DNA en eiwitten Structuur van eiwit Bouw eiwit
DNA en eiwitten
Structuur van eiwit
Bouw eiwit p 20 verschillende aminozuren Aminogroep carbonzuurgroep Restgroep = 20 x variabel
Voorbeelden restgroep Arginine Lysine Glutamine Asparagine Histidine Asparaginezuur
Peptidebinding p p Aminogroep + carboxylgroep binden < 100 = petiden > 100 = eiwit C-C-N-C-C-N
Primaire structuur van eiwitten Aantal typen en volgorde aminozuren
Secundaire structuur van eiwitten Waterstofbrug tussen amino(+) - corboxyl(–) Alfahelix Betaplaat
Tertiaire structuur van eiwitten p p Waterstofbrug op grotere afstand Zwavelbrug (S-S) n n Hydrofiel: buitenzijde Hydrofoob: binnenzijde
Quaternaire structuur van eiwitten p Meerdere polypeptideketens
Van DNA naar eiwit Gen = stuk DNA dat codeert voor 1 eiwit p Transcriptie m. RNA cytoplasma p Translatie ribosomen + t. RNA aminozuur p Vouwen aminozuurketens functie p Transport naar lokatie p Eiwitproductie p
Bouwstenen DNA = polymeer van nucleotiden p 1 x suiker (desoxyribose) p 1 x fosfaatgroep p 1 x stikstofbase n n p Adenine Thymine Guanine Cytosine } } Dubbele streng
Desoxyribose Bevat 5 koolstofatomen p Genummerd 1’ t/m 5’ p
Bouwstenen DNA = polymeer van nucleotiden p 1 x suiker (desoxyribose) p 1 x fosfaatgroep p 1 x stikstofbase n n p Adenine Thymine Guanine Cytosine } } Dubbele streng
3’ uiteinde & 5’ uiteinde Koppeling P – suiker – P - suiker p Koppeling waardoor 3’ uiteinde & 5’ uiteinde ontstaat p
Bouwstenen DNA = polymeer van nucleotiden p 1 x suiker (desoxyribose) p 1 x fosfaatgroep p 1 x stikstofbase n n p Adenine Thymine Guanine Cytosine } } Dubbele streng
Baseparen Waterstofbrug p A-T p C-G p
Opdracht 1 DNA model Begin met het coderende deel van de DNA streng. p Leg de complementaire streng met de losse nucleotiden. p
Pakking van DNA Chromatinedraad
Meer pakking
Chromatide Centromeer
Genoom = complete set chromosomen Chromosoom
Karyotype = kenmerkende vorm en grootte
1 x dubbele helix
Dubbele helix opent zich
Replicatie 2 DNA strengs lopen tegengesteld p 3’ – 5’ en 5’ – 3’ p Replicatie begint links & rechts tegelijk p DNA streng wordt afgelezen van 3’ naar 5’ p Complementaire streng “groeit” aan 3’ kant p
Plaatsen nucleotiden
2 x dubbele helix
Replicatie http: //www. bioplek. org/animaties/moleculai re_genetica/dnax. html
Opdracht 2 DNA model p Repliceer de dubbele DNA streng zodat er 2 volledige DNA strengen ontstaan
Mutaties Fout bij replicatie p Ioniserende straling p UV straling p Chemische stoffen p Belangrijkste reden? p Belangrijkste reden
Codon = 3 opeenvolgende basen
DNA dat codeert voor eiwit } 10%
Transcriptie Coderend deel, Sjabloon deel p Transcriptie-eiwit bindt zich aan promotor p DNA-polymerase schuift over DNA p
Transcriptie Copy van sjabloon is m. RNA p Desoxyribose p Thymine Uracil p
Transcriptie Synthese m. RNA 5’ 3’ p m. RNA komt los van gen p Dubbele helix sluit zich p
Transcriptie p Transcriptie stopt bij stopcodon
Transcriptie p Aan uiteinden m. RNA worden nucleotiden gekoppeld: n n Bescherming Koppeling ribosomen
Transcriptie p Animatie
Transcriptie http: //www. bioplek. org/animaties/moleculai re_genetica/transcriptiex. html
Opdracht 3 DNA model p Voer transcriptie uit Hints: p Resultaat is enkelstrengs m. RNA p U i. p. v. T p Wordt sjabloon/coderend deel gelezen? p Definieer promotor (TATA-box) p Na TATA-box (TATAAA) begint transcriptie p Transcriptie eindigt na AATAA p
Translatie m. RNA + ribosoom binden p 1 ste codon gelezen p p t. RNA moet aminozuur aan juiste codon binden
Translatie t. RNA bindt levert aminozuur p Ribosoom schuift 1 codon verder p
Translatie p Aan 2 de codon hecht nieuw t. RNA
Translatie Proces herhaalt zich p vorming polypeptide p
Translatie Laatste codon = stopcodon p Geen t. RNA maar releasefactor vrijkomen polypeptide p
Translatie Ribosomen ontkoppeld p m. RNA afgebroken of hergebruikt p Animatie translatie p
Translatie http: //www. bioplek. org/animaties/molecul aire_genetica/translatienieuwx. html p https: //m. youtube. com/watch? v=5 b. LEDd. PSTQ p
Opdracht 4 DNA model Voer translatie uit p Verplaats m. RNA naar Ribosomen p Koppel juiste t. RNA p Koppel aminozuren aan elkaar p Hints: p Let op: start codon / stop codon p
Adressering p 1 ste 15 -60 aminozuren coderen voor: n n p Waar translatie en bewerking Uiteindelijke bestemming Zie animatie transport
Samenvatting p Eiwit productie
- Slides: 50