Dnm Aslnda her metin bir dier metinden doar

Dönüşüm “Aslında her metin bir diğer metinden doğar. ”

Metinlerarasılık Teorisyenleri ve Kuram Julia Kristeva 1965 Alt Teori Geniş anlam alanı Evrensellik Rus Biçimcileri → Mikhail Bakhtin Michael Rifaterre

Metinlerarasılık ve Post Modernizm “Postmodernizm, anlam oyununun sonsuz olduğu, her şeyin uyduğu, aşırı bir metinler arasılık nosyonunu kucaklar. ”

Alımlama Estetiği ● 1970’li yıllarda ortaya çıkan okur-merkezli kurama göre, yazın metni kendi içinde kapalı bir dizge olarak değil, metni alımlayan ve metne anlam kazandıran okur tarafından incelendiğinde varlık kazanır. ● Okur da metnin yaratısında yazar kadar katkı sahibidir. Kurmaca metnin anlamı, metiniçi göstergelerle okurun düşgücü arasındaki alışverişle belirlenir. Metnin söylemediği açıklık ve boşlukları doldurmadır. ● ●

Metinlerarasılık Kavramının Geçmişi Aktarım Divan Edebiyatı Tahmis/Taştir/Nazire/İktibas/Telmih/İrâd-ı Mesel/Tazmin

Bir Gelenek Biçimi Olarak Metinlerarasılık Etkileşim To what extent “Gökkubbede söylenmemiş tek bir söz yoktur” is a statement corresponding with reality? → Üslup

Yazar Merkezli Katkı “Üretimi ve üretimin kalitesini arttırmak” Fiktif anlatının tıkandığı noktalar Yazma süreci KDA → Bir karakteri yazmak/yaratmak Gelenek → Dönüştürerek üretmek Farklı bağlamlar ve üslup → “Gökkubbede söylenmemiş tek bir söz kalmamıştır. ”

Metin Merkezli Katkı “Metin alıntılar mozaiği, diğer metinlerin birleşimi ve dönüştürülmesidir. ” -Kristeva Göstergesel ve göndergesel genişleme Canlılık ve süreklilik Doğurgan metin

Okur Merkezli Katkı İdeal/Yaratıcı Okur/Metinlerarasılığın farkedeni/Alımlayıcı Kapalı, kendinde anlamlı, tamamlanmış bir sistem Aktif katılım → Alımlama estetiği “Yazar, eser ve alımlayıcı üçgeninde sonuncusu sadece pasif bir parça, salt reaksiyonlar zinciri değil; aksine o, tekrar bir tarih oluşturucu enerjidir. Edebî eserin tarihsel yaşamı, alımlayıcılarının aktif katılımı olmaksızın düşünülemez. ”

Okur Merkezli Katkı “Ulrich Broich’e göre ideal okur yalnızca yazarın işaret ettiği ikincil metni anlayan değil, aynı zamanda yazarın bu metnine neden dâhil ettiğini kavrayandır. ” Altyapısı sağlam/İki metni de bilen okur Vasat/Üstün Okur → Cemil Meriç/İsmet Özel

“Önce insan kendini besleyecek. Ne ile? Sanatla. Tiyatro sinema müzik dans gelenekli sanatlar her ne ilgileniyorsanız. Bu dallarla ilgili araştırmalarınız olacak müzik tarihi resim tarihi tiyatro tarihi okuyacaksınız. Her şey mitoloji ile kadim çağların inanışları ile ilgili. Bu alana ilginizi yöneteceksiniz. Ortalıkta dolaşan vasat zihnin ürünü, piyasaya dönük olarak üretilmiş her şeyden zihninizi ve kalbinizi arındıracaksınız. Estet olmak yaratıcı okur da yapacak sizi. Her şeyde bir bit yeniği arar gibi değil ancak insan denilen varlığın katmanlarını bilincini personalarını düşünerek hem hayata hem metne yaklaşacaksınız. Yaşadığınız şehri sevecek gezerken çizecek notlar alacak tarihler düşeceksiniz. Ay çöreği yerken tarçına oradan baharat yoluna kolonyalizme insanlık tarihine zevke estetiğe gideceksiniz. Komik değil mi? Evet ortalama için komik. Ama sizi yaratıcı okur yani insan yapacak. Bir de yaşayın tabii. Duyguların sizde karşılığı olsun. Mezarlıklara gidin doğan bebekleri koklayın baharın gelişini kaçırmayın aşktan korkmayın. Emek vermek üretmek görüş sahibi olmak kolay değil ama olmayacak şey de değil. İnsanların hikayelerine değer verin. Onları dinleyin. Sokaklara dalın. Önünde fotoğraf çekilen yerlerin hemen yanında arkasında sizi bekleyen güzellikler var onları keşfedin. Resim ve fotoğraf sergilerine gidin. Sahafınız olsun, oraya uğrayın. Farklı insanlarla tanışın, bolca seyahat edin. Günlük tutun mektup yazın. Dolmakalem kullanın. Şiir okuyun, karşıya vaktiniz varsa vapurla geçin. Trenle seyahat edin. Hayvanlarla konuşun. Sokak adlarına merak sarın. ”

Dönüşümün Türleri ● Türsel yeniden biçimlendirme (türlerarası dönüşüm) ● Transpozisyon, bağlam dönüşümü ● Metnin okuyucunun gerçekliğini dönüştürmesi

Metinlerarasılığın Kaynakları “Edebi etkilenmenin en büyük doğrusu bunun direnilemeyen bir endişe olmasıdır. ” Bloom ● Kolektif bilinçten kaynaklanan/bilinçsiz metinlerarasılık Bilinçaltı/Okur/Okuma ardalanı ● Bilinçli ve amaca yönelik metinlerarasılık

Metinlerarasılığın Yöntemleri ● Gönderme: Yazar, daha önceden yazılmış bir metni doğrudan veya üstü kapalı olarak ifade eder. ○ ○ KISA KULLANIM: Romanın ana karakteri, okumakta olduğu kitabın adını arkadaşına söyler. DETAYLI KULLANIM: Romanın bir bölümü, başka bir eserin ana konusunu hatırlatacak şekilde yazılmıştır. ● Alıntı: Yazar, daha önceden yazılmış bir metnin hikaye veya düşüncelerini kendi eserinde kullanır. ○ ○ KISA KULLANIM: Romanda işlenen cinayet Agatha Christie’nin bir romanındaki hikaye ile karşılaştırılır. DETAYLI KULLANIM: Romanda işlenen cinayetin, Agatha Christie’nin bir romanındaki hikayeden ilham alınarak işlendiği anlaşılır.

Metinlerarasılığın Yöntemleri ● Direkt Alıntı: Yazar, daha önceden yazılmış bir metnin bir kısmını doğrudan kendi kitabı içinde kullanır. ○ ○ KISA KULLANIM: Yazar, başka bir kitabın en önemli cümlesini romanda kullanır. DETAYLI KULLANIM: Yazar, başka bir metnin uzun bir bölümünü doğrudan hikayesine dahil eder. ● Yorum/ “Diyalog”: Yazar, daha önceden yazılmış bir metinde ifade edilen fikirler üzerine yorum yapar, bunlara cevap verir. ○ ○ KISA KULLANIM: Başka bir eserde ifade edilen düşünceler, bir karakter tarafından cevaplanır. DETAYLI KULLANIM: Metnin kendisi doğrudan başka bir esere karşı cevap olarak yazılmıştır.

Metinlerarasılığın Yöntemleri ● Parodi: Yazar, daha önceden yazılmış bir metni gülünçleştirerek yeniden ele alır. ○ ○ KISA KULLANIM: Romandaki karakterlerden bir tanesi, Harry Potter kitaplarındaki mantık hatalarını gülerek anlatır. DETAYLI KULLANIM: Bütün roman, başka bir eser ile “dalga geçmek” için yazılmıştır. ● Pastiş: Yazar, daha önceden yazılmış bir metni yeniden ele alır. ○ ○ KISA KULLANIM: Romanın bir bölümü, Shakespeare’in oyunlarından meşhur bir sahneyi yeniden yorumlar. DETAYLI KULLANIM: Romanın tamamı Shakespeare’in yazdığı bir oyunu modern bir kurguda roman haline getirme amacıyla yazılmıştır.

Metinlerarasılığın Yöntemleri ● İntihal: Yazar, daha önceden yazılan bir metni veya bu metindeki fikirleri kendi emeğinin ürünüymüş gibi sunar. ○ ○ KISA KULLANIM: Başka bir metinde geçen güzel bir cümle, hiçbir açıklama olmadan, romanın kapanış cümlesi olarak kullanılır. DETAYLI KULLANIM: Yazar, başka bir yazarın kaleme aldığı metni kendi eseri gibi gösterir.

Varolmayan Şövalye ● Kutsal Kase ● İncil ● Oedipus: Thebes'in mitolojik kralı, Laios ve Jokaste'nın oğlu. Babasını öldürüp, annesiyle evlenmiştir. ● -> Torrismondo

Çorak Ülke Doğurganlık Mitleri → Tiresias Hint/Upanişadlar/Şantih!/DA/Datta/Dayadhva m/Damyata → Tanrılar/İnsanlar/Cinler Farklı bağlamlar → İsrailoğulları You cannot say, or guess, for you know only A heap of broken images, where the sun beats, And the dead tree gives no shelter, the cricket no relief, And the dry stone no sound of water.

Kaf Dağı’nın Ardında Ağzı Çiçekli ● Arif Nihat Asya Adam/Pirandello ● Kemal Tahir ● Mevlana ● Peyami Safa ● Yunus Emre ● Jane Austen ● Kur’an ● Hadisler ●

Yaratan ● Mantıku’t Tayr ● Dini metinler (Hristiyanlık, Yahudilik ve Müslümanlığa atıflar) ● Filozoflar ● Şair, ressam ve tarihi şahıslar ● Antik Yunan mitleri