DNYADA VE TRKYEDE ENERJ POLTKALARI ve SEKTREL YANSIMALARI

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ENERJİ POLİTİKALARI ve SEKTÖREL YANSIMALARI Prof. Dr. A. Beril Tuğrul İstanbul Teknik Üniversitesi – Enerji Enstitüsü Ayazağa Kampüsü – 34469, Maslak -İSTANBUL 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Van

Giriş n n Günümüzde, kalkınmışlığın ve gelişmişliğin bir ölçütü olarak kabul edilen enerji kullanımının yönetimi ve denetimi giderek önem kazanmış bulunmaktadır. Gelişen teknolojiyle insanoğlunun enerjiye bağımlılığı giderek artmakta ve enerji politikaları, siyasi olaylara da yön veren yadsınamaz ve göz ardı edilemez boyutlara ulaşmaktadır. Bu bağlamda, enerjiye ve/veya enerji kaynaklarına ulaşmak, ülkeler için vazgeçilemeyen bir gereksinim durumunda olmaktadır. Bir başka deyişle, enerji üretimi için enerji kaynaklarına ulaşmak bir gereklilikten de öte bir zorunluluk haline gelmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Strateji Geliştirilmesi n n n Ülke, veya bölge olarak enerji kaynaklarına sahip olma veya olmama şartlarına bağlı olarak, farklı enerji stratejileri geliştirmek olasıdır. Dolayısı ile, öncelikle, enerji kaynaklarını temin etmek veya ulaşmak ve kullanabilmek gereklidir. Ayrıca, enerji kaynaklarına sahip olmak veya ulaşmak bile yeterli güvenilirliği sağlamamakta, enerji ve/veya enerji kaynaklarının sürekli temin edilebilirliği önem kazanmaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Stratejik Fenomenler n Ülkelerin jeopolitik durumları o ülkenin enerji açılımı üzerinde de etkin olmaktadır. Burada enerji temini açısından üç önemli stratejik fenomen; Jeopolitik, n Yedeklilik ve n Çeşitlilik olmaktadır. n Kaynak: A. Beril Tuğrul, 2003 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Güvenilir Enerji Üretimi İçin Stratejik Fenomenler n n n Jeopolitik Fenomen Jeopolitik fenomen, coğrafyaya bağlı olarak politika ve stratejilerin üretilmesini, Yedeklilik fenomeni, aynı enerji kaynağının birden fazla yerden teminini ve Çeşitlilik fenomeni de enerjinin farklı tipte enerji kaynaklarından teminini ifade etmektedir. Bu durum, global enerji politikaları ve/veya projeksiyonlarının geliştirilmesini gerekli kılmaktadır 30 Ekim 2010 Güvenilir Enerji Üretimi İçin Stratejik Fenomenler Yedeklili k İlkesi OSBUK ZİRVESİ Çeşitlilik İlkesi Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL Kaynak: A. Beril Tuğrul, 2003

Operatif Koşullar n n Bunların da ötesinde, ulaşılmaya çalışılan kaynakların günlük ve mevsimsel değişimlerden etkilenmeyecek kaynaklar olması, bir başka deyişle, “emre amadelik” şartını sağlıyor olması gerekmektedir. Ayrıca, çevreye uyumluluk, teknolojik yetkinlik ve ekonomiklik ile coğrafi durum özelliklerini de sağlaması beklenen operatif koşullar olmaktadır Kaynak: A. Beril Tuğrul, 2003 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

DÜNYA ENERJİ DURUMU 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Van

Dünya Enerji Durumu n n Enerji politikalarını oluşturabilmek veya enerji politikalarını doğru değerlendirebilmek için öncelikle, global şartların iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, farklı enerji kaynaklarından bahsedilebilirse de, her enerji kaynağının aynı oranda kullanıldığı söylenemez. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Emre Amade Santrallar n n Emre amade olarak fosil yakıtlı santrallar, rejimi düzgün ırmaklar üzerine kurulmuş hidrolik santrallar ve nükleer santrallar, halen konvansiyonel enerji santralları durumundadır. Bilindiği üzere, halen, birincil ve en önde gelen enerji kaynakları fosil yakıtlardır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Fosil Yakıtların Kullanımı n n Fosil yakıtlar, elektrik santralları için kullanıldığı gibi, ulaşım ve konut sektörü için de önemli bir enerji kaynağı girdisi durumundadır. Böyle olunca da, günümüzde dikkatlerin üzerine toplandığı enerji kaynakları, fosil yakıtlar olmaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Fosil Yakıtlar: Kömür, Petrol, Doğal Gaz n n n Fosil yakıtlar, yine bilindiği üzere, esas itibariyle kömür, petrol ve doğal gazdır. Kronolojik gelişim çerçevesinde, katı, sıvı ve gaz sıralamasıyla fosil yakıtlar önem kazanmıştır. Başka bir deyişle, önce kömür, sonra petrol ve nihayet üçüncü olarak da doğal gaz dünya enerji sahnesinde önemle yerini almıştır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Dünya Kömür Rezervleri Kaynak: 30 Review Ekim 2008 2010 BP, Statistical OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Dünya Petrol Rezervleri Kaynak: 30 Review Ekim 2008 2010 BP, Statistical OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Dünya Doğal Gaz Rezervleri Kaynak: BP, Statistical Review 2008 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Dünya Enerji Tüketimi Dağılımı 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Kaynak: BP, Statistical 2009 Prof. Dr. Review A. Beril TUĞRUL

n Tüm bu dağılım haritaları bir arada değerlendirilecek olursa, dünyanın enerji tüketen ve enerji kaynaklarına büyük ölçüde ihtiyaç duyan bölgeleri ile dünya petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip bölgelerinin örtüşmediği görülmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Oysa, Nüfus artışı, n Sanayileşme ve n Gelişen teknoloji ile enerji talebi giderek artmaktadır. n Fazla olarak, halen enerjiyi büyük ölçüde tüketen bölgelerin de giderek daha fazla talepleri olmaktadır. B. Tuğrul, 2003 a&b] 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ – Van Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Bu durumda; n n Bu durumda, petrol ve doğal gaz kaynağı bölgelerinden enerji talep bölgelerine enerji kaynaklarının aktarılması, halihazırda dünyanın en büyük sorunu durumundadır. Bu bağlamda, enerji nakil hatları ve geçiş güzergahları da son derece önem arz etmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Kömür için Ana Deniz Taşımacılık Hatları 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Petrol için Ana Deniz Taşımacılık Hatları 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Global Konjüktür n n Enerji kaynağı bölgeleri ve de nakil hattı bölgeleri dünyanın siyasal politikalarına yön vermektedir. Günümüzde, dünya enerji stratejileri bu konjüktür üzerine geliştirilmektedir denebilir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

TÜRKİYE’NİN ENERJİ DURUMU 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Van

Türkiye n Türkiye, jeopolitiği itibariyle, dünyada odak olarak nitelenebilecek ve farklı açılımlara olanak verecek bir konumdadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Türkiye’nin Enerji Kaynakları Kaynak: WEC, 302002 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Türkiye’nin Birincil Enerji Kaynaklarında Üretim ve Tüketim Durumu Enerji Kaynağı Tüketim Üretim Taş Kömürü (Bin ton) 11. 039 2. 367 Linyit (Bin Ton) 64. 883 Doğal Gaz ( Milyon m 3) 16. 339 312 Petrol (Bin Ton) 29. 661 2. 551 Hidrolik (GWh) 24. 010 Jeotermal + Rüzgar (Elek. ) (GWh) 152 Jeotermal Isı (Bin TEP) 618 16. 263 Hayvan ve Bitki Artıkları (Bin Ton) 5790 Güneş (Bin TEP) 287 77. 044 26. 266 Odun (Bin Ton) TOPLAM Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Kurulu Gücün Ana Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A. Ş. (TEİAŞ), 2010 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Türkiye’nin 2001 -2004 Yılları Arasında Enerji Kaynağı “Üretim/Tüketim” Oranları Yıl Enerji Tüketimi (x 1000 TEP) Enerji Üretimi (x 1000 TEP) Üretim/Tüketim (%) 2001 77. 044 26. 206 34, 1 2002 78. 711 24. 727 28, 4 2003 83. 804 23. 812 28, 4 2004 87. 580 24. 259 27, 7 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Türkiye İçin, 2020 Yılına Kadar Enerji Talebinin Yerli Kaynaklarla Karşılanma Oranlarına ilişkin Projeksiyon 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

ENERJİ POLİTİKALARININ SEKTÖREL YANSIMALARI 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Van

Sanayici Sorunları n n Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri ve daha da geniş kapsamlı olarak sanayicilerin, tabii ki çözmeleri veya odaklanmaları gereken birçok konu söz konusudur. Bunlar içinde gerçekten önemli ve önde geleni, şüphesiz enerji ile ilgili olanlarıdir ve dolayısı ile enerji politikaları ile ilişkilidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Öncelikle; n n n Sanayicilerin; enerji gereksinimlerini karşılamaları gerekir. Zira; “En Pahalı Enerji Bulunmayan Enerjidir. ” Bir başka deyişle, enerjiye ulaşılamıyorsa sanayicilerin üretimi riske girer. Bu durum, kesinlikle sanayiciye zararı getirir. Bu istenmeyen durum, özellikle elektrik enerjisi gereksinimi için yadsınamazdır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Sorumluluklar n n n Talebe uygun olarak, enerji politikaları geliştirmek ve hayata geçirmek veya hayata geçirilmesi için uygun şartları sağlamak öncelikle hükümetlerin sorumluluğundadır. Türkiye enerji durumu çerçevesinde, genel gelişim ve gelecek beklentileri göz önüne alındığında, enerji kaynağının yerli karşılanım oranının düşüyor olması endişe vericidir. Zira, bu durum, enerji gereksinimlerinin sadece ülke politikalarından değil, dünya enerji politikalarından da büyük ölçüde etkileneceği anlamına gelmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Bu husus; n n Bu husus, ciddiyetle üzerinde durulması gereken bir husustur. Bu konuya önerilebilecek bir çözüm, enerji yatırımlarına sanayicilerin girmesi ve/veya çeşitlilik bağlamında kendi enerjilerinin karşılanması konusunda ortak çözümler üretmeleridir. Nitekim, bazı sanayi kuruluşları veya organize sanayi bölgeleri özellikle elektrik üretimine yatırım yapmaktadırlar. Bu husus enerji arz güvenliği bağlamında önem arz etmektedir. OSBUK ZİRVESİ 30 Ekim 2010 Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Sanayiciler İçin Arz Güvenliği n n Sanayiciler açısından enerji arz güvenliği bağlantılı olarak, elektrik tarifesindeki dengesizliklerden bahsedilebilir. Bu husus, dağıtım şirketlerinin özelinden de kaynaklanabilmekle birlikte, önemli ölçüde enerji kaynağına ulaşım ve bu kaynakların dünya konjüktürü çerçevesindeki fiyat dalgalanmaları ile de ilgilidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Petrol Fiyatlarında Dünyadaki Değişimler Kaynak: BP, Statistical Review 2008 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Bir Yıl İçindeki Petrol Fiyatı Değişimi 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

n Yıllar İtibariyle Türkiye'nin Ham Petrol Üretimi ve İthalatı Kaynak: PİGM Dergisi 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ – Van Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

n n Türkiye’nin petrole olan bağımlılığı; ithal petrol bağlamında yüksek görünmektedir. Bu durum değerlendirildiğinde, dünya petrol fiyatlarında tkilenmemizin, önemli ölçüde dünya piyasalarının yansıması olacağı anlaşılmaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Doğal Gazda Durum n Doğalgazın, fosil yakıtlar içinde CO 2 emisyonu açısından nispeten daha iyi olması ve doğal gaz santrallarının ilk kurulum maliyetinin düşük olması ve diğer emre amade santralara göre kısa kurulum süresine sahip olması, doğal gazın ve doğal gaz santrallarının tercih edilir olması sonucunu doğurmaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Doğal Gaz’ın Dünyadaki Fiyat Seyri Kaynak: http: //www. hisse. net 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Yıllar Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Dünya Kömür Fiyatları Kaynak: OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL 30 Ekim 2010 Mc. Closkey Coal Price Index; “The Renaissance & the Economics of Steam Coal”, Ph. D Dissertation of Lars Schernikau

n Avustralya Kömür Fiyatları Değişimi 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ – Van Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Elektrik Fiyatlarına Yansıma n DUY (Dengeleme ve Uzlaştırma) Yönetmeliğinin çıkmasından (2006 Ağustos) bu yana aylara göre ortalama sistem marjinal fiyatları ve yıllara göre ortalama sistem marjinal fiyatlara bakıldığında, elektrik fiyatlarının sabit olmamakla beraber belli bir ortalama civarında salındığı görülmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Elektrik Fiyatlarına ilişkin Ortalama Sistem Marjinal Fiyatları Kaynak: Gökmen Çöloğlu 180 Ortalama Sistem Marjinal Fiyatları (TL/MWh) 170 160 Fiyat (TL) 150 2006 140 2007 130 2008 2009 120 2010 100 90 30 Ocak Ekim 2010 Şubat Mart 80 Nisan Mayıs OSBUK ZİRVESİ Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL Kasım Aralık Kaynak: Süleyman Boşca

n n n Tüm bu hususlar; ve de dağıtım şirketlerinin özelinden kaynaklanan bir takım sorunlar, elektrik fiyatlarının stabil kalmasını zorlaştırmaktadır. Bu bağlamda, yapılabilecekler kısa vadede kısıtlı görünmektedir. Ama yine de, zamanında ve hızla alınabilecek tedbirlerle sorunlar, hiç değilse bir miktar hafifletilebilir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Elektrik Birim Maliyeti Üzerine Konmuş Vergiler n n n Öte yandan, elektrik birim maliyeti üzerine konmuş olan vergiler, çoğu kez göze batan bir konudur. Vergi yükünün yüksek olduğu bir gerçektir. Ancak, AB ülkeleri içinde, hemen görüldüğü üzere, benzer bir durum sergilemekteyiz 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Türkiye ve AB Ülkelerinde Sanayide Kullanılan Elektrik Fiyatları Kaynak: AB İstatistik Ofisi (Eurostat) ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL *Avro / k. Wh, 2010 2009 yılının ikinci yarısıOSBUK için geçerli, yıllık tüketimi 2. 000 MWh-20. 000 MWh 30 Ekim

Rekabet Şartları n n n Bu konu, AB ülkelerine veya AB ülkeleri ile rekabette sorun yaratmayabilir. Zira, görüldüğü gibi AB ülkeleri ile benzer durumdayız denebilir. Ancak, AB ülkeleri dışına ihracat yapmayı hedefleyen ve AB dışı ülkelerle rekabet etmek durumunda olan sanayiciler için daha büyük sorun var gibi görünmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Bu durumda; n Asya-pasifik, Afrika, Avrasya ve Orta Doğu ülkeleri ile ilişkileri geliştirmeye çalışan ve ticaretin, dolayısıyla da ihracatın arttırılmasını hedefleyen bir genel politika izlediği söylenebilen Türkiye’nin; bu duruma uygun olarak, elektrik üzerindeki vergi yükünü hiç değilse daha fazla arttırmamasının yerinde olacağı söylenebilir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Orta Vadede; n n Orta vadede, emre amade ve büyük elektrik üretimi sağlayacak nükleer santralların devreye girmesi mümkün olması halinde, daha stabil elektrik fiyatı şartlarına ulaşılabilir. Bu bağlamda, enerji politikalarının staratejik kriterleri çerçevesinde, çeşitlilik ve yedeklilik şartları sağlanabilmesi durumunda kararlı elektrik fiyatı sağlanabilir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Petrol Fiyatlarındaki Değişimin Etkilemesi n n Petrol fiyatlarındaki değişim de sanayiyi yakından ilgilendirmektedir. Zira, sanayicilerin kendisi doğrudan petrol kullanmasa bile, Türkiye’de nakliye esas itibariyle karayolu taşımacılığı ile yapıldığından, petrol fiyatlarındaki artışlar, dolayısı ile maliyetlere yansımaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Benzin ve Motorinde Vergi Yükü Toplam Vergi Bayi, Dağıtım, Nakliye Rafineri Satış Fiyatı Benzin 30 Ekim 2010 Kaynak: Tüpraş Motorin OSBUK ZİRVESİ – Van Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Doğal Gaz Fiyatlarının Değişimi n n n Doğal gazı kullanan sektör de yadsınamayacak boyutlardadır. Bu bağlamda, genellikle yıllık bazda doğal gaz fiyat değişimi etkin görülmektedir. Dolayısı ile, doğal gaz temini de önem arz etmektedir. Kaynak: http: //tr. oiloilprice. com/ 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Mevzuat n Mevzuat ile ilgili, usul ve uygulama ile ilişkili sanayici sorunları; günlük yaşam içinde önemli sorunlar gibi ortaya çıkabilmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Mevzuat Sorunlarının Çözümleri n n n Bu husus, hükümet, sanayici ve ilgili sivil toplum kuruluşlarının bir arada karşılıklı anlayış ve uyumla çözebilecekleri sorunlardır. Global değişime uyum sağlamaya çalışan ülkemizin çözmesi gereken, ve de ancak, zaman içinde çözüme ulaşabileceği düşünülen konulardır. Burada, esas olan, tarafların birbirlerini yıpratmak ve ilişkileri sertleştirmek yerine, empati ile yaklaşmaları ve çözümü birlikte oluşturmalarıdır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Enerji Tasarrufu n n Bu arada, unutulmaması gereken bir husus; Enerji Tasarrufu’dur. Unutulmamalıdır ki; “En Ucuz Enerji, Tasarruf Edilen Enerji”dir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Enerji Verimliliği n n n Bu bağlamda, enerji verimliliği konusu gündeme gelmektedir. Burada, önemli olan, makine teçhizat alınırken, uygun seçimlerin yapılmasıdır. İlk yatırım maliyeti bir miktar artsa bile, genellikle zannedilenden daha kısa bir sürede kendisini amorte edecek, hem kurumsal ve hem de ülkesel bağlamda verimlilik sağlanabilecektir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Burada, n Konuya ilişkin eğitim, teşvik ve bilinçlendirme için, hem hükümet tarafına ve hem de sivil toplum kuruluşlarına ve hem de tüm sektör kurum yetkililerine önemli görevler düşmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

SONUÇ Tüm bu hususları inceledikten sonra, sonuç olarak denebilir ki; yapılması gerekenleri iki ana başlıkta toplamak mümkündür. Bunlar; n Ülke bazında ve n Sektörel bazda yapılması gerekenler olmaktadır. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Ülke bazında yapılması gerekenler; n n Ülkemiz, önce, kendi öz kaynaklarından, özellikle emre amadeliği sağlayan kömürünü değerlendirme yoluna gitmeyi bir açılım olarak benimsemelidir. Ancak, kömür rezervlerini kullanırken, sera gazları salınmını minimize edecek teknolojik donanım ve sistemlerle santrallarını kurmak da bir çevre açılımı olması gerekmektedir. Petrol ve doğal gaz arama çalışmaları sürekli desteklenmesi gereken konular olmalıdır. İthal edilen birincil kaynakların şimdikinden daha çok sayıda farklı ülkelerden teminine ilişkin alt yapı antlaşmalar yapılması gerekmektedir. Çeşitlilik bağlamında, farklı enerji kaynakları ile çalışan santrallara yönelinmeli ve ilgili çalışmalar desteklenmelidir. Bu bağlamda; Türkiye, nükleer teknolojiye girmeli ve emre amadeliği sağlayan büyük güçlü nükleer santrallar kurmayı bir enerji açılımı olarak benimsemelidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Ülke bazında yapılması gerekenler; (devam) n n n Enerji üretenler için uygun mevzuat gelişimlerinin yerinde ve zamanında yapılması sağlanmalıdır. Enerji hatlarının tam kapasite kullanımı için ulusal ve uluslar arası şartların ve alt yapının güvenilirlikle oluşturulması sağlanmalıdır. Tüm bu hususların birlikte ve koordineli olarak enerji politikaları çerçevesinde hayata geçirilmesi benimsenmelidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Sektörel bazda yapılması gerekenler; n n Enerji verimliliğine önem verilmelidir. Enerji tasarrufu için gerekiyorsa yatırım yapılmalıdır. Kayıp ve kaçak elektrik kullanımı minimize edilmelidir. Elektrik enerjisi üretimi için, mümkünse sektörel bazda girişimlere yer verilmelidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Sektörel bazda yapılması gerekenler; (devam) n n Sahip olduğumuz, öz enerji kaynaklarımız ile üretim olabildiğince tercih edilmelidir. Taşımada olabildiğince karayolu taşımacılığından kaçınılmalıdır. Liberal şartlarda enerji temini için borsa şartlarının oluşturulması desteklenmelidir. Tüm bu konularda AR-GE çalışmalarının desteklenmesi benimsenmelidir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Öz Olarak; n Türkiye’nin enerji politikaları bağlamında, konuyu bilerek ve rasyonel yaklaşarak, tüm bu konuları; kamu ve sektörel bazda, birlikte ve birbirlerine paralel ve de birbirlerini destekleyen işbirliği ile hayata geçirmeyi sağlamayı benimsemesi en akılcı yol olarak görünmektedir. 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Benzinde Vergi Yükü 20. 11. 2008 Tarihi itibariyle; n Benzin rafineri çıkış fiyatı: 0, 58 TL 0, 98 TL n Eklenen bayi, dağıtım ve nakliyat fiyatı: 0, 40 TL n Eklenen toplam vergi : 1, 94 TL Toplam: 2, 92 YTL Alınan vergi; rafineri çıkış fiyatı, dağıtım ve nakliyat giderleri toplamından daha fazla 30 Ekim 2010 OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL

Nükleer Enerji Santrallerinin Dünyadaki Dağılımı Kaynak : Olson, M. F. , Myth of The Peaceful Atom, Nuclear Information & OSBUK ZİRVESİ Prof. Dr. A. Beril TUĞRUL 30 Ekim 2010 Service, NIRS, Resources 2002.