Duurzaam Coperatief Ondernemen Van losse netwerken naar een

Duurzaam Coöperatief Ondernemen Van losse netwerken naar een coöperatief en innoverend kennisecosysteem

Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019 2 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Even voorstellen Willem Foorthuis Hanzehogeschool Lector Duurzaam Groningen rnemen Coöperatief Onde Inno. HEIS AME, Tra. CS 3 , en. Inno. HEIs & SHREC cten REFR ager EUje-Prctoje AME, Tra. CS 3 FR RE Kennisman en EU-pro er Kennismanag

Lectoraat Duurzaam Coöperatief Ondernemen Ø Ø Ø Mkb’ers Studenten, docenten en onderzoekers Bestuurders en beleidsmakers Uitvoerders Professionals uit maatschappelijke organisaties Burgers

5 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

6 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Waar ga ik het over hebben? • • Door de bomen het bos kwijt Wat helpt wél? Hoe pak je het aan? Hoe voer je het uit?

Regionaal overzicht Vestigingsplaats bestaande hubs en initiatieven Aantal hubs en initiatieven per locatie Geen tekort aan ondersteuning voor mkb Hoewel 8

(Digitale) Netwerken MKB Noord Kamer van Koophandel HANNN Samenwerking Noordelijke Online Onder-nemers NOO SMC 050 Groninger Courant MKB Portaal activiteiten in Noord-NL voor gezond en actief ouderop worden. IT netwerkorganisatie van Noord-Nederland Kennisnetwerk Krimp Kamer van. Ondernemers Koophandel Per kwvoor 1 Noord bijeenkomst, sponsor Rabobank Netwerk evenementen voor bedrijven en experts het gebied van Digitale +nieuwsverzameling + professionals, agenda Ondernemersbijeenkomsten, digitaletransitie community, ondernemerspanel, Verbinding tussen bedrijven, kennisinstellingen, zorgpartijen en overheden. Kennisdeling over demografische en bevolkingskrimp in lobbywerk Noord-NL O. a. ondernemersplein, ondernemingsscan, (tegen betaling Kennisnetwerk Krimp technologische trends en digitale innovatie evenementen Med. Tech, Life Sciences, Food, Care & Cure, Healthy Lifestyle en Serious Gaming Noordelijk Online Ondernemers SMC 050 Samenwerking Noord Groninger Ondernemers Courant 9

Advisering Vinci Expertisecentrum Kennispoort Drenthe Ondernemersfactory Winschoten Business Centre Ru. G: Analyse van. Digital innovatie binnen een bedrijf + inventarisatie van VNO Ondernemer coacht ondernemer Emmen, Coevorden, Hoogeveen, Hardenberg, provincie, Vierkant voor Werk, Ondernemershuis Noord-Groningen Ik. Groningen ben Drents ondernemer Voor startende ondernemers op zoek naar werkplek en Kenniscentrum Ru. G MKB voor ontwikkelen, delen en overdragen van kennis oplossingen en Noord, strategieën; inspiratiesessies; consultancy studenten Tool vanprovincie VNO-NCW Noord, met als partners ING en door de provincies NCV Noord, MKB Stenden, DC, Alfa, Green Pac, Flynth, Flinc, Young Business Laagdrempelig bedrijfsadvies aan MKB’er. Initiatief Drenthe met NOM, MKB-fonds en Drentse gemeenten trainingsprogramma's. Is analytics. van een commercieel bureau, maar wel met over digital business en Innovatie endoor onderzoek naar digitaal Economie en Bedrijfskunde; projectuitvoering wetenschappelijke Award, Rabo + Friesland ondernemers-verenigingen; ondersteuning bijexpertteam, innovatief Groningen, en Drenthe. Biedt sparringpartners voor startende Ik ben Drents ondernemer Innovatie via adviesgesprekken, ondernemerstafel, ste subsidie van de. Samenwerking Groninger Ondernemers-regeling (scholingsvouchers etc). ondernemen. met Noordelijke Online Ondernemers ondernemerschap, beantwoorden van ondernemersvraag, verbindingen leggen en staf Vinci; fundamenteel onderzoek naar grensverleggende concepten en ervaren ondernemers. businessversneller; kosten na 1 intake organiseren vangeld netwerkbijeenkomsten. (NOO), met van SNN. voor de toekomst. Kennispoort Drenthe Vinci Expertisecentrum Groningen Digital Business Centre Ondernemersfactory Winschoten Ondernemershuis Noord-Groningen Ondernemer coacht ondernemer 10

Faciliteiten en/of kennisinput tegen betaling Digital Society Energy Valley. Hub Assen, Emmen en Ondernemersfabriek Toegang tot ICT, communicatie, multimedia design ontwikkelingen New Energy Coalition Clusterorganisatie rond duurzame energie. & Business development &en Buildin. G Zernike Advanced Processing ZAP Co. E Healthy Ageing Health Hub Roden Wetsus Innolabchemie Hoogeveen En. Tran. Ce toepassingen, ondersteuning bij door studenten docent. Samenwerking van Stichting Energy Valley, en Energy Academy&Europe en projectontwik-keling voor diverse markt. Gefinancierd Testfaciliteiten, begeleiden vanonderzoek enkennispartijen. Testomgeving voor biobased experimenten. Bedrijfsleven kan tegen Bundeling van praktijkonderzoek van Hanzehogeschool. O. a. Buildin. G Gericht op medische technologie en healthy ageing. Aanbod ismogelijkheid vooral Europes Co. E voor duurzame watertechnologie; onderdeel van Laboratoriumfaciliteiten, kantoor, overlegen presentatieruimtes, shared Ondersteuning via coaching, workshops en toegang tot breed netwerk. State-of-the-art faciliteiten en technische ondersteuning voor onderzoek, onderzoekers en toegang tot startups, voor ontwikkelen, Energy Delta Institute door strategische partners uit bedrijfsleven, kennisinstellingen demonstratiemogelijkheden; Economic Board Groningen, vergoeding gebruik maken ruimte, de apparatuur en expertise van en om eenenkele invan te richten. gericht opprojectwerkplaats ruimte voor envoor event en Water. Campus Leeuwarden, het hart van devan Nederlandse watersector. utilities and services –vergadering alles te huur starters. Community en programma om jonge bedrijven met verder productontwikkeling en tests. Tevens networkengroeiambitie onderzoeksfunctie. experimenteren, optimaliseren en uittesten processen en producten. overheid, voorlopig t/m 2019. Hanzehogeschool Groningen, Bouwend Nederland en TNO. studenten en docenten. Innolabchemie te helpen. Drie pakketten: Fulltime. Parttime en networking pakket tegen Ook marketing en networking maandelijkse kosten Zernike Advanced Processing ZAP Ondernemersfabriek Assen, Emmen en Hoogeveen Health Hub Roden En. Tran. Ce Digital Society Hub Energy Valley Co. E Healthy Ageing Wetsus New Energy Coalition 11

Kennisinstituten, Innovatieregelingen en samenwerkingsverbanden Regio Assen NOM Groningen Business Development Dutch. Tech. Zone ZIF Samenwerking van(5 G) provincies en Groningen en gemeenten 5 Groningen Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) Leggen van hulp bij. Drenthe ontwikkeling van samenhangende Werkgelegenheidsen subsidieprogramma voor hotspot voor Economic Board Groningen SNN Initiatief vancontacten, zorgaanbieders, instellingen uit hetindustriële sociale domein, Assen, Bedum, Groningen, Haren, Leek, Proeftuin voor generatie mobiel internet. Ontwikkelen enregio Samenwerkingsverband van de. Midden-Groningen, 3 provincies: projecten, koppelen van bedrijven en kennisinstellingen, hulp bijin innovaties in denieuwste specialistische en hoogwaardige maakindustrie Geld, advies en hulp, vooral gericht opnoordelijke bouw, 5 G, ICT, toerisme, woningbouwcorporaties, kennisinstellingen en burgerinitiatieven Noordenveld, Ten Boer, Tynaarlo, Winsum en. Board Zuidhorn. Gezamenlijke uitvoeren van pilots, initiatief van Economic Groningen ( met faciliteerder, subsidieverstrekker en belangenbehartiger. financiering en omzetting van idee naar product. Emmen, Hoogeveen, Coevorden, Hardenberg met nationale en Agrochemie & Energie Projecten nu: 5 G, Building, Touristic Board, ZIF financiering en. KPN, uitvoeringsprogramma voor cofinanciering van Huawei, regionale deelname van Agentschap Telecom (EZ), TNO, internationale verbindingen. Sectoren HTSM, chemie, olie&gas en Ondernemerschap. Activiteiten voorlopig t/m 2020. Vodafone, projecten Ru. G, Hanze, SURF e. a). logistiek. Dutch. Tech. Zone EBG 5 G RGA NOM 12

Conclusie Ø Ø Ø Heel veel innovatie-hulpstructuren en –netwerken. Desondanks geen stijging in percentage innovatieve mkb’ers. Bijna allemaal in Groningen stad, gefragmenteerde en vaak bilaterale contacten. De rest verspreid door de regio met beperkte reikwijdte en impact. Veel mkb’ers onbekend met bestaande initiatieven of hebben geen dringende behoefte aan wat er aangeboden wordt Ø Overheden en EU-fondsen versterken fragmentatie kennis- en hulpstructuren Ø Actoren denken in projecten en gebouwen, niet in systeem en mkb-effecten. 13

Kennisecosysteem Nieuwe gebiedscoöperaties, innovatie-interventies en systeembouw Noord-Groningen Gebiedscoöperatie in ontwikkeling Eemsdelta Westerkwartier Gebiedscoöperaties in ontwikkeling, burgerinitiatieven en Innovatiewerkplaats Gebiedscoöperatie & innovatiewerkplaats. Oost-Groningen Gebiedscoöperaties in ontwikkeling Kansrijk Eigen baas & Venture Lab Assen / Noord-Drenthe Innovatiewerkplaats in ontwikkeling, aansluitend op Ondernemersfabriek. Gronings-Drentse Veenkoloniën Innovatiewerkplaatsen voor Zorginnovatie Zuidwest-Drenthe Gebiedscoöperatie 15

Kennisecosysteem Coöperatieve structuren Nieuwe gebiedscoöperaties, innovatie-interventies en systeembouw Westerkwartier Gebiedscoöperatie & innovatiewerkplaats. Zuidwest-Drenthe Gebiedscoöperatie Oost-Groningen Gebiedscoöperaties in ontwikkeling Kansrijk Eigen baas & Venture Lab Gronings-Drentse Veenkoloniën Innovatiewerkplaatsen voor Zorginnovatie Assen / Noord-Drenthe Innovatiewerkplaats in ontwikkeling, aansluitend op Ondernemersfabriek. Noord-Groningen Gebiedscoöperatie in ontwikkeling Eemsdelta Gebiedscoöperaties in ontwikkeling, burgerinitiatieven en Innovatiewerkplaats 16

17 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Een Gebiedscoöperatie? Waarom deden zij dat? Werkt allen als er wifi is

Directeur + vaste staf + netwerk van experts in de regio + netwerk van IWP’s in de regio Studenten, docenten & onderzoekers uit hbo en mbo i. s. m. ondernemers en experts

Samen leren Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019 > 100 kennisvragen in de regio 20 Samen werken

21 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

IWPs in de regio Noordhorn, Helpman|De Wijert, Pekela, Veendam, Stadskanaal Agenda voor de Veenkoloniën, Eemsdelta … 5 Innovatiethema’s Landschap, landbouw & voedsel 22 Energie, water & BBE Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019 Leefomgeving, gezondheid & sociaal welzijn Governance & coöperatie nieuwe stijl Jongeren `& start ups

23 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Stelling 1: Een gebiedscoöperatie functioneert niet binnen ons bestaande systeem 24 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

d. m. v. bouwen van regionale ketens nieuwe bedrijfsvormen, verdienmodellen & onderwijsprogramma’s 25 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

26 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Regionale voedselketen Werkt allen als er wifi is 27 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

28 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Ondernemers kijken verder dan hun eigen zaak en winst. Zij investeren in nieuwe business en waardevermeerdering op de langere termijn. Onderwijs & onderzoek speelt een actieve rol voor de werkgelegenheid door flexibel en ondernemend in te spelen op vragen vanuit de regio. Verdienmodel zit in samenwerking tussen alle spelers in de quadrupel helix. Overheden hebben een nieuwe rol als actieve meedenkers en facilitators. Zij maken innovaties mede mogelijk en effenen de weg naar fondsen. Burgers: • Ontdekken en ontwikkelen hun talenten • Leren wat ze samen voor elkaar kunnen betekenen • Als ze willen kunnen ze doorontwikkelen van vrijwilliger tot professional 29 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

• Sleutelwoorden: ketenvorming, samenwerking, coöperatie • Denk groter dan lokaal en streek stedelijk veld / stadsregio Groningen • Smart specialisation op basis van RIS 3: - laat zien waarin je als regio bijzonder bent; wat kunnen andere regio’s van je leren; ontwikkel je sterke punten; doe dit SMART maak een break down naar ondernemers: waar en hoe kunnen zij zich SMART specialiseren • Systeeminnovatie binnen en tussen organisaties is essentieel 30 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Hoe verbind je partijen duurzaam aan elkaar? Hoe functioneert het? Wat werkt en wat niet? Wat kan beter? Welke resultaten bereik je? Wat is de meerwaarde voor de stakeholders? Wat hebben zij samen geleerd? Wat levert het op voor de drie partijen? Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

1: Verbinden tot structuur Integreren van communities in Innovatiewerkplaatsen en gebiedscoöperaties binnen een samenhangend ecosysteem met gedeelde backbone en facilitering 2: Content als cement Via innovatiethema’s losse initiatieven bundelen tot communities en samen innovatiepilots uitvoeren 3: Kennis borgen en verwaarden Scholing, coaching & begeleiding bij implementatie en valorisatie 32 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Stelling 2: Een organisatie als de provincie Past niet in een kennisecosysteem 33 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

34 Willem Foorthuis | Gewestelijke Vergadering Pvd. A | 30 -11 -2019

Bedankt voor uw aandacht! Willem Foorthuis Lector Duurzaam Coöperatief Ondernemen w. r. foorthuis@pl. hanze. nl