Dyslexia Screening Test DST Achtergronden en toepassingen Dr

Dyslexia Screening Test (DST) : Achtergronden en toepassingen Dr. Mark Schittekatte (mark. schittekatte@ugent. be) Testpracticum PPW Universiteit Gent Auteurs Nederlandstalige bewerking DST W. Kort M. Schittekatte K. P. van den Bos G. Vermeir H. C. lutje Spelberg S. van der Wild Studiedagen zomer 2005, V. V. S. P. Verhaeghe

Testpracticum PPW • Wetenschappelijk Onderzoek – Testadaptatie (WISC-III, Dyslexia Screening Test, 16 PF, DAT, Tedi. Math…) • Testklas (geïnformatiseerde psychodiagnostiek) “Website Weg Wijzer Psychodiagnostiek”, M. Schittekatte in: Tijdschrift Klinische Psychologie nr 1, 2, 3 in 2001 & Testotheek (300 & > 1000 “paper & pencil” testen) • Website – http: //allserv. rug. ac. be/~mcovents/Testpracticum/ Dyslexia Screening Test

DST nog niet op de markt • NIP-NDC • Juridische kwestie tussen uitgevers & rechten van “NL-adapters”… • Harcourt –Swets • Zomer 2005…bij Harcourt, ongeveer 250 Euro

Evaluatie DST

Samenwerking • Vlaanderen – Stichting Integratie Gehandicapten (J. Scheiris, A. Desoete) – VCLB Vormingscentrum (project Leren en Studeren Basisonderwijs, G. Rauws, T. Walgraeve) – Beroepsverenigingen (BFP, VVSP & VFD) • Nederland: – Dienstencentrum NIP - > Drs. Willem Kort (algemeen projectleider) – Rijksuniversiteit Groningen - > Dr. Kees van den Bos (De Klepel) - > Dr. Henk lutje Spelberg (+ Reynell Tv. T + BSID II +…) – Drs. Sylvia van der Wild: “veldwerk” Dyslexia Screening Test

Testadaptatie • The Psychological Corporation/ Harcourt (Swets) – The Dyslexia Early Screening Test (D. E. S. T) (4 jaar 6 maanden tot 6 jaar 5 maanden) – The Dyslexia Screening Test (D. S. T. ) (6 jaar 6 maanden tot 16 jaar 5 maanden) – The Dyslexia Adult Screening Test (D. A. S. T. ) (+ 16 jaar 6 maanden) Auteurs: Dr. A. Fawcett & Prof. R. Nicholson van de Universiteit van Sheffield, U. K. Dyslexia Screening Test

Doelen • Eenvoudige screeningstest met 11 subtesten (gem. 35 min. ) die aanduiding geeft of een kind “at risk” is of niet -> sneller en uniform opsporen problemen via vaardigheden die gekende indicatoren zijn voor dyslexie • Discussies over onderscheiden visies op dyslexie zo veel mogelijk vermijden & zo dicht mogelijk blijven bij het oorspronkelijk instrument • Relatie tussen intelligentie en dyslexie onderzoeken Dyslexia Screening Test

Vooronderzoek (tussentijds rapport 13. 3. 2002) • Bedoeling – Uittesten versies, nieuwe items & testonderdelen – Vergelijkingen Nederland vs. Vlaanderen – 1 e indicatie “dyslexie-screenings-waarde” • Proefgroep: N = 261 – 24 dyslectici – 237 “niet-dyslectici” • Eindproduct -> DST met 11 subtesten (3 classificerende en 8 geassocieerde) => klaar voor de normering Dyslexia Screening Test

1. Plaatjes en letters benoemen • Verbale taak waarbij snel informatie uit het langetermijn geheugen moet worden opgeroepen • PLAATJES – Boom, eend, stoel, schaar, fiets (10 x 5) – Tijd (sec. ) + fouten (+ 5 seconden) • LETTERS – 10 x 5 letters – Tijd (sec. ) + fouten (+ 5 seconden) • Eindscore = tijd (sec. ): (Dyslectici trager en meer fouten) Dyslexia Screening Test

2. Kralen rijgen • Fijn-motorische vaardigheden: Oog-hand coördinatie • 15 kralen (3 oefenen) • Score = aantal na 30 seconden Dyslexia Screening Test

3. Woorden lezen • Leesprestatie onder tijdsdruk • Tot 7, 5: 2 leeskaarten ( elk 24 woorden) • V. a. 7, 5: 3 leeskaarten • Eindscore: tijd (sec. ) + fouten (+5 sec. ) + overgeslagen (+5 sec. ) Dyslexia Screening Test

4. Lichamelijke stabiliteit • Evenwicht + controle oogbewegingen • Evenwichtstester + blinddoek (duwtje rug) • Score: 0 -6 (6= verliest evenwicht) Dyslexia Screening Test

5. Klanksplitsing en letterverwisseling • Problemen fonetische segmentatie (auditief sequentieel werkgeheugen) • Deel 1: Voetbal zonder bal, iglo, … => Score: aantal juist • Deel 2: Spoonerismen: – Piet Jansen: Jiet Pansen => Score: aantal juist Dyslexia Screening Test

6. Twee minuten spelling • Dictee (woorden) onder tijdsdruk • Versie tot 9, 5 jaar en vanaf 9, 5 jaar • Score: aantal juist in 2 minuten Dyslexia Screening Test

7. Cijferreeksen achterwaarts • Aandacht + KTG • Cijfers in omgekeerde volgorde • Score: aantal opgaven juist Dyslexia Screening Test

8. Onzinwoorden lezen • Leesprestatie onder tijdsdruk • Deel 1: nonsenszinnen – 4 leeftijdscategorieën – ‘Een goede wag’, zei de mik, ik heet Lopsa. – Score: gewoon woord: 1 pt, nonsenswoord: 2 pt; bonus of strafscore i. f. v. tijd. • Deel 2 : nonsenswoorden (vgl. De Klepel) – Cfr. Test 3: woorden lezen Dyslexia Screening Test

9. Eén Minuut Schrijven • Correct schrijven onder tijdsdruk • Kopiëren stukje tekst (i. f. v. leeftijd): 1 min. • Kwaliteit van handschrift weggelaten/te subjectief • Score: aantal woorden juist Dyslexia Screening Test

10. Woordenschat • Uit vergelijkbaar Vlaams onderzoek (COWAT, Lannoo & Vingerhoets, 1997) • Woorden opsommen beginnend met ‘S’: bv. sneeuw, sok. . . • Score: aantal woorden in 1 minuut Dyslexia Screening Test

11. Taalkundige begrippen • Semantische categorieën, dyslectici + • Zoveel mogelijk dieren opnoemen • Score: woorden in 1 minuut Dyslexia Screening Test

Normering en validering • Van april tot juni 2002 – N = 511 (6, 5 tot 16, 5 jarigen), representatieve steekproef, zo veel mogelijk WISC-III kinderen • Ondertussen ook validering: 160 dyslectici met de DST getest Dyslexia Screening Test

Begripsvaliditeit • Intercorrelaties, correlaties tussen de 4 factoren • Factor-analyse (pca, stabiel over leeftijd, 57%)

Betrouwbaarheid • Interne consistentie (α), paralleltestmethode, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid • Test-hertest betrouwbaarheid

Klinische populatie (constructvaliditeit) • Hoe (SIG)? Criteria? • Prevalentie & verhouding sekse (Blomert, 2003)

Normscores klinische populatie

Samenvatting normscores in de klinische populatie

Criteriumvaliditeit

IQ-vergelijking

Vb. van normtabel • Normscores gemiddelde 10, SD 3 • Model (programma’s Lutje Spelberg)

Normscores per schoolniveau

Psycholinguïstische Vaardigheid en het risico op dyslexie (1) • Hoofddoel: welke kinderen komen in aanmerking voor verdere gespecialiseerde hulp vanwege risico op dyslexie? • Waaier van subtests geven beeld maar een samenvattende risicoscore noodzakelijk (ARQ) • Factoranalyses, stabiliteitsinfo (betrouwbaarheid), normscores klinische groep & regressieanalyses (R 2 40 -51%, 8 A-3 -1 B) • Het Psycho. Linguïstisch Quotiënt (PLQ) met afkapwaarde (scheidingslijn risico of niet)

Psycholinguïstische Vaardigheid en het risico op dyslexie (2) • Afkapwaarde (verhoogd risico op dyslexie) bij een PLQ < of = 84 (M =100, SD = 15) • Sensitiviteit (% klinische groep als dyslectisch) = 81% • Specificiteit (% steekproef als niet-dyslectisch) = 85%

Varia • Advies toch alle subtesten afnemen omdat: – Schatting ivm. 11 ipv. 5 specifieke vaardigheden & 3 extra factoren tov. leeftijdsgenoten -> completer beeld & sterktes-zwaktes – Standaardisatie (geheel 35 min. ) – Aangename afwisseling voor kind • Rol genetische factoren: 60% (vs. 25%) van de kinderen in klinische populaties meldt een familielid met lees- of spellingsproblemen

Stand van zaken • Psychometrisch hoofdstuk veel aandacht gekregen • Nog op de agenda: – Verdere analyses met Wisc-subtest- & factorscores – Aanvullend onderzoek voor comorbiditeit (ADHD, NLD, DCD & eventuele subgroepen) – Aanvullend onderzoek ivm. de psychomotoriek – … • Productie: Harcourt ->“op de markt” Dyslexia Screening Test