DOUM NCES GELM DR MELEK BABA ZTRK Doum

DOĞUM ÖNCESİ GELİŞİM DR. MELEK BABA ÖZTÜRK

Doğum Öncesi Gelişim Yaşamın en az bilinen ve en gizemli dönemi, döllenmeden doğuma kadar olan dönemdir. Doğum öncesi dönemde organizmanın dış ortamla ilişkisinin bulunmamasına karşın dış ortamdan en fazla etkilendiği ve yaşam boyu sürecek tehlikelerle karşıya kalacağı bir dönemdir (Durualp, 2019). Bu dönemde anne karnındaki bebeğin gelişim evreleri, zigot, embriyo ve fetüs olmak üzere 3 başlık altında tanımlanır. Zigot dönemi, döllenmeden başlayıp 2. haftanın sonuna kadar olan dönemi içine alır. Bu dönemde bebek önce yavaş daha sonra ise hızlı bir şekilde bölünerek büyür. Embriyo dönemi, 2 ile 8. hafta arasını kapsar. Bu dönemde embriyo içinde kan damarları oluşur ve tübüler kalp ortaya çıkar. Fetus dönemi ise 9. hafta ile başlayıp doğuma kadar olan dönemi kapsar. Anne karnındaki bebeğin ve annenin değişim ve gelişim evreleri ise 3 aylık dönemler halinde incelenir. Birinci trimester, ilk 12 haftalık dönemi, ikinci trimester 1226. haftalar arasını, üçüncü son trimester ise 27. hafta ile 41. hafta arasını içine alır.

Hafta Gelişim Ay 0 Hafta Gelişim İlk iki haftada embriyonik yapıda hücrelerin hızla çoğalması sonucu ektoderm ve endoterm tabakaları şekillenir. 3. ve 4. haftalarda mezoterm tabaka gelişir. Bu üç tabakadan fetusun organları, sistemleri ve vücudu gelişir. Ektodermden beyin, omirilik, duyu organları, sinir sitemi, cilt, saç, tırnak ve dişler; endedermden sindirim ve solunum sistemi, idrar torbası 1 -4. hafta ve tiroid bezi, mezodermden ise kas, kemik, lenf, kalp ve dolaşım sistemi, böbrekler ve ürme organları oluşur. 4. haftada beyin ve omirilik dokusu oluşmaya ve kalp atmaya başlar. Kan dolaşımı başlar. Embriyonun boyu 5 mm kadardır. Yarık dudak, yarık damak gibi bozukluklar bu haftalarda oluşur. Ay 1 Hafta Gelişim 5 -6. haftalarda böbrekler şekillenmeye başlar. Göz, kulak, burun, ağız, kol ve bacaklar, el-ayak parmakları ve tırnaklar taslaklar halinde ortaya çıkar. 6. haftanın sonunda embriyonun 5 -8. hafta boyu yaklaşık 22 -24 mm kadardır. 7. haftanın sonunda ilk vücut hareketleri başlar. 8. haftada embriyonun dil, dudak, diş, damak ve akciğer yapısı oluşmaya başlar. Kıkırdak şekilde olan iskelet yapısı taslak olarak hazırdır. Ay Hafta Gelişim 9. haftada embriyo 4 gr ağırlığında ve 4 cm boyundadır. 2 9 -12. hafta 10. haftanın sonuna doğru böbrekler idrar, karaciğer kan üretimi görevini üstlenir. 11. haftanın sonunda organ gelişimi büyük ölçüde tamamlanır. El ve ayak parmakları arasındaki perdeler ortadan kalkar.

Hafta Gelişim Ay 3 Hafta Gelişim Fetusun tüm organları vardır. Ağırlığı 14 gr, boyu 6 -7 cm'dir. Saç ve tırnaklar uzamaya başlar. Saç telleri oluşur. İnsülin ve hormunu üretilmeye başlar. 14. haftada kalp sesleri duyulmaya 12 -16. hafta başlanır. Kemik ve kas dokusu ve lanugo tüyleri, 15. haftadan sonra gelişmeye başlar. Ay 4 Hafta Gelişim Ay Hafta Gelişim Fetusun hareketleri anne tarafından hissedilir. Fetusun boyu 25 cm, ağırlığı 400450 gr kadardır. 17. haftada emme, yutma ve göz kırpma refleksleri ortaya çıkar. 21. haftada kalp kası güçlüdür ve daha güçlü kan pompalar. 16 -20. hafta Ortalama boyu 12 cm, ağırlığı 110 gr kadardır. 5 20 -24. hafta Dış genital organlar gelişimini tamamlamıştır. 18. haftada bağırsaklarında ilk dışkı oluşmaya başlar. Fetusun orta kulak kemikleri 2324. haftalarda gelişimini tamamlar ve sesleri işitme merkezine iletir. Fetus kendiliğinden hareketler yapmaya başlar. Bu aylarda çok sayıda sinir hücresi oluşur. Koku, tat, görme ve dokunma duyuları aktif hale gelir.

Ay Hafta Gelişim Fetüsun boyu 28 -30 cm, ağırlığı 550 -650 gr kadardır. Beyin dokusu gelişimini sürdürür. Cildi buruşuktur, yağ depolanmaya başlar. Yağ depoları oluşmaya devam eder. Ay Hafta 24 -28. hafta Göz hareketleri başlar, kaş ve kirpikler ayırt edilir. Bağışıklık sistemi 7 28 -32. hafta gelişmeye başlar. Beyin dokusu gelişimini sürdürür. Kemik iliği kan yapmaya başlar. Oksijen taşınmasını kolaylaştıran sürfaktan üretilmeye başlar. Boyu 35 -38 cm, ağırlığı 1100 -1200 gr kadardır. Ay Hafta Saçlar uzun, cilt pembe ve verniks kazeoza boldur. Yağ depolarının artmasına bağlı olarak vücut pembeleşir. 8 32 -36. hafta 9 Yüzde buruşukluk ve vücutta lanugo tüyleri azalır. Sinir sistemi ve akciğerler gelişimlerini neredeyse tamamlar. Gelişim Fetus dış ortamın tüm koşullarına uyum sağlama yetisine sahiptir. Fetusun boyu 40 -42 cm, ağırlığı 1800 -2100 gr kadardır. Baş gövdeye oranla büyüktür. 6 Gelişim 36 -40. hafta Lanugolar sadece vücüdun üst kısmında ve omuzlarda bulunur. Ortalama boyu 50 -52 cm, ağırlığı 3200 gr ve üzerindedir.

Doğum Öncesi Gelişimi Etkileyen Faktörler Bebeğe Ait Nedenler Anneye Ait Nedenler Plasentaya Ait Nedenler Çevresel Nedenler Irk, cinsiyet, genetik, kromozom anomalileri, fetal enfeksiyonlar, doğumsal anomaliler, çoğul gebelik Enfeksiyonlar, yüksek ateş, boy, yaş, azalmış besin alımı, gebelikte yetersiz kilo alımı, doğum öncesi düşük kilo, yetersiz bakım, ilaç bağımlılığı, sigara ve alkol kullanımı, kronik hastalıklar, yüksek tansiyon, sık doğum, rahmin şekilsel bozuklukları, miyomlar Enfeksiyon, plasentada iletim bozukluğu, plasenta tümörleri, ikizden ikize kan geçişi Hayvanlardan gelen etkenler, sigara, alkol, ilaç, radyasyon, yüksek basınç, gebelikte yapılan aşılar Gelişme geriliği, düşük doğum ağırlığı, ölü doğum

Doğum Öncesi Görülen Genetik Bozukluklar Kromozom Anomalileri Trizomi 21 Trizomi 18 Trizomi 13 Turner Sendromu 47, XXX 47, XXY Triploidi Sendromu Tek Gen Bozuklukları Marfan Sendromu Tay-Sachs Hastalığı Albinizm Hemofili Multifaktöriyel Bozukluklar Yarık damak ve tavşan dudak Hidrosefali Konjenital kalça çıkığı

An n e B e n N a s ı l D o ğ d u m ? Çocukların nasıl doğduğu ya da nereden geldiğine ilişkin sorularının yanıtlanması, cinsellikle ilgili doğru bilgiler edinebilmesi ve yanlış yönelimlerden uzaklaşabilmeleri açısından son derece önemlidir. Özellikle aileye yeni birey katılacağında annede meydana gelen değişimler, çocukların nasıl dünyaya geldikleri ile ilgili daha fazla kafa yormalarına sebep olur. • • • Çocuğun sorduğu sorular muhakkak cevaplanmalıdır. Çocukların sorularına yaşlarına uygun ve sordukları kadarıyla cevap verilmelidir. Cinsel organların gerçek isimleri kullanılmalıdır. Rahat bir ifade tarzı içinde cevap verilmelidir. Çocuk soru sorduğunda çok şaşırmış, şok olmuş ya da kızmış görünmemek gerekir. Çocukların sorularına şakayla ya da alayla hafife alarak cevap vermemek gerekir. Çocuğun sorduğu soruları cevaplarken resim kullanmak faydalı olabilir. Anne-baba kendi cinsel deneyimlerini çocukla paylaşmamalıdır. En geç 10 yaşına kadar çocuğa cinsellikle ilgili bilgilendirme yapılmalıdır. Ancak bilgilendirme için en doğru zaman çocuğun bu konularla ilgili soru sormaya başladığı zamandır. Çocuk cinsellikle ilgili soruyu kime soruyorsa soruyu o kişi cevaplamalıdır.

Anne Ben Nasıl Doğdum? 3 -7 yaş Anne Ben Nasıl Doğdum? Kız çocuklar büyüdüklerinde anne, erkeklerde baba olabilirler. Baban ve ben birbirimizi sevdik ve evlendik. Daha sonra bir çocuğumuz olsun istedik. Bebeğin oluşması için kadın ve erkeğin her ikisi de önemlidir. Erkeklerin vücudunda sperm, kadınların vücudunda da yumurtalar vardır. Bebeğin oluşması için kadının yumurtası ile erkeğin spermi annenin karnında rahim adı verilen bir odacıkta birleşir. Sen 9 ay boyunca karnımın içindeki bu odacıkta beslendin ve büyüdün. 7 -8 yaş Anne Ben Nasıl Doğdum? Anne-babalar birbirlerini çok severler ve anne-baba olmaya hazır olduklarını düşündüklerinde de babada bulunan spermler annede bulunan yumurtalarla birleşir ve annenin karnına yerleşir. Annelerin karnında bebeklerin büyüyebilmeleri için özel ve rahat bir bölme vardır. Bu bölüme rahim adı verilir. Bebek annenin karnında gelişir, büyür, yaklaşık 9 ay sonra da doğar ve mutlu ailesine katılır. 9 -11 yaş Erkeklerin vücudunda sperm dediğimiz bir sıvı vardır. Kadınların vücudunda da yumurtalar vardır. Bebeğin oluşması için kadının yumurtası ile erkeğin spermi anne rahminde birleşir. Rahim annenin karnında bebeğin büyüdüğü yere verilen isimdir. Kadınların vajinaları vardır. Penis vajinaya girdiğinde spermler penis yolu vajinaya dökülür. Daha sonra rahim ağzında ilerleyerek rahme girerler. Sperm ve yumurta birleştiğinde yeni bir hücre oluşur. Bu hücre büyüdüğünde bebek olur. Bebek kadının rahminde gelişir, büyür. Yaklaşık 9 ay sonra bebek artık özel bölmeden çıkmaya hazırdır. O zaman doğum başlar ve çocuk annenin vajinasından çıkar.

Gebeliğe Psikososyal Sağlığı Üzerinde Rol Oynayan Faktörler Daha önce geçirilmiş depresyon öyküsünün varlığı Ailesel durumlar Evlilik-eş ilişkisi Eş kaybı Boşanma Belli bir cinsiyet beklentisi olmak Eğitim düzeyi Tedavi sonucu gebelikler İş durumu Düşük ekonomik düzey ya da ekonomik kaygılar İstenmeyen gebelik Yaşın küçük olması

Gebelikte Görülen Psikiyatrik Bozukluklar Depresyon Kişinin elemli bir duygu durumuyla birlikte kendini değersiz, anlamsız, mutsuz ve umutsuz hissetmesidir. Gebenin yaşam kalitesini bozarak bebeği ile kuracağı bağlanma duygusunda ve eşi ile ilişki biçiminde problemler oluşturur. Anksiyete Bozuklukları Gebelik döneminde yaşanan anksiyete gergin, huzursuz ve evhamlı hislerle gelen, gebenin kendine olan güvenini bozan, yorulmasına, halsiz ve uykusuz kalmasına yol açan bir durumdur. Bu durumu yaşayan gebeler, sürekli olarak bebeğinin sağlığı ile uğraşır, sık doktora gider ve yalnız başına kalmamaya çalışır. Obsesif-Kompulsif Bozukluk OKB ilk çocuğun doğumundan sonra daha sık görülür. Gebelik döneminde başlayan OKB’de sıklıkla bulaşma obsesyonları ve temizlik kompulsiyonları mevcutken, doğum sonrası gelişen OKB’de ise çocuğuna zarar geleceği düşünceleri ve fobik kaçınma görülür. Yeme Bozuklukları Gebelikte aşırı yeme bozukluğuna ilişkin yatkınlık artmaktadır. Gebede yeme bozukluğunun olup olmadığı ikinci trimesterde kilo artışının olmaması, aşırı kusma gibi belirtilerle anlaşılabileceği gibi gebeyle yapılan sohbetler sırasında da keşfedilebilir. Psikoz Psikotik semptomların ilk gebelikte görülme durumu nadir olmakla birlikte daha çok bipolar bozukluk, depresyon ve şizofreni şeklinde kendini gösterir. Bipolar Bozukluk Gebeliğin bipolar bozukluk üzerindeki etkisi belirsizdir ancak ilaç uyumunun bozulması hastalığın alevlenmesine sebep olabilir.