DYABETTE BESLENME TEDAVS Diyabette Tbbi Beslenme Tedavisi Besin
DİYABETTE BESLENME TEDAVİSİ
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi • Besin seçimini ve medikal durumu etkileyecek beslenme, medikal ve sosyal davranışları saptar. • Medikal gereksinimlerine ve beslenme alışkanlıklarına göre beslenme programını geliştirir. • Tedavi değişikliklerini önerir. • Keni kendine bakım eğitimini sağlar.
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisinin Hedefleri 1. Optimal metabolik sonuçları sağlamak ve sürdürmek 2. Diyabetin kronik komplikasyonlarını önlemek ve tedavi etmek 3. Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile sağlığın iyileştirilmesini sağlamak 4. Bireysel alışkanlıkları ile yaşam tarzı dikkate alınarak besin ögesi ihtiyaçlarını belirlemek 5. Beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarına insülin rejimini entegre etmek
Beslenme Tedavisinin Hedefi Diyabetli bireyi; diyabet tedavisini ve beslenme durumunu iyileştirecek davranış değişikliklerini sağlaması yönünde desteklemektir.
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi • Metabolik parametreler • Yaşam tarzı Değerlendirme Hedef saptama • Ulaşılabilir • Uygulanabilir • Sürdürülebilir • Hedefe yönelik öğün planı • Eğitim (Bireysel, grup) Müdahale İzlem, değerlendirme • Klinik sonuçların belirli aralıklarla kontrolü
Besin Tüketim Kaydı • Besin tüketim kaydı verileri ile – Diyabetli birey doğru CHO sayımı yapıyor mu? – CHO/İnsülin oranı ? – Egzersizin etkisi? – İnsülin doz ayarlamaları? İle ilgili cevaplar bulunabilir.
Öğün Planlama Yöntemleri • Beslenme rehberleri • Besin piramidi • Tabak modeli • Değişim sistemi • Bireyselleştirilmiş örnek menüler • Karbonhidrat sayımı
Enerji Dengesi ve Vücut Ağırlığı • Enerji alımının azaltılması ve orta düzeyde ağırlık kaybı kısa dönemde insülin direncini ve glisemiyi iyileştirir. • Diyabetli bireyler için yaşam boyunca sağlıklı ağırlık kazanımı hedef olmalıdır. • 0. 25 -1 kg/hafta ağırlık kaybı • Ağırlık kaybı sağlanamıyorsa, artış önlenmelidir.
Makro Besin Ögelerinin Dağılımı Toplam Enerji Makro besin ögelerinin dağılımı, diyabetli bireyin; Ø metabolik hedeflerine ve Ø bireysel tercihlerine göre ayarlanmalıdır. 25 -30 10 -20 50 -60 CHO % Protein% Yağ % Diabetes Care 2013: 36 (Suppl. 1): 11 -66. Pediatric Diabetes 2009: 10 (Suppl. 12): 100 -117.
KARBONHİDRAT • CHO miktarı ve kaynağı kan glukozunu ve insülin yanıtını etkiler • Basit ve kompleks CHO’lar ? ? • Kan glukozunu etkileyen faktörler CHO miktarı Şeker türü (glikoz, fruktoz, sükroz, laktoz) Nişastanın yapısı (amiloz, amilopektin, dirençli nişasta) Pişirme ve işleme(nişastanın jelatinizasyonu, partikül büyüklüğü) Besinin yapısı Diğer besinlerle birlikte oluşu(lektinler, fitatlar, tanenler, nişastaprotein, nişasta-yağ, ) – Açlık ve yemek öncesi glikoz konsantrasyonaları, glikoz intöleransının şiddeti) – – –
KARBONHİDRAT KAYNAKLARI Çay şekeri Bal-reçel-pekmez Meşrubatlar ve tatlılar gibi şekerli yiyecekler Pirinç, bulgur gibi tahıllar Un, ekmek, makarna gibi unlu yiyecekler Kurubaklagiller Meyveler, taze ve hazır meyve suları Sebzeler (az miktarda karbonhidrat içerir) Patates, bezelye, mısır, havuç gibi nişastalı sebzeler Peynir dışındaki süt ürünleri (süt, yoğurt, ayran, kefir) Bira, şarap, likör Glukoz, fruktoz, maltoz gibi sonu –OZ ile biten karbonhidratları içeren yiyecek ve içecekler • Sorbitol, mannitol, ksilitol gibi sonu –OL ile biten şeker alkolleri içeren yiyecek ve içecekler • • •
Glisemik kontrolün sağlanmasında temel strateji karbonhidrat tüketiminin izlenmesidir. GLİSEMİK İNDEKS-1981, Jenkins 50 g karbonhidrat içeren besinin, 50 g karbonhidrat içeren referans besine göre kan şekerini yükseltme etkisidir. Yüksek Orta Gİ Gİ ≥ 70 56 -69 Düşük Gİ ≤ 55 GLİSEMİK YÜK, 1997 Salmeron Karbonhidrat içeren bir besinin yenilen miktarının kan şekeri düzeylerine etkisidir. GI/100 x porsiyondaki karbonhidrat miktarı Yüksek Orta GL Düşük GL GL ≥ 20 11 -19 ≤ 10
Glisemik İndeks Sınıflamasına Göre Besinler Sınıflandırma Düşük Besinler Kurubaklagiller, fındık, çoğu meyve (elma, portakal) ve sebze (ıspanak, brokoli), makarna, kepekli ekmek Orta Kepekli pirinç, çavdar ekmeği, muz, dondurma Yüksek Patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, şeker, hazır meyve suları, olgun muz, mısır cipsi, mısır gevreği Besinler verildikten sonraki kan glukoz düzeyi Glisemik İndeks= X 100 Beyaz ekmek verildikten sonraki kan glukoz düzeyi
Mikro Besin Ögeleri ile İlgili Öneriler • Diyetle optimum vitamin-mineral ve antioksidan öge alımları sağlanmalıdır. • Diyabetik bireylerde antioksidan kapasite • Temel bir vitamin-mineral yetersizliği yok ise diyabetli bireylerde vitamin-mineral takviyesinin faydaları ile ilişkili güçlü kanıtlar yoktur.
Yapay Tatlandırıcılar Gebelik ve emziklilikte sakkarin ve siklamat kullanımı önerilmemektedir.
Tartışma Konuları Yapay tatlandırıcıların insan sağlığı üzerine etkisi ile ilgili en çok tartışılan konu kanser üzerinedir. *Kanser (lenfoma, pankreas, beyin, mesane, rahim, safra kesesi vb) *Saç dökülmeleri *Depresyon *Demans *Parkinson *Alzheimer *Kronik yorgunluk sendromu *Multipl Skleroz, *Davranış bozuklukları gibi rahatsızlıklar Yaptığına dair bilgiler ve tartışmalar halen sürmektedir.
Sodyum • Genel popülasyona önerilen <2300 mg/gün sodyum alımı diyabetli bireyler için de uygundur. semptomları azaltabilir. • Diyabet ve semptomatik kalp yetersizliği olan bireylerde sodyum alımının günde <2000 mg olması semptomları azaltabilir • Normal veya yüksek tansiyonlu bireyler: Na (2300 mg/gün), meyve, sebze, düşük yağlı süt ürünlerini içeren bezlenme tarzı kan basıncını • <6 g tuz
Diyabetli bireylere yönelik yapılan beslenme önerileri sadece glisemik kontrolün sağlanması için değil tüm metabolik sistemin kontrolü için önemlidir.
Beslenmenin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi DOKTOR • • • Diyabetliyi diyetisyene yönlendirmek Tedavi hedeflerine karar vermek Tedavi hedeflerini diyetisyene iletmek PSİKOLOG DİYETİSYEN • • Tedavi hedeflerini sağlamak için uygun önerilerde bulunmak TBT sonuçlarını ekibin üyelerine aktarmak HEMŞİRE
- Slides: 19