DNYA EKONOMS Ders 1 lkadan Bilgi Toplumuna Dnya

DÜNYA EKONOMİSİ (Ders 1) İlkçağdan Bilgi Toplumuna Dünya Ekonomisindeki Değişimler

�Dünya ekonomisinin küresel ekonomiye dönüşümünü kavrayabilmek için ilk çağlardan bugüne sosyo-ekonomik yapıdaki dönüşümleri bilmek gereklidir. 1. Avcılık ve toplayıcılıkla hayatını idame ettiren ilkel toplum 2. Besin toplayıcılığından besin üreticiliğine geçiş yapan tarım toplumu 3. Tarımsal üretimi ileri derecede gerçekleştirdikten sonra endüstriyel üretime geçen sanayi toplumu 4. Bilgi toplumu

Tarım toplumu ve temel nitelikleri �Tarım toplumuna geçiş Neolitik Devrim (M. Ö. 8000) ile mümkün olmuştur. �İnsanoğlu besin toplayıcılığından besin üreticiliğine geçmiştir. �İnsanoğlunun hayatında büyük bir dönüşüm gerçekleşmiştir.

Neolitik Devrimin Sonuçları 1. Avcılık ve göçebeliğin yerini yerleşik hayat almıştır. 2. Nüfus artmıştır. 3. Nüfus artışına paralel insanların yerleştikleri alanlar genişledi. Akdeniz’in çevresindeki toprakların nüfusu oldukça yoğun hale geldi. 4. Teknolojik gelişme alanında büyük adımlar atıldı. 5. Ticaret gelişti ve genişledi. 6. Özellikle bölgelerarası ticaretin önemi arttı. 7. Şehirler ilk kez gelişti. Büyüklükleri artarken fonksiyonları karmaşık hale geldi. 8. Siyasi bir organizasyon olarak devlet kavramı ortaya çıkmıştır.

�Tarım toplumu, ekonomisi tarıma dayalı ve nüfusun çoğunluğunun tarım sektöründe çalışan bir toplumdur. Tarım toplumunda toprak yetiştiriciliği refahın başlıca kaynağıdır. �İlkçağ toplumlarında tüm dünya toplumları tarım toplumu niteliğindeyken, bugün sanayi toplumu olma aşamasına geçemeyen kimi gelişmekte olan ülkelerin de tarım toplumuna ait nitelikleri devam ettirdikleri görülmektedir.

�Tarım toplumlarında ekonomik hasılanın kaynağı tarımdır, bilgi birikimi ve teknoloji düşüktür. Verimlilik düşüktür. Eğitim seviyesi, altyapı yatırımları, sağlık hizmetleri yetersizdir. �Diğer yandan, tarım toplumlarının bu tarz niteliklere sahip olması tarım sektörünün ihmal edilebilir olduğu anlamına gelmez.

�“Petrole hükmeden pek çok devlete, gıdaya hükmeden insanlığa hükmeder” �Henry Kissinger

SANAYİ TOPLUMU �Sanayi toplumu, üretim süreçlerinin ön plana çıktığı, fabrika ve tesisler, sanayi ürünlerinin ekonominin temelini teşkil ettiği bir toplumdur. Sanayi toplumları Sanayi Devrimi'nden sonra batıda gelişmiştir ve modern ve endüstri öncesi çağın tarım toplumlarının yerini almıştır

SANAYİ TOPLUMUNUN ÖZELLİKLERİ �Tarım toplumunda genellikle geçimlik yapılan üretim, artık kar için gerçekleştirilir olmuştur. �İhtiyaç fazlası ürünler ticarete konu olmuş, ticaret sektörü ve piyasalar gelişmiştir. �Dağınık ve küçük ölçekli işletmelerin yerini büyük işçi kitlelerinin çalıştığı fabrikalar doldurmuştur.

�O zamana kadar görülmeyen işçi sınıfı problemleri ortaya çıkmıştır. �Üretimin bant üzerine çıkmasıyla seri ve kitlesel üretime geçilmiştir. �Kitlesel üretimle birlikte enerji sorunu ortaya çıkmış, bu sorun uluslararası ilişkilerde önemli bir sorun haline gelmiştir.

�Enerji tüketiminin artması doğal kaynakların yok olması sorununu beraberinde getirmiş, çevre sorunları sanayi toplumlarının önemli konularından biri haline gelmiştir. �Sanayi toplumuyla birlikte işbölümü ve uzmanlaşma yaygınlaşmış. Üretimde mekanizasyon, otomasyon, standartlara ve pazara yönelik üretim artmıştır. �Sosyal yapıda bireysellik, çekirdek aile ve işçi sınıfı gibi modern sosyal yapı şekilleri yaygınlaşmıştır.

Bilgi toplumu �Bilgi kavramı insan aklının erebileceği olgu gerçek ve ilkelerin bütünü, malumat ya da öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek olarak tanımlanabilir. �Ekonomik siyasi ve askeri alanlarda stratejik değere sahip olan bilgi her devirde önemini korumuştur.

�Dolayısıyla bilgi birikimi ileri olan toplumlar diğerlerine kıyasla her zaman avantajlı olmuştur. �Bugün Bilgi toplumu olarak nitelendirilen sosyal yapılarda bilgi, toplumun belli katmanlarında bulunan bir değer olmaktan öte, toplumun bütün katmanlarına yayılmış durumdadır. �Bir toplumun Bilgi toplumu sayılabilmesi için sosyal siyasi iktisadi ve askeri bütün katmanlarında asli belirleyici unsurun bilgi olması zorunluluğu bulunmaktadır.

�Tarım toplumunun üretim yapısında toprak ve emek ön plana çıkarken, sanayi toplumunda sermaye ve makine teçhizat gibi fiziki donanımlar belirleyici faktör olmuştur. Diğer yandan bilgi toplumunda ise üretimin temel dayanağını bilgi ve bilgiye dayalı ileri teknolojik ürünler oluşturmaktadır.

�Bu bağlamda dünya ekonomisindeki dönüşümlerin esasen üretim yapısındaki farklılaşmaya göre şekillendiğini söyleyebiliriz. �Bilgi ekonomisinin ortaya koyduğu ürünlerin maddi niteliğinden ziyade bilgi ve araştırma geliştirme yönü ağır basmaya başlamıştır.

�Ar-ge'ye bağlı üretim ve bu ürünlere ait patent hakları gelişmiş toplumlar için önemli rantlar sağlamaktadır , bugün bilgi içerikli mallar ucuz maliyetli üretilir yüksek fiyatlardan satılırken bilgi içeriği olmayan mallar yoğun emek ve hammadde kullanımıyla yüksek maliyetli üretilmesine rağmen çok daha düşük kar marjları ile satılmaktadır, bu durum ise bilgi toplumları ile geri kalmış diğer toplumlar arasındaki gelişmişlik farklarını daha da büyütmektedir.

�Gelişmişlik= Katma değerli üretim (ileri teknoloji üretimi)

�İlk sanayi devrimi (1. 0) su ve buhar gücünü kullanarak mekanik üretim sistemleri ile ortaya çıktı. �İkinci sanayi devrimi(2. 0) ile elektrik gücünün yardımıyla seri üretim tanıtılmıştı. �Üçüncü sanayi devriminde (3. 0) ise dijital devrim, elektroniklerin kullanımı ve BT (Bilgi Teknolojileri)'nin gelişmesiyle üretim daha da otomatikleştirildi.

�Endüstri 4. 0 ya da 4. Sanayi Devrimi, birçok çağdaş otomasyon sistemini, veri alışverişlerini ve üretim teknolojilerini içeren kollektif bir terimdir. Bu devrim nesnelerin interneti, internetin hizmetleri ve siberfiziksel sistemlerden oluşan bir değerler bütünüdür. �Bu sistemle siber internet ağlarıyla çalışan akıllı fabrikalar öngörülüyor.