DNEM SONU LEMLER Envanter Bilano gnndeki mevcutlar alacaklar

DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

Envanter : Bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemektir. Daha açık bir ifadeyle işletmeye ait varlık ve borçları kesin bir şekilde tespit etmektedir. Bilanço : Envanterde gösterilen kıymetlerin tasnifli ve karşılıklı düzenlenmiş özetidir.

Envanter İşlemleri Envanter; iktisadi bir kıymetin mevcudiyetini tespiti için yapılmaktadır. Değerleme Miktar kontrolü ENVANTER Kaydi Envanter: İktisadi Kıymetin Kayıt ve belgeler üzerinden tespit edilmesidir. Fiili Envanter: İktisadi Kıymetin Fiili olarak tespit edilmesidir. Kaydi Envanter İle Fiili Envanter Sonuçlarının Birbirinden Farklı Olması Halinde İse Kaydi Envanter Sonuçları Fiili Envanter Değerine Getirilmelidir.

Değerleme İktisadi kıymetlerin değerlemesinde kullanılacak ölçünün mutlaka VUK’da sayılan değerleme ölçülerinden biri olması gerekir. VUK’da yer alan ölçüler dışında başka ölçülerin kullanılması mümkün değildir.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 1. Maliyet bedeli 4. Mukayyet değer 7. Emsal bedeli ve ücreti 2. Borsa rayici 3. Tasarruf değeri 5. İtibari değer 6. Rayiç bedel 8. Vergi Değeri 9. Özel Haller

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 1 - Maliyet Bedeli Maliyet; satın alınan veya işletmede imal edilen mallarla ilgili olarak satın alma veya üretim maliyetini ifade eder. Maliyetler iki ana başlıkta toplanabilir. Satın alma maliyeti Üretim maliyetidir

Gümrük Vergileri+ Nakliye+ çjkşj Alış Maliyeti İlk Madde ve Malzeme Gideri Komisyon (Satınalma sırasında ortaya çıkan) + Sigorta+ Gümrük Masrafları Direkt İşçilik Gideri + Genel Üretim Gideri Satınalma Maliyeti Üretim Maliyeti

Genel Yönetim Giderlerinden mamul veya mamullerin maliyetine pay verilmesi hususunda işletmelere seçimlik hak tanınmıştır. Ayrıca Ambalaj malzemesi için ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olanlar mamul maliyetine dahil edilir.

Maliyet Bedeli İle Değerlenecek İktisadi Kıymetler: • Gayrimenkuller ve Gayrimenkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatı, • Tesisat ve makinalar, • Gemiler ve diğer taşıtlar, • Gayrimaddi haklar, • Demirbaş eşya, • Alet, edevat ve mefruşat, • Emtia, • Zirai mahsuller ve hayvanlar

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 2 - Borsa Rayici Borsa rayici, değerlemeye konu iktisadi kıymetin değerleme günündeki resmi borsalarda oluşmuş fiyatını ifade eder. Yabancı paraların borsa rayici ile değerlenmesi öngörülmekle beraber, borsa rayici olmadığı için değerleme Maliye Bakanlığınca tespit olunan döviz kurları esas alınarak yapılmaktadır (VUK md. 280). Kanunda yer alan borsa Türkiye’de kurulu bulunan menkul kıymet, vadeli işlem ve ticaret borsasıdır. Bu nedenle kıymetin yabancı ülke borsa değerleri borsa rayici olarak VUK uyarınca dikkate alınmaz. (2008 Tarih ve 91991 Sayılı Özelge)

Borsa Rayici İle Değerlenec ek İktisadi Kıymetler: Hazine Bonoları Devlet Tahvili Borsa İstanbul Uluslararası Tahvil Pazarında İşlem Gören, T. C Hazinesi tarafından ihraç edilen ve Borsa Kotunda bulunan Eurobondlar Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 3 - Tasarruf Değeri Tasarruf değeri, Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir (VUK’un 264. md. ). İktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değer, sübjektif kıstaslara göre değil, objektif esaslara göre belirlenir.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 4 - Mukayyet (Kayıtlı) Değer Mukayyet değer Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir (VUK 265. md). Değerleme ölçütü olarak mukayyet değerlenen iktisadi kıymetler; değeri, defter ve hesap kayıtlarında bulunan ve ancak buralardan hesaplanabilecek nitelikte olan kıymetlerdir.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri Mukayyet Değerin Uygulanacağı İktisadi Kıymetler: • Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri, • Şerefiye, • Aktif Geçici Hesap Kıymetleri (180, 280 ve 181, 281 Hesaplar) • Pasif Geçici Hesap Kıyetleri (380, 480 ve 381, 481 Hesaplar) • Karşılıklar

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 5 - İtibari (Nominal) Değer İtibari değer her nevi senetlerle, esham ve tahvillerin üzerine yazılı olan değerdir (VUK 266. md. ). Nominal değer ilgili kıymetli evrakın üzerinde yazılı olan değeridir. Her nevi senetlerle hisse senedi ve tahviller, ulusal paranın ve benzeri nitelikteki kıymetli evrakın değerlemesinde kullanılmaktadır.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 6 - Rayiç Bedel Rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım-satın bedelidir (VUK mük. 266. md. ). Rayiç bedel, emlak vergisinde bina ve arazi için rayiç bedel esas alınmaktadır. Ayrıca 6736 sayılı kanun hükümleri gereğince kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş bildirim tarihindeki rayiç bedelleri ile dikkate alınacaktır. Ayrıca yurtiçinde sahip olunan taşınmazların kanuni defterlere kaydedilmesinde taşınmazların rayiç bedelleri dikkate alınacaktır.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 7 - Emsal Bedeli Emsal bedel gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir (VUK 267. md. ). Emsal bedeli sıra ile, aşağıdaki esaslara göre tayin olunur. Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) İkinci sıra: (Maliyet bedeli esası) Üçüncü sıra: (Takdir esası)

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri Emsal Bedel Değerin Uygulanacağı İktisadi Kıymetler: • Değeri veya Kıymeti Düşen Emtia • Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin ayni olarak bağışladıkları, mukayyet değeri bulunmayan mal ve haklar • İşletmeden çekilen ayni değerler

Ortalama Fiyat Esası (Birinci Sıra): Aynı cinsteki mallar için değerlemenin yapılacağı ayda veya önceki ayda yahut bir önceki ayda yapılan satışların miktar ve tutarı esas alınır. Satılan mal miktarının değerlenecek mal miktarının %25’inden az olmaması gerekir. Örnek: Aralık ayındaki 15 birim malın değerlemesinde, Aralık, Kasım veya Ekim aylarında aynı cinsteki mallardan 4 birimden az satış yapılmaması gerekir. Maliyet Bedeli Esası (İkinci Sıra): Değerlemesi yapılacak iktisadi kıymetin maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu maliyet bedeline mükellef tarafından toptan satışlar için %5, perakende satışlar için %10 ilave etmek suretiyle emsal bedel hesaplanacaktır. Takdir Esası (Üçüncü Sıra): Emsal bedelin takdir komisyonunca tespit edilmesidir.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 8 - Vergi Değeri Vergi değeri bina ve arazinin Emlak Vergisi Kanunu’nun 29. maddesine göre tespit edilen değeridir ( VUK 268. md). Vergi değeri yalnızca vergi hukukunda kullanılan bir değerleme ölçütüdür.

VUK ’da Sayılan Değerleme Ölçüleri 9 - Özel Haller Değerleme ölçüsü belirtilmeyen iktisadi kıymetler için bina ve arazi vergi değerleriyle, diğerleri borsa rayici, yoksa mukayyet değerleri, o da yoksa emsal bedelleri ile değerlenecektir.

Değerleme Zamanı İşletmeye dahil iktisadi kıymetlerin değerleme zamanı bilanço günüdür. Değerlemede iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları değerler esas tutulur. Bu da normal olarak işe başlama tarihi ve hesap dönemi sonudur. Envanter ve değerleme işlemleri yıl sonu beklenmeksizin, geçici vergi dönemi sonlarında da (kısmen de olsa) yapılmalıdır.

Kasa ve Banka Hesaplarının Değerlemesi Ø Döviz cinsinden nakitler TCMB efektif alış kuru ile Ø Ø Ø bankadaki paralar ise TCMB döviz alış kuru ile değerlenmelidir, Kasa bakiyesi her bir işlem günü sonrası iş hacmine göre makul olmalıdır (Kasa bakiyesi yüksek olmamalıdır), Kasa hesabı alacak bakiyesi vermemelidir, 7. 000 TL’nin üzerindeki işlemlerin banka/finans kuruluşu vasıtasıyla yapılmalıdır, Vadeli mevduat hesaplarına kıst faiz gelir tahakkuku yapılmalıdır, Banka kredi borçlarına kıst faiz gider tahakkuku yapılmalı,

Menkul Kıymetlerin Değerlemesi ØVUK madde 279’a göre hisse senetleri ile A tipi fonların katılma belgeleri “alış bedeli” ile değerlenir, ØDiğer menkul kıymetler borsa rayici ile değerlenir, ØBorsa rayici yoksa, menkul kıymetin “dönem getirisi” alış bedeline ilave edilir, ØHazine bonosu, devlet tahvili, özel sektör tahvili, B tipi fonlar gibi menkul kıymetler belirli faiz oranı dikkate alınarak hesap dönemi sonunda gelir tahakkuku yoluyla gelir hesaplarına alınmalıdır, (Borsa İstanbul’da İşlem Görenler Hariç) ØGetirisi ihraç edenin kar/zararına bağlı menkul kıymetlerde değerleme günü hesaplanması mümkün olmayan kıymetler alış bedeli ile değerlenir, ØKar/zarar ortaklığı belgelerinde gelir vade sonunda doğar ve alış bedeli ile değerlenir.

Alacak ve Borçların Değerlemesi 1 - TL Alacak ve Borçların Değerlemesi Alacak ve borçlar mukayyet değeri ile değerlenir. 2 - Dövizli Alacak ve Borçların Değerlemesi VUK ’un 280. maddesi uyarınca dövizli alacak ve borçlar borsa rayici ile değerlenir. Ancak ülkemizde yabancı paraların alım ve satım işlemlerinin gerçekleştirildiği kambiyo borsası bulunmadığından yabancı paraların değerlemesi TCMB tarafından ilan edilen kurlar esas alınmak suretiyle yapılacaktır. Döviz cinsinden yabancı paralar için döviz alış kuru uygulanması gerekmektedir.

Alacak ve Borç Senetlerinin Değerlemesi Senetli senetsiz tüm alacak ve borçlar, VUK ’un 281. maddesi uyarınca mukayyet değeri ile değerlenir. Vadesi geldiği halde henüz tahsil edilememiş olan senetlerden, şüpheli alacak şartlarını taşıyanlar için karşılık ayrılabilir. Diğer bir ifade ile söz konusu şartları taşıyan alacaklar değerleme günü tasarruf değeriyle değerlenebilir. VUK ’un 285. maddesi hükmü uyarınca alacak senetlerini reeskonta tabi tutan işletmeler borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadır.

Senetlerinin Değerlemesi Senetlerde Reeskont; işletme aktif ve pasifinde bulunan alacak ve borç senetlerinden (çekler dahil) değerleme günü itibariyle vadeleri henüz gelmemiş olanların değerleme günü cari değerine indirgenme işlemidir. Bu işlem, değerleme gününden sonraki döneme isabet eden vade kısmına ilişkin vade farkı tutarının hesaplanarak, bu tutar kadar gider veya gelir yazılması suretiyle gerçekleştirilir. Cari dönem reeskont hesapları izleyen dönemde kapatılır. Reeskont formüllü F= A-[(A x 360)/(360+(M x T))] F=Reeskont tutarı, A=Nominal değer, M=Faiz oranı T=Vade (vadeye kalan gün sayısı)

Reeskont oranı olarak; eğer senette faiz oranı belirtilmişse bu oran, senette faiz oranı belirtilmemişse TC Merkez Bankası tarafından uygulanan kısa vadeli avans faiz oranı dikkate alınacaktır (2016 Yıl Sonu İçin Oran : 9, 75). Yabancı para cinsinden olan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için reeskont uygulamasında senette faiz nispeti varsa bu oran yoksa LİBOR esas alınacaktır.

Senetlerin Değerlemesi Reeskont uygulamasının VUK ve tebliğleri ile düzenlenmiş birtakım şartları vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir: • Alacak ve borç senede (TTK ’da düzenlenmiş çek, bono ve poliçeye) bağlanmış olmalıdır. • Senede bağlı alacak ve borç ticari bir ilişkiden kaynaklanmış, yani dönem kâr-zararının tespitine etki etmiş olmalıdır. • Reeskonta tabi tutulacak senedin bir vade içermesi ve dönem sonu itibariyle vadesinin dolmamış olması gerekmektedir. • Alacak ve borç senedinin işletme bilanço aktifinde yer alması gerekmektedir.

Senetlerin Değerlemesi Şüpheli alacaklarda reeskont: Senet muaccel hale geldiğinden bu tür senetler için dönem sonunda reeskont hesaplanmaz. Tahsile verilen senetler: Tahsile verilen senetler de anılan şartları taşımak kaydıyla reeskont işlemine tabi tutulabilir. Teminat senetlerinde her iki tarafında senet üzerinde tam bir hakimiyet hakkı bulunmadığı için bu senetler reeskonta tabi tutulamazlar. Avans niteliğindeki alacak senetlerinde reeskont: Dönem ticari kazancının tespitinde dikkate alınmayan (hasılat yazılmayan) senetlere dönem sonu itibariyle reeskont hesaplanamayacaktır. Hatır senetleri de bu kapsamdadır. Senetsiz alacaklarda reeskont: Senede bağlanmamış alacaklar için mali kanunlar açısından reeskont hesaplanamayacaktır.

Avansların Değerlemesi TL avanslar mukayyet bedelle değerlenir. Dövizli olarak verilen sipariş avansları dönem sonunda kur değerlemesi yapılarak kayıtlı değer düzeltilir. Kur değerlemesi sonucu kambiyo karı veya zararı olarak dikkate alınır. Dövizli olarak alınan sipariş avansları için alınan avans belli bir malın üretimi veya hizmetin ifası karşılığında alınan avanslara ilişkin kur farkları mal veya hizmetin maliyetinin tespitinde dikkate alınmalıdır.

Şüpheli Alacaklar Karşılığı Ø Alacağın ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve Ø Ø Ø idame ettirilmesi ile ilgili olması, (alacağın daha önce hasılat olarak kaydedilmesi) Bilanço usulüne göre defter tutulması, Alacağın teminatsız olması, Alacağın dava ve icra safhasında olması, Davanın açıldığı veya icra takibine başlandığı tarihte karşılık ayrılabilir, İflas erteleme varsa iflas erteleme kararının verildiği yıl karşılık ayrılabilir,

Şüpheli Alacaklar Karşılığı Ø Ticari mahiyetteki avanslar için karşılık ayrılabilir, Ø Çalınan iktisadi kıymet bedellerine ilişkin şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılamaz, Ø Yurt dışında mukim firmadan olan alacaklar için borçlunun mukim olduğu ülkenin mahkemelerinde dava açılması veya ilgili ülkenin icra mevzuatı uyarınca icra takibine başlanılması halinde karşılık gideri ayrılabilir, Ø Teminatlı alacaklarda karşılık ayrılamaz (Haciz kararı, ipotek tesisi ve teminat mektubu vs), Ø Karşılık gideri ayrılması bir zorunluluk olmayıp ihtiyaridir.

Şüpheli Alacaklar Karşılığı Dava veya icra takibine değmeyecek derecede küçük ve protesto edilmiş veya yazı ile bir defadan fazla istenmiş olmasına rağmen borçlu tarafından ödenmemiş olan alacaklar için dava ve icra safhasına taşınmadan şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılabilir. Dava veya icra takibine değmeyecek küçük alacak: Dava edilecek alacak için avukatlık ücreti, yargı harcı, notere yapılacak ödemeler ile posta giderleri toplamı dikkate alınarak tahmini dava maliyeti bulunacak ve bu tutar alacaklar kıyaslanacaktır. Dava maliyetinin alacaktan daha büyük olması halinde, mahkemeye başvurulmadan protesto veya yazı ile bir defadan fazla istenerek tahsil edilmeyen alacak için karşılık ayrılabilecektir.

Stokların Değerlemesi VUK ’nun 274 ve 275. maddelerinde satın alınan veya imal edilen emtianın, maliyet bedeli ile değerleneceği hükme bağlanmıştır. VUK ’na göre aşağıdaki değerleme yöntemlerinin uygulanması mümkün bulunmaktadır: 1. Ortalama maliyet yöntemi, 2. İlk giren ilk çıkar (FIFO) yöntemi.

Stokların Değerlemesi İşletme dönem sonunda üzerinden (kaydi) envanteri tespit eder. kayıtlar Dönem sonunda işletme stoklarının fiili envanteri çıkartılır ve kaydi envanterle karşılaştırılır. Farklılık bulunması halinde kaydi envanter fiili envanter seviyesine getirilir. Değerlemede fiili envanter sonuçları dikkate alınır.

Stokların Değerlemesi Kaydi envanter noksanlığı araştırılır. halinde noksanlığın nedeni Dönem sonu itibariyle noksanlığın nedeni tespit edilebiliyorsa gerekli düzeltme kaydı yapılır. Eğer noksanlığın nedeni bulunamıyorsa noksanlık tutarı doğrudan gider veya zarar yazılmayıp geçici olarak 197 no. lu fark hesabına kaydedilir. Envanter fazlalığı halinde de fazlalık 397 no. lu hesaba kaydedilir.

Stokların Değerlemesi Ancak nedeni tespit edilemeyen stok fazlalığı 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar hesabına kaydedilerek dönem karına yansıtılır. Nedeni bulunamayan stok fazlalığının KDVK’nın 9/2 maddesindeki sorumluluk hükümleri uyarınca belgesiz mal bulundurma açısından eleştiri konusu yapılabilir Nedeni tespit edilemeyen stok noksanı ise maliyet bedeli üzerinden KKEG olarak dikkate alınacaktır. Envanterde yer alan stokların ortalama satış fiyatı üzerinden bulunacak tutarları üzerinden ise malın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir. Hesaplanan KDV ise kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacak ancak beyanname üzerinde KKEG yapılacaktır.

Stokların Değerlemesi Stok sayım noksanlığının nedenleri şunlar olabilir: • Fireler, • Hırsızlık olayları, • Doğal afetler ve teknik yok olmalar (Kıymeti Düşen Mallar), • İşletmeden çekişler, • Kaydi envantere herhangi bir nedenle alınmama, • Faturasız satış, • Üretim işletmelerinde, bozuk ürünlerin yeniden üretime verilmesi, • Promosyon veya ayni ücret olarak verilme yada bağış yapılma durumlarının kayıtlara geçmemiş olması Dönem sonu itibariyle bir malda ortaya çıkan envanter fazlası diğer bir malda ortaya çıkan envanter noksanlığı ile karşılaştırılarak envanter farkı netleştirilemez. Ancak birbirine çok benzeyen ve karışma ihtimali yüksek olan mallarda kayıtlara yanlış girildiğinin tespit edilmesi durumunda bir maldaki noksanlık, benzer diğer bir maldaki fazlalıkla karşılaştırılabilecektir.

Stokların Değerlemesi Doğal Afetler ve Teknik Yok Olmalar (Kıymeti Düşen Mallar): İşletme varlıklarından bir kısmı dönem içinde yangın, deprem, su basması gibi afetler yüzünden veya bozulmak, çürümek, kırılmak, paslanmak gibi haller neticesinde yok olmuşsa bu tür yok olmalar ticari ve mali kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Ancak gider yazılabilmesi için söz konusu yok olmanın takdir komisyonu kararı ile belirlenmesi gerekmektedir. Takdir komisyonu kararının tebliğ edildiği dönemde belirlenen miktar ve tutar emtia hesaplarından çıkartılarak zarar yazılır. Stok sayım farkları bu tür yok olmalardan kaynaklanıyorsa, fark hesabı gider kaydı yapılmak suretiyle kapatılacaktır.

Stokların Değerlemesi Deprem, sel felaketi, ve Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan mallar dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirimi mümkündür. Ayrıca kullanım süresi geçen veya bir başka biçimde kullanılamayacak hale gelen mallar zayi olan mal kapsamında olup bu mallar için yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Takdir komisyonu kararı uyarınca söz konusu malların maliyet bedelleri üzerinden beyan edilecek KDV tutarı kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Stokların Değerlemesi Hırsızlık Olayları: Çalınma ve kaybolma halinde emtianın maliyet bedelinin gider yazılması mümkün değildir. Malın çalındığının tevsiki önemli olup (Emniyet Güçleri nezdinde yapılan tutanaklar) çalınmanın tevsik edilememesi halinde faturasız satış yapıldığı iddiası gündeme gelebilir. Çalınma dolayısıyla envanterde fiili olarak yer almayan emtianın maliyet bedeli ve alımında yüklenilen KDV’sinin de beyan edilip KKEG olarak vergi matrahına dahil edilmesi gerekmektedir.

Stokların Değerlemesi Sigorta Tazminatı (VUK 330 md. ): Emtiada meydana gelen zaiyat dolayısıyla alınan sigorta tazminatları bunların değerinden fazla olursa, bu fazlalık doğrudan kara alınacaktır. Hazar (zaiyat) neticesinde sigortadan alınana tazminat, hasarlı (zayi) bedelini karşılıyorsa veya hasarlı emtianın bedelinden fazlaysa bu hasarın takdir komisyonu kararı olmaksızın gider yazılması mümkündür. Ancak vergi idaresinin sigortadan alınan tazminatın hasar bedelinden fazla olması halinde dahi takdir komisyonu kararının gerektiği yönünde bir anlayışta olması ihtimal dahilindedir.

Stokların Değerlemesi Emtiada meydana gelen zararın sigortadan alınan tazminattan yüksek olması halinde ise zararın alınan sigorta tazminatının üstünde kalan kısmının mutlaka takdir komisyonu kararına göre gider yazılması gereklidir. Aksi durumda emtianın sigorta tarafından karşılanmayan kısmına ait maliyet bedeli KKEG olarak vergi matrahına dahil edilecektir. Her iki durumda da emtianın alımında yüklenilen KDV’nin beyan edilerek vergi matrahına dahil edilmesi gerekmektedir.

Stokların Değerlemesi Fireler: İşletme faaliyetine ilişkin üretim, taşıma, depolama vb. işlemlerde meydana gelecek fireler dönem içinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilir. Dönem içinde firelerin dikkate alınmaması veya fire miktarının tam olarak tespit edilememesi halinde dönem sonunda azami fire oranlarına göre tespit edilecek fireler diğer olağan gider ve zarar unsuru olarak kayıtlara intikal ettirilir.

Stokların Değerlemesi Fire oranları ilgili bölgenin sanayi ve ticaret odası tarafından tespit edilmektedir. Bu oranlar dahilinde kalan fire tutarları gider olarak dikkate alınabilecektir. Ayrıca fire olarak kabul edilen noksanlığa ait yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak üretim sonucunda ortaya çıkan tali ürünlerin, üretim artığının ekonomik bir değer taşıması durumunda fire kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bu sebeple söz konusu ürünlerin ve artıkların satışı normal satış olarak değerlendirilecektir. KDV düzeltilmeyecektir.

Stokların Değerlemesi İşletmeden Çekiş: İşletme tarafından çalışanlara veya işletme sahibine bedelsiz mallar ile ortaklar tarafından alınan iktisadi kıymetler işletmeden çekiş kabul edilir. İşletmeden çekişler emsal bedelle değerlenerek hasılat kaydedilir. Diğer yandan gider niteliğindeki promosyon, numune (ticari teamüllere uygun miktarda), eşantiyon vb. harcamalar gider kaydolunur. İşletmeden çekişler nedeniyle ilgili tarihte stok hesaplarından çıkış yapılmazsa, bu işlem dönem sonu envanterinde stok sayım noksanı olarak ortaya çıkar. Bu nedenle stok sayım noksanlıklarının, işletmeden çekişten kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırılmalıdır.

Stokların Değerlemesi Ayrıca KVK 13/1 maddesi uyarınca kurumların ilişkili kişilerle (6728 sayılı kanunla getirilen değişiklik, İlişkinin doğrudan veya dolaylı olarak ortaklık kanalıyla oluştuğu durumların örtülü kazanç dağıtımı kapsamında sayılması için en az %10 oranında ortaklık, oy veya kâr payı hakkının olması şartı aranacaktır. ) emsallere uygunluk ilkesine aykırı tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden, mal veya hizmet alım yada satımında bulunulursa; kazanç kısmen veya tamamen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılır. Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar ise KVK’nın 11/1 -c hükmü uyarınca gider olarak kabul edilmeyecektir.

Stokların Değerlemesi -Kur Farkları : Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete dahil edilmesi zorunludur. (238 seri no. lu VUK Genel Tebliğ) Daha sonra ortaya çıkan kur farkları için mükellefe seçimlik hak tanınmıştır. -Kredi Faizi : Bankalardan veya benzeri finans kurumlarından alınan krediler için ödenen faiz ve komisyon giderlerinin dönem sonu stoklarına pay verilmesi zorunlu değildir.

Stokların Değerlemesi -Vade Farkı : Emtia alımı anında ortaya çıkan vade farklarının maliyetine dahil edilmesi zorunludur. Mal alımından sonra ortaya çıkan vade farkları doğrudan gider yazılır. -Alış iskontosu ve ciro primi : İskonto her faturada ayrıca gösterilmeden, dönem sonunda veya belli bir ciro aşılması kaydıyla toplu olarak yapılmışsa bu iskontolar (ciro primleri) maliyet bedeli ile ilişkilendirilmeyecektir.

Sabit Kıymetler ve Amortismanlar Ø Sabit kıymetin 2016 yılı için 900 TL’nin üzerinde olması Ø Ø Ø gerekmektedir, İşletmede bir yıldan fazla kullanılması gerekmektedir, Yıpranma, aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunmalıdır, İktisadi ve teknik bütünlük bulunmalıdır, Kullanılmaya hazır halde olmalıdır, Amortisman oranı VUK ’nun 333 ve devamı Genel Tebliğlerinde belirtilen oranlara göre tespit edilmelidir.

Sabit Kıymetler ve Amortismanlar Noter, Mahkeme, Kıymet Takdiri, Komisyon ve Tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve ÖTV ve binek otomobillerinde KDV maliyet ya da gider yazılabilir, Ø Binek otomobillerde kıst dönem amortisman ayrılmalı. İlk yıl ayrılmayan amortisman son yılda dikkate alınmalıdır. Ø Yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz ve kur farklarından yatırım dönemine ait olanlar yatırım maliyetine eklenmelidir. Ø Yurtdışındaki şantiyelerde kullanılmak üzere (geçici ihraç rejimi kapsamında) gönderilen makinelerin amortismanı ayrılmamalı, işin bitiminde Türkiye’ye getirilen makine ve teçhizat ile ilgili olarak amortisman uygulaması kaldığı yerden devam edilmelidir. Ø

Sabit Kıymetler ve Amortismanlar İktisadi kıymetin ilk iktisabı sırasında bulunmayan özelliklerin kazandırılması veya ilk iktisap sırasında bulunan özelliklerinin geliştirilmesi için yapılan giderler değer arttırıcı giderler sayılır ve amortisman süreleri iktisadi kıymetin kalan ömrüne göre belirlenir. İktisadi kıymetin ilk iktisabı sırasındaki beklenen ömrünü uzatmak amacıyla yapılan giderler, aktifleştirildikleri yıldan başlayarak iktisadi kıymet için belirlenen oran ve süreye göre amortismana tabi tutulur. İktisadi kıymet için yapılan normal bakım, onarım ve temizlik gibi giderler ise maliyet olarak kabul edilmeyip doğrudan gider olarak yazılması gerekmektedir.

Özel Maliyet Bedelinin Değerlemesi ØKiralanan gayrimenkullere yönelik yapılan değer arttırıcı harcamalar özel maliyet bedeli olarak kabul edilir. (Normal tamir ve bakım hariç) ØSöz konusu harcamalar kiralanan yerden değer azalışına yol açmaksızın ayrılamayacak kıymetlerden olmalıdır. ØAmortismanın eşit yüzdelere göre hesaplanmalıdır. ØAmortisman süresi kira süresine göre belirlenmelidir. ØKiralanan yerin satılması halinde kalan net defter değeri tek seferde giderleştirilir.

Özel Maliyet Bedelinin Değerlemesi ØKira sözleşmelerinin süresinin bir yıl olarak belirlenmesi ile birlikte sözleşmenin taraflarca her yıl yenilenmesi durumunda işin gerçek mahiyeti esas alınacak olup sözleşme süresi belli olmayan sözleşme kabul edilecek ve özel maliyet bedeli 5 yılda itfa edilecektir. ØKira süresi dolmadan gayrimenkulün boşaltılması durumunda kalan net defter değeri boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider kaydedilir. ØKiralanan gayrimenkulün kira süresinin sonunda kiracı tarafından satın alınması durumunda yapılan özel maliyet niteliğindeki harcamalar satın alınma sonrasında harcamanın niteliğine göre net defter değerleri üzerinden bina maliyeti içerisine dahil edilmesi veya tesisat, demirbaş olarak aktifleştirilmesi gerekmektedir. Doğal olarak aktifleştirilen iktisadi kıymetlerin Maliye Bakanlığı tarafından bu kıymetler için belli edilen amortisman oranına göre itfa edilmesi gerekmektedir.

Yenileme Fonu Amortisman tabi iktisadi kıymetlerin satışında kar elde edilmesi durumunda satıştan elde edilen kar pasifte geçici bir hesaba alınabilir. Yenileme fonundan yararlanabilmek için gerekli koşullar şu şekildedir. ØYeni iktisadi kıymetlerin alınması işin mahiyetine göre zaruri olmalı veya mükellef tarafından bu konuda karar verilmiş ve girişimde bulunulmuş olmalıdır. ØBilanço esasında defter tutulmalı ve söz konusu tutar bilançonun pasifinde geçici bir hesapta muhasebeleştirilmelidir. ØYeni alınacak iktisadi kıymet satılanla aynı türden olmalıdır.

Yenileme Fonu Yenileme fonu, yeni alınacak amortismana tabi iktisadi kıymetin Amortismanları ile mahsup edilir. Yenileme fonu en fazla 3 yıl içinde kullanılması gerekir. Fonun amortisman yoluyla mahsup edilmesi durumunda dahi mahsup sonrası kalan tutar 3’üncü yılın vergi matrahına ilave edilecektir. 3 yıllık sürenin başlama tarihi amortismana tabi iktisadi kıymetin satıldığı tarihtir.

Örtülü Sermaye Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı örtülü sermaye kapsamında değerlendirilmektedir. Ø Borçlanma, kurumların ortaklarından veya ortaklarla ilişkili kişilerden temin edilmelidir. Ø Borçlanma, kurum öz sermayesinin üç katını aşmalıdır. Ø Borç ilgili dönemde işletmede kullanılmalıdır.

Örtülü Sermaye Örtülü sermaye üzerinden hesaplanan veya ödenen faiz, kur farkı ve benzerlerinin KKEG olarak dikkate alınmalıdır. Örtülü sermaye üzerinden yapılan kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. Bu işlemler nedeniyle yapılan vergilemeye ilişkin olarak, tam mükellef kurumlar nezdinde yapılacak düzeltmede örtülü sermayeye ilişkin kur farkları da dikkate alınır. Ancak, bu düzeltmenin yapılması için örtülü sermaye kullanan kurum adına tarh edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması şarttır.

Transfer Fiyatlandırması İlişkili kişiler arasında yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedeli ifade eden transfer fiyatlandırması, ilişkili kişiler arasındaki mal ve hizmet alım satımlarının iktisadi ve ticari koşullar dikkate alınarak nasıl belirlenmesi gerektiği yönünde temel prensipleri ortaya koyan bir vergi güvenlik müessesidir. Bu çerçevede yapılan düzenlemelerin amacı, ilişkili kişilerle mal veya hizmet alım ya da satımında bulunan gerçek kişi ve kurumların gelirlerinin tam ve doğru olarak beyan edilmesini sağlamak ve transfer fiyatlandırması yoluyla vergi matrahının aşındırılmasına engel olmaktır. Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Transfer Fiyatlandırması Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının uygulamasında, 13 üncü maddede belirtilen şartların gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılacaktır.

Transfer Fiyatlandırması Raporlarını Hazırlama Zorunluluğu Bulunmayan Mükellefler Mükellef İlişkili İşlem BMVDB’na Kayıtlı Mükellefler Yurtiçi ve Yurtdışı İşlemler Serbest Bölgede Faaliyette Bulunan KV Mükellefleri Yurtiçi İşlemler Diğer Vergi Dairesine Kayıtlı Yurtdışı İşlemler KV Mükelleflerin hazırlanma süreci uzun zaman alacak olan bu raporları hazır bulundurmaları ve idare veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca istenildiği takdirde ibraz etmeleri konusunda hassas davranmaları gerekir.

Transfer Fiyatlandırması 6728 sayılı kanunla getirilen değişiklik, İlişkinin doğrudan veya dolaylı olarak ortaklık kanalıyla oluştuğu durumların örtülü kazanç dağıtımı kapsamında sayılması için en az %10 oranında ortaklık, oy veya kâr payı hakkının olması şartı aranacaktır. 6728 sayılı kanunla getirilen değişiklik, Yurt dışındaki ilişkili kişilerden emsaline göre yüksek fiyat uygulanarak yapılan mal veya hizmet ithallerinde ise, Gümrük İdaresine veya sorumlu sıfatıyla ödenen KDV’lerin tamamı indirilebilecek, yani mal ve hizmet ithalinde örtülü kazanç nedeniyle KDV indirim yasağı uygulanmayacaktır.

Sermaye Artırımında İndirim Sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde: Ø Ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı, Ø Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı dikkate alınarak, Ø İlgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’sinin, kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

Sermaye Artırımında İndirim Uygulamada ticaret siciline tescil edilen sermaye artırımının nakit olarak karşılanan kısmının şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu (Nakden taahhüt edilen sermayenin, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihinin içinde bulunduğu) aydan hesap döneminin sonuna kadar olan ay sayısının 12 aya olan oranının dikkate alınacağı unutulmamalıdır.

Sermaye Artırımında İndirim Kurum kazancından indirilebilecek tutar = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre

Sermaye Artırımında İndirim Oranı: Genel Oran : %50 Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinden, indirimden yararlanılan yılın son günü itibariyle, MKK nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye oranı; 1) % 50 ve daha az olanlar için 25 puan, 2)% 50’nin üzerinde olanlar için 50 puan, genel orana İlave edilir. Nakdi sermaye olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere 25 puan, genel orana ilave edilir.

Bilançoda Yer Alan Öz Sermaye Kalemlerinin Sermayeye Eklenmesinden Kaynaklanan Sermaye Artışları Nakit Dışındaki Varlık Devirlerinden Kaynaklanan Sermaye Artışları Bilanço İçi Kalemlerin Birbiri İçinde Mahsubu Şeklinde Gerçekleştirilen Sermaye Artışları Kredi Kullanılmak veya Borç Alınmak Suretiyle İndirimden Yararlanamayacak Sermaye Artışları Gerçekleştirilen Sermaye Artışları Birleşme, Devir Ve Bölünme İşlemlerinde Kaynaklanan Sermaye Artışları

Sermaye Artırımında İndirim Nakit karşılığı konulan sermaye işletmede kaldığı, bir diğer ifadeyle sermaye azaltımı yapılmadığı sürece, sürekli nitelikte bir indirim hakkı kazanılmaktadır. Ayrıca, kazanç yetersizliği nedeniyle ilgili olduğu hesap dönemine ait matrahın tespitinde indirim konusu yapılamayan tutarlar, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın izleyen hesap dönemlerine ilişkin matrahların tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

Sermaye Artırımında İndirim Artırımda Bulunulan İlk Yıl İçin Sadece 4. Geçici Vergi Dönemi İtibariyle İndirimden Yararlanılacaktır. Kazancın Yetersiz Olması Dolayısıyla İlgili Hesap Döneminde İndirim Konusu Yapılamayan Tutar İzleyen Hesap Dönemine İlişkin Geçici Vergilendirme Dönemlerine Ait Matrah Tespitinde İndirim Olarak Dikkate Alınabilecektir.

Sermaye Avanslarının Durumu Avans ödemesi olarak şirketin banka hesaplarına yatırılan tutarlar, “Diğer Sermaye Yedekleri” hesabında izlenmelidir. Sermaye avansı olarak şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin sonuna kadar bu tutarlarla ilgili sermaye artışı kararının ticaret sicilinde tescili gerekir. Sermaye avansı olarak ödenen tutarlar ödendiği aydan itibaren değil, ilişkin olduğu sermaye artışının ticaret sicilinde tescil edildiği aydan itibaren faiz indirimi hesaplamalarında dikkate alınacaktır.

Dönem Sonu İşlemleri Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Konular Ø Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisna tutarını satışın yapıldığı yılı izleyen yılın başından 2016 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinin verileceği tarihe kadar fon hesabına alınması unutulmamalıdır. Ø Sat, Kirala ve Geri Al uygulamasında taşınır (09. 08. 2016 tarihinden sonra düzenlenen sözlemeler için) ve taşınmaz (02. 08. 2013 tarihinden itibaren yapılan işlemlere uygulanmak üzere) değerlerin satışından elde edilen kazancın %100 ‘ü istisna kapsamında olup bu değerlerin satışından doğan kazanç satışın yapıldığı yılı izleyen yılın hesap döneminin başından Kurumlar Vergisi Beyannamesinin verileceği tarihe kadar pasifte fon hesabına alınacaktır. Dolayısıyla istisna kazanç tutarı ilgili yılın sonuç hesaplarına yansıyacak olup Kurumlar Vergisi Beyannamesinde istisna olarak yer alacaktır. Fon hesabında yer alan tutar sadece kiracı tarafından bu varlıklar için ayrılacak amortismanların itfasında kullanılabilecektir.

Dönem Sonu İşlemleri Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Konular ØHem TTK açısından hem de VUK açısından tutulması gereken defterlerin tasdik zamanlarına dikkat edilmelidir. ØGeç gelen faturalarda yer alan KDV tutarının takvim yılı aşılması sebebiyle indirim hesaplarına dahil edilmeyerek gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması unutulmamalıdır. ØHer bir şirket bazında çalışan kişi sayısı dikkate alınarak BES otomatik katılım (kademeli geçiş) tarihlerine dikkat edilmesi gerekmektedir.

Dönem Sonu İşlemleri Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Konular Çalışan sayısı Otomatik BES katılım tarihi 1. 000 kişi ve üzeri 1 Ocak 2017 250 -999 kişi 1 Nisan 2017 100 -249 kişi 1 Temmuz 2017 50 -99 kişi 1 Ocak 2018 10 -49 kişi 1 Temmuz 2018 5 -9 kişi 1 Ocak 2019

Dönem Sonu İşlemleri Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Konular Ø İndirimli Kurumlar Vergisi uygulamasında tamamlanan yatırım harcamalarından önceki yıllarda yararlanılmamış olan yatırım katkı tutarına ait kısımların 2016 yılında endekslenmiş değerleri üzerinden cari yıl KV beyannamesinde indirim konusu yapılamayacağı unutulmamalıdır. 2016 yılı sonu itibariyle kalan yatırım katkı tutarı (tamamlanan yatırımlar için) endekslemeye tabi tutularak 2017 yılında indirim konusu yapılabilecektir. Ø Ar-Ge kanunu tek bir çatı altına toplanmış olup indirim detayları ve uygulama esasları 5746 sayılı kanun ile düzenlenmiştir.

Dönem Sonu İşlemleri Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Konular Ø TTK’ nun 376 md. yer alan sermayenin kaybı ve borca batıklık durumlarının gözden geçirilmesi gerekmektedir. Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının 2/3’ünün kaybedilmesi durumunda şirket bilançolarını koruyacak tedbirlerin alınması zorunludur.

Katılımınız İçin Teşekkür Ederiz… AS / NEXIA TÜRKİYE Adres: Büyükdere Caddesi No: 23 Kat: 7 34381 Şişli / İSTANBUL / TÜRKİYE Tel: 0212 225 68 78 Web: www. nexiaturkey. com. tr