DN ETMNDE PROGRAM GELTRME ABASINDA HEDEFLERN BELRLENMES Din

DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRME ÇABASINDA HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

Din eğitimi hangi amaçlara ve hedeflere ulaşmak için okullarda yer almalıdır?

Din eğitimi, bireyde istendik dini davranış geliştirme (denemeleri) sürecidir. Öyleyse: Din eğitimi programı, bireyde istendik dini davranışların geliştirilmesi için gerekli ve geçerli öğrenme durumları düzeni şeklinde tanımlanabilir

DİN EĞİTİMİ PROGRAMINDAKİ TEMEL UNSURLAR HEDEFLER ÜNİTE VE KONULAR ÖRNEK İŞLENİŞLER DEĞERLENDİRME

Program geliştirme konusunda en önemli husus, program geliştirmede benimsenecek yaklaşım, bir başka ifadeyle benimsenecek program geliştirme modelidir.

HEDEFLERİN BELİRLENMESİNDE ETKİLİ OLAN HUSUSLAR Felsefi anlayışlar ve eğitim felsefesi Toplumsal ve dinikültürel yapı Devletin ve toplumun dünya devlet ve toplumları arasındaki yeri Öğrencinin özellikleri Devlet ve Rejim Anlayışı A. Felsefi anlayışlar İnsan Anlayışı Bilgi Anlayışı Din Anlayışı Eğitim Anlayışı B. Eğitim Felsefesi ve Eğitim politikası

FELSEFİ ANLAYIŞLAR • Devlet ve Rejim Anlayışı • İnsan Anlayışı • Bilgi Anlayışı • Din Anlayışı • Eğitim Anlayışı

Devlet ve Rejim Anlayışı Din devleti, komünist devlet ya da demokratik ve laik devletlerde din eğitimine yaklaşım birbirinden farklıdır.

İnsan Anlayışı Din eğitiminde hedeflerin belirlenmesinde ve program geliştirmede, insana bireysel yada toplumsal açıdan bakma etkili olabildiği gibi, birey yada tebaa olarak bakmak da etkilidir.

Bilgi Anlayışı Din eğitiminde bilgi anlayışının etkisi, özellikle program geliştirme aşamasında görülür. Dini bilginin mutlak kabul edilmesi; hedeflerin, konuların, eğitim ve öğrenme durumlarının belirlenmesinde tesirini gösterir.

Din Anlayışı İnsanın kendi dinine ve diğer dinlere, cemaat, mezhep veya tarikatlara karşı tutumu, din eğitiminde program geliştirmede etkili olmaktadır.

EĞİTİM FELSEFESİ veya EĞİTİM POLİTİKASI Eğitim politikasından kasıt; bir devletin yetiştirmeyi hedeflediği insan tipidir. Din eğitiminde program geliştirmede ve hedef belirlemede, milli eğitim politikası ve milli eğitimin genel amaçları belirleyici rol oynamaktadır.

DİN EĞİTİMİ YAKLAŞIMLARI Din eğitimindeki yaklaşımlar, programın türünden amaç ve hedeflerine, muhtevasından değerlendirmesine kadar her alanda etkisini göstermektedir. Micheal Grimit (üçlü tasnif yaklaşımı) . dini öğrenmede; dinin kendisi, . din hakkında öğrenmede; din hakkındaki araştırmalar, . dinden öğrenmede; eğitim bilimleri ön plandadır.

TOPLUMSAL VE DİNİ KÜLTÜREL YAPI Eğitimin evrensel genel geçer hedeflerinden biri de, bireyi toplumsallaştırmaktır. Din eğitimi ve öğretimi de, bireyin toplumun dini boyutuna uyum sağlamasına katkıda bulunmalıdır. Toplumların sahip olduğu dini kültürel özelliklerin çeşitlilik arz etmesi de , program geliştirmede dikkate alınması gereken bir husustur.

DEVLETİN VE TOPLUMUN DÜNYA DEVLET VE TOPLUMLARI ARASINDAKİ KONUMU İçe kapanık bir devlet ve millet yapısı ile dünyaya açık bir devlet ve millet yapısının, din eğitimi programı geliştirirken sahip oldukları eğilim ve anlayışlar birbirinden farklıdır.

ÖĞRENCİNİN ÖZELLİKLERİ Öğrenci özellikleri denilince akla gelen iki önemli husustan biri, öğrencinin olgunlaşma ve hazır bulunuşluk düzeyi, diğeri ise öğrencinin ihtiyaçlarıdır.

Dersin türü ve öğrencilerin derse ilgileri ile hedefler arasında nasıl bir ilişki olabilir?

Din eğitimi olarak verilen ders, inanana destek olmalı, inanç arayışı içerisinde olana yardım etmeli, kayıtsızca din olgusunu tanıtmalı, inançsıza ise din konusunda sağlıklı davranış kazandırmalıdır.

Din öğretiminde öğrenciye görelik ilkesinin anlamı ve önemi nedir?

• ‘öğrenciden hareket’ ilkesi • Öğrenciye pasif alıcı veya öğrenmek zorunda olan gözüyle değil, öğrenmenin gerçekleştiği birey olarak bakma • Bu ilkeden hareketle din eğitiminin görevi; bir değer ve bir kişilik olan öğrenciden yola çıkmak ve öğrencinin dini değerleri kişilik özelliği olarak kazanmasını sağlamaktır.

Din öğretiminde öğrenciye görelik ilkesine uymamanın ortaya çıkardığı sakıncalar nelerdir?

• Dini konuların sorgulanmadan öğrenilip kabul edilmesi gerektiği anlayışı, ezberleme yönteminin ön plana çıkmasına sebep olmuştur. • Din derslerinin muhtevasında yer alan bir konu, yaşanan dini hayatın gerçeklerinden uzak olarak nitelendirilmekte ve bu sorun din dersinin can sıkıcı olmasının sebebi olarak gösterilmektedir. • Değer problemlerinin ve kanaatlerin tartışılmasının dikkate alınmadığı bir din dersi reddedilmektedir.

O halde; Din eğitiminde hedef belirleme ve program geliştirmede, öğrencinin özellikleri ve beklentileri de dikkate alınmalı, ve din dersleri her şeyden önce, öğrencileri hayatın anlamı ve değeri konusunda aydınlatmalı, onlardan gelecek her türlü soru ve sorunlara uygun karşılıkları bulabilmelidir. . .

ÖĞRENME KURAMLARI VE DİN ÖĞRETİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRME Din eğitimi programlarını geliştirirken dikkate alınması gereken unsurlardan biri de öğrenme kuramlarıdır. Öğrenmenin neliği ve süreci konusunda çeşitli kuramlar bulunmaktadır.

DAVRANIŞÇI KURAMLAR Pavlov Klasik koşullanma kuramı Watson ve Guthrie Thorndike Skinner Bitişiklik kuramları Bağlaşımcılık kuramı Edimsel koşullanma BİLİŞSEL KURAMLAR Geştalt kuramı Bilgiyi işleme kuramı Nörofizyolojik kuram Çoklu zeka kuramı İnşacı öğrenme kuramı

Klaus Gebauer’in, Almanya’da yaşayan Türk çocuklarına yönelik program geliştirme çalışmalarında esas alınan ve Psiko biyolojik öğrenme diye nitelendirilen öğrenme yaklaşımı:

Yeni psiko-biyolojik öğrenme kuramları, öğrenme olgusunun neliğinin ve sürecinin ancak, çevrenin birey üzerindeki karmaşık etkisinin incelenmesi ile anlaşılabileceği noktasından hareket etmektedir. Öğrenme sürecinde işlev gören dört sistemden söz etmek mümkündür:

Öğrenme sürecinde işlev gören sistemler DEĞERLENDİRME SİSTEMİ (hisler duyular) ALGILAMA SİSTEMİ DEĞİŞMİŞ ÇEVRE DÜNYA HAFIZA SİSTEMİ (depolama v. b. ) DAVRANIŞ SİSTEMİ

DİN EĞT. PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ Mezheplere Göre Din Eğitimi ve Programı Mezhepler Üstü Din Eğitimi ve Programı Mezhepler Arası Din Eğitimi ve Programı Dinler Arası Açılımlı Din Eğitimi ve Programı Fenomenolojik Din Eğitimi ve Programı

Beyza Bilgin mezhepler üstü din derslerini iki şekilde anlaşılıp uygulandığını belirtmektedir. Çoğulcu model anlayışına göre, din dersi toplumun bir aynası olmalıdır. Yani bu ders, her mezhebi olduğu gibi, her türlü dini, dünya görüşünü ve ahlak anlayışını da öğretim konusu yapmalıdır. Birleştirici modele göre, din öğretimi, öğrencinin bütününe cevap verecek nitelikte olmalıdır. Yani din dersinde, dinin özü okutulmalıdır.

OKUL ÇEŞİTLERİ VE DİN EĞİTİMİ PROGRAMLARI

Okul çeşitleri denildiğinde…

genel öğretim okulları

meslek okulları Din eğitimi ağırlıklı Diğer okullar

Anaokullarında din eğitimi söz konusu değil!

Türkiye’de…

Din öğretimi

okul seviyelerine göre

Bir örnek…

Meslek liselerine gelince…

Batı’da

Türkiye gerçeğine baktığımız zaman

BATIDA (ALMANYA MERKEZLİ) DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRMENİN TARİHİ SÜRECİ

Avrupa din eğitimi tarihine baktığımız zaman

konu ve metin merkezli

II. Vatikan Konsülü’nden sonra

kerigmatik ders anlayışı bilgi dersi anlayışı Curriculum anlayışı

konu merkezli-monolog öğrenci merkezli-diyalog

Curriculum anlayışında

Muhteva değil Yaşam durumları

Almanya’da 1970’li yıllarda program geliştirme anlayışı

Hayat durumları Ben ve Diğerleri Geleneksel iman Hayat durumları Ben ve İnanç

DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRMEDE HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

Program geliştirme çalışmalarında cevap aranan birinci soru artık ; “öğrenci neyi öğrenmelidir? ” değil, Niçin öğrenmelidir? ” olmuştur. (“Çocuklar ne öğrenmelidir, niçin öğrenmelidir, ne zaman ve nasıl öğrenmelidir? ”)

Din eğitimi programlarının geliştirilmesinde etkili olacak diğer unsurlar; ü Milli eğitim felsefesi ü Milli eğitimin genel hedefleri ü Okulun genel hedefleri

Hasan Ali Koçer’e göre; din eğitiminde program geliştirmede en önemli nokta genel eğitimin amaçlarıdır. Anlamaktayız ki; din eğitiminde amaç ve hedefler genel eğitimin hedeflerinden bağımsız olamaz.

Din eğitiminde amaç, İnsan unsurunun din duygusunu bilinçlendirmek, onun yönlendirici etkilerini daha anlamlı bir hale getirmek, böylece din duygusu gibi en güçlü ve manevi bir otoriteyi, toplum huzur ve refahı yönünden daha verimli kılmaktır.

Din öğretiminde hedef belirlemede etkin aktörler kimlerdir?

Etkin iki unsur; Yetişkinler aktif belirleyici Yetişmekte olanlar pasif belirleyici

Eğitim hedefi, hayat hedefinin bir somutlaştırması olmalıdır. Din eğitimi hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak üzere yapılacak her türlü düzenleme öğrenciye göre olmalıdır.

Din eğitimi biliminin bilimler arasındaki konumu hedef belirlemeyi nasıl etkiler?

Salt ilahiyat bilimi planlanacak konu ve muhteva da normatif karakterli, Salt eğitim bilimine ait normlar

Sonuç olarak, dersin muhtevası ve hedefleri; Yetişmekte olanların sosyokültürel, toplumsal ihtiyaçlarına, ilgilerine ve seviyelerine, geleneğin anlamına ve bilimin hükümlerine uygun olmalı, eğitimin ve okulun genel amaçlarına, öğrenciye özgürlük kazandırılmasına yönelik olmalı, gerçekliği kutsal ile temellendirmeli böylece konu-problem merkezli didaktik anlayışa uygun olmalıdır.

Üç grup davranış türü; Bilişsel, Duyuşsal ve Becerisel ( psiko-motor) davranışlar… Okullarda, din öğretiminde bilişsel davranışlara itiraz edilmezken, duyuşsal ve becerisel davranışlara karşı çıkılabilmektedir.

Fakat; Din eğitiminde sadece bilişsel boyutta bilgilendirme değil aksine hayatın mümkün kılınması söz konusudur.

Almanya’da Ø 1920 Ø 1956 Ø 1966 Hedef: “Din dersi; insanları, yaşadıkları dünyada yaşayabilir hale getirmelidir”

İman öğretilebilir mi?

DİN EĞİTİMİNDE HEDEFLERİN BELİRLENMESİNDE İDEOLOJİ SORUNU

Burada ideolojiden kastedilen, Din eğitiminin yeri, zamanı, şekli gibi hususlardan başlayarak din eğitiminin genel amacının ve hedeflerinin neler olması gerektiği konusundaki bilimsel olmayan yaklaşımlardır.

İdeolojik yaklaşımların temelinde; v İdari v Siyasi v Kültürel v Dini anlayışlar bulunabilir.

Birçok insan, din eğitiminin sunduğu geleneğin birçok unsuru ve içeriğiyle bağları koparmakta veya onlara bölük pörçük yaklaşmaktadır. Geri kalanlar ise geleneğin kendilerine bir emniyet sunduğunu düşünerek ona bağlanmaktadır. İşte burada bir ideoloji sorunu gündeme gelmektedir.

Din eğitiminin, ideolojik yaklaşımlardan kurtularak bilimsel düzeyde ele alınması, planlanması ve yürütülmesi gerekmektedir.

Öyleyse; Okuldaki din eğitiminin hedefleri neler olabilir?

Okulun esas hedefi, Öğrencinin dini alana tavır alışındaki bilinçliliği sağlamaktır. Din konusunda doğru ve geçerli davranışlar kazandırmaktır.

Sonuç olarak; Okuldaki din eğitiminin hedefleri olarak şunları düşünebiliriz: • Kendini gerçekleştirmede dinin katkısından yararlanma • Toplumsal hayatın dini boyutuna uyum sağlama • Dinin evrensel boyutunu kavrayabilme • Dini aslına uygun öğrenme • Kültürün dini boyutunu algılayıp benimseyerek onu ilerletecek güce sahip olma • Ahlaki alanda dinin katkılarından faydalanma

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ