DREKT BASKI indekiler DREKT BASKI 1 1 Direkt

DİREKT BASKI

İçindekiler DİREKT BASKI 1. 1. Direkt Baskı 1. 2. Direkt Baskı Çeşitleri 1. 3. Direkt Baskının Yapılışı-Uygulama 1. 4. Direkt Baskıların Tanınması

1. DİREKT BASKI 1. 1. Direkt Baskı Direkt baskı, çoğunlukla beyaz ağartılmış veya optik beyazlatma yapılmış materyal üzerine uygulanan baskıdır. Burada desendeki renkler birbiri ardına kumaşa basılır. Açık renge boyanmış kumaşlar üzerine de direkt baskı uygulanabilir. Bu durumda zemin rengi ile üzerine basılan rengin karışım renk tonları elde edilebilir. Örneğin sarıya boyanmış bir kumaşın üzerine mavi bir boyarmaddenin basılmasıyla yeşil bir renk elde edilir. Açık ve orta tonda boyanmış kumaşlar üzerine koyu kahverengi, lacivert ve siyah kontur baskılarına da çok rastlanır.

1. 2. Direkt Baskı Çeşitleri Direkt baskılar uygulama şekline göre ikiye ayrılır; • Beyaz üzerine direkt baskı • • Yaş ve kuru baskılar, Yüzey baskısı, sıvama baskı, kuru üzerine yaş baskı, Üst üste baskı, yaş üzerine yaş baskı, Doldurma baskı, Kaplama baskı gibi çeşitlere ayrılır. • Üst baskı Direkt baskının uygulama şekline göre yapılışında farklılıklar gözlenmektedir

• Beyaz üzerine direkt baskı Genellikle beyaz, kasarlanmış kumaşlara uygulanan baskı çeşididir. Boyarmadde basıldıktan sonra, buharlama ile veya başka uygun bir metodla fıkse edilir. Bir veya daha fazla renkte baskı yapılabilir. Beyaz kumaş üzerine baskı, toplam baskı üretiminin % 75– 80' ini oluşturur. Beyaz üzerine direkt baskı uygulama şekline göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır : Yaş ve kuru baskılar Reaktif, direkt, küp, gibi suda çözünen veya çözünür hale getirilebilen boyarmaddelerle yapılan baskılara, yaş baskılar denir. Pigmentlerle yapılan baskılar ise kuru baskılardır. Normal olarak baskıdan sonra buharlama , sabunlama , durulama gibi işlemler yapılır. Pigment baskılarda genellikle bu işlemler yapılmaz, çünkü pigment baskı kumaşa binder ile bağlanıp kuru ısı ile fikse edilirler. Bu nedenle maliyet düşüktür ve daha az çevre kirliliğine yol açarlar.

Yüzey baskısı, sıvama baskı Direkt baskı ile kumaşın tüm yüzeyinin basılması yöntemine sıvama baskı denir. Sıvama baskılar, zemin renginin baskı ile elde edildiği baskılardır. Sıvama baskı, zemin ve desen rengi beyaz olan kumaşa uygulanır. Sıvama baskılarda en büyük sorun; geniş zemin rengi içeren uygulamalarda kumaşın tamamında aynı renk derinliğinin elde edilememesidir. Sıvama baskı uygulamasında pigment boyar maddeler kullanılırsa, kumaşın tutumu sert olur. Ancak uygun binder kullanılarak bu sorun azaltılabilir. Sıvama baskı yapılmış kumaşlara ilk bakıldığında aşındırma baskılara benzerler. Ancak aşındırma baskılarda kumaşın her iki yüzünde zemin rengi aynı renk tonundadır. Sıvama baskılarda ise kumaşın ön yüzündeki renk, arka yüzündeki renge göre daha koyudur. Arka yüzündeki renk soluktur.

Kuru üzerine yaş baskı EI şablon veya masa baskıcılığının bir avantajı; işlem sırasında basılan bir renk kurutulduktan sonra istenilen efekti elde etmek üzere, üzerine bir başka rengin basılabilmesidir. Bunun yapılabilmesinin nedeni, iki rengin uygulanması arasında uzun bir zaman boşluğunun bulunmasıdır. Bu işlem, kuru üzerine yaş baskı olarak da bilinir. Burada, ikinci renk birinciyi kapatır ve ikinci renk daha baskın görülür Doldurma baskı Boyarmadde ya da kimyasal maddeyi, bölgesel desen aktarımının aksine, tüm yüzeye aktarmak için kullanılan oyuklu silindir ile gerçekleştirilen baskıdır. Yüzeysel merserizasyon ya da kir biriktirmeyi engelleyici madde aktarımında kullanılır.

Üst üste baskı, yaş üzerine yaş baskı Boyarmaddelerin birbirleriyle karışımı ile elde edilen renk tonları, bu boyarmaddelerin basılması ile elde edilebilir. Ancak, bu; bir dereceye kadar tatmin edici sonuç verir. Çünkü üste baskılarda genellikle ikinci basılan renk hâkimdir. Üst üste baskılarda daha az sayıda desen silindiri ve şablon kullanılır. Düz şablonlu, rotasyon şablonlu ve rulo baskılarda iki rengin basılması arasında geçen zaman kısa olduğundan, ikinci rengin basılması sırasında ilk basılan renk birincinin üzerine denk gelirse iki renk birleşerek üçüncü bir rengi oluştururlar. Buna yaş üzerine yaş baskı da denir. Ancak, bazen, desenler iki desen silindiri kullanılarak üç renkli baskı yapmak üzere bilinçli olarak yaş üzerine yaş ve hatta kaymış olarak basılır. Kaymış baskılar, üçüncü rengin ortaya çıkması ile çabucak anlaşılır. Bu efekte, üste efekt denir. Üst üste baskı, basit desenlerde gerçekleştirilebilir. Kaplama baskı Diyagonal çizgiler, noktalar ve benzeri figürler desen silindiri ile değişik bir etki vermek üzere basılmış desenli kumaş üzerine uygulanan baskıdır.

• Üst baskı Açık tonlardaki kumaşlar üzerine koyu renk tonlarının ya da koyu renkteki kumaşların üzerine iyi örten pigmentlerin basılmasıdır. Zemin iyi örtülemediği durumlarda basılan renk ile zemin renginin bir karışımı olarak yeni bir renk tonu elde edilmiş olur. Açık ve orta tonlardaki renkler üzerine, koyu kahve, lacivert ve siyah renkli baskılar çok kullanılmaktadır. Koyu tonlardaki boyamalar üzerine yapılacak beyaz ve renkli baskılar için ise, iyi örten pat ve pigment boyarmaddeleri kullanılmaktadır. Üst baskı; daha önce boyanmış ve bitim işlemi görmüş, genellikle defolu veya az satan renklere uygulanırlar. Ancak özel efektler eldesi için de uygulanabilirler. En sık görülen problem, sürtünme ve yıkama haslıklarının düşük olmasıdır.

1. 3. Direkt Baskının Yapılışı Direkt baskı kumaş üzerine boyarmaddenin basılması işlemidir. Bu baskı çeşidini uygularken değişik baskı makineleri kullanılır. Bu makinelerde baskı işlemini yaparken; çok rengi olan desenlerde her renk için ayrı bir baskı kalıbının hazırlanması gerekir. Baskı patı, rakle adını verdiğimiz sıyırıcı alet ile sıyrılarak desenin bulunduğu açık kısımlardan kumaşa aktarılır. Rakle, genellikle kauçuk uçlu bir alettir. Ucu, farklı şekillerde olabilir. Desenin özelliklerine göre seçim yapılır. Yuvarlak uçlu olanlar büyük desenlerde, sivri uçlu olanlarsa; küçük ve ince kontürlü desenler için seçilir. Baskıya başlamadan önce, tüm kalıplar baskı işlemi için rötuşlanır, çerçeve kenarlarındaki boşluklar kapatılır. Aşağıda Film-druck baskı ve Rotasyon baskı makinesinde renkli bir baskı uygulamasının renk sırasına göre basılması işlemi gösterilmiştir:

Film-druck baskı makinesinde direkt baskı tekniği ile baskı yapımı; Resim 1. 1: Film-Druck Baskı Makinesi Resim 1. 3: Fonun Basılması Resim 1. 2: Şablonla Fonun Basılması Resim 1. 4: Açık Kahverenginin Basılması

Resim 1. 5: Açık Yeşil Rengin Basılması Resim 1. 7: Açık Pembe Rengin Basılması Resim 1. 9: Kırmızı ile Kalp Kontürünün Basılması Resim 1. 6: Gülkurusu ile Güllerin Basılması Resim 1. 8: Kırmızı Rengin Basılması Resim 1. 10: Kırmızı Zeminin Basılması

Resim 1. 11: Baskının Kurutmaya Girişi Resim 1. 12: Baskının Kurutma Çıkışı

Rotasyon baskı makinesinde direkt baskı tekniği ile baskı yapımı ; Şekil 1. 1: Rotasyon Baskı Makinesinin Şematik Görünüşü

1. 4. Direkt Baskıların Tanınması • Baskılı kumaşın zemini beyazsa ya da büyük oranda beyaz zemine sahipse, direkt baskı yapılmıştır. • Basılmış desen ton olarak kumaşın arka yüzünde, önden daha açık (hafif) kalıyorsa, kumaş direkt baskı metodu ile basılmıştır. Bu özellik hafif kumaşlar için baskı patının kıvamlılığı ve rakle basıncına göre çok belirgin olmayabilir. • Baskılı kumaşın zemin rengi kumaşın arkasında ve önünde aynı ise (metraj boya) ve baskılı desen zeminden nispeten daha koyu ise, kumaşa üst baskı yapılmıştır.

Uygulama