DROGLARIN SMLENDRLMES Drog nedir Drog ilalarn hazrlanmasnda kullanlan

DROGLARIN İSİMLENDİRİLMESİ

Drog nedir? Drog, ilaçların hazırlanmasında kullanılan, hayvansal ya da bitkisel kökenli, yani sentezi bitki veya hayvan hücresi tarafından yapılan ilk maddelere, ham maddelere, ilaç hammaddelerine verilen isimdir. Elde edildiği kaynağa göre: Bitkisel Droglar; Hayvansal Droglar olarak ayrılırlar. Bitkisel drogların sayısı hayvansal droglardan çok fazladır; bunun sebebi bitkilerin insan sağlığındaki yerinin ve öneminin çok daha büyük olmasıdır.

Bitkisel drog, ya bitkinin tamamı veya bir organıdır ya da bitki veya organdan bir işlemle elde edilen bir üründür. Mentha piperita‘ nın yaprakları (Folia Menthae); yapraklardan su buharı distilasyonuyla elde edilen uçucu yağ (Oleum Menthae) ve buradan kristallendirilerek ayrılan Mentholum, birer drogdur.

Bir bitkinin tamamından oluşan drog sayısı azdır, fakat bitkinin bir parçasının drog olarak kullanılışına çok sık rastlanır. Bunlara örnek verelim: Herba (ot) on m r ta icu n Ka per Hy um t ra o f r pe

Gemmae veya Turiones (dal tomurcukları) Karanfil Caryophyllus aromaticum

Stipes, Stipites (dal, sap; dallar, saplar) Çam Pinus sp.

Summitates (dal uçları) Diken ucu; kırcan Smilax officinalis

Folium, Folia (yaprak, yapraklar) Nane Mentha sp.

Flore, Flores (çiçek, çiçekler) Safran Crocus sativus

Stylus, Styli (stilus-boyuncuk, boyuncuklar) Aspir Carthamus tinctorius

Fructus (meyva) Haşhaş Papaver somniferum

Pericarpium (meyve kabuğu) Narinciye Citrus sp.

Pulpa (etli mezokarp) Kudret narı Momordica charantia

Semen (tohum) Keten Linum sp.

Cortex (kabuk) Tarçın Cinnamon sp.

Lignum (odun) Kafur ağacı Cinnamomum camphora

Radix (kök) Adamotu Mandragora sp.

Rhizoma (toprakaltı gövdesi, köksap, rizom) Zencefil Zingiber officinale

Tuber, tubera (yumru, yumrular) Tatlı patates Ipomea batatas

Bulbus (soğan) Ada soğanı Scilla maritima

Gland, glandulae (salgı tüyü, tüyleri) Hint keneviri Cannabis indica

Sporae (sporlar) Çavdar mahmuzu Claviceps purpurea

Bitkide patolojik olarak meydana gelen, bir işlemle elde edilen ya da yan ürün olarak ortaya çıkan droglar ise başlıca şu tip ürünlerdir: • • • Gallae (mazılar) Gummi (zamk) Gummi resina (reçineli zamk) Resina (reçine) Amylum, Amyla (nişasta, nişastalar) Succus (usare) Cera (mum) Pix (katran) Oleum (sabit veya uçucu yağ) Oleoresina (uçucu yağ ve reçine karışımı) Balsamum (balsam)

Droglar da bitki ve hayvanlar gibi 2 kelime ile isimlendirilir. Dil olarak yine Latince kullanılır, fakat kurallar bitki isimlendirmedeki kadar kesin değildir. Genel kural, ilk sözcüğün bitkinin kullanılan kısmını ya da organını belirtiyor olmasıdır, ikinci kelime ise elde edilen drog ya da maddenin adıdır ve bir tamlama yapılır. Örnek: Melissa officinalis : Oğulotu (bitki) Folia Melissae: oğulotu yaprakları (drog)

Bu tamlama hazırlanırken: 1 - Bitki kısmını belirleyen sözcüğün arkasında ikinci kelime olarak genus adı yer alır ve latince kurallarına göre genitifi (-in hali) yapılır: Salvia officinalis Folia Salviae Scilla maritima Bulbus Scillae Aconitum napellus Tubera Aconiti Digitalis purpurea Folia Digitalis

2 - İkinci kelime olarak tür adı kullanılmıştır: Bu kural Türk Farmakopesi tarafından kullanılmıştır. Ancak bazı ülkelerde genus adı birinci kelime olarak da kullanılmaktadır, örn. Senegae Radix: Atropa belladonna Folia Belladonnae Aesculus hippocastanum Folia Hippocastani Polygala senega Radix Senegae Artemisia absinthium Herba Absinthii Pimpinella anisum Fructus Anisi Zea mays Amylum Maydis

3 - İkinci kelime bitkinin yöresel adı olabilir: Orchis anatolica Tubera Salep (Salep bitkisinin orta doğuda kullanılan adı) 4 - İkinci ve üçüncü kelime hem cins hem tür adıdır: Cinnamomum cassia Cortex Cinnamomi cassiae Ammi visnaga Fructus Amini visnagae 5 - Hiç ilgisi olmayan isimlendirmelere de rastlanır: Glycyrrhiza glabra Radix Liquiritiae Smilax ornata Radix Sarsaparillae

Drog, bitkiden bir işlemle kazanılmış bir ürünse bazen sadece tek kelime ile ifade edilir; Örneğin, Astragalus microcephalus Tragacantha (veya Gummi Tragacanthae Papaver somniferum Opium (veya Succus Papaveris)

BİTKİ BÖLÜMLERİNİN İSİMLERİ 1. Bacteriophyta (Schizophyta, Bölünen Bitkiler) 2. Cyanophyta (Mavi-yeşil algler) 3. Phycophyta (Algler) Çiçeksiz bitkiler Talluslu bitkiler 4. Mycophyta (Mantarlar) 5. Bryophyta (Yosunlar) 6. Pteridophyta (Eğreltiotları) 7. Spermatophyta (Tohumlu/çiçekli bitkiler) Gymnospermae Angiospermae Monocotyledones Dicotyledones Apetalae Dialypetalae Sympetalae