Dokter ik ga er nu een eind aan

“Dokter, ik ga er nu een eind aan maken “ NHG 2013 SPOED

Een workshop door: • Aram van Reijsen, psychiater en manager zorg acute psychiatrie, Parnassiagroep R’dam • Richard Starmans, kaderhuisarts GGZ te Den Haag • Joop Dopper, kaderhuisarts GGZ te Vlaardingen NHG 2013 SPOED

Hoe om te gaan met acute suïcideuitingen op de huisartsenpost NHG 2013 SPOED

Gun je zelf de tijd en maak contact ! NHG 2013 SPOED

NHG 2013 SPOED

NHG 2013 SPOED

PROGRAMMA: • inleiding, epidemiologie, risicofactoren • rollenspel 1 en 2 • theorie en aanpak • afsluiting NHG 2013 SPOED

Een paar vragen Hoeveel verkeersdoden per jaar? • a) 1700/jaar • b) 1200/jaar • c) 700/jaar NHG 2013 SPOED

• Hoeveel geslaagde suïcides per jaar? • a) 1700/jaar • b) 1000/jaar • c) 500/jaar NHG 2013 SPOED

Vraag Geslaagde suïcides: man/ vrouwverhouding? a) 1: 2 b) 2: 1 c) 1: 1 NHG 2013 SPOED

Cijfers • 700 verkeersdoden • 1753 geslaagde suïcides per jaar • mannen 2 x vaker dan vrouwen • 10, 5 zelfdodingen per 100. 000 inwoners NHG 2013 SPOED

Nog meer cijfers Elk jaar: • 410. 000 volwassenen met suïcidegedachten • 94. 000 volwassenen doen een suïcidepoging • 14. 000 ziekenhuis bezoeken door TS NHG 2013 SPOED

Vraag Hoeveel procent van de mensen die zelfmoord pleegden, bezocht de huisarts in de maand hieraan voorafgaand? • a) 30% • b) 50% • c) 70% • d) 90% NHG 2013 SPOED

Bezoek aan de huisarts Hengeveld & van Balkom 2005: Van de suïcideplegers heeft: • 80 % in de 6 maanden ervoor de huisarts bezocht • 50 % in de maand ervoor de huisarts bezocht • 40 % in de week ervoor de huisarts bezocht NHG 2013 SPOED

Suïcide in Nederland 1980 - 2010 absolute aantallen (CBS, 2011) NHG 2013 SPOED

verhoudingscijfers in 2010 vrouwen en mannen naar leeftijd per 100. 000 (CBS, 2011) NHG 2013 SPOED

NHG 2013 SPOED

Onderzoek: • overlevers doen in minder dan 30 % een 2 e poging • 80 % is uiteindelijk blij dat de poging is mislukt NHG 2013 SPOED

Gebruikte methoden • • Medicijnen Gif Snijden Verhangen Springen Verdrinken Verstikken Vuurwapen NHG 2013 SPOED

Verhoogd risico: • • • Psychiatrische stoornis Eerdere suïcidepogingen Zelfdestructief gedrag in de VG Suïcidale ideatie in de VG Nabestaande van suïcide Patiënten met Borderline Persoonlijkheids Stoornis NHG 2013 SPOED

Borderline Persoonlijkheids Stoornis Cluster B persoonlijkheidsstoornissen § § suïcidaal gedrag is diagnostisch criterium 75% doet poging(en); 10% van de patiënten overlijdt door suïcide vaak gebrekkige impulscontrole (middelenmisbruik kan zowel oorzaak als gevolg zijn) NHG 2013 SPOED

Borderline Persoonlijkheids Stoornis 2 § § § zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag komen vaak samen voor suïciderisico bij cluster B extra verhoogd bij comorbide depressie en verslaving / alcoholgebruik vatbaar voor crises; het zogenaamde ‘acuut-op-chronisch risico’ NHG 2013 SPOED

Verhoogd risico: • Eerste weken tot 3 maanden na ontslag uit psychiatrisch ziekenhuis, 2 maanden na ontslag uit algemeen ziekenhuis. • Kans op navolging na suïcide bij bv. familie of medepatiënten • Tijdens opname • Eerste week na poging NHG 2013 SPOED

Gradaties van suïcidaliteit: • • Zelfbeschadigend gedrag Suïcidale ideatie Suïcidale intentie Suïcidaal gedrag Suïcidepoging Verstoorde suïcide Suïcide NHG 2013 SPOED

CASUS: • De heer Mostert, 40 jaar, belt vaker de post, en zoals ook nu, over zijn suïcidegedachten. • Nooit een ernstige poging gedaan, soms duidelijk onder invloed van alcohol. • Hij is bekend met PTSS, (Srebrenica), 2 x gescheiden, laatste relatie net beëindigd en afgekeurd voor werk. • Vrijdagavond, 22. 00 uur. De assistente krijgt de indruk dat hij overstuur is en hij klinkt alsof hij gedronken heeft. Hij zegt dat hij een eind aan zijn leven wil maken. Omdat ze het gesprek moeilijk vindt gaan, vraagt ze de huisarts het over te nemen. NHG 2013 SPOED

Rollenspel 1 Wat heeft u gezien en gehoord ? Wat ging er goed, wat kan beter ? NHG 2013 SPOED

Welke valkuilen zag u: te weinig ruimte voor de patiënt te veel afwijzingen niet luisteren, niet ingaan op antwoorden quasi empathie na open vraag weer strakke grenzen hanteren en mogelijkheden beperken • niet samen oplossingen zoeken • tegenoverdracht • • • NHG 2013 SPOED

Rollenspel 2 Welke verschillen zag u ? NHG 2013 SPOED

Wat ging hier beter: • Neutrale houding, geen strijd, geen oordeel • Geloofwaardige empathie • Bevestiging van de emoties van de patiënt • Bekrachtiging van positief gedrag • Regie steeds bij de patiënt leggen • Samenvattend stimuleren en samen met de patiënt naar alternatieven zoeken NHG 2013 SPOED

Suïcidale patiënten willen gehoord en begrepen worden NHG 2013 SPOED

Ervaringen suïcidepogers • • • Voelen zich afgewezen (anticipatie) Voelen zich niet begrepen Voelen zich beoordeeld Voelen zich alleen Schamen zich voor hun suïcidaliteit Teleurgesteld in hulpverleners (vaak) NHG 2013 SPOED

Suïcidale mensen schamen zich: • Omdat ze mislukt zijn • En dat altijd zo zal blijven • Dat ze er een puinhoop van gemaakt hebben • Dat ze een ander alleen maar tot last zijn • Omdat ze zichzelf haten NHG 2013 SPOED

Risicotaxatie: 1. Contact maken 2. Inventarisatie psychiatrische problematiek 3. Risicofactoren / beschermende factoren 4. Aanvullende informatie 5. Risicoweging NHG 2013 SPOED

Contact maken • • • Taxatie bewustzijn Respect en empathie Afstand – nabijheid Overdracht – tegenoverdracht Contactgroei Neutraal / feitelijk NHG 2013 SPOED

NHG 2013 SPOED

Welke vragen op de post kun je stellen: Gericht op urgentie: • Waar bent u nu ? • Heeft u al iets gedaan ? • Zijn er mensen bij u in de buurt ? • Wat zijn uw overwegingen om het wel of niet te doen ? NHG 2013 SPOED

Wees specifiek en nieuwsgierig: • Hoeveel uren per dag, hoeveel maal? • Welke pillen precies, hoeveel? • Hoe precies gaat u zelfmoord plegen? • Heeft u een afscheidsbrief geschreven • Wat gaat u in uw afscheidsbrief schrijven? NHG 2013 SPOED

Beschermende factoren: • • Thuiswonende kinderen / dieren Verantwoordelijkheidsgevoel naar familie Positieve sociale hulp / netwerk /relaties Religie Positieve therapeutische relatie Copingvaardigheden Perspectief NHG 2013 SPOED

Risicoweging NB Er bestaan geen zekere criteria !! • Ernst van de suïcidaliteit • Afwegen van veiligheidsmaatregelen • Non-suïcide afspraken / contract ? ? • When in doubt: better safe than sorry NHG 2013 SPOED

Afronding: • Plan maken met de patiënt (op schrift) – Organiseer veiligheid (Beschikbaarheid middelen? ) – Betrek anderen – Wat als … • Nazorg – Informeren – Actieve follow-up • Verslaglegging in journaal of overdracht NHG 2013 SPOED

zorg voor veiligheid en continuïteit § Veiligheid in acute situaties heeft voorrang § Verwijder middelen waarmee de patiënt zich kan beschadigen § Zorg dat de patiënt niet alleen is Betrek naasten van de patiënt Aandacht voor suïcidaal gedrag tijdens transitiemomenten Veiligheidsplan: afspraken noteren en bijstellen § § § NHG 2013 SPOED

Maak afspraken met de acute dienst indien er te vaak verwijsproblemen zijn. NHG 2013 SPOED

Gun je zelf de tijd en maak contact ! NHG 2013 SPOED

Vragen/opmerkingen ? NHG 2013 SPOED

Dank voor uw aandacht einde NHG 2013 SPOED