Dirua eta bankuak Zer da dirua Def Truekebitartekari
Dirua eta bankuak
Zer da dirua? Def: Trueke-bitartekari edo ordainketa kobrantza bitartekoa da.
Zer da dirua? n Diruaren historia: q q q Salgai-dirua: Azienda ezin daiteke zatitu truke txikiak egiteko. ( Arazoa) -Metal preziatua Paper dirua: Gordeulugileek urrea zaintzearen truke, paperezko ordaingarria eman. Ordainagirian kantitate ezberdinak Diru fiduziarioa: Dirua jada ez du balorerik, ez dago urre nahikorik munduan- Balioa truke balioa da. Diruak ez du balorerik: Amerikako konkistan.
Zer da dirua? Diru motak Mota Salgai-dirua Zeinu-dirua Paper-dirua Diru fiduziario Kontzeptua Berezko balio duen ondasuna, bai trukebitartekotzat erabiltzekoa ere; gainera balio bera du berez zein truke bitartekotzat. Objetu baliotsuen gordailuzainak jaulkitako ordainagiria; hatzera hura ematean gordailututakoa itzultzeko konpromisoa hartzen du gordailuzainak Trukebitartekotzat erabiltzen dirua, hala erabiltzeko konfidantza sortzen duelako. Adibidea - Azienda - Gatza - Diamanteak - Metal preziatuak -Urregileen -Legezko ordainagiriak -Banku zentralen dirua -Banku-dirua
Zer da dirua? n Diruren funtzioak: q Truke-bitartekoa ( irak) (Ondasunak ondasunekin trukatu) q Balore gordailua (irak) (Inflazioaren ondorioz gastu ahalmena txikitu) q Kontu-unitate komuna (irak)
Zer da dirua? n Diruaren eskaria: Dirua erabilgarria da soilik ondasunekin edo zerbitzuekin trukatzen denean: zeharkako balioa Diruaren eskariak baina handitu eta txikitu daiteke, nola? q Prezioen batez besteko maila: n q Errenta edo aberastasun erreala: n q ↑ errenta, ↑ Luxusk eta arruntakond. eskaria, ↑ diruaren eskaria Merkatu interes-tasa: n q ↑ prezioen maila, ↑ eskariaren dirua ↓ Interes tasa, ↑ diruaren eskaria Arriskua: Bestelako aktiboak.
Zer da dirua? n Diruaren prezioa: Interesa edo diruaren prezioa maileguan hartutako kapitalaren zebitzuen truke egiten den ordainketa da. q q q Eragiketaren arriskua: itzultze arriskua, kaudimena Likidezia: ↑ likidezia, ↓ interesa Maileguaren iraupena: ↑ iraupena, ↑ interesa
Zer da dirua? n Diru fiduziario motak: q Legezko dirua: Billeteak eta txanponak. q Banku dirua: Legezko dirua bankuan ezartzen denean. n Ageriko gordailuak (k/k) eta aurrezki-gordailuak (aurrezki libreta): Momenturo erabilgarri n Epe finkorako gordailuak: Erabilgarritasuna txikiagoa ↔ Ondarinsaria q Beste aktiboa likido batzuk eskuetan (BAL): Adb. : Altxortegi letrak
Zer da dirua? n Dirua, ekonomian: Diru agregatua, diru mota ezberdinak biltzen dituen magnitudea dugu. q q M 1= Bileteak eta txanponak + ageriko gordeiluak M 2= M 1 + Aurrezki-gordailuak M 3= M 2 + Epe jakin baterako gordailuak ALP (Aktibo Likido Publikoaren Eskuetan) = M 3+ BAL
Bankuak eta banku-diruaren sorkuntza Banku jarduera: aurreztaileen legezko dirua jasotzea, finantzaketa behar duten ekonomia-eragileei maileguan emateko. n n Bitartekaritza: aurrezten duten pertsonak eta dirua behar duten pertsonak batu Aurreztaileei kobratzen zaien interesa < mailegu hartzaileei kobratzen zaien interesa.
Bankuak n Bankuek bezeroen gordailuak erabiltzen dituzte beste batzuei maileguan emateko. n Erreserba zatikatua: segurtasun erreserba n Legezko kutxa koefizientea: EBZ ezarritako erreserba zatikatuaren % mínimoa.
Banku-diruaren sorkuntza Sortutako dirua: 1. 000+900+810+729…. = 1. 000 x (1/0. 10)= 10. 000€ Banku-diruaren biderketa: Hasierako gordailua x 1/ kutxa koefizientea LIBURUKO KASUA 243 orri.
Política monetaria n n n Zirkulazioan dagoen dirua edo diru-eskaintza: Legezko dirua + gordailuak Banku zentrala: dirua jaurkitzen du, zirkulazioan dagoen diru kantitatea kontrolatzen du eta banku pribatuen funtzionamendua kontrolatzen du. Diru jaurkipena eragina du: inflazioan eta interes-tasetan Moneta politika Europako Banku Zentralak hartutako neurrien multzoa da, moneta-gaietako agintariek finkatutako helburuak lortzeko; horretarako, zirkulazioan dagoen diru kantitatea areagotzen edo murrrizten dute, eta interes- tasak aldatzen dituzte.
Política monetaria n n Euroa ezarri zuten estatu guztiek: q Moneta gaietarako agintaritza: Europar Batasuna (EB) q Banku zentrala: Europako Banku Zentrala (EBZ) Moneta politika kudeatzen dute: q BZES: Banku Zentralen Europar Sistema n q EBko estatuen Banku Zentralak (27) + EBZ Eurosistema: n EUROA duten estatuen Banku zentralak(17) + EBZ
Política monetaria n Moneta politika bateratua: q q Helburua: “prezioen egonkortasunari eustea” Adierazleak: n n n Ekonomia- koiuntura (langabezia, BPGd, KPI…) Espektatiba ekonomikoak (soldaten, kostuen eta abarren hazkundea) Diru agregatu handien bolumena (M 1, M 2, M 3, ALP)
Política monetaria n Moneta-politika motak: q Moneta-politikako tresnak n Erreserba minimoen mekanismoa: kutxakoefizientea ezartzea n Merkatu irekiko eragiketak: EBZk finantza aktiboen enkantea egiten du ↔ Interes-tasak ezarri. n Erraztasun iraunkorrak: merkataritza bankuei likidezia erraztasunak (kredituak edo gordailu zurgatzeak). Estatu bakointzeko banku zentralaren autonomia.
Política monetaria q Eraginak ekonomian: n Hedatzailea: ↑ diru-eskaintza, ↓ interes-tasa edo kutxakoefizientea n Murriztailea: ↓ diru-eskaintza, ↑ interes-tasa edo kutxakoefizientea
Glosategia n n n n n Dirua Diru fiduziarioa Interesa Diru-agregatua Gordailua Likidezia Kaudimena Banku jarduera Erreserba zatikatua Moneta politika
- Slides: 18