DRDNC BLM YNETME GR Ynetimin Kavramsal erii En
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YÖNETİME GİRİŞ Yönetimin Kavramsal İçeriği • En öz anlatımla yönetim, insanlar aracılığıyla işleri yaptırmak olarak tanımlanır. • Yönetim, ortak amaçların etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için, bir insan grubunda işbirliği ve eşgüdüm sağlamaya yönelik faaliyetler bütünüdür. • Örgütsel açıdan yönetim ise, örgütsel amaçlara etkili ve verimli bir biçimde ulaşabilmek için, kaynakların planlanması, örgütlenmesi, yöneltilmesi, eşgüdümlendirilmesi ve denetlenmesi sürecidir • Yönetimden söz edebilmek için; • Yöneticiler ve onların iş yaptıracağı diğer insanlar olmalıdır. • Bu insanlar arasında bir işbirliği sağlanmalıdır. • Bu işbirliği belli bir amaca ya da amaçlara yönelmiş olmalıdır. • Örgütsel etkinlik ve verimlilik esas alınmalıdır.
• Yönetim aşağıdaki şekilde ayrı değerlendirilebilir: • Yönetim bir süreçtir: Yönetim işi, birbiri ile ilişkili işlevlerin -planlama, örgütleme, yöneltme, eşgüdümleme (koordinasyon) ve denetim- oluşturduğu bir süreçtir. • Yönetim bir grubu/kademeyi anlatır. Bu yönüyle yönetim, örneğin bir fabrikada genel müdür, genel müdür yardımcısı, pazarlama müdürü ve ustabaşı gibi yönetenler ile usta, muhasebe elemanı gibi yönetilenlerden oluşan grup üyelerinden ve üst kademe, orta kademe ve alt kademe yönetim gibi yönetim kademelerinden oluşur. • Yönetim bir bilim dalıdır. Yönetim bilimi gerçeğin tanınması bilimidir. Bu kapsamda, yönetim olgusunun nasıl işlediği, karşılaştığı belli başlı sorunlarının neler olduğu ve niçin bu sorunlarla karşılaşıldığı sorularına yanıt aranır.
• Yönetim bir sanattır. Yönetim sanatı, yönetsel bilgi ve becerilerin sistemli bir şekilde uygulanması ile ilgilidir. Bu kapsamda, somut örgütsel amaçları başarmak, sonuçları etkilemek, farklılıklar yaratmak, yönetimin sanatsal yönünü oluşturur. • Yönetim bir meslektir. Yönetim süreci hakkındaki çok geniş ve sistemli bilgi topluluğunun oluşması, işletme yönetimi ile ilgili okulların ve örgütlerin kurulup gelişmesi, sayıları gittikçe artan yönetim danışmanları, yönetsel davranışta ahlâkî unsurlara verilen önemin artması vb. , yönetimin bir meslek olarak geliştiğini gösteren en kuvvetli kanıtlardır.
Yönetim İşlevleri Aynı zamanda yönetim sürecinin aşamalarını da ifade eden beş temel yönetim işlevi plânlama, örgütleme, yöneltme, eşgüdümleme (koordinasyon) ve denetimdir Şekil -Yönetim Süreci ve İşlevleri
Plânlama, örgütsel amaçların ve bu amaçlara ulaştıracak yolların belirlenmesi sürecidir. Örgütleme Plânlama faaliyetinin gerçekleştirilmesinden sonra sıra bu plânların hayata geçirilmesinde görev yapacak kadroların oluşturulmasına gelir; bu da örgütleme ile sağlanır. Yöneltme Plânlar yapıldıktan ve örgüt yapısı oluşturulduktan sonra, sıra bu yapıyı harekete geçirmeye gelir. Bunun için yapılması gereken şey, plânı uygulamak için, örgütün çeşitli basamaklarına yerleştirilen kişilerin harekete geçirilmesini sağlamaktır. Yöneltme işlevinin kapsamına, emir komuta zincirinin işletilmesi, çalışanların güdülenmesi, etkin bir liderliğin izlenmesi ve disiplinin sağlanması gibi konular girmektedir.
1. 3. Yönetim Kademeleri ve Özellikleri Şekil 1. 2. Örgütsel Hiyerarşide Yönetim Kademeleri
Yöneticilerin Dikey-Hiyerarşik Sınıflandırılması YÖNETİCİLER Üst Kademe Yöneticiler Orta Kademe Yöneticiler Alt Kademe Yöneticiler ASTLAR Kendilerine bağlı astları yönetici pozisyonundadır. UNVANLAR (ÖRNEK) Yönetim Kurulu Başkanı Başkan Yardımcısı Pazarlama Başkan Yardımcısı İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı Genel Direktör İşletme Müdürü Kendilerine bağlı Üretim Müdürü astları yönetici Satış Müdürü pozisyonundadır. İnsan Kaynakları Müdürü Finansman Müdürü Kendilerine Bölge Satış Müdürü Yönetici Gözetmen pozisyonunda Hat Yöneticisi olmayan astlar Formen bağlıdır. Ustabaşı Tablo 1. 1. Yöneticiler, Astları ve Unvanları
Yönetsel Beceriler(Yöneticinin Sahip Olması Gereken Özellikler) Şekil 1. 3. Yönetim Becerileri ve Yönetim Kademeleri İlişkisi
Teknik Beceriler Teknik beceri, örgütsel faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan çeşitli araç, yöntem ve teknolojilerin kullanımını içeren beceridir. Bu beceriler, mühendislik, üretim ya da finansman gibi özel alanlara ilişkin yöntem, teknik ve araç-gereç bilgisini gerektirir. Alt kademe yöneticiler, sahip oldukları teknik beceriler sayesinde yönetim kademesine getirilirler. Başka bir deyişle, genellikle yönetici olmayan çalışanlar arasından veya nadiren eğitim düzeyine bakılarak yeterli teknik beceriye sahip olanlar, yönetici olmaya hak kazanırlar.
Beşeri (İnsansal) Beceriler Beşeri beceriler, özde diğer insanlarla uyumlu bir şekilde çalışabil-meyi ve iyi ilişkiler geliştirmeyi içerir. Bu çerçevede, kendini tanıma, diğerlerinin duygularını anlama ve kendini onların yerini koyabilme (empatik düşünme), çalışmalarını astlarını güdüleme, sağlama, liderlik uyumlu etme, çatışmaları çözme ve stres düzeyini azaltma, iletişim kurma vb. beceriler, beşeri becerileri oluşturur. Hangi kademede olursa olsun tüm yöneticilerin belirli ölçüde beşeri becerilere sahip olması gereklidir
Kavramsal Beceriler Kavramsal beceriler özde örgütü bir bütün olarak görebilmeye ve örgütü oluşturan parçalar arasındaki ilişkileri anlamaya yarayan bilişsel bir beceridir. Bu çerçevede, yöneticilerin düşünme, bilgi işleme ve planlama, sorunları küçük parçalara bölebilme, bu parçalar arasındaki ilişkileri görebilme, bir sorunun diğerleri açısından yaratacağı etkileri becerileri, kavramsal adlandırılır. fark edebilme beceriler vb. olarak
Yöneticilik Rolleri • Yöneticilik rolü, bir yöneticinin davranışları ile ilgili beklentiler bütünüdür. Bu gruplar, bilgisel roller, bireylerarası roller ve karar vermeye dönük rollerdir. • a) Bilgisel Roller • Bilgisel roller, örgütte bir bilgi ağı oluşturma ve geliştirme ilgili faaliyetleri tanımlar. Tüm yöneticiler, örgüt içinden ve dışından belirli bir ölçüde bilgi edinir ve bu bilgileri değerlendirirler. Bilgisel roller, üç grupta incelenebilir: • -İzleme rolü, örgütün gereksinim duyduğu bilgilerin içeriği ve şekli, bunların hangi kaynaklardan, ne zaman ve hangi yollarla elde edileceği ile ilgili kararları ve davranışları kapsar. • -Dağıtım rolü, yöneticinin, elde ettiği bilgileri, örgütün iç çevresinde bu bilgileri kullanacak olanlara aktarması ile ilgili rolüdür. • -Sözcülük rolü ise, örgütün plan, politika ve stratejileri ile faaliyetleri hakkında örgüt dışı ilgili kişi ve kuruluşlara bilgi verme ve açıklamalarda bulunma ile ilgilidir.
Bireylerarası Roller Bireylerarası roller, diğer insanlarla ilişki kurma ile ilgilidir ve beşeri becerilere dayanır. Bireylerarası roller, üç alt grupta incelenir: -Temsil rolü, yöneticinin gerekli zamanlarda ve durumlarda örgütünü dışarıya karşı temsil etmesidir. Bu kapsamda, resmi törenlere katılma, örgütü ziyaret eden kişileri karşılama, ağırlama ve uğurlama, sektörel fuarlar, çeşitli toplantılar, yıldönümleri vb. etkinliklere katılma vb. faaliyetler temsil rolünü açıklar. -Liderlik rolü, özde yöneticinin kendisine bağlı olan kişileri belirlenmiş olan hedeşere ulaşabilmek için şevkle gayret gösterme yönünde ikna edebilmesi ile ilgilidir. , Bu kapsamda yöneticinin astlarını belirli amaçlar etrafında toplaması, onları bu amaçlara ulaşmak için çaba göstermeye ikna etmesi, onlara ilham vermesi liderlik rolünü açıklar -İrtibat rolü, yöneticinin komuta alanı dışında kalanlarla bireylerarası ilişkilere girmesidir. Örneğin üretim müdürü, teknik işler, satın alma ve pazarlama müdürleri ile sürekli bir etkileşim içinde olmalıdır.
Karar Verme Rolleri Karar verme rolleri, seçim yapmayı ve eyleme geçmeyi ifade eder. Karar verme rolleri, dört alt grupta incelenir: -Girişimcilik rolü, yöneticilerin örgütün performansını yükseltecek yeni projeleri başlatması ve hayata geçirmesi ile ilgili bir roldür. -Sorun çözme rolü, yöneticinin astları arasında veya kendi birimi ile diğer birimler arasında ortaya çıkan çatışmaları çözme ilgilidir. -Kaynak sağlama rolü, örgütsel amaçlara ulaşabilmek için, gereksinim duyulan işgücü, zaman, ekipman, bütçe ve diğer kaynakların nasıl elde edileceği ile ilgili olarak karar alma ve eylemde bulunmayı kapsar. -Arabuluculuk rolü ise, kendi örgütlerinin veya birimlerinin yararına olmak üzere, diğer kişi ve kuruluşlarla görüşmeler yapma ve pazarlık etme ilgilidir.
- Slides: 14