Dziaalno patriotyczna i spoeczna Wandy Szuman Opracowaa Lidia

Działalność patriotyczna i społeczna Wandy Szuman Opracowała: Lidia Sawicka

od 1890 do 1994 Wanda Szuman urodziła się w okresie rozbiorów. Dom rodzinny wywarł ogromny wpływ na jej postawę patriotyczną i zaangażowanie społeczne. Początek dorosłego życia przypadł na okres I wojny światowej i okres odzyskania Niepodległości. Dojrzałość to okres II wojny światowej. Po wojnie przymusowe przejście na emeryturę w PRL-u i zaangażowanie w pracę na rzecz niewidomych i niepełnosprawnych. Schyłek życia w Polsce Niepodległej.

Patriotyczne korzenie rodziny Szumanów Pierwsi przedstawiciele rodziny Szumanów przybyli z Niemiec do Polski w XVII w. Za rządów króla Jana II Kazimierza Wazy (panował w latach 1648 -1668), piastowali wysokie stanowiska w hierarchii państwowej. Rodzina spolonizowała się całkowicie, a jej przedstawiciele bronili słowem i czynem sprawy polskiej. W XIX w. , w czasie zaborów, za udział w powstaniach narodowych i w działalności konspiracyjnej odsiadywali kary w więzieniach.

Ojciec Wandy Szuman Doktor Leon Stanisław Szuman (1852 -1920). Urodził się w Kujawkach k. Wapna. Ojciec Norbert powstaniec z 1848 i 1863 r. wszczepił mu zamiłowanie do tradycji narodowej.

Dom rodzinny Wandy Szuman W 1884 r. w wydzierżawionym budynku przy ul. Kopernika w Toruniu założył własną klinikę. Zyskiwał sławę znakomitego lekarza - chirurga. W 1893 r. wybudował gmach funkcjonalnie dostosowany do nowoczesnych metod lecznictwa (stoi on dzisiaj przy ulicy noszącej jego imię). W klinice tej zarezerwował 12 łóżek dla Polaków i ubogich pacjentów, których nikt nie chciał leczyć. W swojej pracy wspomagany był przez rodzinę, szczególnie przez żonę, a po jej śmierci w opiece nad chorymi wspierała go druga żona.

Klinika Doktora Szumana

Działalność społeczno patriotyczna Doktora Szumana Na długo przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości, Szumanowie, razem z innymi ofiarnymi rodzinami z Torunia i regionu, tworzyli zręby społeczeństwa obywatelskiego, odpowiedzialnego za ojczyznę i współobywateli, szczególnie zaś tych, którzy wymagali pomocy i wsparcia. Był znanym społecznikiem, promującym literaturę i kulturę narodową w czasie gdy Polska była pod zaborami. Między innymi był jednym z kilku inicjatorów budowy w Toruniu gmachu Towarzystwa Naukowego.

Po jego śmierci w 1920 roku, tak napisano w nekrologu : „…jako nieskazitelny szermierz polskości pracował z niezwykłym zaparciem dla dobra swych rodaków, siejąc wokół siebie miłość i wiarę w przyszłość Polski”. Atmosfera panująca w domu rodziny Szumanów nasycona religijnością, patriotyzmem i wartościami służby drugiemu człowiekowi kształtowała wrażliwość i wybory życiowe członków rodziny.

Patriotyczna twórczość poetycka

Wiersz „Leć orle biały”

Wanda Szuman Urodziła się w Toruniu 3 kwietnia 1890 roku. Była córką Eugenii z Gumbertów i znanego podówczas lekarza i działacza społecznego – Leona Szumana. Wzrastała w atmosferze religijności i wrażliwości na drugiego człowieka, patriotyzmu (dziadek Maurycy był uczestnikiem Powstania Styczniowego), odpowiedzialności za sprawy społeczne.

Początki edukacji w latach 1897 -1907 uczęszczała do 10 – letniej niemieckiej szkoły w Toruniu przy ul. Wielkie Garbary

Edukacja we Lwowie Lwów - elitarna szkoła dla „ziemiańskich córek” prowadzona przez Siostry ze zgromadzenia Sacre-Coeur

Edukacja w Żeńskim Seminarium Szkół Ludowych dla nauczycieli 1910 -1911

W 1911 roku powraca do Torunia Od 1904 w Toruniu wprowadzono zakaz używania języka polskiego w szkołach i zgromadzeniach publicznych. Od 1911 rozpoczyna swoją działalność społeczno – patriotyczną. Prowadzi w domu rodzinnym i salkach parafialnych przy kościele św. Jakuba tajne nauczanie języka polskiego i religii.

Kościół parafialny św. Jakuba

• Według władz pruskich nauczaniem języka polskiego objęto 600 – 800 dzieci polskich podzielonych na klasy. Wobec nauczycieli władze pruskie prowadziły represje. • Ponieważ nie wolno było organizować publicznych zgromadzeń, organizowano „herbatki i spotkania towarzyskie”, na których odbywały się potajemne lekcje polskiego

1914 r. – założenie Organizacji dla dziewcząt „Wełnianka” W 1914 roku razem z Heleną Steinbornową założyła polską organizację samokształceniową dla dziewcząt „Wełniankę” W latach 1916 -1917 razem z proboszczami parafii toruńskich organizuje tajne nauczanie języka polskiego, historii Polski i religii dla dzieci robotników i biedoty.

1914 rok wybuch I wojny Światowej • Od 1916 roku w czasie I wojny działała w Komitecie Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny w Królestwie Polskim, organizowała również opiekę nad grupami sierot przywożonych z miejsc, gdzie toczyły się działania wojenne. Zainicjowała zbiórkę pieniędzy, odzieży, żywności dla bezdomnych. • W 1918 roku na Dworcu Głównym w Toruniu organizuje Polski Czerwony Krzyż, jest to pomoc wracającym jeńcom wojennym wracającym z Niemiec, stacja opieki nad matką i dzieckiem oraz sierotami wojennymi, organizuje szpital polowy dla rannych. Tego roku zakłada Pomorskie Koło Panien, którego celem było opiekowanie się kompletem tajnego nauczania dzieci polskich.

Dworzec Główny

Wanda Szuman przemierzała co dziennie most do placówki Polskiego Czerwonego Krzyża na Dworcu Głównym

Dwudziestolecie międzywojenne • Po powstaniu państwa Polskiego w 1918 roku tworzyła szkolnictwo polskie na ziemiach odzyskanych, • W 1919 roku została Przewodniczącą Obwodu Szkolnego Regencji Kwidzyńskiej. • 3 maja 1919 wydaje broszurkę „Komisja Edukacyjna pierwszym ministerstwem oświaty w Europie.

Gmach Regencji Kwidzyńskiej Obszar Regencji Kwidzyńskiej obejmował do 1920 roku powiaty: brodnicki, chełmiński, grudziądzki, lubawski, świecki, toruński, wąbrzeski, suski, złotowski, wałecki, człuchowski, sztumski, kwidzyński. Podlegały jej sprawy administracyjne szkolnictwa i kościołów, lasów i podatków. Regencja zajmowała się sprawami należącymi do resortów spraw wewnętrznych, zagranicznych, policji i wojny.

Polska odzyskuje Pomorze 1920 rok

Działalność patriotyczno – społeczna w okresie międzywojennym • 1919 -1920 Wanda Szuman wraz ze swoim bratem ks. Henrykiem zorganizowali pierwsze kolonie letnie w Polsce. • 1921 -1923 odbyła w Warszawie studia pedagogiczne w Państwowym Instytucie Pedagogicznym współpracuje z prof. Józefą Jotyko i prof. Marią Grzegorzewską, szczególnie interesuje się problematyką wychowania sierot. • 1924 -1925 wyjeżdża na studia zagraniczne do Francji, Belgii , Anglii celem opracowania systemu opieki nad sierotami. • 1925 rozpoczyna badania naukowe • 1926 odbywa praktykę w zakładach dla sierot u Janusza Korczaka, w Domu • • • im. ks. Boduina i u ks. Michaelitów w Pawlikowicach. 1927 -1932 jest wykładowcą w Państwowych Kursach Służby Społecznej w Warszawie. 1933 – 1936 jest konsultantem Komitetu Opieki nad Dzieckiem w Poznaniu. 1933 – 1939 obejmuje kierownictwo Katolickiego Studium Społecznego kształcącego wychowawczynie do opieki nad dzieckiem oraz Katolickiego Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli.

Okres II wojny światowej We wrześniu 1939 roku zostaje przesiedlona z Poznania do Humnisk koło Rzeszowa. Tam organizuje tajne nauczanie. Zabytkowy kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Humniskach

Przesiedlenie do Radomia - okres okupacji hitlerowskiej 1942 -1945 • • • Pracuje w Radomiu jako referentka opieki nad dziećmi w Polskim Komitecie Opiekuńczym Rady Głównej Opiekuńczej i umieszcza osierocone dzieci w rodzinach zastępczych. Opiekuje się 7 przedszkolami Organizuje świetlice dla chłopców Tworzy 2 stałe sierocińce Czuwa nad 60 kuchniami ludowymi i specjalnymi punktami dożywiania dzieci w Radomiu i powiecie radomskim Organizuje badania lekarskie dla dzieci Opiekuje się więźniami Organizuje akcję dożywiania więźniów Wysyła paczki do obozów koncentracyjnych Inicjuje specjalną opiekę indywidualną nad dziećmi osób uwięzionych Opiekuje się wysiedleńcami z terenów przyfrontowych Opiekuje się wysiedleńcami z Warszawy i Powstańcami Warszwskimi

Radom w okresie II wojny światowej

Okres PRL 1945 • 1945 r. po zakończeniu wojny wraca do Torunia i przekazuje za zgodą rodziny budynek swego ojca Ministerstwu Oświaty, w którym organizuje Państwowe Kursy dla Wychowawczyń Przedszkoli, które zostaje przekształcone w Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli i zostaje jego pierwszą dyrektorką • 1949 r. Oświatowe władze komunistyczne zwalniają Wandę Szuman z pracy w Liceum, ponieważ jest osobą wierzącą. • 1949 - 1952 Pracuje jako psycholog w Pogotowiu Opiekuńczym w Toruniu

• 1950 -1952 Jest instruktorką zajęć terapeutycznych w Zakładach Towarzystwa Prewentoriów i Domów Dziecięcych

Przymusowa emerytura 1952 • Od 1952 zajmuje się rehabilitacją niepełnosprawnych i rewalidacją dzieci i dorosłych do końca swego życia • 1953 - 1956 pracuje jako konsultant – psycholog w Sanatorium w Tucznie oraz w Szpitalu Dziecięcym oraz w Zakładzie dla Niewidomych w Bydgoszczy

1955 r. Podejmuje współpracę z Polską Akademią Nauk prowadzi badania na chłopcami żyjącymi w skrajnej izolacji

• W 1959 r. organizuje pierwszą w Polsce Poradnię dla Rodziców Dzieci Niewidomych • W 1960 r. Powołuje w Toruniu Oddział Towarzystwa Walki z Kalectwem • 1961 r. Inicjuje Duszpasterstwo dla ludzi niewidomych przy kościele ks. Michaelitów. • 1961 r. Rozpoczyna współpracę z UMK 1973 r. Opiekuje się osobami z ciężkim kalectwem, organizuje dla nich rehabilitację przez twórczość • 1976 r. Podejmuje współpracę z artystą rzeźbiarzem prof. Andrzejem Wojciechowskim na rzecz osób niepełnosprawnych. • 1977 – 1981 organizuje w bibliotece Głównej UMK wystawy artystów niepełnosprawnych. • 27. 02. 1980 Towarzystwo Miłośników Torunia wręcza Wandzie Szuman honorowe odznaczenie „Złote Astrolabium” nr 1 • 1986. 06. 20 otrzymuje Order Uśmiechu

20. 06. 1986 Order Uśmiechu Wanda Szuman pije sok z cytryny bez skwaszonej miny, jak przystało na Damę Orderu Uśmiechu

11. 09. 1986 r. biskup Marian Przykucki w imieniu Papieża Jana Pawła II dokonuje odznaczenia Wandy Szuman medalem papieskim „Pro Eclesia et Pontifice”. Uroczystość odbyła się w kościele św. Jakuba

Honorowa Obywatelka Torunia 16. 03. 1992 r. Wanda Szuman z rąk Przewodniczącego Rady Miasta Jana Adamiaka otrzymała akt nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Torunia

1 grudnia 1994 r. Wanda Szuman umiera w wieku 104 lat

Dziękuję z uwagę Opracowała na podstawie publikacji : • „Wanda Szuman historia jednego życia” praca zbiorowa pod red. Czesława Łapicza Toruń 1997 • „Życie i działalność Wandy Szuman 1890 1994” Agnieszka Wałęga Toruń 2005 • Lidia Sawicka