Dr Zuhal Bakan Tbbi Onkoloji Uzman Salk Slaytlar
Dr. Zuhal Başkan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Sağlık Slaytları http: //hastaneciyiz. blogspot. com
EPİDEMİYOLOJİ • Meme kanseri kadınlarda en sık görülen malign tümördür. • Dünyada görülen 10 milyon yeni kanser olgusunun % 10’u meme kanseridir. • Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 215. 990 kadın yeni tanı almaktadır. • Meme kanseri riski yaşa bağlı olarak artmakta ve yaklaşık olarak % 70 olgu, 55 yaş ve sonrasında tanı almaktadır.
• ABD’nde 60 yaş üzeri kadınlarda yaşam boyu kanser sıklığı 1/10 dur. • Meme kanseri sıklığı ABD’de yüzbinde 92, İngilterede 75, Çinde 16, Ülkemizde ise 21 civarındadır. Bu oran Ege bölgesinde bir çalışmada yüzbinde 17. 5 olarak hesaplanmıştır. • Son yıllara kadar artma eğiliminde olan invaziv kanser insidansı bir platoya girmiş, buna karşın noninvaziv kanserlerde %130 artış gözlenmiştir.
• Ülkemizde bugünkü bilgiler, Türkiye genelini temsil etmeyen sınırlı kanser insidanslarına ait bilgilerdir. • İzmir bölgesinde ise KİDEM (kanser izlem ve denetleme merkezi) verilerine göre kadınlarda 19962000 yılları arasında toplam 8688 kanser vakası bildirilmiş ve bunların 2525’i (% 9. 1) meme kanseri (kaba hız: 31. 6, yaşa standardize hız: 31. 1, Dünyadaki hız ile aynı) olması ile 1. sırada yer almaktadır
Kadınlarda yıllık yaş ilişkili kanser insidans oranları (yüzbinde)
Kadınlarda yıllık yaş ilişkili kanserden ölüm oranları (yüzbinde)
Meme kanseri risk faktörleri YAŞ AİLE/BİREYSEL ÖYKÜ CİNSİYET – TÜM KADINLAR RİSK ALTINDA GEBELİK ÖYKÜSÜ MENSTRUEL ÖYKÜ IRK RADYASYON DES KULLANIMI GENETİK FAKTÖRLER
Meme kanseri risk faktörleri Obezite Obesity All Tüm kadınlarare women risk altında Egzerzis Exercise at risk Emzirmeme Breastfeeding Alkol Alcohol Hiç çocuk Not having doğurmamış children olmak Birth Control Doğum kontrol hapları Pills Hormone Hormon replasman Replacement tedavisi Therapy
• Artan yaş ve kadın cinsiyet hariç, bu risk faktörleri meme kanserinin çok küçük bir bölümüyle ilişkilidir. Ailesinde kuvvetle meme kanseri öyküsü olan kadınlar genetikailesel yüksek risk değerlendirme rehberine göre değerlendirilmesi gerekir • Meme kanseri gelişme riskini kantitatif olarak gösteren bir çok model arasında Gail modeli en çok kabul görendir • Meme kanseri için artmış riske sahip kadınlar (genellikle 5 yıllık meme kanseri riski %1. 67’ den daha büyük olanlar) risk indirgeme stratejilerini düşünebilir.
MEME SAĞLIĞI PLANI 1. Mammografi 2. Klinik meme muayene (CBE) 3. Kendi kendini muayene (ayda bir) (BSE)
ACS Tarama önerileri *40 yaştan itibaren yılda bir mammografi, *Klinik meme muayene. 40 yaştan itibaren her yıl. 20 -39 yaş için her 3 yılda 1 *20 yaştan itibaren ayda 1 kendini muayene,
PATOGENEZ Meme kanseri büyüme hızı ve klinik tablo oldukça heterojendir. Doğal gelişimi ve seyri genellikle uzun yılları kapsamaktadır. Klinik olarak saptanamayan, ancak MMG de saptanabilir büyüklüğe erişen bir meme kanserinin preklinik gelişimi 5 -10 yıl olabilmektedir. Klinik olarak saptanabilen 1 cm büyüklüğe erişmesi veya semptom vermesi için birkaç yıl daha geçmesi gerekmektedir. Klinik gelişimi 30 -40 yıla uzayan kanserler bildirilmiştir. Meme kanseri klinikte palpe edilir büyüklüğe gelinceye kadar yaklaşık 30 ‘’doubling’’ , yani bölünme yapar. Bu büyüklükte bir tümör yaklaşık 1 gr ağırlığındadır ve 1. 000 hücre içerir. Meme kanserinde tümörün ‘’doubling’’ zamanı çok değişken olmakla birlikte ortalama 100 gün olarak hesap edilebilir ve bunun içinde klinikte fark edilebilmesi için ortalama 8 yıl geçer.
Meme kanseri gelişiminde; meme epitelinden başlayan, kanserin bir süre lokalize kaldıktan sonra, önce lenfler ve cilt gibi çevresel hedeflere, daha sonra, uzak organlara bir sıra dahilinde yayıldığını savunan Halsted ve erken gelişme evresinde dahi uzak metastaz yaptığını savunan mikrometastaz teorisi bugün için kısmen doğru kabul edilmektedir. Bazı hastalarda kanserin uzun yıllar lokalize kaldığını ve lokal tedavinin küratif olduğunu görmekteyiz. Bunu destekleyen en önemli veri, tarama mamografilerinin mortaliteyi azaltıcı etkisidir. Tarama mamografileri ile yakalanan hastaların %20’sinde sadece lokal tedavi ile kür sağlanabilmektedir. Buna karşın birçok hastada erken evre ve etkin bir lokal tedaviye karşın nüksler görülmektedir. Bu hastalar adjuvan sistemik tedaviden daha çok yararlanabilirler
Meme kanseri oluşumu için bir karsinogenez modeli (Robins’)
Meme profili: A Duktus B Lobül C Laktifer sinüs D Meme ucu E Yağ F Pektoralis majör kası G Göğüs duvarı/kaburga Büyütülmüş şema: A Normal duktus hücreleri B Bazal membran C Lümen (duktusun içi)
Memenin lenfatik dolaşımı A Pektoralis majör kası Aksiller lenf nodları: B Düzey I C Düzey II D Düzey III E Supraklavikular lenf nodları F İnternal mammaryan lenf nodları
Meme Kanserinde Evreleme • Kanserin yaygınlığını sınıflamada, • Prognoz tayininde en önemli araç, • TNM sistemi ile sınıflandırılır, • Tedavi tipini belirlemede önemlidir.
Metastaz bölgeleri
MEME KANSERİNDE TNM SINIFLAMASINA GÖRE EVRELERIN GRUPLANDIRILMASI (2003) EVRE 0 Tis N 0 M 0 EVRE 1 Tmic T 1 N 0 M 0 EVRE IIA T 0 T 1 T 2 N 1 N 0 M 0 M 0 EVRE IIB T 2 T 3 N 1 N 0 M 0 EVRE IIIA T 0 T 1 T 2 T 3 N 2 N 2 N 1 N 2 M 0 M 0 M 0 EVRE IIIB T 4 T 4 N 0 N 1 N 2 M 0 M 0 EVRE IIIC T 1 -4 N 3 M 0 EVRE IV T 1 -4 N 0 -3 M 1
Evre 0 • “in situ kanser” olarak bilinir meme duktus ve lobullerine yayılmamıştır. • Noninvaziv kanser olarak da bilinir. • Duktal karsinoma in situ (DCIS) insitu meme kanseri içinde en yaygın görülendir. • Klinik kontrollerde tanısı konan kanserlerin yaklaşık olarak %15 ila %20'si Evre 0 kanserlerdir
Evre I • Tümör küçük ve lenf bezine yayılmamıştır. • Bu dönemde tedavi cerrahi , MKC yapılmışsa RT, gerekirse KT veya HT
Evre IIa • Evre IIa memede tümör kanıtı yokken koltukaltı lenf bezlerinde kanser olarak tanımlanabilir veya • Evre IIa koltukaltı lenf bezlerine yayılan daha küçük bir tümör veya koltukaltı lenf bezlerine yayılmamış orta büyüklükte bir tümörü olan meme kanseri olarak tanımlanabilir.
Evre IIb • Evre IIb meme kanseri koltukaltı lenf bezlerine yayılmış orta büyüklükte bir tümör olarak tanımlanır. • Evre IIb koltukaltı lenf bezlerine yayılmamış büyük bir tümör olarak tanımlanabilir.
Evre IIIa • Evre IIIa meme kanseri lenf bezlerine yayılmış herhangi bir boyutta bir tümör olarak tanımlanır.
Evre IIIb • Evre IIIb meme kanseri göğüs duvarına yayılmış veya ülserasyon veya ödeme neden olan veya inflamatuvar meme kanseri olarak tanımlanan tümör olarak bilinir.
Evre IIIc • Evre IIIc meme kanseri uzak lenf bezlerine yayılmış fakat vücudun uzak bölümlerine yayılmamış tümör olarak tanımlanır.
Evre IV • Evre IV meme kanseri herhangi bir boyutta ve kemik akciğer veya karaciğer veya göğüs duvarı gibi vücudun uzak bölümlerine yayılmış olan tümör olarak tanımlanır.
PATOLOJİK İNCELEME İnvaziv Meme kanserleri Patolojik prognostik faktörler Tümör boyutu Büyüme şekli Tümörün yerleşimi Histolojik tür Tümör derecesi Aksiller lenf düğümü tutulumu Lenf ve kan damar invazyonu Yaygın intraduktal komponent Tümör çevresi Cerrahi sınırlar Aksiller lenf düğümü değişiklikleri Elastosis Lenfosit infiltrasyonu Nekroz
Meme kanserinde tedavi ü Lokal tedaviler: • Cerrahi • Radyoterapi ü Sistemik tedaviler • Kemoterapi • Hormonal tedavi • İmmunoterapi
SAĞ KALIM EVRE 5 YILLIK % 10 YILLIK% I (Okkült) Veri yok 90 -95 I (Belirgin) Veri yok 70 -75 II 65 40 -45 III 40 10 -15 IV 10 0
Prognostik ve prediktif faktörler Kesin faktörler Tümör çapı Aksilla LN Tümör tipi Grade ER/PR Yaş Potansiyel faktörler HER 2/neu Mitoz oranı Vasküler invazyon Angiogenez varlığı P 53 Protoonkogen bcl-2
Yeni Prognostik Faktörler • UPA / PAI-1: İnvazyonun moleküler göstergeleri. Taze dokuda çalışılıyor. . Adjuvan KT’nin gerektiğini anlatır. • Gen ekspresyon profili: prognostik önemi belirlenen gen ekspresyonlarının araştırılması. Güç ve maliyeti oldukça yüksek bir yöntemdir
Opere meme kanserli hastalar için risk kategori tanımlaması (St. Gallen 2005) DÜŞÜK RİSK* ER/PR(+) ; p. N (-) ve T≤ 2 cm ve Gr I ve, Peritümöral invazyon (-) ve, HER-2/neu (-) ve yaş≥ 35 (HEPSİ) ORTA RİSK ER/PR(+) ; p. N (-) ve p. T>2 cm veya Gr II-III veya Peritümöral invazyon (+) veya Yaş<35 veya HER-2/neu (+). (EN AZ BİR TANESİ) veya ER/PR(+) ; p. N (+) (1 -3) ve HER-2/neu (-) Peritümöral invazyon (-) ER/PR(-) ; ve Aynı özellikler YÜKSEK RİSK ER/PR(+) ; p. N (+) (4 ve üzeri) veya ER/PR(+) ; p. N (+) (1 -3) ve HER-2/neu (+) ER/PR(-) ; ve Aynı özellikler
Adjuvan Hormonoterapi Tamoksifen Over ablasyonu • Cerrahi • Radyoterapi • Kimyasal (LHRH analogları) Aromataz inhibitörleri
Meme Kanserinde Adjuvan Sistemik Tedavi • Adjuvan sistemik tedavi ile RFS ve OS uzar. • En iyi rejim kombinasyon ilaçlarıdır (3 -6 ay). Riskli hastalarda en az 6 kür KT tercih edilmelidir. • Tamoksifen kemoterapiden sonra verilmelidir (5 yıl). • Antrasiklinli kombinasyonlar > CMF. • Düşük riskli “reseptör +” hastalarda “LHRH-A + TAM” = KT. • Aromataz inhibitörleri de başlangıç tedavisi olarak standart adjuvan tedaviye girmiştir.
Neoadjuvan Tedavi Lokal tedavi öncesi yapılan tedavi • Amaçlar – Meme koruyucu cerrahi (MKC) şansı – İn vivo ilaç direnç testi – Patolojik tam yanıtı sağlamak (meme ve aksillar LN) – Sağkalımları arttırmak
HIZLI PROGRESYON AÇISINDAN DÜŞÜK VE ORTA/YÜKSEK RİSKİ ÖNGÖREN FAKTÖRLER DÜŞÜK RİSK ORTA/YÜKSEK RİSK Evet Hormon reseptörü varlığı Hayır HER-2 R ekspresyonu Evet Sınırlı Metastaz sayısı Yaygın Yumuşak doku, kemik Metastaz bölgeleri Visseral Hayır Vital organ tutulumu Evet > 2 yıl Hastalıksız dönem < 2 yıl
- Slides: 45