DKKAT EKSKL HPERAKTVTE BOZUKLUU MURAT YETER ERK Tanm

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU MURAT YETER

İÇERİK çTanım ç Tarihçe ç Epidemiyoloji ç Klinik Bulgular ç Tanı koyma ç Etiyoloji ç Ayırıcı tanı ç Birlikte bulunan bozukluklar ç Tedavi ç Gidiş

Kaynaklar * Journal of American Child and Adolescent Psychiatry (Gözden Geçirme Yazısı, 2000) * * * www. hiperaktif. org www. chadd. org www. gata. edu. tr/cocukruh/index

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ä Aşırı Hareketlilik ä Kısa Dikkat Süresi äYetersiz Dürtü Kontrolü

Tarihçe çPost Ensafilitik Davranışsal Sendrom (I. Dünya Savaşında) çMinimal Beyin Zedelenmesi Sendromu (1947) çMinimal Beyin Disfonksiyonu (1960) çHiperkinetik Reaksiyon (DSM-II, 1970) çDikkat Eksikliği Bozukluğu (DSM-III, 1980) çDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DSM- III-R, 1987)

Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları åDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu åKarşıt Gelme Bozukluğu åDavranım Bozukluğu åBTA Yıkıcı Davranış Bozukluğu

DEHB’nun 3 Tipi äDikkat Eksikliğinin Belirgin olduğu äAşırı Hareketlilik ve Dürtüselliğin Belirgin olduğu äKombine (En Sık)

ÚOkul Çağı Çocukların %3 -5 ÚErkek/Kız Oranı 3 -5/1 ÚIrksal farklılık yok

Dikkat Sorunları àDikkati vermede ve sürdürmede güçlük àSöylenenleri duymamış izlenimi verirler àBir görevi bitirmeden diğerine geçerler àZihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınırlar àGünlük etkinliklerde sıklıkla unutkandırlar àDikkatleri ilgisiz uyaranlarla kolayca dağılır

Aşırı Hareketlilik àGerektiği zamanlarda yerinde oturmama àOturduğu yerde kıpırdanıp durma àÇok konuşma àSessiz etkinlikler sırasında gürültü yapma

Yetersiz Dürtü Kontrolü (İmpulsivite) àSonunu düşünmeden davranışa geçme àSorular tamamlamadan cevap yapıştırma àSırasını beklemede güçlük àBaşkasının konuşması ya da işi arasına girme

KLİNİK DEĞERLENDİRME * Aile ve çocuk görüşmeleri * Klinik Gözlem * Fizik ve nörolojik muayene * Davranış değerlendirme testleri * Bilişsel testler

ØAlgıladıklarını organize etmede güçlük (b, d, p harflerini karıştırma) ØKonum örgütlemesinde güçlük (Sağ-sol karıştırma) ØDerinlik algısındaki sorunlar (Eşyalara çarpma, sakarlık) ØSilik nörolojik belirtiler

TANI İÇİN Ø 9 semptomdan 6’sını karşılaması Ø 7 yaşından önce başlaması Ø Ev ve okul gibi en az iki ortamda gözlenmesi

Etiyoloji ã Genetik Nedenler ã Beyin Hasarı ã Nörotransmitterler ã Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri ã Psikososyal Etkenler

Genetik ã Genetik geçiş: Monozigot İkizlerde %51 Dizigot İkizlerde %33 ã Birinci derece akrabalarda: 4 -5 kat fazla ýDopamin Reseptör Gen- DRD 4 ýDopamin Taşıyıcı Gen- DAT 1

Etiyoloji ã Genetik Nedenler ã Beyin Hasarı ã Nörotransmitterler ã Gıda-Katkı ve Toksik Maddeleri ã Psikososyal Etkenler

Beyin Hasarı * Prefrontal Korteks * Bazal Ganglionlar (Kaudat Nukleus, Globus Pallidus) * Serebellum

Yürütücü İşlevler Ê Ë Ì Í İşleyen bellek Kendine yönelik konuşmanın içselleştirilmesi Duyguların kontrolü, motivasyon ve uyanıklık durumu Yeniden yapılandırma

Beyin Görüntüleme Çalışmaları è è Beyin MRI sağ prefrontal korteks, globus pallidus ve kaudat nukleus DEHB olanlarda normallere göre daha küçük. PET çalışmasında DEHB olanların frontal loblarında beyin kan akımında ve metabolik hızda azalma.

NORMAL DEHB

Etiyoloji ã Genetik Nedenler ã Beyin Hasarı ã Nörotransmitterler ã Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri ã Psikososyal Etkenler

Nörotransmitterler Çoğu çalışmalarda Dopamin’in, muhtemelen Norepinefrin’in düşük turnoveri, transportu ve reseptör sensitivitesi ile ilişkili olduğu ileri sürülmektedir.

Etiyoloji ã Genetik Nedenler ã Beyin Hasarı ã Nörotransmitterler ã Gıda -Katkı ve Toksik Maddeleri ã Psikososyal Etkenler

AYIRICI TANI * Uyum Bozukluğu * Öğrenme Bozukluğu * Anksiyete Bozuklukları * Absans Nöbetleri

Birlikte Bulunduğu Bozukluklar ØDavranım Bozukluğu ØKarşı Gelme Bozukluğu ØÖğrenme Bozukluğu ØTik Bozukluğu ØOtistik Bozukluk ØMental Retardasyon ØFragil-X

GİDİŞ ýBelirtilerin Kaybolması (%30) ýBelirtilerin Sürmesi (%40) ýGelişimsel Bozulma (%30) Antisosyal Kişilik Bozukluğu Madde Kötüye Kullanımı Duygudurum Bozuklukları

TEDAVİ ýTıbbi Tedavi ýAnne-Baba Eğitim ýBilişsel Davranışsal Terapiler ýÖzel Eğitim Programları ýDiyetin Düzenlenmesi

ýPsikostimulanlar Metilfenidat Dekstroamfetamin İlaç Tedavisi Pemolin ADERALL ýAntidepresanlar Imipramin Desipramin Bupropion

Metilfenidat ë Dopamin ë Ritalin 5, 10, 20 mg SR

Metilfenidat 0. 3 -1. 2 mg/kg/gün En Sık Yan etkileri: ýİştahsızlık, kilo kaybı ý Uykusuzluk ý Başağrısı ý Çarpıntı ý Bulantı veya mide ağrısı ý Davranış Rebound’u