. Vervolgstappen tot 28 april additionele protocollen worden aangeleverd aan EZK en de goedgekeurde protocollen regelmatig bijgewerkt. De website wordt gelanceerd en een competitie element gestart. Er volgt een vergelijkbare wekelijkse rapportage aan EZK. 11

Publieke randvoorwaarden 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 12

De gevolgen van de anderhalve meter economie Wat betekenen de cijfers van de 1, 5 meter economie voor de invulling van onze samenleving op korte en lange termijn? • Allereerst geven de cijfers achter de 1, 5 meter economie een inschatting van de omvang van de economie die wordt geraakt door meer of minder strenge coronamaatregelen. Door rekening te houden met de kenmerken van beroepen die actief zijn in sectoren en regio’s kan beleid daardoor maatwerk bieden. • In sommige sectoren is het onmogelijk werken met behoud van anderhalve meter afstand tot anderen. Voor deze sectoren moet worden bepaald of en in welke vorm ze doorgang kunnen vinden in een 1, 5 meter economie. • In andere sectoren is op anderhalve meter afstand van anderen werken en vaak zelfs thuiswerken in principe mogelijk en kan beleid zich dus richten op het faciliteren van deze vormen van werken. Er is nog veel onduidelijk over de gevolgen van 1, 5 meter samenleving. Voor als nog weten we het volgende: • Voor Horeca en Hospitality en evenementen is het vrijwel onmogelijk om nog een economisch rendabele business case te hebben voor deze activiteiten VNO NCW vraagt voor deze sectoren een tweede pakket aan steunmaatregelen. • Voor het OV is berekend dat er maximaal naar een capaciteit van 25% bezetting kan worden gegroeid (in trein en Metro, de bus kan maximaal 15%) hebben wat tot een inkomsten derving van 200 mln per maand zou leiden. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Voor de langere termijn ziet de Rabobank de volgende gevolgen voor de samenleving: • het omarmen van thuiswerken ook verstrekkende gevolgen hebben voor de inrichting van onze samenleving op langere termijn. Zo kan de thuiswerkeconomie ons mogelijk een hoop fileleed en overvolle treinen in de ochtend‐ en avondspits besparen. • mensen met potentiële thuiswerkbanen die voorheen samenkwamen in kantoren: betekent de thuiswerkeconomie het einde van het kantoorleven en alles wat daarbij komt kijken? Van grote kantoorgebouwen tot daaromheen gevestigde lunchtentjes en van kantoorhumor tot de gezamenlijke lunch in de bedrijfskantine. • De 1, 5 meter economie heeft daarmee niet alleen gevolgen voor de inrichting van onze economie op korte termijn, maar mogelijk ook meer structurele gevolgen voor de inrichting van onze samenleving op de wat langere termijn “Opmerking: er was juist een tendens zichtbaar dat sommige bedrijven terugkwamen van het altijd maar thuiswerken om dat het inspirerende contact tussen medewerkers en het bedrijf verloren ging. Misschien ontstaan er mengvormen stijgt per saldo het thuiswerken wel maar zullen er ook afgeslankte kantoren nodig blijven om ook op kantoor te werken”. 13

De anderhalve meter economie van Nederland (Rabobank) De coronacrisis maakt een 1, 5 meter economie noodzakelijk. Wij rekenen daarom uit welk deel van de banen in Nederland thuis of op minstens 1, 5 meter afstand kan worden uitgeoefend. Hiermee maken we een inschatting van de omvang van de 1, 5 meter economie. Bijna negentig procent van de economische activiteit in Nederland kan met ten minste 1, 5 meter afstand tot anderen plaatsvinden, waarvan 43% geheel thuis. Vooral in de ICT, specialistische zakelijke dienstverlening en bij financiële instellingen kunnen werkenden grotendeels vanuit huis blijven werken. In de landbouw, bouw en industrie kan vrijwel niet worden thuisgewerkt, maar kunnen werkzaamheden wel op meer dan anderhalve meter van anderen doorgang vinden. Ongeveer 10% van de Nederlandse economie kan niet op meer dan 1, 5 meter afstand van anderen plaatsvinden. Het gaat dan vooral om de horeca, zorg en overige dienstverlening zoals de kappersbranche; voor deze sectoren moet een aparte oplossing komen. Gegeven de sectorstructuur van Nederlandse regio’s kan vooral de noordvleugel van de Randstad grotendeels worden omgevormd tot thuiswerkeconomie. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam De gedragscomponent van de anderhalve meter samenleving zal een belangrijke rol spelen in de houdbaarheid er van. Hoe lang accepteren mensen dat ze in de rij moeten staan, het is de vraag of de protocollen van de branches en sectoren daar voldoende aandacht voor hebben. 14

De anderhalve meter economie van Nederland (Rabobank) De Rabobank beschouwd onze regio als “relatief” gevoelig voor de consequenties van de anderhalve meter economie 50%behoort van de sectoren in onze regio tot de contactrijke sectoren buitenshuis zijn vertegenwoordigen een omzet 10 tallen mrd en hebben zo’n >200. 000 arbeidsplaatsen. Voor deze sectoren is het van belang dat er werkbare protocollen komen om het werk weer op te starten of te kunnen blijven uitvoeren. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 15

Zeer zware omzetdaling door Coronacrisis bij MKB in maart en april Grote verschillen tussen bedrijven en sectoren Het onderzoek laat zien dat zzp-ers, kleine MKB-bedrijven en grotere MKBbedrijven andere middelen ter beschikking hebben om de crisis te lijf te gaan. Zo is het logisch dat veel zzp-ers weinig mogelijkheden hebben om kosten te besparen, zoals het afschalen van flexibele arbeid en/of het ontslaan van medewerkers. Ze komen ook niet in aanmerking voor de meeste overheidssteunmaatregelen. De MKB-bedrijven met personeel hebben meer mogelijkheden en maken daar ook meer gebruik van. Uit het onderzoek komt echter ook naar voren dat juist de zzp-er de grootste omzetdaling verwachten (67% in maart, 71% in april). Kleinere MKB-bedrijven rapporteren 53% in maart en 60% in april. Grote MKB-bedrijven respectievelijk 44% en 50%. De impact van de crisis verschilt per sector. Sectoren die het hardst getroffen worden zijn o. a. : • de reisbemiddeling (86% omzetdaling), • de horeca (82%), • landbouw non-food zoals de sierteelt (76%) en • niet-essentiële gezondheidszorg zoals tandartsen en fysiotherapeuten (70%). Er zijn ook sectoren die iets minder last hebben, al rapporteren ook zij omzetverliezen voor april. Deze sectoren zijn o. a. : • financiële instellingen (omzetdaling van 31%), • de bouw (20%) en • accountants en advocaten (30%). Bron: Panteia 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 16

Samenvatting inzichten MKB ondernemers (KVK) Merendeel ondernemers geeft aan dat verlenging maatregelen naar 28 april zorgt voor een verslechtering van de financiële situatie Het kabinet heeft aangekondigd dat de maatregelen tegen verspreiding van het coronavirus worden verlengd van 6 april naar 28 april. Aan ondernemers is gevraagd welke invloed deze verlenging heeft op de financiële situatie. financiële moeilijkheden te zitten Voor grotere bedrijven ligt het moment waarop men verwacht in financiële moeilijkheden te komen verder in de toekomst. Ondernemers uit de sectoren horeca, detailhandel en persoonlijke dienstverlening geven relatief het vaakst aan op dit moment in de financiële moeilijkheden te zitten, namelijk ongeveer een derde. Circa driekwart geeft aan dat deze verlenging in grote mate voor een verslechtering van de financiële situatie zorgt. Bij micro mkb’ers is dat aandeel iets groter, namelijk circa 8 op 10. Ondernemers geven aan dat de verslechtering vooral komt door het nog langer moeten missen van inkomsten, niet meer kunnen voldoen aan financiële verplichtingen en een afname van klanten. Helft zelfstandigen geeft aan dat reguliere werkzaamheden helemaal niet kunnen doorgaan De grootste impact is echter zichtbaar in de persoonlijke dienstverlening bijna 9 op de 10 geeft aan dat de reguliere werkzaamheden helemaal niet kunnen doorgaan Ook in de horeca en cultuur, sport en recreatie is dit aandeel relatief hoog, namelijk twee derde van de ondernemers geeft aan dat de reguliere werkzaamheden helemaal niet kunnen plaatsvinden In de horeca, persoonlijke dienstverlening en cultuur, sport en recreatie is dat aandeel relatief hoger; bijna 9 op de 10 verwacht dat de financiële situatie in grote mate zal verslechteren. Circa een kwart van de kleinere bedrijven geven aan in 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 17

Samenvatting inzichten MKB ondernemers (KVK) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 18

Faillissementen NL In de eerste 15 weken van 2020 zijn er 923 bedrijven en instellingen failliet verklaard. Dat zijn er 12 meer dan in dezelfde periode van 2019. Daarnaast zijn er tot en met week 15 van dit jaar 159 eenmanszaken failliet gegaan. De trend vanaf 2019 is redelijk vlak. Meeste faillissementen in de groothandel In totaal gingen er 94 bedrijven en instellingen (incl. eenmanszaken) failliet in week 15. Van alle branches had de groothandel het grootste aantal faillissementen, namelijk zestien. In de eerste 14 weken van 2020 werden gemiddeld per week zes groothandelaren failliet verklaard. Verder zijn er in de specialistische zakelijke dienstverlening (o. a. juridische dienstverlening, architecten- en reclamebureaus) vijftien bedrijven failliet verklaard. Ook dat zijn er meer dan gemiddeld in de eerste 14 weken (7). Verder zijn er onder de eet- en drinkgelegenheden de laatste 2 weken meer faillissementen uitgesproken dan gemiddeld per week daarvoor in 2020. Dit overzicht laat de uitgesproken faillissementen zien. Het duurt gemiddeld 2 weken (als de rechtspraak op capaciteit functioneert) Wij verwachten een toename in de komende weken. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 19

Impact NL: sectoren (Rabobank) Rabobank heeft aan de hand van diverse scenario’s nieuwe prognoses opgesteld. De Nederlandse economie krimpt met 5 procent (2020), indien corona beperkende maatregelen aanblijven tot juni 2020. Het economische herstel kan in de tweede helft van het jaar inzetten, maar vraagt tijd • De coronacrisis raakt veel sectoren bijzonder hard, zoals de horeca, de landbouw, de industrie en delen van de zakelijke dienstverlening. • De werkloosheid loopt de komende maanden hard op! • Het steunpakket van de overheid legt de basis voor herstel straks, maar kan een diepe recessie niet voorkomen. • In een alternatief scenario van langdurige (intelligente) lockdowns volgt een uitzonderlijk diepe krimp. • Veel sectoren maken diepe val in Q 2 -2020, hersteltempo verschilt per sector. Bron tekst: Rabobank (09 april 2020) Bron illustraties: Raboresearch, april 2020 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 20

Impact regionaal (Rabobank) De economische effecten van de coronacrisis verschillen sterk tussen regio’s. Dit komt doordat regio’s verschillen in economische structuur en de invloed van de coronacrisis anders uitwerkt voor verschillende sectoren. Noord-Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en Delfzijl en omgeving hebben de meest gevoelige economische structuur voor de coronacrisis. Door het tijdelijk en gedeeltelijk wegvallen van agglomeratievoordelen worden ook Groot-Amsterdam en Zuidoost. Brabant waarschijnlijk harder geraakt. De minst gevoelige regio’s hebben een sterke zorgsector (Rijnmond), daarnaast wordt de industrie harder geraakt. De impact voor regio Rijnmond is op basis van de Rabobank prognoses gemiddeld. Bron: Rabo. Research Bron tekst: Rabobank (09 april 2020) Bron illustratie: Raboresearch 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 21

Een vijfde economie ligt stil! (ING) • • • Door de uitbraak van het coronavirus ligt momenteel ongeveer een vijfde van de Nederlandse economie grotendeels stil. De economie krimpt in 2020 met circa 6 tot 8% ten opzichte van vorig jaar. Vooral de horeca, detailhandel-non-food en de uitzendbranche zijn zwaar getroffen. Sterke afname in technologische industrie, weg- en watervervoer. Gemiddelde afname in de groothandel, chemie en maakindustrie. Meest plausibele scenario’s voor de Nederlandse Economie. Het BBP krimpt met 6 to 8% in 2020. Horeca en luchtvaart dalen met 89 tot 90% in omzet! Daling Industrie heeft hoge mate van impact voor Rijnmond. Flexbranche daalt sterk, hoge mate van impact voor 6. 300* uitzendkrachten en 62. 000 flexwerkers in Rijnmond. Indien bedrijven hebben aangeven hoeveel uitzendkrachten zij aan het werk hebben. Bron: Nowcast, ING, maart 2020 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 22

Samenvatting impact sectoren Diverse banken hebben de afgelopen weken hun inzichten en prognoses over de effecten van de corona-crisis bijgesteld. Op basis van deze inzichten, de ontwikkelingen van het aantal vacatures en de notitie impact in sectoren van het UWV is onderstaand overzicht gemaakt. De sectoren met de grootste impact zijn: Cultuur, sport en recreatie, groot- en detailhandel, Horeca (logies-, maaltijd- en drankverstrekking, overige dienstverlening (persoonlijke dienstverlening) en vervoer en opslag. Aansluiten worden de sectoren speciale zakelijke dienstverlening (catering, schoonmaak en beveiliging), landbouw en tuinbouw en overige zakelijke dienstverlening hard geraakt. Bron: Sectorprognoses, Jobfeed, UWV, Rabobank, ING en ABN AMRO (maart-april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 23

Aantal vestigingen en werkgelegenheid Rotterdam Op basis van economische ontwikkelingen en inzichten vanuit diverse impact analyses is een nieuw overzicht gemaakt en per sector is aangegeven wat de mate van impact is. * Indien bedrijven aangeven hoeveel uitzendkrachten zij aan het werk hebben. Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland (2019) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Negatieve impact door coronavirus Redelijke impact door coronavirus Positieve impact door coronavirus 24

Sectoren met hoge mate van impact Op basis van de inzichten is de impact van de corona-maatregelen groot voor meer dan 26. 000 bedrijven en bijna 130. 000 werkzame personen in Rijnmond. Op basis van de landelijke flex-schil indicator van het CBS zijn dit meer dan 43. 000 flexwerkers. In Rotterdam betreft dit meer dan 37. 000 bedrijven en 181. 000 werkzame personen. Op basis van de landelijke flex-schil indicator van het CBS zijn er meer dan 59. 000 flexwerkers. Indien bedrijven aangeven hoeveel uitzendkrachten zij aan het werk hebben. Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland (2019) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 25

Aantal ZZP’ers in kwetsbare beroepen In Rijnmond. In. Zicht. nl zijn verschillende datasets beschikbaar over de werkgelegenheid. Het aantal ZZP’ers wordt hierin weergegeven op basis van de CBS data en EBB enquête. De aantallen ZZP’ers in grafiek zijn hiernaast weergegeven. De sectoren in het rood hebben te maken met de grootste impact. Bron: CBS, EBB 2018 (Rijnmond. Inzicht. nl) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 26

Aantal ZZP’ers in Rijnmond sectoren met hoge impact Het aantal ZZP’ers in sectoren met een hoge mate van impact door de corona maatregelen zijn hiernaast weergegeven. Er zijn (nog) geen cijfers beschikbaar voor het aantal aanvragen voor de TOZO-regeling naar sector of achtergrond. Bron: CBS, EBB 2018 (Rijnmond. Inzicht. nl) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 27

Vergelijking aantal ZZP’ers in G 4 Gemeenten In Groot Amsterdam is het hoogste aantal aanvragen voor de TOZO-regeling (59. 000). Het percentage van het totaal aantal zelfstandigen is 37%. Rijnmond wijkt af door een lager percentage cultuur, sport en recreatie, horeca en specialistische zakelijke dienstverlening. Rijnmond heeft een hoger percentage Bouwnijverheid en overige dienstverlening. Bron: CBS, EBB 2018 (Rijnmond. Inzicht. nl) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 28

Vacatureontwikkeling Rijnmond per week • Het aantal vacatures daalt sterk sinds begin 2020. • T. o. v. week 2 is het aantal vacatures bij directe werkgevers met 35% gedaald. • Bij Intermediairs is dit met -11% gedaald. • De afgelopen week is aantal vacatures bij intermediairs weer gestegen. Bron: Job. Feed. nl (06 -04 -2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 29

Vacatureontwikkeling Sub-sectoren Vacatureontwikkeling Rijnmond week 12 t/m 14 Het aantal vacatures daalt in 17 van de 22 sectoren. Daling is het grootst ( > 50%) in persoonlijke dienstverlening, logistiek, media en communicatie, horeca en facilitair en schoonmaak. Sectoren met groei zijn: administratief / call center, uitzendsector, industrie en techniek en overheid. Vooral de vraag naar call center medewerkers is sterk gestegen. In andere regio’s stijgt de vraag in de sector pharma/chemie sterk. Bron: Job. Feed. nl (26 -03 -2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 30

Kwartaalcijfers Q 1 2020 Havenbedrijf • Ondanks een terughoudende instelling betreft het schetsen van de negatieve impact die de Covid-19 pandemie op de haven als geheel heeft geeft het Havenbedrijf bij de presentatie van de kwartaalcijfers over de eerste drie maanden van 2020 voor het eerst een blik op de effecten op de handelsvolumes. • De algehele overslag daalt met 9, 3% naar 112, 4 miljoen ton ten opzichte van Q 1 2019. • De overslag van droog massagoed (graan, kolen, erts etc. ) liep met 14% terug naar 16, 7 miljoen ton ten opzichte van Q 1 2019. Kolenoverslag nam hierbij, mede als gevolg van de energietransitie, met 39, 6% af. Overslag van erts nam daarentegen met 15, 7% toe. • De overslag van stukgoed daalde met 7, 3% ten opzichte van Q 1 2019. Dit is deels te wijden aan de coronacrisis en deels aan de naderende Brexit (eerder was er een tijdelijke piek als gevolg van hamstergedrag). • Het Havenbedrijf verwacht dat vanaf april de systematische vraaguitval als gevolg van de coronacrisis duidelijk zal gaan worden. De huidige prognoses wijzen op een getal tussen 10% en 20% op jaarbasis. In de containersector is de huidige vraaguitval tussen Azië en Europa zo’n 25%; een daling valt hierdoor voor het komend kwartaal ook qua containeroverslag te verwachten. Op olieoverslag is als gevolg van het huidige geopolitieke speelveld geen betrouwbare voorspelling te doen. • De overslag van nat massagoed (olie) nam met 32, 8% af ten opzichte van Q 1 2019. Dit lag naast de coronacrisis, in tegenstelling tot kolen, voor een groot deel aan andere globale ontwikkelingen. • Containeroverslag bleef vrijwel gelijk (-0, 3%) ten opzichte van Q 1 2019. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronairus Rotterdam 31

Stand van zaken havenondernemingen • Deltalinqs is gevraagd een beeld te geven van de signalen die zij vanuit hun leden ontvangen met betrekking tot de effecten van de pandemie; • Alhoewel enerzijds wordt vastgesteld dat de logistieke keten effectief doorloopt wordt toch een vrees voor verstoring van aanlevering van essentiële (productie) goederen waargenomen. • Droge bulkbedrijven werken heden minder efficiënt. Enerzijds ligt dit aan de gevolgen van social distancing, anderzijds ligt dit aan de extra investeringen die gepaard gaan met het corona‘proofen’ van de werkomgeving. Ziekteverzuim loopt op in de sector. • Shell geeft aan in te zetten op kostenreductie. Zij zullen met het oog op geplande Turnarounds het gesprek aangaan met onder andere Rotterdam. • Gevreesd wordt dat zowel de vraag als het aanbod van erts zullen instorten. Enerzijds door de terugloop in de auto-industrie en anderzijds door het sluiten van mijnen. • Industriële bedrijven ervaren tevens de uitdagingen van social distancing. De directeur van een contractorfirma geeft aan wel te merken dat de initiële paniek onder werknemers plaats maakt voor een nieuw normaal. • De industrie meldt dat de productie doorloopt maar dat significante hoeveelheden orders worden uitgesteld. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam • Omdat de sjorders vaak te gast zijn op verschillende plekken in de haven verkeren zij in de positie om vast te stellen dat over de linie redelijk uniforme, gepaste maatregelen worden uitgerold in de haven. • Veel stagairs worden naar huis gestuurd. Er is een reëel risico op vertraging bij stages voor studenten. • De flexibele schil van bedrijven wordt veelal nu niet gebruikt. • Veel bedrijven zijn in gesprek met de werknemers om verlofregelingen op te zetten die spreiding en reductie van heden werkend personeel moeten bewerkstelligen. 32

Bouwsector Planvoorraad • In potentie voldoende planaanbod op korte termijn conform hoog bouwscenario. • Rode vlag uit POR: Investeerders trekken zich terug, banken stoppen financiering. Heeft gevolgen voor haalbaarheid plannen. Verwachting is dat realisatiegraad planaanbod zal kelderen. • Mogelijk planuitval kan gevolgen hebben voor 20 -30 -30 -20 prijsambitie. Planaanbod vs. bouwscenario’s, januari 2020 12000 10000 8000 6000 4000 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 0 Planaanbod Midden Hoog Laag EIB verwacht daling bouwproductie met 15% en verlies 40. 000 voltijdsbanen komende 2 jaar. Samenstelling planaanbod 2018 t/m 2021 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 33

Bouwsector Aantal vergunningen aangevraagd Aantal vergunningen verleend 30 20 10 0 Jan Feb 2019 Mrt 25 20 15 10 5 0 20 15 10 5 Jan 2020 Mrt 1 000 400 500 200 Feb 2019 Mrt Jan Feb 2019 Mrt 2020 Aantal woningen start bouw 800 600 400 200 0 0 Jan 0 2020 Aantal woningen uit verleende vergunningen Aantal woningen uit vergunningsaanvragen Jan 2020 • Disclaimer: Het aantal aangevraagde en verleende vergunningen voor woningen fluctueert enorm per jaar. Pas na meerdere maanden kan een corona-effect zichtbaar worden. 17 -10 -2021 Feb 2019 0 Aantal projecten start bouw Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Feb 2019 2020 Mrt Jan Feb 2019 Mrt 2020 • Verleende vergunningen bevatten een regeling dat men binnen x tijd moet starten met de bouw. In coronatijd betekent het niet per se start bouw omdat de financiering voor sommige partijen nu onzeker is. 34

Bouwsector Onzekerheden lange termijn • Bevolkingsprognose • • Grenzen op slot, minder migratie? Bevolkingsgroei Rotterdam Q 1 2020 aanzienlijk lager dan vorig jaar. Twee factoren: • Sterker negatief binnenlands migratiesaldo; • Toename positief buitenlands migratiesaldo heeft niet doorgezet. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam • Verandering in demografische samenstelling? Mogelijk verhoogde sterftecijfers, een geboortegolf, toename echtscheidingen, etc. Veranderende woonvoorkeuren • Einde of versterking van trek naar de stad? • Meer kamers per woning? • Hoogwaardigere (collectieve) buitenruimte? 35

Mobiliteit coronacrisis verandert reisgedrag mogelijk blijvend Veel Nederlanders verwachten dat door de coronacrisis hun reisgedrag en de manier waarop ze werken blijvend verandert. Een kwart van de mensen die meer zijn gaan thuiswerken en een derde van de mensen die vaker op afstand vergaderen, denken dat in de toekomst te blijven doen. Op een willekeurige dag gaat ongeveer de helft van de bevolking nu niet naar buiten. Voor de coronacrisis was dat zo'n 20 procent. Mensen die wel de deur uit gaan, gaan relatief vaak een stukje wandelen of fietsen, of ze laten de hond uit. De wandelaars en fietsers leggen daarbij meer kilometers af dan vroeger. Dat zijn de uitkomsten van een onderzoek door het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, een zelfstandig onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Mensen willen meer gaan lopen en fietsen Zo'n 44 procent van de Nederlanders is door de crisis begonnen met thuiswerken of doet dat vaker dan vroeger. De ervaringen met thuiswerken zijn overwegend positief. De meeste studenten en scholieren die op afstand onderwijs volgen, ervaren dat juist niet als prettig. Ongeveer de helft gaat niet naar buiten Door de contactbeperkingen is het gemiddeld aantal verplaatsingen afgenomen van 8 naar 3, 6 in drie dagen. De gemiddelde afstand die mensen aflegden, daalde van 94 naar 30 kilometer in drie dagen. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Als mensen op pad gaan, mijden ze het openbaar vervoer. 88 procent geeft de voorkeur aan de auto of de fiets. Het overgrote deel van de bevolking denkt na de crisis weer gebruik te maken van hetzelfde vervoermiddel als voor de crisis. Wel verwacht zo'n 20 procent meer te gaan lopen en fietsen en 25 procent denkt minder te gaan vliegen. Volgens het kennisinstituut is het onderzoek uitgevoerd onder een representatieve groep Nederlanders. Bron: NOS. nl 36

Mobiliteit in Rotterdam De dia’s in deze monitor geven een globaal inzicht. Voor uitwerking en meer data zie de bijlage bij deze monitor. WERKDAG gemiddelde index (17 -21 februari = 100) Intensiteiten fietsverkeer: periode medio februari – eind maart Intensiteiten autoverkeer: periode medio februari – medio april datum 17 -10 -2021 12 -3 (a) Thuiswerken 15 -3 (b) Horeca en scholen dicht 22 -3 (c) Lock-down Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 37

Aantal instappers OV landelijk 16 -22 maart 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 38

Bezoek binnenstad Rotterdam De Rotterdamse binnenstad laat zien dat de maatregelen worden nageleefd, maar dat de economie er erg onder lijdt. Nu de komende weken meer winkels open gaan zou er een beweging naar boven moeten worden ingezet. De cijfers zijn in overeenstemming met de cijfers in de meeste andere grote steden. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 39

Toerisme Verandering van internationale reizigersstromen Ook nadat de reisrestricties worden opgeheven zullen mensen minder (snel) gaan reizen, zowel zakelijk als toeristisch. De trend van meer duurzaam toerisme zal doorzetten en er zullen een groot aantal van de goedkope budget vliegmaatschappijen wegvallen. Hierdoor worden vliegreizen weer duurder, ook omdat de luchtvaart industrie en de reisbranche de tekorten weer goed moeten maken. Samen met 'vliegschaamte' zal dit de goedkope reisjes de das om doen en zullen er duurzaam minder vliegbewegingen komen. Reizen zal veranderen. Minder, maar wel duurder, duurzamer en luxer. Wel kan de coronacrisis een positief effect hebben op het binnenlands en Europees toerisme , zodra “de grenzen weer open” zijn. Hiervoor is men minder afhankelijk van het vliegtuig en er zijn alternatieven. (trein, bus, auto, fiets). Hoe dit zal doorwerken op de bezoekersstromen naar Rotterdam is nog onduidelijk. Rotterdam was voor haar toerisme wel minder afhankelijk van buitenlandse toeristen dan bv Amsterdam. Aantal buitenlandse gasten (* 1. 000) ontwikkeling 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019* 2012 -2019 2018 -2019 Nederland 9. 725 10. 017 10. 978 11. 766 12. 409 14. 152 14. 672 15. 641 61% 7% Zuid-Holland 1. 264 1. 400 1. 518 1. 654 1. 693 1. 879 1. 898 1. 879 49% -1% 369 406 442 438 489 535 590 570 54% -3% 4. 674 4. 733 5. 259 5. 475 5. 979 6. 784 6. 923 7. 662 64% 11% Den Haag 339 365 417 468 473 519 528 502 48% -5% Utrecht 171 156 174 195 183 255 237 239 40% 1% Rotterdam Amsterdam Bron: CBS (gasten en hun overnachtingen in alle hotels, motels, pensions, appartementen met hoteldienstverlening, jeugdaccomodaties en bed&breakfasts met ten minste 5 slaapplaatsen. ; uit buitenland (x 1000)) * Voorlopig cijfer Een gast die meer dan twee maanden aaneengesloten verblijft in een logiesaccomodatie, wordt als vaste gast aangemerkt en telt niet mee. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 40

Werk en inkomen In Groot-Rijnmond vooral meer WW-uitkeringen vanuit horeca en uitzendbureaus Aantal WW-uitkeringen in Groot-Rijnmond toegenomen In de tweede week van april telde Groot-Rijnmond 35. 000 WWuitkeringen. Het WW-percentage (het aantal WW-uitkeringen ten opzichte van de beroepsbevolking), bedroeg in maart 2020 in Drechtsteden, Gorinchem en Rijnmond respectievelijk 3, 0%, 3, 3% en 5, 6%. In maart ontstonden in Groot-Rijnmond 4. 249 nieuwe WW-uitkeringen en werden 2. 931 WW-uitkeringen beëindigd. Het aantal nieuwe WW-uitkeringen nam in maart met 5, 1% toe ten opzichte van februari. In voorgaande jaren was het aantal nieuwe uitkeringen in maart juist lager dan in februari. Zo was in maart 2019 het aantal nieuwe WW-uitkeringen 2, 3% lager dan in februari 2019. Wel is het aantal WW-uitkeringen ten opzichte van een jaar geleden in Groot-Rijnmond nog altijd 1. 155 lager (-4, 2%). 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 41

Ontwikkeling aanvragen Participatiewet (tm 3 e week april) Voor meer informatie zie de wekelijke rapportage van het WSPR 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 42

Sport De gevolgen van de corona-crisis voor de sportsector zijn ingrijpend. Alle sportvoorzieningen zijn gesloten en sportevenementen tot 1 juni zijn afgelast. Exploitanten van sportvoorzieningen • Met alle exploitanten van sportvoorzieningen (niet zijnde commerciële voorzieningen, zoals sportscholen en fitnessclubs) heeft de gemeente Rotterdam een inkoop- dan wel subsidierelatie, vanwege het maatschappelijke karakter van deze voorzieningen. In Rotterdam zijn de grote organisaties die sportvoorzieningen exploiteren het Sportbedrijf, Optisport, Sportfondsen en het Topsportcentrum. • Alle exploitanten kennen een forse inkomstenderving vanwege de sluiting van de accommodaties. Door het naar voren halen van bevoorschotting van subsidies en het opschorten van de huur wordt eventuele directe liquiditeitsproblematiek aangepakt. De exploitanten kunnen daarnaast gebruik maken van de landelijke maatregelen ten aanzien van personeel. Voor het niet behalen van subsidievoorwaarden zal straks per geval aan niet direct in liquiditeitsproblemen te komen. Wel is de kans groot dat zij dit jaar hun prestatieafspraken/ subsidievoorwaarden niet halen en/of dat er vertraging opgelopen wordt met bepaalde projecten. • Gekeken wordt of de hardheidsclausule zal worden toegepast. Sportverenigingen • Er zijn vele signalen en vragen vanuit sportverenigingen. Om de clubs optimaal te kunnen informeren is vanuit Rotterdam Sportsupport het centrale mailaccount coronavirus@rotterdamsportsupport. nl ingesteld. Daarnaast worden er bijna dagelijks artikelen op de website van Rotterdam Sportsupport geplaatst met relevante informatie voor sportverenigingen. Op 26 maart is bekend geworden dat sportverenigingen en stichtingen in de sportsector in aanmerking komen voor eenmalige bijdrage van € 4. 000 vanuit het landelijke Noodfonds. Rotterdam Sportsupport informeert de verenigingen hierover en zal waar nodig ondersteunen. Huren voor sportvoorzieningen kunnen worden opgeschort, waardoor verenigingen tijdelijk meer lucht krijgen. Ondersteunende organisaties • Gemeente Rotterdam geeft daarnaast subsidie aan Rotterdam Sportsupport en Rotterdam Topsport. De twee stichtingen geven 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 43

Over deze monitor Deze monitor is samengesteld door de afdelingen BAP en Economie met input van de Clusters SO, MO, W&I en daarnaast op basis van onderzoek van o. a. Rabobank, ABN-AMRO, ING , RIVM, het Rijk, het IMF, KVK, VNO- NCW, MKB Nederland ROB, Het Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs, RET, Citytrafic, UVW etc, en op basis van berichtgeving in meerdere kranten (o. a. FD en NRC). 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 44

Bijlage: Analyse van de belangrijkste sectoren • Zorg en Welzijn, Land en Tuinbouw • Sector detailhandel, Groothandel • Sector transport en logistiek horeca en recreatie • Bouw, Installatie • Automotive en tweewieler, Industrie • ICT, Uitzendbureaus en Detachering • UVW en gemeenten en Overheid, Onderwijs • Veiligheid, Schoonmaak • Klantencontactbranche, Cultuur en Sport • Financiële dienstverlening en Overig 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 45

Arbeidsmarkteffecten corona-crisis Inventarisatie van acute personeelstekorten en -overschotten Inventarisatie acute tekorten en overschotten Arbeidsmarkteffecten corona-crisis 7 april 2020 Bronnen en verantwoording: Dit overzicht is gebaseerd op inventarisaties die binnen UWV op dit moment worden gemaakt onder het netwerk van werkgevers(organisaties). Het wordt de komende tijd up tot date gehouden. Samenstelling: karsten. bulling@uwv. nl mechelien. vanderaalst@uwv. nl Doel en inhoud: De Nederlandse economie wordt momenteel hard geraakt door de Corona-crisis. Ondernemers in sommige sectoren hebben hun deuren (verplicht) gesloten, terwijl andere (vitale) sectoren juist nu moeten blijven functioneren. Dit overzicht brengt in beeld: In welke sectoren sprake is van acute personeelstekorten/grote drukte In welke sectoren mensen vanwege de maatregelen niet of veel minder kunnen werken. Welke platforms er zijn die verbindingen leggen tussen de huidige tekort- en overschotsectoren. Effecten van deze crisis op de wat langere termijn staan niet in dit overzicht, het gaat om de huidige situatie. Hiermee probeert UWV overzicht te bieden in de plotseling veranderde arbeidsmarkt. We hopen hiermee aanknopingspunten te bieden voor werkzoekenden, werkgevers en arbeidsmarktprofessionals.

Zorg en welzijn Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Ziekenhuizen: grote behoefte aan medisch en verplegend personeel – om ziekteverzuim op te vangen en de continuïteit van de acute zorg te waarborgen. Planbare-/vermijdbare operaties uitgesteld om ruimte en personeel vrij te spelen. Niet medische thuiszorg mogelijk teruggeschroefd ivm angst voor besmetting (huishoudelijke hulp). Ook dagbehandeling stilgezet. Zorgprofessionals kunnen zich melden via: extrahandenvoordezorg. nl. Verpleeghuizen: in verband met ziekteverzuim is er behoefte aan direct inzetbare gediplomeerde kandidaten. Ook zijn er initiatieven om oudere patiënten te verplegen (om daarmee de ziekenhuizen te ontlasten). Tandartspraktijken doen alleen spoedbehandelingen. (ook mensen met verlopen BIG-registraties na 1 -1 -2018). Regioplus en de aangesloten werkgevers-organisaties richten regionale belteams in om de aanmeldingen na te bellen. UWV helpt hierbij al in een aantal regio’s. Mensen zonder zorgachtergrond die willen bijspringen (als vrijwilliger) kunnen dat kenbaar maken bij het rodekruis. nl Land- en tuinbouw Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Bedrijven in de fruit- en groenteteelt zijn de komende tijd op zoek naar mensen om te oogsten. Veel arbeidsmigranten uit Oost. Europa zijn vertrokken naar hun thuisland, of kunnen moeilijker hierheen komen. Sierteelt: valt juist stil door vraaguitval, met name vanuit het buitenland (waar tuincentra en bouwmarkten vaak wel gesloten zijn). Er zijn vele initiatieven. UWV zet de dienstverlening in voor het onafhankelijke platform www. werkenindelandentuinbouw. nl, (ondersteund door LTO Nederland). Werkgevers-Servicepunten zijn betrokken bij werving van werkzoekenden die willen bijspringen in de huidige situatie. Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 47

Detailhandel Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms In supermarkten was het de afgelopen weken extreem druk met bevoorraden. Inmiddels is de situatie weer redelijk terug naar normaal (al kan het lokaal verschillen). Non-food: steeds meer winkels sluiten (meubel, kleding, kringloop). Onlineverkoop gaat wel door. Anderen blijven wel open maar daar is het rustig. Personeel wordt waar mogelijk doorgeschoven. Kantoor en kaderpersoneel heeft bijgesprongen in de drukte. Ook groothandelaren sprongen soms bij in distributiecentra. Bouwmarkten blijven open omdat ze ook essentiële producten verkopen. Door bezettingsproblemen hanteren ze aangepaste openingstijden. Sommige kleine supermarkten (bijvoorbeeld langs de grens, in tankstations en universiteiten) hebben het juist heel rustig. Supermarkten krijgen momenteel ook heel veel sollicitaties. Platforms zijn niet nodig geweest. Groothandel Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Groothandelaars in benodigdheden voor ziekenhuizen en de supermarkten hebben juist veel vraag. Groothandels voor de horeca zagen meteen enorme daling in omzet. Inmiddels is een deel ook open voor particulieren. Nu de situatie in de supermarkten weer onder controle is zien ze weer een daling van de omzet. Vooral kleine ondernemers hebben t nu heel moeilijk om het hoofd boven water te houden. Chauffeurs en distributie-medewerkers van getroffen groothandelaren zouden doorgeschoven kunnen worden naar het bevoorraden van supermarkten en ziekenhuizen. Naarmate meer sectoren komen stil te liggen meer vraaguitval, zoals de bloemensector. Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 48

Transport en logistiek Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Chauffeurs goederen: meer werk voor bevoorrading supermarkten Luchtvaart: ligt vrijwel stil Vanuit de branche en sociale partners in het beroepsgoederenvervoer is een mobiliteitsplatform gestart: www. stlwerkt. nl/wijhelpenelkaar. Havenoverslag: valt sterk terug Pakketbezorgers/koeriers: meer werk door online verkoop. Meer vraag naar postbezorgers Logistieke centra: meer werk voor supermarkten, medische artikelen en door meer online verkoop Touringcarbedrijven: ligt vrijwel stil. Beperkte dienstregeling Openbaar Vervoer. Taxi: veel minder ritten (zowel straat- als contractvervoer) Horeca en recreatie Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Cafés/restaurants: dicht (m. u. v. thuisbezorgd/afhaalloketten). Sommige restaurants beginnen bezorgdiensten met eigen personeel. De branche biedt horecamedewerkers die thuiszitten gratis e‑learningmodules aan (Stay. Home. Hospitality. Academy. nl). Hotels en vakantieparken: lopen leeg. Enkele hotels worden ingericht om patiënten op te vangen Reisbranche: valt stil (wel veel werk m. b. t. repatriëren Nederlanders uit buitenland en klantenservice voor omboeken reizen) Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 49

Bouw Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Een deel van het werk gaat door, bijvoorbeeld verbouwingen en nieuwbouw. Soms tekorten: Op sommige plaatsen ligt het werk stil i. v. m. : Het protocol Veilig Samen Doorwerken biedt duidelijkheid over de manier waarop werkzaamheden veilig doorgang kunnen vinden. Dit protocol is opgesteld door het Rijk en de Bouw- en technieksector. • Arbeidsmigranten uit Midden- en Oost. Europa vertrekken naar thuisland • (Preventief) ziekteverzuim Overheidsaanbestedingen van Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf blijven doorlopen. • Regels sociaal contact (op de bouwplaats en het vervoer erheen) • Haperende toelevering (bv zonnepanelen uit China) • Opdrachtgevers die het werk (tijdelijk) hebben stilgelegd. De sector verwacht een sterke krimp tot en met 2021 (EIB). Installatie Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms. Een deel van de opdrachten ligt stil. Met name bij huis-aan-huis contact (telecom, service & onderhoud) en bij overheids- en bedrijfsgebouwen die op dit moment gesloten zijn. Het protocol Veilig Samen Doorwerken biedt duidelijkheid over de manier waarop werkzaamheden veilig doorgang kunnen vinden. Dit protocol is opgesteld door het Rijk en de Bouw- en technieksector. Veel ondernemers verwachten voor de komende maanden een sterke omzetdaling. Een deel van de opleidingstrajecten voor werkzoekenden wordt begin mei weer opgestart (elektro, laadstations, beveiligingstechniek, glasvezel) Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 50

Automotive en tweewielers Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Verkoop auto’s en fietsen neemt af. Onderhoud lijkt wel redelijk op peil te blijven. Autoschadeherstel heeft veel minder werk. Industrie Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Vraag bij industriële bedrijven die leveren aan bepaalde sectoren kan toenemen (voedingsmiddelen, medische producten en toeleveranciers). Grote internationaal opererende bedrijven (en hun toeleveranciers) liggen stil (vanwege vraaguitval en minder aanvoer van grondstoffen en materialen). Bijvoorbeeld in de assemblage. Een enkel bedrijf kampt met ziekteverzuim en vraagt om collegiale in- en uitleen (bv. CNC-verspaners in het zuiden van Nederland). Verbinding/initiatieven/platforms Opleidingstrajecten zijn stopgezet. Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 51

ICT Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Supportdesks gaan door. Belangrijk ivm thuiswerken vele mensen. Signalen van drukte en tekorten. Projecten vallen stil: Gedetacheerde ict’ers worden opgezegd. Junior en omgeschoolde ict’ers kunnen niet aan de slag. Extra vraag naar ondersteuning bij streamen van live-videos (bv uitvaart en onderwijs) Softwareontwikkeling en ander werk in sectoren die het nu moeilijk hebben valt deels stil. Soms willen klanten softwareontwikkelingen juist versnellen en nu doen. Verbinding/initiatieven/platforms Ict-opleidingen worden deels online gegeven of vallen stil Uitzendbureaus en detacheerders Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Ervaren ook extra vraag uit bepaalde sectoren. Uitzendkrachten worden opgezegd. ABU en NBBU hebben platforms opgezet (ABUmetelkaar, besloten voor ABUleden; NBBU vraag en aanbod tijdens coronacrisis voor iedereen. Uitzendbureaus doen dit ook zelf. En merken vertrek arbeidsmigranten uit Oost-Europa. Detacheerders/payroll: veel personeel thuis (technisch, ict) Opdrachten uit sectoren die in de crisis niet kunnen doorgaan worden stopgezet. DOORZAAM stelt Van werk naar werk vouchers (€ 500) beschikbaar voor uitzendkrachten die door de coronacrisis zonder werk zijn gekomen (mits bedrijf afdraagt aan SFU). Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 52

Veiligheid Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Boa’s worden in openbare ruimte ingezet om regels wat betreft afstand te handhaven en drukte te voorkomen. Geen inzet evenementen- en horecabeveiligers (blauwe pas) Grote bedrijven kijken zelf of ze personeel kunnen schuiven, en bedrijven weten elkaar te vinden. Meer inzet beveiligers (grijze pas) bij supermarkten en bouwmarkten ivm maatregelen corona. Er wordt geschoven vanuit winkels die dicht zijn (hier mogen geen mensen met blauwe pas op ingezet worden). Minder inzet bij non-food winkels, kantoren/vaste posten, luchthavens (m. n. Schiphol). De grote brancheorganisaties hebben kabinet aanbod gedaan om te helpen bij de handhaving van maatregelen ter bestrijding van het corona-virus. Schoonmaak Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Vanuit de zorg veel vraag naar schoonmaak. Ook vraag vanuit supermarkten. Minder werk in kantoren, deel winkels, horeca, scholen, luchthavens en bij evenementen De branche heeft 3 protocollen gemaakt om veilig te werken bij corona-schoonmaak. Universiteiten halen schoonmaakwerk naar voren ipv zomermaanden (ivm lege collegezalen en practicumlokalen). Per saldo houdt de branche rekening met omzetverlies. Met name de bedrijven die vooral werken in bovenstaande segmenten hebben het moeilijk. Branche en sociale partners hebben het Mobiliteitscentrum Schoonmaak gestart voor uitwisseling van personeel. Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 53

Klantcontactbranche Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Signaal van grote drukte, bijvoorbeeld bij buitenlandse zaken, reisbureaus, UWV, Rode Kruis Een groot deel van de klantcontactcentra heeft juist tijdelijk minder werk. Verbinding/initiatieven/platforms Nb: veel medewerkers werken nu vanuit huis. Dit is (op deze schaal) nieuw voor de branche. Cultuur en sport Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Evenementen stilgezet. Sportclubs, sportscholen, wellness gesloten. Ook sportwedstrijden stilgelegd. Musea dicht Treft ook ondersteunend personeel (technisch, catering, kaartcontrole etc) Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 54

UWV / gemeenten / overheid Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Gaat in principe door (online, en face-to-face aan kinderen van ouders in cruciale beroepen en kinderen in kwetsbare thuissituaties). Particuliere en branche-opleiders: klassikaal onderwijs ligt stil. Waar mogelijk gaat het online door. De werving van leraren gaat online gewoon door. Hierbij gaat de aandacht wel uit naar het werven van leraren en niet van zij-instromers omdat het realiseren van stage- en werkplekken nu lastig is. Ook veel stagiairs zitten thuis. Stagebedrijven hebben ineens geen werk meer of ze vinden de kans op besmetting te groot. Personeelstekort/drukte op dit moment UWV enorme extra vraag (zowel aanvragen WW als NOW). Grote vraag naar uitkeringsdeskundigen (divisie Uitkeren) en klantcontactmedewerkers (KCC’s in Goes, Almere en Groningen). Gemeenten: meer werk door uitbreiding regeling zelfstandigen. Mogelijk ook meer reguliere bijstandsaanvragen. Onderwijs Rijlessen en –examens zijn afgezegd. Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 55

Financiële dienstverlening Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Personeelstekort/drukte op dit moment Overschot/minder werk op dit moment Verbinding/initiatieven/platforms Energie en afvalverwerking zijn vitale sectoren. Bij afvalverwerking signalen van extra vraag (bv sorteerders). Kunnen problemen gaan krijgen wanneer (preventief) ziekteverzuim toeneemt. Kappers en schoonheidssalons gesloten. Personeelstekort/drukte op dit moment Banken nemen maatregelen om bedrijfsvoering door te laten gaan (geografische spreiding, thuiswerken, niet reizen). Internationale economische afdelingen maken overuren (inschatten effecten). Werving van CDD-specialisten (tegen witwassen) gaat door online, maar komen nog niet in dienst. Die behoren tot de kritieke bedrijfsprocessen. Overig Bron: UWV, Inventarisatie van acute personeelstekorten en –overschotten (7 april 2020) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 56

BIJLAGE Mobiliteit in Rotterdam tijdens de corona uitbraak Stadsontwikkeling Afdeling Mobiliteit Versie 17 April 2020

Inhoud 1. Autogebruik 2. Vracht- en bestelverkeer 3. Fietsgebruik 4. Openbaar vervoergebruik 5. a. Deelmobiliteit b. Elektrisch rijden, brandstofgebruik en Taxivervoer 6. Verkeersveiligheid 7. Doorstroming autoverkeer Samenstelling Will Clerx, Guus Tamminga m. m. v. Roel van Rijthoven, Jerre Sturm, Berco Verhoek, Pedro van Dorst, Remco Smit, Jeroen Rijsdijk, Zoë Peters, Teun Kolner, Quirijn Oudshoorn en RET 17 -10 -2021 Mobiliteit - corona - Rotterdam

Autogebruik 1. Autogebruik Indicator Passages aantal motorvoertuigen op 4 wegvakken in Rotterdam bij de binnenstad (Erasmusbrug, Schiekade) in een wijk binnen de Ruit (Mathenesserweg) en een wijk buiten de Ruit (Prins Alexanderlaan) in de periode medio februari tot medio april 2020. Cijfers voor werkdagen en het weekend. Algemeen Beeld Het autogebruik is met 40 -50% afgenomen in vergelijking met medio februari op werkdagen en in het weekend De grootse daling trad op na het verzoek om zoveel mogelijk thuis te gaan werken (12 maart) en de sluiting van horeca en scholen (15/16 maart). Het effect van de intelligente lock-down op autogebruik is klein. Wat valt verder op De daling van autogebruik is niet overal gelijk. Op de Mathenesserweg blijft het drukker (daling 25%) dan op de andere wegen (daling tot 50%). In het weekend is de daling bij de binnenstad relatief groter (50 -60%) dan in de wijken (30 -40%). Op 10 april (Goede Vrijdag) is er op alle wegen een sterke toename van autogebruik. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 59

WERKDAG gemiddelde index (17 -21 februari = 100) a) b) c) datum 12 -3 (a) Thuiswerken 15 -3 (b) Horeca en scholen dicht 22 -3 (c) Lock-down Intensiteiten autoverkeer periode medio februari – medio april 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 60

WEEKEND-DAG gemiddelde index (22 -23 februari = 100) a ) b ) c ) datum 12 -3 (a) Thuiswerken 15 -3 (b) Horeca en scholen dicht 22 -3 (c) Lock-down Intensiteiten autoverkeer periode medio februari – medio april 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 61

Vracht- en bestelverkeer 2. Vracht- en bestelverkeer Indicator Passages aantal vrachtauto’s, bestelverkeer en overige motorvoertuigen die de milieuzone inrijden per etmaal; vergelijking week 1 t/m 11 met week 12 tot 15 Passages aantal vrachtauto’s per etmaal dat de milieuzone op de Maasvlakte inrijdt; vergelijking week 1 t/m 15 van 2019 en 2020. Algemeen Beeld Het gebruik van vrachtauto’s en bestelverkeer is minder afgenomen dan het personenverkeer. Het vrachtverkeer dat de milieuzone inrijdt daalde met 10 -15% ten opzichte van de periode voor de uitbraak en bestelverkeer met 15 -20%. Het personenverkeer dat de milieuzone inreed nam af met 40%. Het aantal vrachtauto’s dat de Maasvlakte op rijdt is gedaald van gemiddeld 27. 500 naar ca. 22. 500 (-18 %). Wat valt verder op De ontwikkeling van het vrachtverkeer bij de Maasvlakte fluctueert sterk per week. Dit hangt samen met de aankomst van grote containerschepen en stormdagen. De daling van het vrachtverkeer bij Maasvlakte is iets groter dan bij de stedelijke milieuzone. Dit verschil wordt waarschijnlijk verklaard door het type transport: (inter-)nationaal vs. Stedelijk en regionaal en de soort goederen dat vervoerd wordt. Overigens gaat het bij de Maasvlakte om veel grotere aantallen (25. 000) vs. (2000 -2500 in de stad). 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 62

Ontwikkeling motorvoertuigen die de milieuzone inrijden ten opzichte van week 1 t/m 11 (=100%) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 63

Ontwikkeling motorvoertuigen die de Maasvlakte oprijden week 1 t/m 14 vergelijking 2019 en 2020 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 64

Fietsgebruik 3. Fietsgebruik Indicator Passages aantal fietsers op 4 wegvakken in Rotterdam bij de binnenstad (Erasmusbrug, Provenierstunnel), in een wijk binnen de Ruit (Mathenesserbrug) en een wijk buiten de Ruit (Prins Alexanderlaan) in de periode medio februari tot eind maart 2020. Cijfers voor werkdagen en het weekend per etmaal en met verdeling over de dagen op werkdagen en in het weekend. Algemeen Beeld Het fietsgebruik is ook gedaald. In de afname van het fietsgebruik zitten grote verschillen per locatie. Bij de Provenierstunnel (Rotterdam Centraal) is daling 60% op werkdagen, op de Erasmusbrug 50% en in de wijken ongeveer 25%. Wat valt verder op Bij de verdeling over de dag valt op werkdagen op dat de ochtendspits is verdwenen. De avondspits is nog wel zichtbaar maar de piek is lager. In de wijken wordt ‘s middags en in de avondspits evenveel gefietst als op een gewone werkdag. Het is mogelijk dat fietsers dan sociaal-recreatieve verplaatsingen maken in plaats van de woon-werk en woon-school ritten op een normale werkdag. In het weekend zijn er op de Erasmusbrug en de Mathenesserbrug ongeveer evenveel fietsers dan in februari. Hier spelen even een rondje fietsen / een frisse neus halen waarschijnlijk ook een rol. Doordat de horecazaken dicht zijn, wordt er nu veel gefietst tussen 10 uur ‘s avonds en 6 uur ‘s ochtends rond de binnenstad. Het fietsgebruik in de onderzochte periode wordt mede beïnvloed door weersomstandigheden en de crocusvakantie. Daardoor is het verloop grilliger dan bij de auto en het openbaar vervoer. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 65

Intensiteiten fietsverkeer: periode medio februari – eind maart a) b) c) datum 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 12 -3 (a) Thuiswerken 15 -3 (b) Horeca en scholen dicht 22 -3 (c) Lock-down 66

WERKDAG gemiddelde Week 7 (10 -16 feb) 20 15 10 5 0 Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Gem. temp graden celcius Vrijdag Zaterdag Zondag Neerslag som etmaal mm Week 13 (23 -29 maart) 20 15 10 5 0 Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Gem. temp graden celcius Verdeling aantal fietsers Week 7 versus 13 Werkdag (gem. ) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Vrijdag Zaterdag Zondag Neerslag som etmaal mm Temperatuur en neerslag 67

WEEKEND-DAG gemiddelde Verdeling aantal fietsers week 7 versus 13 Weekend (gem. ) 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 68

Openbaar vervoergebruik 4. Openbaar vervoergebruik Indicator Aantal instappers in bus, tram en metro in Nederland tussen 16 en 22 maart op basis van OV chipkaart gegevens vergeleken met het gemiddeld beeld van maart 2019 Algemeen Beeld Het openbaar vervoergebruik is landelijk met 80 -85% afgenomen in vergelijking met maart 2019. De RET geeft aan: “het aantal reizigers ligt tussen de 15 tot 20% van het aantal dat we normaal vervoeren”. Een vergelijkbaar beeld dus. Wat valt verder op 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 69

Aantal instappers OV landelijk 16 -22 maart 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 70

Deelmobiliteit 5 a. Deelmobiliteit Algemeen Beeld 17 -10 -2021 Net als het openbaar vervoer leidt ook het deelvervoer onder de Coronacrisis. De afgelopen perioden zagen we dat er goed gebruik werd gemaakt van deelvervoer tot het Rijk mensen opriep om zoveel mogelijk thuis te blijven. Sindsdien is het gebruik van deelvervoer teruggelopen. Wij hebben als gemeente een mail richting de aanbieders gestuurd dat wij coulant omgaan met de gemaakte afspraken in de vergunning. Wij begrijpen goed dat aanbieders nu even andere zaken aan het hoofd hebben en zelf verantwoordelijke keuzes maken tijdens deze crisis. Zo hebben Jump en Mobike ervoor gekozen om alle fietsen van straat te halen. Dit besluit is in lijn met de richtlijnen van het RIVM om het aantal verplaatsingen te verminderen. Daar komt naast bij dat Jump niet de gezondheid van medewerkers in gevaar wil brengen. Bij de fietsen moeten de batterijen ter plekke worden opgeladen of vervangen. Uber wil zo min mogelijke technische ondersteuners de straat opsturen. Daarnaast willen zij niet dat de fietsen ongebruikt in rekken of op straat staan. De fietsen zullen daarna weer terugkomen, wanneer dit is afhankelijk van de landelijke richtlijnen. Mobike haalt haar voertuigen van straat omdat ze zien dat voertuigen te lang stil staan. Dit leidt tot overlast en daarmee lopen ze ook imago schade op. De fietsen van Donkey Republic staan nog wel op straat. Donkey wil haar fietsen zo lang mogelijk in bedrijf houden maar maakt de handvatten wel extra schoon te maken en raadt het gebruikers aan om handschoenen te dragen en de handen goed te wassen. Donkey Republic heeft daarnaast in deze tijd aangeboden haar steentje bij te willen dragen door gratis vervoer aan te bieden aan medewerkers van ziekenhuizen. Het Maasstad ziekenhuis en Ikazia ziekenhuis maken hier dan ook gebruik van. Het EMC heeft vooralsnog nee gezegd op het aanbod omdat zij adviseren alle medewerken als noodmaatregel de auto te gebruiken in plaats van het openbaar vervoer. Medewerkers die lopend of met de fiets kunnen komen, worden verzocht de auto thuis te laten. Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 71

5 a. Elektrisch rijden, brandstofverkoop en taxi Algemeen Beeld Laadinfra • Engie, onze laadpaal exploitant, rapporteerde in een andere regio een afname van de hoeveelheid afgenomen k. Wh van 60%. Er zit ruimte in de business case van de laadpalen en voor een paar maanden is een dergelijk afname te dekken in de business case. • Het aantal aanvragen voor een laadpunt lijkt nog niet direct af te nemen. Echter dit is moeilijk te meten vanwege grote fluctuatie in aanvragen over de maanden in het jaar als gevolg van introductie van nieuwe modellen of bij wijziging van bijtellingspercentages. Fossiele brandstoffen • In de afname van fossiele brandstoffen is ook een terugloop van ca 30% tot 40% geconstateerd. De terugloop fossiel lijkt iets lager dat kan duiden op meer zwaar transport, logistiek, en minder personenmobiliteit. Taxivervoer • Landelijk is het taxivervoer drastisch afgenomen. Straattaxivervoer dat afhankelijk is van bezoekers, toeristen en zakelijke ritten hebben nauwelijks nog ritten. (bron Taxipro) • Het taxivervoer dat ingezet wordt om speciale doelgroepen te vervoeren rapporteert zelfs een terugloop van 90% in het aantal ritten. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 72

6. Verkeersveiligheid Indicator Ontwikkeling aantal ongevallen in de periode van week 1 -13 in 2020 vergeleken met dezelfde periode van 2018 en 2019 Algemeen Beeld Feiten en cijfers: Door Corona zijn er minder verkeersdeelnemers op de weg. Minder ongevallen is het logische gevolg. We zien vanaf week 12 een afname van bijna 50% van de hoeveelheid geregistreerde ongevallen, ten opzichte van die weken in voorgaande jaren. Toch is de gemeente Rotterdam de afgelopen twee weken geconfronteerd met berichtgevingen over ernstige letselongevallen op de: Rochussenstraat, Posthumalaan, Putselaan, Weena, Laan op Zuid, Zwart Janstraat en de Mathenesserbrug. Helaas twee met dodelijke afloop. De Corona-periode is voor nu te kort om definitieve conclusies aan cijfers te verbinden. Wel maken we ons zorgen over de ernstige afloop van de ongevallen die momenteel plaatsvinden. Beeld op straat: De veronderstelling is dat door het rustige straatbeeld verkeersdeelnemers minder rekening houden met elkaar. Je verwacht namelijk vrijwel geen mensen tegen te komen gezien de opgelegde maatregelen. Daardoor neemt mogelijk de alertheid af en neemt het risico toe. Daarnaast breekt het mooie voorjaarsweer door. De lege straten zijn afgelopen weekend ideaal gebleken om motoren en auto’s uitvoerig te testen. Zo blijkt uit binnengekomen meldingen. Dit probleem keert met mooi weer jaarlijks terug, door de lege straten kan het uitnodigen tot hoge snelheden. De fietser of voetganger die wel op straat moet zijn en dit niet verwacht, loopt daarmee extra risico. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 73

Ontwikkeling aantal ongevallen in Rotterdam 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 74

Verkeersslachtoffers per week (=gewonden + dodelijke slachtoffers) 40 35 30 25 20 15 10 5 17 -10 -2021 Mobiliteit - Corona - Rotterdam 75 0 W 01 W 02 W 03 W 04 W 05 W 06 Slachtoffers 2018 17 -10 -2021 W 07 W 08 Slachtoffers 2019 W 09 W 10 W 11 W 12 W 13 W 14 Slachtoffers 2020 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 75

Doorstroming autoverkeer 7. Doorstroming autoverkeer Indicator Reistijd op 2 routes naar de binnenstad vanuit het noorden en het zuiden: Schiekade – Hofplein en Vaanplein - Rochussenstraat Algemeen Beeld De gemiddelde reistijd naar de binnenstad is gedaald na half maart van uit het noorden met -10% en zuiden met 12% Wat valt verder op Op een normale dag fluctueert de reistijd sterk. Deze ligt in de spits soms wel 50% hoger dan in de dalperiode. Na half maart is er veel minder fluctuatie in de reistijd. In de spits doe je er nu maximaal 10% langer over dan daarbuiten. Overige informatie: Grotere vertragingen treden alleen op bij ongevallen of andere verstoringen. Net als het hoofdwegenet zijn er vrijwel geen files. 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 76

Reistijd auto (minuten) naar binnenstad vanuit Noord en Zuid Normale reistijd rustige periode overdag 77 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam 77

Reistijd Vaanweg – Rocchusenstraat overdag - voor en na 15 maart 14 10½ 9½ 9 Voor half maart reistijd varieert tussen 9 ½ minuut en 14 minuten 17 -10 -2021 Economische impact van het Coronavirus Rotterdam Na half maart reistijd varieert tussen 9 minuten en 10 ½ minuten 78