Dr n med Kinga Szymona ZACHOWANIA SAMOBJCZE Oddzia

Dr n. med. Kinga Szymona ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE Oddział Młodzieżowy Kliniki Psychiatrii UM w Lublinie Neuropsychiatryczny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. prof. M. Kaczyńskiego

Zachowania samobójcze to szerokie pojęcie obejmujące myśli wyobrażenia plany samobójcze przygotowania oraz zamach na własną osobę z ewentualnym skutkiem śmiertelnym

1. Próby samobójcze i samobójstwa gwałtowne (powieszenie, skok z wysokości, postrzał i in. ) 2. Samobójstea niegwałtowne (otrucie, drobne okaleczenia)

1. Płeć Mężczyźni zwłaszcza gwałtowne próby samobójcze Kobiety zwłaszcza w wieku podeszłym 2. Wiek osoby dorastające głównie próby samobójcze w wieku podeszłym Edouard Manet, Samobójstwo, 1877

1. Stan cywilny osoby owdowiałe, rozwiedzione, samotne 2. Narodowość Finlandia, Węgry, Austria, emigranci 3. Utrata pracy, bezrobocie 4. Izolacja społeczna, zaburzenia adaptacyjne: wojsko, więzienie

1. Ciężki stan somatyczny choroby nowotworowe ból 2. Choroby psychiczne także wśród krewnych

W Polsce wg danych GUS (Rocznik Statystyczny GUS 2004) wskaźnik samobójstw wynosi 14 na 100 000 mieszkańców Według KGP w roku 2010 jedynie w 14% (765 na 5. 456 przypadków zamachów, w tym 4087 samobójstw dokonanych) udało się potwierdzić „chorobę psychiczną”, jako przyczynę zamachu samobójczego

Proporcja samobójstw dokonanych przez mężczyzn do samobójstw kobiet kształtowała się na poziomie 5: 1 (głównie ze względu na wybór przez mężczyzn metod gwałtownych) Jedynym krajem na świecie w którym liczba samobójstw popełnionych przez kobiety jest większa od liczby samobójstw popełnionych przez mężczyzn, są Chiny, dotyczy to rejonów wiejskich, w miastach chińskich liczba samobójstw wśród kobiet i mężczyzn jest podobna Chiny

Statystycznie jednak na jedną próbę samobójczą popełnianą przez mężczyznę przypadały 4 próby samobójcze popełniane przez kobiety (najczęściej za pomocą leków)

W Polsce dużą ilość samobójstw zakończonych zgonami stwierdza się wśród mężczyzn młodych 16– 21 rż mężczyzn w średnim wieku 45– 55 rż o wykształceniu podstawowym lub zawodowym i niskim statusie społecznym

Mann i współpracownicy przedstawili w 1999 roku model wyjaśniający, który porządkuje różne czynniki związane z samobójstwami Wyróżnili dwie grupy czynników: 1. Wyzwalające 2. Predysponujące

ostre stany psychiatryczne nadużycie substancji psychoaktywnych niekorzystne zdarzenia życiowe kryzysy rodzinne

genetyczne zaburzenia osobowości uzależnienie od substancji psychoaktywnych zachowania agresywne, impulsywność wiek

Do podjęcia próby samobójczej dochodzi wtedy, gdy zbiegają się co najmniej dwa czynniki z obu grup np. poważny kryzys rodzinny u osoby uzależnionej od alkoholu)

W amerykańskich badaniach retrospektywnych stwierdzono, że ok. 40 -60% osób popełniających samobójstwa miało wcześniej zdiagnozowane zaburzenia psychiczne

Ponad połowa samobójstw związana jest z zaburzeniami psychicznymi, głównie depresją, schizofrenią, uzależnieniami Obecność choroby psychicznej zwiększa 12 -krotnie ryzyko popełnienia samobójstwa 12 x

Około 20% osób z chorobami afektywnymi umiera w następstwie zamachu samobójczego

W ciągu ostatnich lat coraz więcej jest doniesień na temat roli jaką w samobójstwach (zwłaszcza gwałtownych) odgrywają zaburzenia metabolimu serotoniny. Serotonina

Wykazano, że genetycznie dziedziczone odmiany enzymów warunkujących produkcję i przemiany serotoniny związane są z osobniczą predyspozycją do zachowań agresywnych i autoagresywnych.

Niski poziom metabolitów serotoniny Kwas 5 -hydroksyinolooctowy (np. kwasu hydroksyindoloctowego) w płynie mózgowo-rdzeniowym występuje szczególnie często u osób popełniających gwałtowne próby samobójcze.

Te biologiczno-genetyczne uwarunkowania samobójstw mogą tłumaczyć częste próby samobójcze u osób z zaburzeniami osobowości, w których występują zachowania agresywne.

1. AIDS 2. Nowotwory 3. Urazy głowy, padaczka (5 x wzrost ryzyka) 4. Stwardnienie rozsiane i inne schorzenia organiczne mózgu

1. Urazy rdzenia kręgowego 2. Przewlekła niewydolność nerek 3. Choroba Cushinga 4. Reumatoidalne zapalenie stawów

Obecnie największe znaczenie przywiązuje się do identyfikowania osób o zwiększonym ryzyku zachowań samobójczych poprzez akcje psychologicznych badań przesiewowych edukację nauczycieli i pracowników socjalnych w identyfikacji osób zagrożonych.

W Polsce próba samobójcza może być wskazaniem do hospitalizacji w szpitalu psychiatrycznym, także wbrew woli pacjenta, w obliczu bezpośredniego zagrożenia życia (Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, 2005).

Dr n. med. Kinga Szymona Dziękuję za uwagę Oddział Młodzieżowy Kliniki Psychiatrii UM w Lublinie Neuropsychiatryczny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. prof. M. Kaczyńskiego